باکتری سالمونلا می تواند موجب بیماری روده و بیماری­های درگیر کننده چند دستگاهی در انسان و حیوانات شود. بیماری سالمونلوز انسانی اغلب با عفونت ناشی از مواد غذایی مرتبط است، اما ممکن است از طریق حیوانات خانگی نیز رخ دهد. بیشترین خطر مربوط به خزندگان است.

گونه های سالمونلا

سبب شناسی

سالمونلا یک باکتری گرم منفی روده ای است که بصورت طبیعی و بمیزان زیاد در پستانداران، خزندگان، دوزیستان، پرندگان و حشرات یافت می شود. یک پاتوژن فرصت طلب است که می تواند به میزان های متغیر در افراد سالم، بسته به گونه های جانوری و سایر ریسک فاکتورها موجود باشد.

سالمونلا انتریکا زیرگونه انتریکا است که بیش از ۲۴۰۰ سروتیپ که هم اکنون شناسایی شده اند را در بردارد. سروتیپ های این زیرگونه اغلب پستانداران و پرندگان را درگیر می کنند. برخی از سروتیپ های سالمونلا با میزبان خاصی سازگاری و فقط گونه های منحصر به فردی را درگیر می کنند. ,Salmonella Typhi Salmonella Paratyphi و Salmonella Sendai با میزبان انسانی تطابق دارند و گونه های دیگر را درگیر نمی کنند، اما اکثر سروتیپ ها تطابق کمی با میزبان دارند و قادر به آلوده کردن رنج وسیعی از گونه­ها هستند. سالمونلا می تواند برای مدت زمان طولانی در محیط زنده بماند. در این مورد مقاومت در برابر داروها یک مشکل جدی به حساب می آید و سالمونلای مقاوم (MDR) در حیوانات خانگی یافت شده است. در حالیکه سالمونلای حساس خطر چندانی ندارد، سالمونلای مقاوم شده به درمان ممکن است زمانی که درمان دارویی لازم است، مشکلاتی را ایجاد کند.

توزیع جغرافیایی / اپیدمیولوژی

سالمونلا در انسان و حیوانات در سراسر جهان یافت میشود. تب حصبه، ناشی از سالمونلا تیفی و سالمونلا پاراتیفی یک مشکل بهداشت جهانی است، اما یک بیماری مشترک انسان و حیوان نیست و صرفاً در ارتباط مستقیم و یا غیر مستقیم انسان به انسان منتقل می شود. به نظر می رسد در بسیاری از کشورها بروز سالمونلوز غیرتیفوئیدی در حال افزایش است، بطوریکه طی دو دهه گذشته در ایالت متحده تعداد موارد به دو برابر افزایش یافته است. سالانه حدود 4/1 میلیون مورد آلودگی در ایالات متحده گزارش می شود. انتقال از راه مدفوعی – دهانی است. در بیشتر موارد سالمونلای ناشی از مواد غذایی، از طريق مصرف سالمونلای موجود در محصولات غذایی آلوده منتقل می شود. جدیدترین بررسی ها نشان می­دهد که باکتری سالمونلا در سگ سالم معمولاً در ۰ تا 9/2 % از سگ­های خانگی و سگ­های موجود در پناهگاه­ها و 3/6 % از سگ های ولگرد وجود دارد. میزان بیشتری از آلودگی در سگ­هایی که با گوشت خام تغذیه می شوند دیده شده است بطوریکه سگ­هایی که با گوشت خام تغذیه می شوند ۲۳ برابر بیشتر از سگ­هایی که با گوشت غیر خام تغذیه می­شوند عفونت سالمونلایی دارند. آلوده بودن گوشت هایی که در تغذیه حیوانات خانگی استفاده می شوند، معمول است (بین 9/5 تا 80%)، و خوردن یک وعده گوشت آلوده به سالمونلا موجب وجود سالمونلا در مدفوع یک هفته سگ سالم می شود.

میزان کلونیزاسیون در گربه های سالم نیز پایین است (4/0 تا 7/1 %) گربه های خیابانی بدلیل خوردن پرنده­های آلوده ممکن است آلودگی بیشتری داشته باشند. البته روی گربه هایی که گوشت خام خورده باشند تحقیقات اندکی انجام شده است ولی احتمالاً این مورد هم می تواند میزان آلودگی گربه ها را بالاتر ببرد. کلونیزاسیون در سگ­ها و گربه ها گذرا، و طی یک دوره کوتاه سالمونلا بطور طبیعی حذف می شود (چند هفته). چنانچه کلونیزاسیون طولانی و مداوم دیده شود بدلیل این است که حیوان مکرراً در معرض عفونت سالمونلا قرار گرفته است.

میزان کلونیزاسیون در گونه های مختلف خزنده بسیار بالاتر است، در یک مطالعه تا ۷۵٪ در لاک پشت های خانگی گزارش شده است. سویه های مختلف سالمونلا ممکن است در یک میزبان دیده شود. سالمونلا را می­توان در محیط زندگی خزنده، مانند آب نیز یافت. خزندگان می توانند بصورت متناوب باکتری را دفع کنند و همین عامل موجب پیچیده شدن آزمایشات می شود و همچنین ممکن است در قسمت­های مختلف بدنشان یافت شود. سالمونلا در درصد کمی از پرندگان خانگی سالم (7/2- 6/1 %) یافت می­شود و در سایر حیوانات خانگی کمتر دیده می شود. برخی از گونه های غیر خانگی بعنوان ناقلان معمول سالمونلا شناخته شده اند مانند خارپشت کوتوله که از ۲۸٪ آنها گزارش شده است. سالمونلا را می­توان از 4/0 % از ماهی اکواریوم جدا کرد.

عفونت های مشترک انسان و حیوان در ارتباط با گونه های مختلف حیوان خانگی گزارش شده است. هر ساله تعداد زیادی عفونت مشترک انسان و حیوان رخ می دهد و خزندگان بزرگترین نگرانی هستند. گزارشی نشان داد که در یک سال ۷۴۰۰۰ مورد سالمونلوز مرتبط با خزندگان یا دوزیستان در ایالات متحده رخ داده است. مطالعه دیگری بیان کرد ۱۴٪ از سالمونلوزیس های غیر تیفوئیدی ناشی از خزندگان است. موارد زیادی از بیماری بویژه در کودکان به تماس با لاک پشت های کوچک نسبت داده شده است. این عفونت در سایر خزندگان مانند ایگواناها و مارها نیز دیده شده است. در یک مطالعه تماس با خزندگان به عنوان یک عامل خطر در نوزادان شناسایی شد. در برخی اعضای خانواده که هیچ تماسی با خزندگان و یا محیط آنها نداشته­اند عفونت رخ داده است، علی رغم اینکه سویه سالمونلای دیده شده در هر دوی فرد و حیوان خانگی یکسان بوده است؛ این نشان می دهد که انتقال غیر مستقیم از سایر اعضای خانواده و یا آلودگی محیط عمومی خانواده به طور کلی نیز می تواند رخ دهد. عفونت­هایی که تهدید کننده زندگی هستند می تواند ایجاد شود. جوندگانی که بعنوان حیوان خانگی نگهداری می­شوند از جمله موش، موش صحرایی و همستر نیز می توانند منابع عفونت باشند.

انتقال سالمونلا از سگ و گربه به افراد می تواند در خانه ها، پناهگاه های حیوانات و کلینیک دامپزشکی رخ دهد. در یکی از تحقیقات انجام شده در مورد شیوع بیماری در سه کلینیک دامپزشکی و یک سرپناه، ۱۸ مورد انسانی عفونت شناخته شد. علاوه بر این نگرانی هایی در مورد افرادی که در تماس با غذاهای خام حیوانات خانگی هستند نیز وجود دارد؛ اما موردی برای آلودگی از این طریق هنوز ثبت نشده است. شیوع بیماری سالمونلوز انسانی و حیوانی با تماس با غذای آلوده حیوان مرتبط بوده است. گونه های از حیوانات مانند خارپشت کوتوله و بادپر شکری (sugar glider) نیز ممکن است درگیر این بیماری شوند. خارپشت کوتوله یکی از حیوانات در معرض خطر است چرا که در بین افرادی که آن را بعنوان حیوان خانگی نگه می داشتند، تعداد نسبتاً زیادی این عفونت را گرفتند.

آلوده شدن به سالمونلا از طریق بلعیدن رخ می­دهد. دز عفونی احتمالاً بسیار متغیر است و بستگی به هر دوی عامل باکتریایی و میزبان دارد. بر اساس یک مطالعه، حدود ۱۰۶ باکتری، بعنوان دوز متوسط مورد نیاز برای ایجاد بیماری در داوطلبان سالم انسانی بود؛ هر چند برخی موارد با تعداد کمتر از باکتری نیز رخ می دهد. تنوع در دز عفونی احتمالاً بدلیل عوامل متعددی مانند اسیدیته معده، فلور درون زای فرد و پاسخ ایمنی او است. به طور خاص، اشخاص مبتلا به HIV/AIDSدر معرض خطر سالمونلوز بسیار بیشتری (۱۰۰-۲۰ برابر) هستند. کاهش سد اسید معده یک ریسک فاکتور مهم به شمار می رود. سالمونلوز در یک فرد بزرگسال سالم از نظر ایمنی که مهار کننده های پمپ پروتون مصرف می کرد و بطور مکرر با لاک پشت ها در تماس بود، مشاهده شد. سن بالا و نقص ایمنی با افزایش خطر عفونت خارج روده­ای در ارتباط است. نقص ایمنی یا بیماری مزمن زمینه ای با افزایش مرگ و میر مرتبط است.

حیوانات

علائم بالینی

بسیاری از حیواناتی که در روده آنها سالمونلا وجود دارد هیچگونه نشانه ای از بیماری ندارند. در سگ­ها، سالمونلوز می تواند از اسهال ملایم (خفیف) باشد تا التهاب روده­ای معدی با خونریزی شدید و همچنین سپتی سمی. به طور معمول سگ پیر و جوانتر بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند و علائمی چون تب، استفراغ، اسهال، درد شکم و بی حالی رایج است. اسهال ممکن است مخاطی (موکوسی)، آبکی و یا هموراژیک باشد و به همین دلیل از نوع اسهال نمی توان سالمونلوز را اثبات یا رد کرد. در موارد شدید، کم آبی بدن، مسمومیت، شوک هیپوولمی و سپتی سمی ممکن است وجود داشته باشد. مرگ ناشی از سالمونلوز غیر معمول است، اما می­تواند رخ دهد. همه این موارد در گربه نیز صدق می کند. افزایش ترشح بزاق در این گونه ها ممکن است دیده شود. علائم بالینی عفونت احتمالاً در گونه های دیگری که درگیر می شوند نیز به همین صورت است ولی به ندرت یا هرگز گونه هایی چون خزندگان دچار عفونت بالینی نمی شوند. پس از خلاصی از علائم بالینی عفونت، در برخی موارد سگ­ها و گربه ها در طول دوره ای که ممکن است ۸ هفته طول بکشد، همچنان سالمونلا را دفع می کنند. کلونیزاسیون ماندگار و طولانی مدت هنوز شناخته نشده است.

تشخیص

جداسازی سالمونلا از مدفوع روش استاندارد برای تشخیص سالمونلا است. جداسازی باکتری از خون یا دیگر اعضای استریل بدن روش تشخیصی برای عفونت های مهاجم است.

حساسیت نمونه های تک مدفوعی مشخص نیست و به احتمال زیاد متغیر است. جداسازی سالمونلا از مدفوع نیاز به محیط کشت غنی شده و انتخابی دارد و وجود یک آزمایشگاه مناسب مهم است. تعداد نمونه مورد نیاز مشخص نیست. در اسب ها ۵ نمونه منفی پشت سر هم نشان دهنده عدم آلودگی حیوان به سالمونلا است. مشخص نیست که برای سایر گونه ها نیز به همین صورت است یا خیر. انجام تست PCR در حال گسترش است و حساسیت بالاتری نیز دارد. با این حال، اعتبار سنجی تست PCR برای تشخیص سالمونلا در حال حاضر ناقص است و درجه اثر آن نامشخص است. افزایش حساسیت ممکن است مفید باشد، اما می تواند مشکل ساز شود اگر PCR قادر به تشخیص سطوح بسیار پایین سالمونلا در مدفوع یا DNA سالمونلای مرده در حال عبور از دستگاه گوارش باشد. انجام PCR روش مناسبی است با این حال آزمون های ارزیابی دیگر نیز مورد نیاز است.

مدیریت

درمان سالمونلوز محدود به مدیریت بالینی آن است. افراد ناقل سالم را نمی توان درمان کرد. هیچ مدرکی وجود ندارد که آنتی بیوتیک­ها برای ریشه کن کردن کلونیزاسیون سالمونلا مؤثر هستند و شواهدی وجود دارد که کلونیزاسیون گذرا است. درمان آنتی بیوتیکی نیز می تواند خطر ابتلا به مقاومت را افزایش می دهد و سبب اسهال آنتی بیوتیکی شود به همین دلیل توصیه نمی شود. استفاده از آنتی بیوتیک توسط پرورش دهندگان لاک پشت برای مصون نگه داشتن لاک پشت ها از سالمونلا باعث ایجاد مقاومت در آنها شده است.

مدیریت سالمونلوز بستگی به ماهیت و شدت بیماری دارد. در موارد خفیف، مراقبت حین کم آبی بدن و دیگر عواقب اسهال و بی اشتهایی ممکن است کافی باشد. مایع درمانی در موارد شدید و طولانی شده، به همراه حمایت­های تغذیه ای لازم است. استفاده از آنتی بیوتیک در سالمونلوز بحث برانگیز است.

آنتی بیوتیک­ها در صورت استفاده، در برابر تظاهرات سیستمیک سالمونلوز فعالیت می کنند و موجب پیشگیری یا درمان باکتریمی و عفونت­های ثانویه مانند آرتریت، مننژیت و ذات الريه (که بسیار نادر است)، به خصوص در حیوانات بالغ و سالم از نظر ایمنی، می­شوند. آنتی بیوتیک­ها معمولاً در سگ و گربه با اسهال و استفراغ بدون عارضه توصیه نمی شود اما ممکن است در حیوانات مبتلا به بیماری شدید، حیوانات پیر و جوان، حیوانات دچار نقص سیستم ایمنی و یا حیوانات با بیماری های همراه قابل توجه، استفاده شود. انتخاب دارو باید بر اساس تست حساسیت آزمایشگاهی باشد.

انسان

علائم بالینی

التهاب معده و روده (گاستروانتریت) شایع ترین تظاهر بالینی سالمونلوز است. شدت بیماری متغیر و شبیه به بیماری­های ناشی از بسیاری از enteropathogens (پاتوژن­های روده ای) دیگر است. بطور معمول تهوع، استفراغ و اسهال وجود دارد. اسهال ممکن است از نظر نوع و حجم متغیر باشد و گاهی اوقات شامل خون است. تب، درد شکمی، ضعف، سردرد و لرز ممکن است به صورت همزمان حضور داشته باشند. در افراد سالم، اسهال معمولاً در طول ۳ تا ۷ روز بطور خودبخود بهبود می یابد. تب معمولاً ظرف ۴۸ ساعت برطرف می شود. باکتریمی می تواند رخ دهد و متناوب یا مداوم باشد همچنین می تواند به سایر قسمت های بدن به خصوص دریچه های قلب، CNS، استخوان ها، مفاصل و دستگاه ادراری ورود کند.

تشخیص

سالمونلوز دستگاه گوارش با جداسازی سالمونلا از مدفوع تشخیص داده می­شود. عفونت­های خارج روده ای با جداسازی سالمونلا از خون، ادرار و یا هر قسمت آلوده دیگر بدن تشخیص داده می شود. تعیین اینکه آیا بیماری نوع تیفوئیدی (منابع انسانی) و یا غیر تیفوئیدی (مواد غذایی و یا حیوانات به احتمال زیاد منبع) است، اهمیت دارد.

باکتری سالمونلا

مدیریت

سالمونلوز معمولاً خود بخود محدود می شود و تنها در صورت نیاز، درمان شامل جایگزینی مایعات و الکترولیت­ها است. استفاده از آنتی بیوتیک­ها در بیماری بدون عارضه کمتر انجام می شود. یک متا-آنالیز نشان داد که درمان آنتی بیوتیکی هیچ اثر مثبتی بر طول بیماری و آرامش بیمار ندارد اما با خطر عود مجدد، طولانی شدن وجود سالمونلا در مدفوع و واکنش نسبت به دارو در ارتباط بود. بر این اساس، آنتی بیوتیک­ها برای درمان اسهال و استفراغ سالمونلا بدون عارضه مناسب نیست. آنتی بیوتیک­ها باید در افراد در معرض خطر ابتلا به عفونت های مهاجم، از جمله نوزادان، افراد مسن تر از ۵۰ سال، افراد دچار نقص سیستم ایمنی و با مشکلات دریچه قلبی و یا اختلالات عروقی (از جمله عروق مصنوعی) استفاده شود. درمان عفونت خارج روده­ای بستگی به محل عفونت دارد. درمان آنتی بیوتیکی طولانی مدت و یا مداخله جراحی ممکن است لازم باشد.

پیشگیری

قرار گرفتن در معرض سالمونلا یک خطر ذاتی تماس با حیوانات است، زیرا هر حیوانی می تواند در هر زمان آلوده به سالمونلا باشد. با این حال دفع سالمونلا در بسیاری از گونه ها شایع نیست. رعایت بهداشت باعث کاهش آلودگی از طریق مدفوع می گردد.

خزندگان

همه خزندگان را باید بعنوان ناقل سالمونلا در نظر گرفت. هیچ راهی وجود ندارد که بتوان گفت یک خزنده عاری از سالمونلا است و غربالگری آنها توصیه نمی شود (چرا که معمولاً آلوده هستند). درمان آنتی بیوتیکی برای ریشه کن کردن بی نتیجه است. کودکان زیر ۵ سال سن و سایر افراد در معرض خطر (افراد مسن، باردار، دچار نقص ایمنی) باید از تماس با خزندگان اجتناب کنند. در خانه ای که افراد حساس وجود دارند، نباید خزنده نگهداری شود. نمی توان اعلام کرد در صورت عدم تماس مستقیم، آلودگی رخ نمی دهد چرا که در این شرایط نیز سالمونلوز دیده شده است. لاک پشت­های کوچک باید از خانه هایی که کودک دارند دور نگه داشته شوند. لاک پشت های کوچک به راحتی توسط کودکان حمل می­شود و ممکن است آن را به سمت دهان خود ببرند و یا ببوسند. فروش لاک پشت با طول پوسته کمتر از ۴ اینچ در ایالات متحده ممنوع است. بهداشت دست از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

در مورد خزندگان آبزی نیز باید مراقبت شود. همچنین آب موجود در آکواریوم ممکن است آلوده باشد به همین دلیل به گربه ها نباید اجازه داد از آن بنوشند. آب آکواریوم نباید در حمام یا سینک تخلیه شود. نشت آب از آکواریوم باید به سرعت برطرف و تمیز شود.

سگ و گربه

بدلیل ارتباط قوی بین تغذیه حیوانات خانگی با گوشت خام و سالمونلوز، این نوع تغذیه باید کنار گذاشته شود. مخصوصاً زمانیکه افراد در معرض خطر در تماس باشند. گوشت­های خامی که برای تغذیه حیوانات استفاده می­شود باید کاملاً بسته بندی شده و بصورت جدا در فریزر قرار گیرد. باید از تماس مستقیم دست با گوشت خام خودداری شود و بعد از حملان دست­ها باید شسته شود. غذای باقی مانده در ظرف حیوان نباید رها شود چرا که ممکن است محیط را آلوده کند. ظرف غذا باید هربار شسته شود تا از تجمع سالمونلا پیشگیری گردد. با این حال تمیز کردن ظرف آلوده به سالمونلا بطور کامل کار دشواریست. ظرفی از جنس استیل ضد زنگ و ضد خش بهتر از ظروف پلاستیکی است. افراد در معرض خطر باید از تماس مستقیم با ظرف غذای حیوان اجتناب کنند.

بهتر است گربه در خانه نگهداری شود تا با محیط اطراف بویژه پرندگان در تماس نباشد. چنانچه گربه از منزل خارج می­شود، زمانیکه پرنده آواز خوانی در آن محدوده مرد باید دسترسی حیوان به محیط بیرون محدود شود. اگر تشخیص داده شد که حیوان آلوده شده است باید بهداشت به خوبی رعایت شود و از تماس با آن بویژه محل هایی مانند لگن که ممکن است آلوده با مدفوع باشد، خودداری کرد.

پرندگان

در حالیکه دفع سالمونلا توسط پرندگان خانگی زیاد نیست، با این حال اقداماتی مانند تمیز کردن قفس و بهداشت دست باید انجام گیرد. به پرندگان خانگی نباید اجازه ورود آزادانه به آشپزخانه و مکان هایی که غذا نگهداری یا آماده می­شود داده شود.

گونه های دیگر

دفع سالمونلا توسط گونه های دیگر متغیر است و برای بسیاری از گونه ها مشخص نیست. برای برخی حیوانات مانند خارپشت کوتوله میزان درگیری بالا اعلام شده است. کودکان زیر ۵ سال سن و سایر افراد در معرض خطر (افراد مسن، باردار، دچار نقص ایمنی) باید از تماس با آنها اجتناب کنند.

غربالگری

غربالگری حیوانات برای تشخیص اینکه حامل سالمونلا هستند یا خیر توصیه نمی شود. غربالگری اطلاعات کمی برای پیشگیری از بیماری و یا ارزیابی ارائه می­دهد. نتیجه غربالگری منفی تنها وضعیت فرد در همان روز را نشان می­دهد و علاوه بر این ممکن است نتیجه منفی کاذب باشد. و نتیجه مثبت نیز تنها همان زمان را نشان می­دهد. در مورد خزندگان حتی اگر نتیجه منفی بود باز هم باید آنها را آلوده در نظر گرفت.

کلینیک دامپزشکی

جداسازی تمامی حیوانات با اسهال عفونی یکی از راههای توصیه شده است؛ که برای این موارد باید اقدامات لازم انجام شود. بهداشت شخصی بویژه بهداشت دست ها باید رعایت شود. بدلیل اینکه کلونیزه شدن گربه و سگ­های عمومی اندک است، نگرانی اصلی برای این حیوانات آلوده اغلب برای مواردیست که گوشت خام می­خورند. برخی از کلینیک­های دامپزشکی در مورد حیواناتی که گوشت خام می­خورند اقدامات کنترلی و احتیاطی بیشتری دارند. بعنوان مثال محدود کردن میزان تماس آنها و محل های خاصی برای راه رفتن آنها در نظر گرفته می­شود. بسیاری از کلینیک­ها استفاده از گوشت خام را برای حيوانات محل ممنوع می کنند. تمامی خزندگان نیز از نظر سالمونلا مثبت در نظر گرفته می شوند و اقدامات بهداشتی برای آنها انجام می­گیرد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی