دراین پست در زمینه انواع جایگاه در روش­های سنتی گوسفندداری در ایران، نکاتی را بیان میکنیم.در بعضی خانه های شهری که به نگهداری تعداد کمی گوسفند مبادرت می ورزند گوشه ای از حیاط اختصاص به جایگاه دارد که آنرا بوسیله داربستی از حصیر می پوشانند و در روزهای بارانی و سرد زمستان اتاقکی نیمه مخروبه برای نگهداری گوسفند منظور می نمایند. در اینگونه منازل اغلب آخور وجود ندارد و علوفه در ظروف و طشت های فلزی مستعمل ریخته می­شود.  دراین پست به بررسی انواع جایگاه در روش­های سنتی گوسفندداری در ایران می پردازیم.

انواع جایگاه در روش­های سنتی گوسفندداری در ایران

در روستاهایی که اهالی آن تعداد بیشتری گوسفند دارند جایگاه مفصل تری در نظر گرفته می­شود. به این معنی که قسمتی از محوطه خانه را بوسیله دیوار کوتاهی از خشت یا سنگ و آجر و گل و یا به کمک تور سیمی از بقیه حیاط کنند مجزا می و بر روی آن سایبانی با چوب وحصیر می­سازند و در کناره های پائین این جایگاه، آخورهایی را برای ریختن علوفه در نظر می گیرند. درب کم عرض و ارتفاعی نیز راه ورود وخروج گوسفندان را تشکیل می دهد. در این جایگاه ها گوسفندان نر و ماده بالغ را با هم نگهداری می کنند و بره ها را نیز در جایگاه جداگانه ای که به همین ترتیب ولی با وسعت کمتری ساخته شده پرورش می دهند. کف این گونه جایگاه ها خاکی است و شکاف ها و سوراخ های عمیق در دیوارهای جایگاه، محل مناسبی برای مخفی شدن و زندگی کنه هاست. مسئله تناسب وسعت جایگاه با تعداد دام و نیز تهویه و رعایت اصول ضروری دراحداث جایگاه مورد توجه نیست و فقط این موضوع رعایت می شود که جایگاه رو به شمال باشد تا در روزهای گرم تابستان، آفتاب کمتری بداخل آن بتابد. اغلب در مجاورت جایگاه و یا در قسمت دیگر حیاط، انباری را برای نگهداری و ذخیره علوفه خشک و دانه های غلات تعبیه می کنند تا از این طریق در روزهای بارانی و سرد، یا در فصولی که علوفه در صحرا وجود ندارد، خوراک گوسفندان را تأمین سازند.

در بعضی مناطق روستائی نیز گاهی گوسفندان در همان چهار دیواری نگهداری می­شوند که خود دامدار در آن زندگی می کند بطوریکه خانواده و گوسفند همگی زیر یک سقف بسر می برند. از طرف دیگر در بسیاری از نقاط، جایگاه گوسفند بصورت دخمه یا زاغه هائی است که در زیر زمین احداث شده و در نتیجه جایگاه به یک چهار دیواری تنگ و تاریک و مرطوب خلاصه می شود که بعوض هوای سالم و متناسب، سرشار از گاز آمونیاک و سایر گازهای مضر می باشد.

در بعضی نقاط زاغه ها را به گونه ای می سازند که هر قسمت آن بوسیله چاه مجزا به بیرون متصل است و در نتیجه از تهویه بهتری برخوردار است. در طول زمستان تعلیف دام­ها در بیرون زاغه انجام می گیرد و شب­ها مخصوصاً شب­های سرد گوسفندان را در داخل زاغه جای می دهند. بتدریج که هوا گرم می­شود. گله ها را بیرون زاغه نگه می دارند و از انبارهای کاه که علف و کاه های موجود در آن در طول زمستان به مصرف رسیده است برای نگهداری بره ها استفاده می کنند. اواخر پائیز هر سال برای ضدعفونی این نوع زاغه ها که دارای همه نوع امکانات برای انگل هاست از روش سنتی مخصوصی استفاده می­شود. به این ترتیب که مقداری هیزم و تیغ بیابان را که قبلاً جمع آوری شده است در داخل زاغه و تمام محوطه های آن ریخته و آتش می زنند. سوزاندن زاغه 5 تا 6 ساعت طول می کشد و پس از سرد شدن مجدداً مورد بهره برداری قرار می گیرد. بهرحال در اینگونه جایگاه ها فضای لازم برای حرکت و استراحت گوسفندان وجود ندارد. بعلاوه در شرایط سنتی در بسیاری نقاط از نظر نوشیدن آب تفاوتی بین  سالم و بیمار قائل نمی­شوند و همه گوسفندان از یک محل آب می نوشند. بعلاوه گوسفند بیمار را از سایر گوسفندان مجزا نمی کنند و در چنین شرائط نامطلوب است که بسیاری از بره ها را به تناسب وضع آب و هوای منطقه حداقل سه ماه و حداکثر شش ماه نگهداری می کنند و با ظرفیت تولیدی بسیار پائین یا می فروشند و یا به مصرف غذای خانواده می رسانند.

گوسفندداران عشایری برای نگهداری گوسفند خود هیچ جایگاهی ندارند و در زمستان در روزهای بارانی، گوسفندان خود را بدون جایگاه در صحرا نگهداری می کنند و فقط بره ها را داخل چادر می برند. در مواقع سرد و بارانی آخور گوسفندان آنها ظروف مستعمل طشت مانند است و یا علوفه را روی زمین صاف جلوی گوسفندان پخش می کنند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی