4

بیماری های باکتریایی مرغ و خروس لاری(معرفی،پیشگیری،درمان)

وبای مرغی

انواع ببماری های ویروسی مرغ لاری و خروس لاری علائم و راهای درمان ذکرگردید . درادامه به بیماری های باکتریایی مرغ و خروس لاری ازجمله کولیباسیلوز، میکوپلاسموز (بیماری مزمن تنفسی، بیماری کیسه هوایی و سینوزیت،مایکوپلاسما مرغ) ،آنتریت ،وبای مرغی ،بیماری پولوروم ،بوتولیسم ،اریسیپلاس پرداخته و علائم، پیشگیری و راهای درمان آن ها بررسی می شود.

بیماری های باکتریایی

کولی باسیلوز

این بیماری توسط باکتری اشریشیا کولای ایجاد می شود و تنوع زیادی از نظر شدت بیماری نشان می دهد و انواع آلودگی های شدید و حاد با مرگ و میر بالا و ناگهانی تا آلودگی های ملایم با طبیعت مزمن با میزان ابتلا و تلفات پایین را نشان می­دهد. کولی باسیلوز ممکن است در نتیجه بیماری های تنفسی ناشی از عفونت کیسه هوایی، بیماری سپتیسمیک (خونی) ناشی از عفونت­های کلی بدن و یا انتریت ناشی از عفونت روده و یا ترکیبی از آنها ایجاد شود. این بیماری ممکن است در نتیجه عفونت کولی فرمی به تنهایی و بصورت عفونت اولیه بروز کند و یا در نتیجه ترکیب با دیگر عوامل بیماری و بصورت ثانویه دیده شود. عفونت های ثانویه معمولاً به صورت سندروم بیماری کیسه هوایی کلاسیک و به صورت ترکیب با مایکوپلاسما گالیستیکوم دیده می­شود.

کولی باسیلوز در تمام سنین دیده میشود ولی سپتیسمی حاد در بوقلمون های جوان و «ارساکولیت» در مرغ های جوان شایع تر است. در نتیجه عفونت ناف ممکن است مرگ و میر اولیه بالایی در آنها دیده شود. علایم این بیماری ناشی از حضور باکتری اشرشیا کلی و سموم ناشی از آن است. انواع سویه ها و سروتایپ­های این باکتری وجود دارد. بسیاری از آنها ساکنین طبیعی کانال گوارش مرغ و بوقلمون محسوب می شوند و لذا در محیط طبیعی اطراف مرغ به مقدار زیادی دیده می شوند.

سویه های متفاوت اشرشیا کولای از نظر توانایی ایجاد و توسعه بیماری متفاوت هستند. برخی از آنها بیماری شدیدی تولید می کنند و برخی اساساً بدون زیان می باشند. در حد فاصل بین دو وضعیت بالا طیف وسیعی از بیماری­ زایی توسط انواع اشرشیا کولی ایجاد می شود. روش اصلی حمله این باکتری به بدن، سیستم تنفسی و کانال گوارشی است. ورم ناف و دیگر عفونت های جوجه های جوان ممکن است در نتیجه ورود میکروب ها را از ناف عفونی جوجه و یا نفوذ آنها از پوسته تخم مرغ قبل یا حین دوره خواباندن تخم ها ایجاد شود.

علایم

علایم انواع آلودگی های اشرشیا کولای متفاوت است. در اشکال حاد سپتیسمیک، تلفات ممکن است به صورت ناگهانی بروز کرده و بسرعت افزایش یابد. میزان درگیری و شیوع بیماری در چنین مواردی ممکن است خیلی قابل رؤیت نباشد و پرندگان ظاهراً سالم باشند ولی بمیرند. البته در بسیاری موارد پرندگان بیمار پرها آشفته و علایم تب را نشان می­دهند. علایم دیگر آن اشکالات تنفسی، سرفه های موردی و خس خس سینه است. این پرندگان ممکن است اسهال نیز داشته باشند. در صورتی که منشأ بیماری عفونت ناف باشد، ممکن است جوجه ها تلفات بالایی نشان دهند.

عفونت های سپتیسمیک خیلی حاد ممکن است خود را به صورت مرگ ناگهانی بدون علایم ظاهری نشان دهند. جراحات مشاهده شده شامل از دست دادن آب بدن، تورم و احتقان كبد و طحال و کلیه ها و خونریزی های پتشی امعاء و احشاء داخلی باشد. مرغ های آلوده ترشحات پنیری تا فیبرینی کیسه های هوایی، کیسه قلبی و سطح قلب، کبد و شش­ها را نشان می­دهند. روده مرغ­های مبتلا ضخیم و متورم است و ممکن است مخاط زیاد و مناطق خونریزی باشد. در پرندگان جوان ممکن است مواردی از عفونت ناف دیده شود.

تشخیص آزمایشگاهی این بیماری ضروری است زیرا انواع عفونت کولی فرمی به هم شبیه هستند و ممکن است بسادگی با دیگر عفونت­ها و بیماری­ها اشتباه شود. جداسازی و تشخیص میکروبی مؤثر به روش های کشت به سرعت نسبتاً بالایی انجام می­شود ولی جداسازی صرف آنها برای تشخیص بیماری کافی نیست و باید اندامی که آلودگی از آن برداشته شده در نظر گرفته شود و بیماری زایی ایزوله خاصی از باکتری و وجود دیگر عوامل بیماری­زا نیز در نظر گرفته شود.

پیشگیری

عملیات بهداشت و مدیریت سالن ها و مرغ ها به منظور کاهش تعداد و انواع این باکتری ضروری است. بعلاوه کاهش عوامل تنش آور و عوامل بیماری زای دیگر موجب تقویت بنیه دفاعی پرنده در برابر آلودگی های مضر می­شود. ایجاد تهویه مناسب، بستر خوب و تمیز و مرتع مناسب، ابزار و ادوات ضدعفونی شده و خوراک و آب با کیفیت موجب بهبود شرایط بدن در برابر تنش میشود.

برای اجتناب از این وضعیت باید از تراکم بیش از اندازه جوجه ها و اعمال تنش های محیطی از قبیل سرمازدگی جوجه ها و عوامل و شرایط تنش آور خودداری کرد. جمع آوری مناسب تخم ها و مدیریت مناسب دستگاه جوجه کشی و بکار بردن یک برنامه بهداشتی مناسب و خوب برای کاهش الودگی های اولیه جوجه ها به عوامل بیماری زا مناسب است. البته برخی موارد بیماری ممکن است حتی در بهترین شرایط به دلیل وجود سویه بیماری زای خاصی ظهور کند.

درمان

عکس العمل انواع باکتری­های اشرشیا در برابر داروهای مختلف توأم با خطا و تغییر است و اساساً به سختی می­توان آن را ارزیابی کرد. در شرایط عملی اغلب درمان این گونه عفونت ها نامیسر است. سویه های مختلف اشرشیا کولی حساسیت های متفاوتی به دارو دارند و آزمون های مختلفی برای تعیین حساسیت به داروهای مختلف روش مناسبی برای انتخاب داروی مناسب می باشد. در صورت درگیر شدن پرندگان بهتر است به جای درمان، به محیط تمیزتری برده شوند. برای مثال به محظ بروز بیماری در جوجه های در حال رشد، به مرتع منتقل شوند.

کولی باسیلوز

میکوپلاسموز (بیماری مزمن تنفسی، بیماری کیسه هوایی و سینوزیت)

ارگانیسم های موجود در جنس مایکوپلاسما اثر قابل توجهی بر بیماری های تنفسی دارند. گونه های متعدد مایکوپلاسماها از طيور جداسازی شده است ولی سه تا از آنها اهمیت بیشتر دارد. «مایکوپلاسما گالیسپتیکوم» عامل بیماری مزمن تنفسی (سی.آردی – CRD) با سندروم کیسه هوایی در مرغ و بوقلمون و سینوزیت عفونی در بوقلمون؛ «مایکوپلاسما ملئاگریدیس» عامل بیماری ارساکولیت در بوقلمون و «مایکوپلاسما سینوویه» عامل بیماری سینوویت عفونی در مرغ و بوقلمون.

بیماری مزمن تنفسی، سندروم کیسه هوایی و سینوزیت عفونی بوقلمون، عامل عفونی مشترکی دارند. بیماری مزمن تنفسی ابتدا به عنوان بیماری مزمن شناخته می شد ولی بعدها در مرغ بالغ آن را به نام «بیماری ملایم تنفسی» معرفی کردند. این بیماری موجب کاهش تولید می شود ولی تلفات چندانی ندارد. پس از آن بیماری کیسه هوایی شناخته شد که عامل بیماری در جوجه های جوان بود و در برخی گله ها تلفات بالایی ایجاد می­کرد. پرندگان مبتلا کارایی غذایی پایینی داشته و لاشه آنها پس از ذبح و پرکنی و آماده سازی برای مصارف انسانی مناسب نبودند. سینوزیت عفونی بوقلمون تولید بادکردگی سینوسی زیر چشم و نیز تورم اندام های تنفسی می­کند. این بیماری مزمن است و اثر نامناسبی بر رشد و ضریب تبدیل غذایی آنها دارد و در بوقلمون­های جوان ممکن است مرگ و میر بالایی را به دنبال داشته باشد.

یک ارگانیسم شبه باکتری به نام «مایکوپلاسما گالیسپتیکوم» در تمامی موارد بالا دخالت دارد. بیماری مزمن تنفسی و سینوزیت بوقلمون توسط کشت های خالص این مایکوپلاسما تولید شد در حالی که سندروم کیسه هوایی در شرایط وجود الودگی مایکوپلاسمایی و ترکیب آن با اشرشیا تولید گردید. این وضعیت در نتیجه وجود عفونت حاد تنفسی از قبیل نیوکاسل و برونشیت عفونی ایجاد می شود.

علایم

مایکوپلاسما گالیستیکوم بیماری گسترده ای است و انواع طیور را مبتلا می کند. برنامه های ریشه کنی آنها از میزان بروز آنها در سال­های اخیر کاسته است. این بیماری اساساً از طریق تخم توسعه می یابد. مرغ های آلوده به انتقال ارگانیسم می پردازند و جوجه ها به محض تولید آلوده هستند. تماس مستقیم با پرندگان مبتلا و ناقل نیز موجب انتقال عامل بیماری می شود. بیماری مزمن تنفسی دارای علایم تنفسی جزئی از قبیل سرفه، عطسه و ترشحات بینی است در سندروم کیسه هوایی، سیستم تنفسی بیشتر درگیر می شود. کیسه های هوایی اغلب ابرناک و پر از از تراوشات است. پرندگان مبتلا به خاک می افتند و مصرف غذای شان کاهش می یابد و بسرعت وزن از دست می­دهند.

سینوزیت عفونی بوقلمون دو شکل فوقانی و تحتانی دارد. شکل فوقانی تنها بادکردگی سینوس زیر چشم ها را بدنبال دارد ولی در فرم تحتانی، شش ها و کیسه های هوایی درگیر می شوند. کیسه های هوایی ابرناک شده و ممکن است مملو از تراوشات عفونی باشند. هر دو شکل این بیماری در گله ها و گاه حتی در یک پرنده وجود دارد. تشخیص این بیماری­ها بر اساس تاریخچه گله، علایم و جراحات بیماری است. تست خون نیز در تعیین میزان آلودگی گله مفید است.

درمان

بهترین شیوه پاسخ ما به مایکوپلاسما گالیسپتیکوم در مرغ خانگی و بوقلمون، ریشه ­کنی کامل آن است. این هدف در گله های مادر عملی شده است. مداوای بیماری مزمن تنفسی و سندروم کیسه هوایی و شكل تحتانی سینوزیت عفونی رضایت بخش نیست. انواع آنتی بیوتیک های مورد استفاده درجات متفاوتی از موفقیت را در درمان آنها نشان دادند. شروع مداوای گله مبتلا بستگی به عامل اقتصادی دارد. در صورت بکار بردن مداوا، لازم است سطح بالایی از یک آنتی بیوتیک وسیع الطیف (تایلوزین، اورومایسین، ترامایسین، گالی مایسین) از طریق خوراک، آب و یا تزریقی داده شود. سینوزیت عفونی فوقانی را می توان با موفقیت و از طریق تزریق آنتی بیوتیک به حفره سینوسی بوقلمون­ها مداوا کرد.

در مقاله ای دیگر در بخش بوقلمون درمان قطعی و اختصاصی این بیماری توسط مجموعه نیازی شرح داده شده
مقاله مربوطه

وبای مرغی

این بیماری در اغلب مناطقی که در آن پرورش مرغ انجام می­شود وجود دارد و در برخی موارد مهم ترین بیماری عفونی خطرناک بوقلمون­ها شده است. انواع گونه های طیور از قبیل بوقلمون، مرغ خانگی، قرقاول، کبوتر، پرندگان آبزی، گنجشک و دیگر پرندگان آزاد به آن مبتلا می شوند. عامل بیماری به نام «پاستوريلا مولتیسیدا» به مدت یک ماه در فضله، به مدت سه ماه در لاشه در حال فساد و به مدت ۲ تا ۳ ماه در خاک زنده باقی می ماند و از طریق دهان و کانال تنفسی به بدن وارد میشود ولی از طریق تخم منتقل نمی شود. از جمله موارد انتقال این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • الف – فضولات پرندگان مریض موجب آلودگی آب­ها و خاک، غذا و امثال آن می شود.
  • ب- لاشه پرندگان مرده
  • ج- منابع آب آلوده از قبیل استخرها و دریاچه و انهار آلوده
  • د- انتقال مکانیکی از طریق کفش، ادوات و …

مطالعات مختلف نشان می­دهد که در کنار پرندگان سایر حیوانات از قبیل راکون، صاريغ، سگ، گربه، خوک و سایر جانوران موذی نیز به عنوان ناقل عمل می کنند و این بیماری را توسعه می دهند. این بیماری به ندرت در مرغ خانگی کمتر از ۴ ماه دیده شده ولی در بوقلمون های کمتر از سن ۴ ماه مشاهده می شود.

علایم

شکل فوق حاد بیماری علایم چندانی ندارد ولی در شکل حاد آن برخی پرندگان می میرند بدون اینکه علایم خاصی نشان دهند ولی تمامی آنها قبل از مرگ حالت مریضی نشان می دهند. علایم این بیماری شامل گیجی، کاهش اشتها، کاهش شدید وزن، لنگش ناشی از عفونت مفاصل، بادکردگی ریش ها، تنفس شدید و وجود اسهال آبکی زرد یا سبزرنگ و وجود سیانوز در سر و ریش­ها است.

در مواد فوق حاد پرنده علایمی نشان می دهد ولی علایم آن شبیه علایم عفونت های باکتریایی حاد سپتیسمیک به ویژه از نوع حصبه مرغی است. از جمله جراحات تیپیک این بیماری می توان به خونریزی های پتشی در مخاط­ها و غشاءها مخاطی و چربی های بطنی، تورم یک سوم بالایی روده کوچک، کبد روشن با قوام نیمه پخته، بزرگ شدگی طحال، وجود مواد جامد یا کرمی در مفاصل و مواد پنیریی در گوش میانی و فضای گوش و کاسه سر پرندگان با گردن تابیده اشاره کرد. در بوقلمون­ها یک یا هر دو شش سفت می شود.

پیشگیری

تشخیص مقدماتی بیماری بر اساس تاریخچه گله و جراحات پس از کالبدگشایی انجام می شود ولی تشخیص قطعی آن بستگی به جداسازی و تعیین هویت میکروب مربوطه دارد. برای مداوای بیماری بخصوص در بوقلمون از «باکترین­ها» استفاده می­شود البته باید همزمان با آن برنامه بهداشتی مناسبی پیاده شود. از جمله اقدامات بهداشتی برای کنترل این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • الف- حذف کامل و سالانه جمعیت پرندگان از واحد به همراه جداسازی پرندگان مسن از جوان
  • ب – اجرای یک برنامه کنترل جوندگان
  • ج- خاکسپاری و از بین بردن مناسب لاشه تلفات
  • د- استفاده از آب سالم و تمیز
  • ح- تمیز و ضدعفونی کردن سالن ها و ابزار و تجهیزات بعد از تخلیه مرغ­ها از سالن
  • و- نگهداری مرغ­ها در سالن و دور از حیوانات و پرندگان وحشی
  • ز- خالی انداختن مناطق آلوده حداقل به مدت سه ماه در سال

درمان

گرچه داروها معمولاً دوره شیوع بیماری وبا را تغییر می دهند ولی پرندگان آلوده بعنوان ناقل عمل کرده و وقتی درمان به صورت ناکامل دنبال می شود، بیماری دوباره باز می گردد. بنابراین مداوای بیماری وبا، روشی طولانی و همراه با مصرف دارو از طریق آب و دان است. داروهای گوگرددار و آنتی بیوتیک های وسیع الطیف همچون «پنی سیلین» برای کنترل تلفات این بیماری لازم است.

آنتریت

آنتریت نکروتیک یک بیماری حاد است که موجب از بین رفتن و تخریب دیواره داخلی دستگاه گوارش بویژه روده­ها می شود. عامل بیماری باکتری «کلسترویدیوم پرفرنژنس» است که یک باکتری میله ای و اسپورزا است. خود باکتری و سموم آنها علت بیماری است ولی کوکسیدیوز نیز در تشدید آن نقش دارد. اغلب خسارات ایجاد شده در دیواره روده بدلیل سموم تولیدشده توسط باکتری­ها است.

علایم

در مورد گسترش بیماری مطالب چندانی نمی دانیم ولی انتقال از طریق تماس دهانی با فضولات پرندگان مبتلا انجام می شود. آنتریت نکروتیک به ناگهان در گله های آلوده رخ می نماید و ظاهراً پرندگان سالم به شیوه حاد زمین گیر می شوند و در عرض چند ساعت از بین می روند. مرگ و میر این بیماری بین ۲ تا ۱۰ درصد و در موارد حاد ۳۰ درصد است.

تلفات ناشی از کاهش رشد و کارایی تبدیل غذایی به مراتب بیشتر از تلفات آنها است. جراحات بیماری شامل نیمه پایین روده کوچک است ولی در برخی موارد تمامی طول دستگاه گوارش در گیر می­شود. روده در این بیماری متسع شده و مایعات بدبوی سیاه رنگی در آن ایجاد و مخاط آنها شبیه گل کلم می­شود.

سطح داخلی روده ظاهری شبیه حوله درشت پیدا می کند و ممکن است برخی از قسمت های دیواره روده جدا شده و بیافتد و همراه با محتویات دستگاه گوارش به بیرون هدایت شود. تشخیص بیماری بر اساس تاریخچه گله، علایم و یافته های مربوط به جراحات بیماری است.

درمان

«باسیتراسین» یا «ویرجینیامایسین» داروهای مؤثری هستند که از طریق غذا به مرغ­ها داده می­شود. باسیتراسین را می توان از طریق آب نیز به جوجه ها دارد. برای اثر بخش کردن مداوا بهتر است مقداری ویتامین در آب شرب مرغ­ها افزود. مداوای پیشگیرانه در گله های با سابقه پیشین عفونت مناسب است. از آنجا که کوکسیدیوز یکی از عوامل مؤثر در توسعه این بیماری است لذا باید برنامه کنترل کوکسیدیوز رعایت شود.

بیماری پولوروم

یک بیماری حاد یا مزمن با طبیعت باکتریایی است که عمدتاً مرغ خانگی و بوقلمون را تحت تأثیر قرار می دهد ولی تمامی پرندگان اهلی و نیز وحشی را مبتلا می کند. عامل بیماری «سالمونلا پولوروم» نام دارد که عمدتاً از طریق تخم منتقل می شود ولی از طرق دیگر نیز انتقال می یابد:

  • الف- انتقال از مرغ آلوده به تخم، از تخم به جوجه و از جوجه به جوجه در جوجه کشی، جعبه جوجه، مادرهای مصنوعی و سالن ها. جوجه های باقیمانده در واحدهای مرغ مادر همیشه به عنوان ناقل عمل می کنند و چرخه حیات این بیماری حفظ می شود.
  • ب- انتقال مکانیکی و از طریق کفش و کلاه و تجهیزات و امثال آن کنندگان
  • ج – پرندگان ناقل ظاهراً سالم که عامل بیماری را دائماً دفع می کنند.
  • د- آلودگی محوطه به دلیل باقیمانده عامل بیماری از دوره های قبل.

عامل بیماری از طریق تنفس (بویژه در جوجه کشی) یا دستگاه گوارش وارد بدن می شود. اغلب موارد شیوع حاد این بیماری در نتیجه آلودگی در جوجه کشی است. این بیماری در جوجه های جوان مهلک است ولی پرندگان بالغ مقاوم هستند. جوجه های جوان ممکن است بلافاصله بعد از خروج از تخم بمیرند بدون اینکه علایم قابل رؤیت خاصی در آنها دیده شود.

علایم

شیوع های حاد این بیماری در سنین زیر سه هفته رخ می دهد. تلفات در این موارد ممکن است به مرز ۹۰ درصددر گله های مداوا نشده فرا رود. پرندگان باقی مانده ضعیف هستند و در جوجه­ های جوان علایمی از قبیل ضعف، ژولیدگی پرها و ظاهری سرماخورده و کز کردن آنها در کنار منبع گرما به همراه سختی تنفس و حضور اسهال سفید و به هم چسبیدگی اطراف مقعد را شاهد هستیم. در پرندگان بالغ ممکن است جراحات درشت وجود نداشته باشد.

تشخیص بیماری در پرندگان جوان از طریق جداسازی ارگانیسم مربوطه در آزمایشگاه انجام شود. در پرندگان مسن تر، آزمون خون ممکن است نشان دهنده عفونت باشد ولی تشخیص مثبت بیماری بسته به جداسازی و تشخیص هویت ارگانیسم مربوطه در آزمایشگاه دارد.

درمان

ریشه کنی کامل عامل بیماری تنها روش جلوگیری از این بیماری است. تمامی گله های مادر تأمین کننده تخم­های جوجه کشی باید از نزدیک مورد آزمون قرار گیرند و تنها گله های عاری از پولوروم برای تولد جوجه بکار روند. جوجه ها از جوجه کشی­هایی خریداری شوند که رسماً «عاری از پولوروم» اعلام می شوند. پرندگان آلوده بعد از مداوا همچنان ناقل هستند. در نتیجه نباید مرغ­های فوق برای تولید تخم نگهداری شوند. برای درمان پولوروم از داروهای مختلف چون «فورازولیدون»، «جنتامایسین سولفات» و داروهای گوگرددار (سولفادی متوکسین، سولفامتازین و سولفامرین) استفاده کرد.

حصبه مرغی

حصبه مرغی یک بیماری عفونی، مسری حاد و بعضاً مزمن است و پرندگان اهلی و وحشی از قبيل بوقلمون، مرغ خانگی، اردک، کبوتر، قرقاول و دیگر پرندگان بازی را درگیر می کند. نباید عامل این بیماری را با حصبه انسان اشتباه گرفت که اساساً ارگانیسمی از نوع دیگر است. عالم بیماری باکتری «سالمونلا گالیناروم» است و طریقه انتقال آن شبیه بیمار پولوروم و از جمله انتقال از طریق تخم است. البته در مقایسه با بیماری پولوروم، انتقال مکانیکی آن بیشتر است.

پرندگان سنین مختلف درگیر این بیماری می شوند ولی عمدتاً بیماری در پرندگان جوان بویژه در سنین بالای دو هفته رخ می دهد. مرگ و میر جوجه ها کمتر از یک تا حدود ۱۴ درصد است ولی تلفات بیشتر نیز مشاهده می شود. از جمله علایم بیماری، مرگ­های ناگهانی و پراکنده مرغ­ها، بی قراری، اسهال سبز یا زرد (به همراه چسبیدگی پرهای مقعد)، کاهش اشتها، افزایش تشنگی و رنگ باختگی و کمخونی ریش و تاج ها است.

علایم

تشخیص مقدماتی بیماری از طریق تاریخچه، علایم بیماری و جراحات آن انجام می­شود ولی تشخص نهایی آن بر اساس جداسازی و تشخیص عمل بیماری انجام می­شود. جراحات ایجادشده در کالبدگشایی به تشخیص حصبه طيور کمک می کند. این جراحات شامل بزرگ شدگی و خالدار شدن طحال، بزرگ شدگی کبد (با رنگ زرد یا سبز مایل به قهوه­ای)، خونریزی های کوچک پتشی عضلات و چربی اطراف اندام­های داخلی و تورم لزج یک سوم پیشین روده کوچک جوجه­ها می باشد. وجود مناطق کوچک با پلاک­های سفید رنگ در دیواره روده کوچک نشانه حصبه بوقلمون است. آزمون خون برای تشخیص پولوروم برای تشخیص حصبه نیز بکار می رود.

بیشگیری

پیشگیری و کنترل این بیماری بستگی به عملیات پیشگیری از بیماری بویژه استفاده از تخم های غیرآلوده (گله­های تست شده از نظر پولوروم)، عملیات بهداشتی مزرعه، تأمین آب و دان تمیز و روش های دفن مناسب تلفات دارد. عامل بیماری در بیرون بدن پرندگان حداقل به مدت ۶ ماه زنده می ماند بنابراین لازم است برای در هم شکستن چرخه حیات این بیماری احتیاط­های مدیریتی کافی به عمل آید.

درمان

بدنبال شیوع بیماری، سالن ها و ابزار و تجهیزات به دقت شستشو و ضد عفونی شود و در صورت امکان از تناوب­های زراعی مناسب مزرعه استفاده شده و احتیاط مخصوص به عمل آید تا از آلودگی بعدی گله جلوگیری شود. برای پیشگیری حصبه نمی توان از دارو استفاده کرد. داروهای بیماری پولوروم (مباحث پیشین) پرندگان را نجات می­دهد ولی پرندگان مداواشده همچنان ناقل هستند.

بوتولیسم

بیماری بوتولیسم در نتیجه بلعیدن سموم تولید شده توسط باکتری «کلستریدیوم بوتولینوم» ایجاد می شود. همه پرندگان خانگی و اغلب پرندگان وحشی در برابر سم این باکتری حساس هستند. بسیاری از موارد مرگ انسانها نیز در نتیجه مصرف غذاها و آب حاوی این سم است. بوتولیسم بیماری ناشی از عفونت باکتریایی نیست بلکه در نتیجه تولید سم حاصل از فعالیت و رشد باکتری است.

این باکتری در طبیعت فراوان است و بویژه به مقدار زیاد در خاک وجود دارد. خوردن آن بخودی خود اشکالی ندارد ولی اگر باکتری در شرایط خاصی قرار گیرد تا بتوانند رشد کند وضعیت وخیم شده و تولید سم می کند. این ارگانیسم در شرایط رطوبت بالا و دمای نسبتاً بالا و در محیطی حاوی مواد آلی (گیاهی و حیوانی) در حال فساد رشد می کند.

این ارگانیسم به محیطی نیاز دارد که در آن تمامی اکسیژن آتمسفری از بین رفته باشد. این موجود در حضور هوا قادر به رشد نیست. استخرهای راکد و مناطق باطلاقی حاوی مواد آلی دفن شده مناطق خطرناکی از نظر تولید سم بوتولیسم می باشند. بوتولیسم تنها زمانی دیده می شود که فراورده حاصل از رشد این باکتری توسط موجود زنده مصرف شود.

لاشه های در حال فساد منبع مناسبی از تاکسین­ها هستند و حشرات زیادی از این بافت ها تغذیه می کنند. حشرات ممکن است دارای مقادیر کافی از سموم برای ایجاد بیماری در پرندگانی باشند که آنها را مصرف می کنند. از آنجا که سم بوتولیسم محلول در آب است، منابع آب که در معرض این گونه آلودگی ها قرار دارند براحتی آلوده می شوند و منبع قابل توجهی برای این بیماری محسوب می گردند.

سم بیماری در برابر حرارت مقاوم است ولی در اثر جوشیدن از بین می رود. انواع سموم آن وجود دارد ولی تیپ­های A و C موجب بروز بیماری در پرندگان و تیپ B آن در انسان می شود.

علایم

ضعف بدن اولین نشانه این بیماری است و بدنبال آن فلج پاها، بال­ها و گردن مشاهده می شود. وقتی عضلات گردن درگیر می شود، سر فرو می افتد. پرندگان مبتلا لرزش خاصی نشان می دهند، پرهای آنها شل می شود به طوری که براحتی بیرون می آید. چشم آنها نیمه بسته است. برخی پرندگان (بوقلمون)، علایم شل شدن پرها و فرو افتادن گردن را نشان نمی دهند. پرندگان به دليل فلج بدنی قادر به بلعیدن غذا نبوده و مواد مخاطی در دهان آنها تجمع می کند. پرندگان مبتلا درگیر غش عمیق شده و ساعت ها قبل از مرگ واقعی به حالت مرده می افتند. پرندگان آلوده جراحات نشان نمی دهند ولی محتویات روده مبین وجود حشرات، مواد گیاهی و حیوانی فاسد و دیگر موادی است که نشانه خوردن سم توسط آنها می باشد.

تشخیص مقدماتی بیماری با استفاده از تاریخچه، علایم و یافته های کالبدشکافی آنها صورت می گیرد. به عنوان یک روش کمکی برای شناخت این بیماری می توان مقداری آب به درون چینه دان تعدادی از پرندگان مبتلا وارد و در محیط سرد نگهداری نمود و مقداری ماده ضد سم از طریق وریدی به آنها تزریق کرد. بهبود درصد بالای پرندگان آلوده دال بر تشخیص مثبت این بیماری در آنها است.

پیشگیری

جلوگیری این بیماری مستلزم از بین بردن و حذف منابع تولید سم و جلوگیری از دسترسی پرندگان به این منابع و مواد است. به این منظور لاشه دام­های مرده بلافاصله از محوطه جمع آوری شده، پرندگان موجود در واحد نوک­چینی و جمعیت حشرات و مگس­ها کنترل شده و از دسترسی آنها به مواد آلی در حال فساد جلوگیری شود. آب­های آلوده بویژه منابع خطرناکی هستند.

درمان

در صورت بروز بیماری در گله، منبع تولید سم را شناسایی کرده و از بین ببرید و پرندگان آلوده را برای درمان از بقیه جدا کنید. پرندگان مریض در محلی سرد قرار داده شده و دو بار در روز آب تازه وارد چینه دان آنها شود و در مورد پرندگانی که در معرض سم بوده اند ولی علایم آن را نشان نمی­دهند از مواد ملین ملایم استفاده شود. نمک اپسوم (نیم کیلوگرم برای ۱۰۰ پرنده) با غذای آنها مخلوط شود. افزودن یک قاشق چای خوری نمک اپسوم به نیم لیتر آب و قرار دادن آن در چینه دان پرندگان مریض اثر سودمندی دارد. درمان با مواد ضد سم تنها در مورد پرندگانی بکار می رود که ارزش بالایی دارند زیرا گیر آوردن مواد ضد سم مشکل و قیمت آنها گران است.

کوریزای عفونی

یک بیماری تنفسی که در مرغ خانگی بالغ یا نیمه بالغ و به اشکال مزمن یا حاد بروز می کند و معمولاً گستردگی زیادی ندارد. عامل بیماری باکتری «هموفیلوس گالیناروم» است که از طریق ورود یک فرد آلوده یا ناقل به گله ظهور می کند. انتقال آن از طریق تماس مستقیم، آلودگی از راه هوا و از طریق گرد و غبار و قطرک­های تراوشات تنفسی و نوشیدن آب آلوده شده توسط ترشحات بینی مرغ های مريض صورت می گیرد. پرندگان حساس در عرض ۳ روز علایم بیماری را بروز می دهند و پرندگان نجات یافته، طبیعی به نظر می رسند ولی ممکن است برای مدت طولانی به صورت ناقل عمل کنند. وقتی گله مریض می شود، تمام پرندگان آن به عنوان ناقل عمل می­کنند.

علایم

مهم ترین علامت کوریزای عفونی، بادکردگی صورت بویژه اطراف چشم و ریش ها و ترشحات بینی و سینوس های باد کرده است. ترشحات آبکی چشم ها منجر به چسبیدن پلک­ها می شود و بدلیل بادکردگی سر و صورت، بینایی پرنده تحت تأثیر قرار می گیرد. این بیماری موجب کاهش مصرف آب و دان می شود و تولید تخم را کاهش می­دهد.

پیشگیری

برای تشخیص بیماری تنها روش جداسازی و تعیین ارگانیسیم عامل بیماری مناسب است. جداسازی ارگانیسم بیماری مشکل است. تنها روش مناسب کنترل بیماری کوریزا، روش­های پیشگیری همچون مدیریت مناسب و جلوگیری از تماس بین افراد آلوده و سالم است. به منظور جلوگیری از عفونت، باید حیواناتی را به مزرعه وارد کنیم که از گله های سالم و بدون مشکل خریداری شده اند.

درمان

در صورت بروز عفونت، لازم است تمامی پرندگان را حذف کرده و از طریق شستشو و ضدعفونی کامل سالن ها و ابزار و تجهیزات ریشه بیماری را بکنیم. برخی داروها برای درمان این بیماری مفید هستند اگر چه بیماری را نمی توان به طور کامل ریشه کن کرد. «سولفادی متوکسین» یا «سولفاتیازول» در دان و آب یا «اریترومایسین» در آب شرب موجب کاهش علایم این بیماری می­شوند.

ورم ناف

ورم ناف در نتیجه باز ماندن ناف جوجه ها در زمان تولد و آلودگی آن با باکتری ها رخ می­دهد. در اغلب موارد، عفونت میکروبی ورم ناف ناشی از مخلوط انواع باکتری ها از قبیل کولی فرم­ها و گونه های مختلف استافیلوکوک، استرپتوکوک، پروتئوس­ها و دیگر باکتری ها است. ظهور آن بدلیل خطاهای اینکوباسیون، بهداشت نامناسب جوجه­ کشی و یا سرماخوردگی یا گرماخوردگی جوجه­ ها بلافاصله بعد از تولد (مثلاً در دوره انتقال به مزرعه) می­باشد. اهمیت جداسازی هریک از باکتری های فوق اهمیتی ندارد زیرا تعداد زیادی از گونه های باکتریایی را می توان از زرده جذب نشده جوجه های سالم جداسازی کرد.

علایم

ورم ناف در روزهای اولیه حیات جوجه ها رخ می­دهد و لذا امکان انتقال آن از پرنده ای به پرنده دیگر وجود ندارد. روش اصلی انتقال این بیماری، از ابزار و تجهیزات جوجه کشی به جوجه ای است که ناف آن به خوبی بسته نشده است. جوجه های مبتلا، پژمرده، خواب آلود و پف کرده هستند و کیفیت و یکنواختی مناسبی ندارند. اغلب افراد آلوده در نزدیکی منبع گرمایی می ایستند و نسبت به آب و دان بی تفاوت هستند. گاه اوقات اسهال نیز وجود دارد. تلفات از ۲۴ ساعت پس از تولد جوجه­ها شروع شده و در سن ۵ تا ۷ روزگی به اوج خود می رسد.

پیشگیری

مهم ترین جراحات شناخته شده این بیماری، ناف بسته نشده، ادم زیرپوستی و رنگ آبی عضلات شکم در اطراف ناف و مواد زرده جذب نشده با بوی بد است. در اغلب موارد زرده ترکیده و جوجه دچار «پریتونیت» می شود. شناسایی مقدماتی این بیماری بر اساس تاریخچه و جراحات قابل رؤیت بیماری انجام می­شود. مدیریت مناسب و بهداشت جوجه کشی ها و سالن پرورش در رد اولیه بعد از تولد تنها روش مطمئن جلوگیری از ورم ناف است.

درمان

مصرف آنتی بیوتیک های وسیع الطیف برای کاهش تلفات جوجه ها مناسب است ولی هیچگاه جایگزین روش­های بهداشتی مناسب نمی شوند.

اریسیپلاس

بیماری توسط باکتری «اریسیپلوتریکس اینسیدیوزا» بوجود می آید و گونه های مختلف پرندگان همچون مرغ خانگی، اردک و غاز مبتلا می شوند ولی مهم تر از همه بوقلمون است. انسان نیز نسبت به این بیماری حساس است و ممکن است آن را از بوقلمون های آلوده را بگیرد. به همین دلیل لازم است در کار کردن با پرندگان آلوده احتیاط داشته باشیم.

این بیماری در بوقلمون­ها و عمدتاً در پاییز و زمستان و معمولاً در پرندگان با سن ۴ تا ۷ ماه دیده می شود اگر چه تمامی سنین به این بیماری حساس هستند. گفته می شود بیماری در نرها بیشتر از ماده ها است زیرا نرها با هم درگیر شده و زخم­های سطحی بدن آنها بیشتر است. زخم­ها محل ورود عامل بیماری است. در برخی موارد ماده ها بیشتر بیمار می شوند. دلیل آن استفاده از تکنیک های تلقیح مصنوعی است که به عنوان روشی برای ورود باکتری به بدن می باشد.

ارگانیسم این بیماری مدت های طولانی در خاک زنده می ماند و مهمترین دلیل آلودگی پرندگان، خاک­ها و ابزار و ادوات الوده است. گوسفند، خوک و جوندگان به عنوان ناقل بیماری عمل می کنند. چه بسا بعد از درمان بیماری، دوباره سر و کله آن پیدا شود. تراکم بالا، آب و هوای نامساعد، بهداشت ضعیف و مدیریت نامناسب از جمله عوامل تسهیل کننده بیماری هستند.

علایم

اولین نشانه بیماری، کشف چند پرنده مرده است. معمولاً تعدادی پرنده آلوده دیده می­شود وی اغلب پرندگان آلوده حداقل در دوره کوتاهی قبل از مرگ خود به لحاظ ظاهری مریض هستند. علایم این بیماری شبیه بیماری سپتیسمی شامل ضعف عمومی بدن، بی­قراری، کاهش اشتها و اسهال زرد و سبز است. گاه اوقات خرطوم بوقلمون­های نر سفت، متورم و بنفش رنگ می شود.

برخی پرندگان لنگ می شوند در حالی که مفصل پای آنها متورم است. در گله های مولد این بیماری موجب کاهش باروری و جوجه درآوری تخم­ها می­شود. درگیری و تلفات روزانه معمولاً پایین است ولی در گله های مداوانشده تلفات تا مدتی می ماند و لذا هزینه آن بالا است. مهمترین علایم جراحی این بیماری، خونریزی های کوچک یا پراکنده در بافت ها و اندام های بدن بویژه در عضلات، قلب، طحال، چربی­ها و دیگر بافت­های حفره درونی بدن است.

خونریزی های پوستی ممکن است بصورت دمل های بنفش رنگ در آید. کبد و طحال بزرگ و محتقن شده و معمولاً هسته های نکروتیک را دارند. آنتریت یا تورم کانال گوارش نیز در آنها دیده می شود که از مشخصه های اغلب بیماری های سپتیسمیک است.

جراحات این بیماری ممکن است شبیه دیگر بیماری ها باشد بطوری که نتوان تشخیص مطمئنی داد. بنابراین تنها روش مطمئن شناسایی بیماری، جداسازی و تشخیص عامل بیماری است. مدیریت مناسب به پیش گیری این بیماری کمک می کند. عدم استفاده از مراتعی که قبلاً توسط خوک، گوسفند یا بوقلمون­های آلوده به اریسیپلاس چریده شده، بریدن خرطوم بوقلمون های نر و اقداماتی در جهت جلوگیری از ایجاد خسارت ناشی از نبرد بین پرندگان، ازدحام و تأمین مراتع زهکش شده از جمله اقدامات پیشگیری این بیماری است.

درمان

«باکترین ها» نیز مورد استفاده هستند و اغلب در مزارعی که این بیماری شایع است، نتیجه می­دهد. مقدار مصرف باکترین­ها و طول درمان آنها بستگی به میزان آلودگی دارد و ممکن است برای کل دوره تخمگذاری پرندگان کافی نباشد. باکترین طبق دستورالعمل کارخانه سازنده مصرف شود. پرندگان مریض به بیمارستان منتقل شده و به صورت انفرادی درمان شوند و پرندگان غیرآلوده به مرتع تمیز انتقال یابند تا از گسترش بیماری جلوگیری شود ولو اینکه مرتع جدید آلوده شود. آنتی بیوتیک های مختلف در درمان این بیماری مؤثرند ولی بهترین آنها «پنی­سیلین» است. تزریق پنی سیلین بصورت عضلانی در ران یا سینه پرندگان بهترین روش کاهش تلفات است. معمولاً یک تزریق کافی است ولی در صورت نیاز باید تزریق دیگری انجام داد. در برخی موارد و شرایط ممکن است درمان از طریق دان يا آب مؤثر واقع شود.


این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی
امتیاز شما به مقاله
[: 3 امتیاز از مجموع: 3.7]
برچسب‌ها:

نظرات کاربران

2:27:55 AM

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  1. احسان گفت:

    سللم خسته نباشید
    وقتتون بخیر
    من خروس لاری دارم خب
    چند وقته که لاغر شده و
    رنگ صورتش هم پریده.نمیدونم چیش شده
    غذا کم میخوره
    قرص انگل گوسفندی دادم و قرص اسهال هم دادم
    جاش یذره گرمه، رنگ صورتش پریده و لاغر هم شده خیلی
    بنظرتون چه دارویی بدم؟
    بنظرتون مریضیش چیه؟
    کمک کنید لطفا

    1. علیرضا نیازی گفت:

      سلام
      به احتمال فراوان درگیر عفونت و یا قارچ می باشد

  2. ولی گفت:

    من خروس ۳ماه دارم که از مقعدش چک چک آب میاد کل زمین رو سفید میکنه وقتی خشک میشه همش از مقعدش چکه میکنه ممنون میشم راهنمایی کنید

  3. خانم بازیار گفت:

    سلام، وقت بخیر، چند روزی که جوجه مرغم داره عطسه میکنه و دیگه هیچ علائمی هم نداره خورد و خوراکش خوب و سرحال باید چیکار کنم تا عطسه اش خوب بشه

بررسی تخصصی بوقلمون

به کانال تلگرامی ما بپیوندید

جوین خروج