در پست های قبلی به طور کامل در مورد انواع بیماری های انگلی و باکتریایی درقناری پرداخته شد . بیماری ویروسی قناری شامل بیماری آبله قناری ، ويروس پولیوما ، پارامیکسو ویروس و انواع آن ، ویروس هرپس ،سیتومگالو ویروس ،سیرکوویروس می باشد که در ادامه به علائم و روشهای پیشگیری و درمان آنها به طور کامل می پردازیم.

بیماری­های ویروسی 

ویروس آبله

یکی  از بیماری ویروسی قناری ویروس آبله میباشد. مطالعات نشان می دهد که ۲۳۲ گونه از ۲۳ راسته پرندگان به ویروس آبله قناری مبتلا می شوند. یعنی بسیاری از گونه ها برای ابتلا به ویروس آبله قناری مستعد هستند. بسیاری از این گونه های مستعد به راسته گنجشک سانان تعلق دارند. ابتلا به ویروس آبله در میان قناری ها و سایر فنچ­ها معمول است. آنچه برای متخصص پرندگان از نظر بالینی اهمیت دارد، آبله قناری است. این بیماری عمدتاً بوسیله حشرات خونخوار مثل پشه ها و کنه های قرمز از پرنده مبتلا به شکل نهفته بیماری، به پرندگان سالم منتقل می­شود.

آبله قناریاز طریق تماس مستقیم با پرنده مبتلا یا از طریق تماس غیر مستقیم با اشياء آلوده ای مانند دستکش­ها و دست ها نیز منتقل می شود. از آنجا که ویروس های آبله قابلیت نفوذ به اپیتلیوم سالم را ندارند، از طریق خراش های پوست وارد می شوند. (خراش هائی که به سبب همدیگر خواری (کانی باليسم)، رفتار قلمرو خواهی، کندن پر، خودکاوی تهاجمی، تماس و خوردن دلمه های زخم و …. ایجاد می شوند).

از لحاظ تئوری عفونتهای آبله در تمام طول سال رخ می دهد. با این حالبه علت فراوانی پشه ها بیشترین شیوع آن در پاییز و اواخر تابستان دیده می شود. بیماری در هر سنی از پرندگان پیشرفت می کند، اما پرنده­های جوان (کمتر از ۳ هفته) مستعد تر هستند.

بیماری بالینی

سه فرم متفاوت از آبله که به طور بالینی قابل تشخیص هستند شامل فرم پوستی یا خارجی، فرم داخلی دیفتری شکل و فرم سپتی سمی می باشند. در فنچ ها اغلب اوقات فرم پوستی و در قناری­ها فرم دیفتریک یا فرم سپتی سمی مشاهده می­شود. ابتلا به آبله در قناری­ها مرگ و میر بالایی دارد.

فرم پوستی

این فرم از بیماری محدود به پنجه و ساق پاها، دور چشم، سوراخ­های دماغ و منقار می شود این نواحی بدون پر و برای گزش حشرات خونخوار در دسترس هستند. با پیشرفت بیماری، جراحات آبله از دمل هایی به قطر mm 2- 4 به تاول­هایی تبدیل گردیده و ناگهان باز شده، خشک و به پوسته تبدیل می شوند. جراحات شبه تومور آبله باعث ایجاد دمل و پوسته مذکور نمی شود.

پرندگان آلوده، چشم­ها و نوک خود را به چوب نشیمن گاه می مالند و باعث ایجاد جراحاتی در پاهایشان می­شوند که به خونریزی منجر می گردد. جراحات را می توان بطور موضعی با تندورید درمان کرد اما اغلب اوقات، پرندگان ناخن یا حتی انگشت خود را از دست خواهند داد. میزان مرگ و میر در این فرم پایین است و جراحات خودبخود پس از 3 تا 4 هفته التیام می یابند.

فرم شبه دیفتری

این فرم از آبله، جراحات در غشای مخاطی زبان، حلق و حنجره ایجاد می شوند. جراحات فیبروزی پنیری و به رنگ خاکستری تا قهوه ای هستند. در موارد شدید بیماری، پرندگان به زحمت بلع می کنند و دچار تنگی نفس می شوند.

فرم عفونت خون یا سپتی سمیک

این فرم از ابله، فرم غالب بیماری در قناری ها است که پرندگان دچار تنگی نفس شدید شده و بی حال و كبود می گردند. قناری­های مبتلا ناتوان از خوردن و آشامیدن بوده و مرگ و میر بالا تا ۹۰-۱۰۰ ٪ دارند. برخلاف اختلالاتی مثل جرب تنفسی یا عفونت های باکتریایی بخش فوقانی دستگاه تنفس، مبتلایان به آبله تنفسی آرام و بدون صدای خرخر است.

تشخیص

سیتولوژی یا سلول شناسی پیش از مرگ و آسیب شناسی بافت ها در پس از مرگ، گنجیدگی­های درون سیتوپلاسمی را در سلول های بافت پوششی نشان می دهد. یافته های ماکروسکوپی پس از مرگ، اغلب اوقات مشخص کننده و ویژه بیماری نیستند.

طب پیشگیری

برای قناری ها واکسن های ضعیف شده ایدر دسترس می باشند که با استفاده از روش تزریق در نسوج بال بکار می روند. مشاهده یک ورم سفید یا زخم ۸-۱۰ روز پس از واکسیناسیون در محل تزریق، نشان موفقیت واکسیناسیون است. ایمنی حدوداً 6 ماه دوام دارد. واکسیناسیون را باید در ابتدای سال و پیش از فصل وفور پشه انجام داد.

ایمنی مناسب ۲- 4 هفته پس از واکسیناسیون ایجاد می شود و گذشت حداقل 4 هفته از عمر، برای انجام واکسیناسیون در جوجه ها ضروری است. اگر وضعیت واکسیناسیون پرنده ها مشخص نباشد می توان واکسیناسیون را بدون هر گونه خطری انجام داد. باید برای هر پرنده یک سوزن جدید بکار رود تا بیماری­های منتقله از راه خون مثل ویروس آبله منتقل نگردند. پرندگان واکسینه شده باید از پرندگان جدید و واکسينه نشده جدا شوند .

درمان

هیچ درمانی برای عفونت سپتی سمیک ویروس آبله وجود ندارد. تنها پیشگیری با واکسیناسیون ایمنی محکمی ارائه می دهد. در هنگام شیوع بیماری باید این تدابیر را اتخاذ کرد:

• جدا کردن پرنده های مریض (پرندگانی که نفس نفس می زنند و پرندگان دارای جراحات پوستی)
• مد نظر داشتن واکسیناسیون اورژانسی و آغاز درمان ضد میکروبی در برابر عفونت های ثانویه باکتریایی و قارچی
• مکمل مولتی ویتامین (بخصوص ویتامین های A,C به بازسازی و ترمیم سلول­های و پوششی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند.
• ید را باید به صورت موضعی برای پوست و جراحات آبله ای مخاط بکار برد.
• می توان از پمادهای چشمی غیر استروئیدی استفاده کرد.
• با ضدعفونی کامل قفس­ها و لانه ها باید از دسترسی حشرات خونخوار به پرنده جلوگیری کرد.
• واکسیناسیون اورژانسی در صورت وجود و شیوع بیماری بحث برانگیز است و احتمال دارد به نوترکیبی ژنی بین واریته ویروس واکسن و واریته ویروس بیماری منجر شود که نتیجتاً بیماری شدیدی در کل پرندگان ایجاد می کند.
• جابجا کردن پرندگان می تواند خراش های پوستی ایجاد نموده و به صورت یک روزنه ورود ویروس آبله تلقی شود.

تشخیص افتراقی

فرم پوستی آبله را باید از بیماری های زیر تفریق داد: درماتیت قارچی و باکتریایی، کنه های کنمیدوکوپتس، انقباض فیبر و ورم ملتحمه تریکوموناس و کاندیدا را باید از فرم دیفتریک ابله تمایز داد و فرم سیتی سمی بیماری را باید از بیماری های باکتریایی قسمت فوقانی دستگاه تنفس، عفونت های توکسوپلاسمائی پرندگان، تریکوموناس، استرنوستوما، کلاميدوفيلا، آسپرژیلوس، سینگاموس و عفونت پارامیکسوویروس تفکیک کرد.

ويروس پولیوما

یکی دیگر از بیماری ویروسی قناری ویروس پولیوما است که ویروس پولیومای پرندگان (APV ) با مرگ و میر گنجشک سانان در کلیه سنین مرتبط است. این بیماری در قناری­ها، فنچ­های سبز، فنچ معمولی، فنچ گولدین، فنچ آمریکایی، سار سینه طلایی، سید کراکر و فنچ آبی گزارش شده است.

اخيراً ۲۰ واریته متفاوت از ویروس پولیومای پرندگان شناسایی شده است. درخت تبارزایی ویروس حاوی سه انشعاب مهم است. کلیه ویروس های اروپایی به شاخه 1 محدود شدند، اما ویروس های گزارش شده از ایالات متحده در هر سه انشعاب دیده می شوند. انواع ویروس های پولیوما از گونه های مختلف برندگان در هر شاخه از این درخت گزارش شده اند. این امر نشان می دهد که پاتو تیپ های خاص برای گونه خاصی از پرندگان ایجاد نشده است.

بیماری بالینی

هیچ نشانه خاص بالینی مرتبط با APV در پرندگان شناسایی نشده است، اما علامت های بالینی گزارش شده شامل مرگ و میر شدید، علائم معمول بیماری (پرنده های پف کرده)، تأخیر در پر در آوردن، رشد ضعیف پر، خونریزی شکمی و منقار بدشکل، بلند و لوله ای در جوجه های تازه تکامل یافته زنده مانده قابل مشاهده می­باشد.

تشخیص

تشخیص سرمی بیماری با استفاده از تست خنثی سازی سرم است. در آلمان اخیراً با شناسایی آنتی بادی های ویروسپولیومای پرندگان از تست الیزا استفاده شده است.

DNA پروب (بررسی DNA) شناسایی ویروس پولیومای پرندگان در طوطی ها موجود است، هر چند که این پروب، ویروس را در سیدکراکرها مشخص نمی کند و دقیقاً هم مشخص نیست در کدام یک از گنجشک سانان می تواند ویروس پولیومای پرندگان را شناسایی نماید. آنالیز هیبریداسیون DNA سرطانی با استفاده از پروب طراحی شده جهت شناسایی توالی نوکلئوتیدی، که پروتئین بزرگ ساختاری ویروس را کد می کند به شناسایی عفونت APV در سید کراکرها و فنچ آبی بسیار حساس است.

کالبد شکافی

جراحات ویروس پولیومای پرندگان در معاینه پس از مرگ شامل كبد رنگ پریده متورم، بزرگی نابه هنجار طحال، خونریزی کبد، روده، سروز و خونریزی چربی کلیه هاست. تغییرات بافت شناسی، شامل التهاب و نکروز کبد، طحال، عضله قلب، دستگاه گوارش و مغز استخوان است. این اندام ها همچنین گنجیدگی های درون سلولی نشان می دهند.

طب پیشگیری و درمان

واکسن غیرفعال ویروس پولیوما که در بازار موجود است، مخصوص طوطی ها بوده و هیچ حفاظتی برای گنجشک سانان القا نمی کند. در آزمایشی ۸۰ پرنده از گونه های مختلف واکسینه شدند. به دنبال واکسیناسیون و در فصل تولید مثل، مرگ و میر جوجه ها در اثر پولیوما ویروس کاهشی نداشت. به غیر از اقدامات حمایتی، هیچ درمانی برای گنجشک سانان مبتلا وجود ندارد . در لانه هایی که مرگ و میر بالایی دارند، قطع تولید مثل در طول یک فصل، می تواند شیوع بیماری بالینی را کنترل نماید.

تشخیص های افتراقی

تشخیص افتراقی شامل کلیه عوامل بیماریزایی می شود که باعث مرگ شامل کلیه عوامل بیماریزایی می شود که باعث مرگ ناگهانی در گنجشک سانان می گردد (جدول 1).

                              جدول 1 عوامل مرگ ناگهانی و افزایش مرگ و میر در گنجشک سانان

پارامیکسو ویروس

یکی دیگر از بیماری ویروسی قناری پارامیکسو ویروس می باشد . از ۹ نمونه شناخته شده از پارامیکسو ویروس ها فقط سروتیپ های ۱، ۲ و ۳ سبب بیماری در گنجشک سانان می گردند.

PMV-1

همانند کلیه پرندگان، سروتیپ ۱ پاراميکسو ویروس ها می تواند مجموعه ای از علائم بیماری در گنجشک سانان ایجاد کند. این علائم شامل اسهال آبکی، علائم تنفسی، مرگ ناگهانی و بندرت علائم عصبی می شود. اغلب گونه های پرندگان، برای برخی واریته های PMV-1 مستعد می باشند. PMV-1 یک بیماری گزارش کردنی در اغلب کشورهاست.

PMV-2

به نظر می رسد عفونت PMV-2 در گنجشک سانان به صورت خفیف و خود محدود شونده است. این عفونت­ها در فنچ­های نژاد آفریقای شمالی بومی هستند و عملاً باعث عفونت خفيف در مجرای فوقانی تنفس می شوند.

PMV-3

PMV-3 متداول ترین پارامیکسوویروس مشاهده شده در گنجشک سانان است. معمولاً گونه فنچ های آفریقایی و استرالیایی مبتلا می شوند و علائم بالینی شامل ورم ملتحمه، بی اشتهایی عصبی، اسهال، مدفوع حجیم نشاسته ای، تنگی نفس و تورتیکولی (کجی گردن) است.

سرم شناسی یا جداسازی ویروس، اساس تشخیص است. از نظر سرولوژی واکنش های متقاطع با PMV-1 وجود دارد. تشخیص دقیق با پادتن های مونوكلنال امکان پذیر است. جداسازی ویروس نیز با مهار هماگلوتیناسیون (به هم چسبیدن گلبولهای قرمز)، در محیط کشت سلولهای آغشته شده با آنتی سرم خاص PMV-3 امکان پذیر است.

ضایعات لاشه در پس از مرگ چندان مشخص نیستند. آسیب­های بافتی حاکی از آنسفالیت، ورم عضله قلب و التهاب لوزالمعده (پانکراتیک) به همراه گنجیدگی های درون هسته ای و درون سیتوپلاسمی است. اگر چه

هیچ واکسنی برای PMV-3 در بازار وجود ندارد اما یک واکسن غیر فعال برای ایجاد ایمنی مؤثر در مقابل چالش بیماری در قناری ها تولید شده است. برای تشخیص افتراقی باید سموم (ارگانوفسفره، ديمتریدازول)، تروما، توکسوپلاسما و مننگوآنسفالیت باکتریایی را در نظر گرفت.

ویروس هرپس

در مقایسه با سایر رده های پرندگان، ویروس­های هرپس در گنجشک سانان، مشکل بالینی به حساب نمی ­آیند. ویروس های نامشخص هرپسی گزارش شده اند که در فنچ ها، قناری ها و مرغ جولا باعث نکروز ( بافت مردگی) کبد، طحال و مغز استخوان می شوند.

سیتومگالو ویروس 

یکی دیگر از بیماری ویروسی قناری سیتومگالوویروس است که سبب ورم شدید ملتحمه، چسبندگی کاذب پلک ها و بیماری حاد با مرگ و میر بالا در فنچ­های استرالیایی و آفریقایی می شود. تشخیص بر اساس آسیب شناسی بافت ها، سیتومگالی و کاریومگالی سلول­های پوششی، خونریزی ریه و نای، جراحات شبه دیفتری در مری و حفره خلفی بینی صورت می گیرد. اجسام درون هسته ای بازوفیل در سلول های پوششی ملتحمه و دستگاه تنفس قابل مشاهده هستند. درمان بیماری، ترکیبی از اقدامات حمایتی شامل تغذیه از لوله و باز نگه داشتن پلک­ها از تشکیل دلمه است.

آسیب های ملتحمه باید از عفونت­های آبله، کلامیدیوفیلا، مایکوپلاسما یا سایر باکتری ها تفکیک داده شود. برای تشخیص افتراقی عارضه مرگ ناگهانی به جدول1 مراجعه کنید.

ویروس پاپیلوم

یکی دیگر از بیماری ویروسی قناری ویروس پاپیلوم است که توده های پوستی شبه زگیل که روی پاها و پنجه های فنچ (بخصوص سهره زرد) و سهره جنگلی ایجاد می­شود با ویروس پاپیلوم ایجاد می­شوند. به نظر می رسد در سایر گونه های گنجشک سانان این ضایعات به ندرت دیده می شوند.

آسیب های ویروس پاپیلوم، سبب خونریزی زیاد گردیده و اغلب اوقات باعث تنگ شدگی نوار دور پا می گردد. عفونت های شبیه پاپیلوماویروس در بلژیک گزارش شده اند که باعث تکثیر بافت اپیتیال (بافت پوششی) در محل اتصال منقار به سر بوده اند. درمان بیماری استفاده از ترکیبات ضد عفونی موضعی است. اگرچه اطلاعاتی در اثبات اثر بخشی اتو واکسن ها در گنجشک سانان وجود ندارد اما می توان آنها را بکار برد. بیماری باید از هیپرکراتوز (افزایش غیر طبیعی سلول­های شاخی)، ویروس آبله، کنميدوکپتس و تروما تشخیص افتراقی شود.

سیرکوویروس

یکی دیگر از بیماری ویروسی قناری سیرکوویروس می باشد.پرورش دهندگان اروپایی قناری ثابت کردند بیماری لکه سیاه بوسیله سیرکوویروس به وجود می آید. این بیماری در جوجه های تازه متولد شده و جوجه های آشیانه، مرگ و میر بالایی سبب می شود و علائم آن شامل بزرگ شدن شکم و تجمع خون در کیسه صفرا است.

ریزش پرها و خواب آلودگی در فنچ­ها نیز، با سیر کو ویروس مرتبط است. تشخیص بیماری بر اساس مشاهده گنجیدگی ها در آسیب شناسی بورسفابریسیوس یا وجود ذرات ویروسی ۱۸ نانومتری با میکروسکوپ الکترونی می باشد. تکنیک­های PCR مورد استفاده برای سیرکوویروس طوطی (بیماری پر و منقار طوطی – ویروس PBFD)که ناتوان از نشان دادن این ذرات ویروسی هستند، بیانگر تفاوت ژنتیکی سیرکوویروس قناری با ویروس PBFD است. توالی نوکلئوتیدی نشان داده است که سیرکوویروس قناری بیش از ویروس PBFD با سیرکوویروس کبوتر مرتبط است. بیماری را باید از آتوکسوپلاسما، ایزوسپورا، اشریشیاکلی و سایر عوامل مرگ و میر جوجه ها تفکیک کرد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی