عفونت اکینوکوکوس گرانولوس در انسان ها باعث بیماری کیست می شود. کبد (۵۰ تا ۷۰درصد) و همچنین ریه ها (۲۰ تا ۳۰ درصد) به عنوان اندام های اصلی قرار گیری کیست هیداتید گزارش شده است. حضور انگل در قسمت­های دیگر بدن از جمله مغز، قلب، کلیه ها و استخوان ها چندان رایج نیست. در اغلب بیماران (۸۰ درصد)، تنها یک کیست حضور دارد. کیست هیداتید بسیار آهسته رشد می کند ولی در اولین سال قطر آن به cm 10- 5 می رسد. کیست­ها به طور معمول با مایع صاف و شفاف پر می­شوند.در ادامه بیماری مشترک انسان و حیوان کیستها را باهم مورد بررسی قرار میدهیم.

کیست هیداتید در انسان

 کلسیفیه شدن کیست­ها معمول نیست. قبل از بروز نشانه های بالینی، کیست­ها براساس محل قرارگیری در طی یک دوره ی زمانی (چند سال تا چند دهه) افزایش سایز دارند. از کیست اصلی ممکن است کیست دختر خارج شود. تزاید کیست­ها به صورت خودبه خودی یا در اثر پارگی کیست در اثر ضربه ایجاد می شود؛ و در ادامه پروتسکولس در جریان خون یا بافت­ها آزاد می شود. دلیل ایجاد علائم بالینی در میزبان، اشغال فضا توسط کیست هیداتید در ارگان و ایجاد فشار بر روی ارگان ها و در نتیجه اختلال عملکرد و یا آتروفی است. احتمال وقوع بیماری کیست هیداتید بسیار کم است، به طوری که در مناطق اندمیک بین 000/100 نفر، ۱ تا ۲۲۰ نفر تخمین زده یا گزارش شده است. از فاکتورهای خطر به زندگی در مناطق روستائی و تماس با مدفوع آلوده­ی سگ­ها اشاره شده است. زنان خانه دار، کشاورزها و کارگران بیشترین جمعیت درگیری در مناطق اندمیک را به خود اختصاص داده اند.

بیماری کیست آلوئولار در انسان­ها

مولتی لوکاریس باعث بیماری کیست آلوئولار می شود؛ که به عنوان یک بیماری جدی ،همچون تومور، در ارگان خاصی مشخص می شود. متاسستود این گونه تقريباً به صورت انحصاری در کبد (خصوصاً در لوب راست) گسترش می باید، اما حضور عفونت در سایر بافت ها و ارگان ها نیز امکان دارد.

دامنه ی سایز کیست­ها از بسیار کوچک (چند میلی متر) تا بزرگ (cm 20- 15 یا حتی بزرگتر) متغیر است. ضایعه به صورت گرانولوماتوز یا کلسیفیه شده و یا نکروزه رشد می کند. همچنین کیست­ها در صورتی که با سیستم گردش خون تماس پیدا کند، در قسمت های مختلف بدن پراکنده می شوند.

شیوع بیماری کیست آلوئولار نیز بسیار کم است. در مناطق اندمیک 03/0 تا 6/6 به ازای هر 000/100 نفر تخمین زده شده است. علیرغم شیوع کم عفونت، به دلیل شدت بالا، بیماری از لحاظ بهداشت عمومی حائز اهمیت است. شواهد نشان می­دهد که سگ­ها نقش بزرگی را در ابتلای انسان به این بیماری در بسیاری از مناطق اندمیک ایفا می کند. از فاکتورهای خطر ابتلا انسان به این عفونت به تعداد بالای سگ­ها در یک منطقه، مالکیت گربه و سگ­ها و همچنین پراکندگی بالای زیستگاه پستانداران کوچک می توان اشاره کرد.

حیوانات

نشانه های بالینی

بیماری بالینی بسیار نادر است و حتی با وجود کرم های بزرگ شرایط غیر طبیعی ایجاد نمی شود. با عبور پروگلوتید ها به علت خارش مخرج یا لیز خوردن ناگهانی ، تحریک پرینئال می­تواند رخ بدهد.

تشخیص

پروگلوتیدهای متحرک به ندرت از مقعد حیوانات خارج می شود. پروگلوتید ها گاهی توسط صاحب حیوان خانگی در سطوح محیطی و مدفوع قابل شناسائی است. برای تشخیص تفرقي گونه های اکینوکوکوس با سایر سستودها، حلقه های کرم مورد بررسی قرار می گیرد. طول پروگلوئیدها cm 2- 1 است. معمولاً بین ۳۰۰ (مثل مولتی لوساریس) تا ۶۰۰ (مثل گرانولوسوس) تخم در هر سستود وجود دارد.

با شناورسازی مدفوع می­توان تخم هایی که از پروگلوتید های آسیب دیده آزاد شده اند را شناسایی کرد با این وجود، عدم وجود تخم در مدفوع یک نمونه، دلیلی برای رد عفونت اکینوکوکوس نیست.

تخم­های اکینوکوکوس و تانیا به وسیله میکروسکوپ قابل تفریق نیستند. با خالص سازی مدفوع به وسیله برخی مواد همچون آریکلین می توان حساسیت نمونه را افزایش داد. این عمل در شرایط کلینیک قابل توجیه و عملی نیست. تست کاپروآنتيژن جایگزین مناسبی برای میکروسکوپ است. این تست قادر است حجم > ۵۰ اکینوکوکوس در سگ­ها را شناسائی کند. این تست حساسیت بیشتری نسبت به آریکلین دارد. PCR ممکن است در آینده ی نزدیک گزینه ی خوبی برای شناسایی و تشخیص گونه ها باشد.

مدیریت

پرازی کوانتل به عنوان داروی انتخابی در برابر گرانولوسوس و مولتی کولاریس شناخته شده است و بر هر دو مؤثر است. همچنین اپسیپرانتل یک داروی مؤثر در برابر مولتی کولاریس در سگ­ها و گربه ها می باشد، ولی برخلاف پرازی کوانتل مجوز درمانی برای این دارو وجود ندارد. برای جلوگیری از احتمال عفونت مجدد، همزمان با درمان مراقبت­های ویژه باید اتخاذ شود.

انسان­ها

نشانه های بالینی

کیست هیداتید

اغلب بیماری مشترک انسان و حیوان کیستها و عفونت­ها، حتی در صورت وجود ضایعه ای بزرگ، بدون علائم بالینی هستند. کیست ها معمولاً اختلالی در عملکرد طبیعی ارگان های بدن ایجاد نمی کنند. کیست ها معمولاً به صورت تصادفی در حین تصویربرداری شناسائی میشوند. با این حال این بیماری مشترک انسان و حیوان کیستها  می تواند به صورت خفیف تا کشنده ظاهر می شود.

شدت نشانه های بالینی بستگی به فضای اشغالی کیست (ها) در ارگان بدن دارند. این نشانه ها به صورت درد و ناحیه­ی توده ای در شکم ظاهر می شوند.

از علائم دیگر آن می توان به سرفه، سختی تنفس، درد قفسه ی سینه و خون دماغ اشاره کرد. کیست های داخل جمجمه ای باعث سر درد، استفراغ، همی فارازیز، تشنج و دوبینی می شوند.

در صورت تخریب کیست های کبدی، محتویات آن از جمله کیست های دختر، به درون مجاری صفراوی آزاد می شوند و در نتیجه مجاری صفراوی مسدود می شوند. ورود باکتری به داخل کیست منجر به ایجاد آبسه می شود. متعاقب سوا کیست ها، آلرژی های شدید (آنافیلاکسی) رخ می دهد، در صورت جابه جایی کیست­ها به قسمت­های مختلف بدن، تلفات بالا می رود.

کیست آلوئولار

این بیماری به صورت تدریجی و پیشرونده ایجاد اختلال می کند. دوره ی کمون این کیست بین ۵ تا ۱۵ سال است. رایج ترین نشانه های بالینی آن شامل درگیری کبد، زردی و درد حنجره می باشد. نشانه های دیگری همچون کاهش وزن، هپاتومگالی و خستگی نیز ممکن است ایجاد شود.

تشخیص

ایده آل ترین روش تشخیص بیماری مشترک انسان و حیوان کیستها ، تصویر برداری تشخیصی (مانند سونوگرافی، CT و MRI) است. سرولوژی روشی مناسب و حساس جهت تشخیص تفریقی کیست­های کبدی با سایر عوارض می باشد ولی این روش برای تشخیص کیست­های ریوی و سایر ارگان ها چندان مناسب نیست.

کیست آلوئولار

برای تشخیص نئوپلازی ها، تصویر برداری تشخیصی (همانند اولتراسونوگرافی، CT و MRI) پیشنهاد می­شود. تشخیص دقیق این کیست بعد انجام بیوپسی امکان پذیر است. از روش سرولوژی نیز برای تشخیص این بیماری مشترک انسان و حیوان کیستها می توان استفاده کرد. اولتراسونوگرافی برای تشخیص اولیه بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل عدم حضور سستود بالغ در دستگاه گوارش، تست مدفوع کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

مدیریت

کیست هیداتید

با ظهور علائم بالینی خطرساز درمان صورت می گیرد. در صورت شناسایی تصادفی کیست و همچنین عدم حضور علائم بالینی، بیمار جهت کنترل عوارض احتمالی باید تحت مراقبت قرار گیرد. ایده آل ترین روش درمانی، برداشت کامل کیست از طریق جراحی است. جهت جلوگیری از پاره شدن کیست، دقت لازم باید مبذول گردد.

پاره شدن کیست در هنگام جراحی ممکن است کشنده باشد. کیست­های بزرگ برای جراحی مناسب است، لیکن کیست­های کوچک سطحی، کیست های مرتبط با مجاری صفراوی، کیست های ریوی، مغزی، کلیوی و استخوانی احتمال پاره شدن خود به خودی آنها وجود دارد؛ بنابراین جراحی این گونه کیست ها توصیه نمی­شود. از آن جهت که جراحی تنها روشی است که امکان درمان کامل دارد و به همین علت به سایر روش­ها ترجیح داده می­شود. با توجه به اینکه در هنگام برداشت احتمال انتشار عفونت به دلیل پارگی کیست وجود دارد؛ رویکرد رایجی انجام می­گیرد که شامل: برداشت کیست به کمک جراحی، حذف برخی مایعات کیست، ریختن یک مایع تخریب کننده کیست مثل هایپرتونیک سالین ستریماید یا اتانول است. در کیس های انتخابی، قبل از عمل جراحی، بستری شدن حیوان به مدت ۲ هفته پیشنهاد می شود، آلبندازول داروی انتخابی جهت درمان این عفونت شناخته شده است.

در برخی شرایط همچون فاکتورهای بیمار، تعداد زیاد کیست، کیست (ها) كلیسفیه شده و یا کیست­های کوچک؛ جراحی قابل انجام نمی باشد. دارودرمانی به تنهایی راه حل مناسب جهت درمان محسوب نمی شود ولی ممکن است نشانه های بالینی را کم کند. به صورتی که گزارشات حاکی از بهبود ۳۰ درصد بیماران و کاهش سایز در ۳۰ تا ۵۰ درصد از بیماری مشترک انسان و حیوان کیستها است. دارو درمانی در شرایطی همچون پائین بودن سن بیمار، نازک بودن دیواره کیست و کوچک بودن آن، عدم عفونت ثانویه و همچنین عدم ارتباط کیست با  ارگان­های بدن مؤثرتر است. این درمان دارویی شامل سوراخ کردن، آسپراسيون، تزریق و آسپیراسیون مجدد است. در درمان دارویی تلفات ناچیز (۲ تا ۴ درصد) است.

بیماری کیست آلوئولار

درمان کیست آلوئولار که نوعی بیماری مشترک انسان و حیوان کیستها است دشوار است. کلید درمان موفقیت آمیز، تشخیص زود هنگام علائم بالینی است، ولی از آنجایی که بیماری با گذشت زمان پیشروی کرده و علائم بالینی نمایان می شود، احتمال تشخیص زود هنگام بسیار کم است.

درمان انتخابی، برداشت کل کیست دست نخورده به کمک جراحی ست. تنها درمان مؤثر، برداشت ریشه کامل ضایعه ای است که به لوب کبد متصل شده است. حاشیه ی جراحی باید گسترده باشد. متاسفانه برداشت کامل همیشه امکان پذیر نیست. بعد از جراحی درمان ضد انگل مورد نیاز است و اگر برداشت ضایعه (ها) به طور کامل انجام نشده باشد؛ درمان طولانی مدت لازم است. قبل از عمل از آلبندازول برای کاهش خطر انتشار حین عمل استفاده می­شود.

در صورت عدم امکان جراحی، دارودرمانی (آلبندازول و مبندازول) توصیه می شود. پس از عمل جراحی نظارت مداوم به همرات تست های سرولوژی ضروری است. پرازی کوانتل نیز دارویی در مقابل انگل های داخلی محسوب می شود ولی در مطالعات انجام شده اثر درمانی این دارو در مقایسه با سایر داروها کمتر است. امکان رشد مجدد کیست بعد از جراحی نیز وجود دارد.

تعداد تلفات این کیست بسیار بالاتر از کیست هیداتید است. در پژوهش های مختلف میزان تلف شدن بیمار ۷۰درصد در گروه سنی ۵ تا ۵۱ ساله و ۹۴ درصد در گروه سنی ۵ تا ۱۰ ساله گزارش شده است. تشخیص به موقع بیماری میزان مرگ و میر را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.

پیشگیری

پیشگیری بیماری مشترک بین انسان و حیوان خانگی بستگی به منطقه ی جغرافیایی دارد. کاهش شیوع گونه ­های اکینوکوکوس در حیوانات خانگی و کاهش قرار گیری افراد در معرض تخم های اکینوکوکوس، دو روش اصلی برای جلوگیری از عفونت مشترک حیوانات خانگی و انسان است.

عوامل متعددی همچون دارو درمانی مرتب، کاهش در معرض قرار گرفتن با عوامل عفونی، ریسک ابتلا انسان به اکینوکوکوس را کاهش می دهد. حیوانات خانگی با بلع مدفوع حیوانات حیات وحش به عفونت مبتلا می­شوند از همین روی کاهش ارتباط آنها حائز اهمیت است. از روش­های مؤثر پیشگیری، نگهداری حیوانات خانگی در محیط خانگی است، اما این روش خطر ابتلا را به طور کامل از بین نمی برد. چرا که عفونت از طریق جوندگان خانگی نیز انتقال می یابد. به همین دلیل برای کاهش بیماری اکینوکوکوس، کنترل جمعیت جوندگان خانگی حائز اهمیت است. چنانچه حیوان خارج از منزل تردد دارد، حصار کشی اطراف منزل ضروری است. یکی دیگر از روش های پیشگیری ابتلا به گرانولوس، جلوگیری از مصرف لاشه ی گوسفند و سایر میزبان­های واسط است. در مناطق اندمیک، خصوصاً در صورت بالا بودن احتمال در معرض قرار گرفت. با حیوانات غير اهلی، ضرورت اقدامات پیشگیرانه دو چندان می شود. برای پیشگیری مؤثر علیه اکینوکوکوس گرانولوس در سگ، در مناطق با ریسک درگیری بالا، انگل تراپی هر 6 هفته یکبار ضرورت دارد. همچنین برای کنترل مناسب در بعضی از مناطق اندمیک انگل تراپی ۶ هفته ای باید صورت گیرد. با این حال، در مطالعه­ای در مناطق روستائی در آرژانتین، با وجود اقدامات پیشگیرانه، تنها کاهش ۱۸ درصد ابتلا به سستود گزارش شد. علت آن، به سبب عواملی همچون عدم انطباق با دارو و یا ارتباط مدام با حیوانات درگیر یا مدفوع آنها یا … همچنان نامشخص است. مشخصاً درمان داروئی به تنهایی به طور کامل مسمر ثمر نیست. درمان ماهانه­ی پرازی کوانتل در مناطق اندمیک، زمانی که حیوان خانگی احتمال تماس با حاملين را دارد پیشنهاد می­شود. ولی کارایی این روش مشخص نیست.

با رعایت اصول بهداشتی همچون تمییز نمودن سریع مدفوع، شستن دست­ها و …. احتمال در معرض قرار گرفتن انسان با تخم اکینوکوکوس کاهش می یابد. در مناطق اندمیک به علت بالا بودن احتمال تماس انسان با خاک آلوده­ی سگ­ها و گربه­ها، اتخاذ مراقبت­های ویژه ضروری است. حیوانات پس از بهبود تا ۷۲ ساعت امکان دفع مقدار زیادی تخم را دارند، به همین سبب هنگام تماس با مدفوع رعایت اصول بهداشتی پس از درمان نیز، ضروری است.

از آن جایی که ضدعفونی کامل محيط خارج از خانه غیر ممکن است، اتخاذ روش­های کنترل همچون برداشت سریع مدفوع و کنترل جمعیت حیوانات خانگی امری ضروری است.

جهت کاهش شیوع عفونت اکینوکوکوس در انسان در بعضی از مناطق، راهکارهایی همچون کنترل کشتار و بازرسی گوشت و همچنین درمان دارویی مداوم سگ­ها پیشنهاد شده است. گرچه تأثیر هر یک از این روش­ها همچنان نامشخص است. در گزارشی با قرار دادن ماهانه­ی داروهای ضد انگل در غذای روباه های خارج از شهر، کاهش میزان ابتلا به عفونت گزارش شد. عفونت اکینوکوکوس در ایسلند، نیوزیلند و تعدادی دیگر از کشورها ریشه کن شده است. تشخیص زودهنگام کیست­های آلوئولار بسیار حائز اهمیت است، بدین ترتیب درمان بیماری آسان تر می شود. برنامه های پیشگیرانه میزان ابتلا و تلفات را به صورت موفقیت آمیز در بعضی از مناطق اندمیک کاهش داده است.

در بعضی از کشورهای فاقد اکینوکوکوس پیشگیری با پرازی کوانتل اجباری است. در این صورت نگرانی حاصل از عفونت پنهان و انتقال از حیوانات حیات وحش از بین می رود.

يكولئوس آئروفیلوس

اوکلئوس آیروفیلوس در گذشته با نام کپیلاریا آیروفیلاریا شناخته می­شد( هنوز هم در برخی منابع به این نام اشاره می­شود). این کرم در دسته نماتود ریوی قرار می گیرد و در دسته بیماری های قابل انتقال به انسان محسوب می­شود. گرچه این عنوان کمی قابل بحث است. میزبانان این کرم عمدتاً سگ ها، گربه ها و حیوانات حیات وحش (خصوصاً روباه) در اکثر مناطق دنیا هستند. گمان می شود که منابع اصلی آن روباه است. به طور کلی میزان بسیار کمی (6> درصد) در سگ­ها و گربه ها گزارش شده است. در برخی از جمعیت­های حیوانات حیات وحش میزان آن بسیار بالا است.

کرم های بالغ در اپی تلیوم برونشیول ها، برونش­ها و نای زندگی می کنند. کرم های ماده تخم هایی را دفع می­کنند که همراه با سرفه به دهان آمده و بلع می­شوند و متعاقباً در مدفوع دفع می­گردند. تخم ها از همان ابتدا عفونت زا نیستند و لازم از ۳۰ تا ۴۰ در محیط بمانند تا توانایی عفونت زایی کسب کنند. پس از بلع تخم توسط توسط کرم خاکی، تخم تبدیل به لارو می شود. گرچه نقطه نظراتی در خصوص تکمیل چرخه ی زندگی در بدن کرم خاکی وجود دارد. با بلع تخم­ها یا کرم خاکی عفونت در میزبان بعدی آغاز می شود. تخم های بلعیده شده در روده باریک جنین دار می­شوند؛ سپس لاروها از طریق گردش خون به ریه مهاجرت می­کنند.

عفونت در سگ­ها و گربه ها اغلب به صورت خفیف تا تحت کلینیکی است. از علائم آن سرفه، آبریزش بینی و سرفه است. به ندرت حیوان درگیر عفونت شدید شامل دیسترس تنفسی می شود. با جداسازی تخم از مدفوع و یا لاواژ برونشیال تشخیص صورت می پذیرد. به دلیل شباهت ظاهری تخم این انگل با سایر انگل ها امکان تشخیص نادرست بالا می باشد، به طور مثال تخم ترشیوریس مشابه تخم این انگل است و تنها تفاوت آن بزرگی سایز است. با اینکه مطالعاتی در زمینه کنترل این انگل انجام نشده؛ اما درمان با آیورمکتین یا مبندازول مؤثر بوده است.

در حالیکه انتشار این ارگانیسم در سگ ها و گربه ها باعث نگرانی انتقال به انسان شده، اما شواهد در مورد آن کم است. گزارشات کمی در رابطه با عفونت های انسانی وجود دارد. یک گزارش از کپیلاریس ریوی از کودکی در ایران توصیف شد، که احتمالاً ناشی از این انگل بوده است. گزارش دیگر در مورد بیماری ریوی بود که سبب بروز کارسینوم ریوی شده بود. در هر دو مورد تحقیقات کافی درباره منابع ممکن صورت نگرفته باشد و ارتباط با حیوان خانگی گزارش نشده بود. بر همین اساس در مورد انتقال بیماری از حیوانات خانگی به انسان این انگل به خصوص در شرایط خانگی کمترین نگرانی وجود دارد. چرا که نیازمند زمان ۳۰ تا ۴۵ روزه جهت کسب توانایی عفونت زایی است.مدیریت مناسب ظرف شن ضروریست و تا زمانیکه بی اختیاری مدفوع و آلودگی پوشش مویی حیوان با مدفوع صورت نگرفته است، خطری اعضای خانواده را تهدید نمی­کند. ابتلای انسان ناشی از فعالیت های خارج از خانه مانند: باغبانی کردن است که می­تواند سبب تماس با تخم های عفونی فضولات یا کرم های خاکی شود. مهمترین اقدام پیشگیرانه، به احتمال زیاد، بهداشت دست هاست.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی