روده گوسفندی یکی دیگر از محصولاتی است که پس از کشتار گوسفند بدست می آید و همانگونه که در مورد پوست بیان شد این محصول نیز به شكل جداگانه در اکثر موارد منبع درآمد دامدار محسوب نمی شود. زیرا دامدار گوسفندان مازاد گله را بصورت زنده به فروش می­رساند موارد مصرف عمده محصول روده امروزه عبارتند از: پوشش محافظ بعضی از مواد غذائی و تهیه نخ های جراحی قابل جذب يا كاتكوت و تهیة زه. در این پست به بررسی خاصیت و نحوه تولید روده گوسفند می پردازیم.

محصول روده

انواع روده گوسفندی بشرح زیر است:

الف- روده مرطوب: که همان رودة باریک گوسفند و طول آن بین 25 تا ۳۰ متر می باشد. این قسمت از روده، مقاوم تر از روده کلفت است و بعلاوه هرچه بطرف انتهای روده باریک نزدیک شویم بر قطر آن افزوده و از مقاومت آن کاسته می­گردد. رنگ روده بر حسب شرائط اقلیمی و نژاد از روشن گل بهی تا سفید مایل به زرد و تیره متفاوت است. قطر روده باریک از ١٤ میلیمتر شروع و به ۲۸ میلیمتر ختم می­شود و بندرت به ۳۰ میلیمتر می رسد.

ب-کپون: که قسمتی از روده کلفت و شامل روده کور (سکوم) و مقداری از قولون­ها می­باشد.

پ- رامکا: که روده باریک بره یا گوسفند جوان است و قطر آن بین ۱۰ تا ١٤ میلیمتر و طول آن دست کم 5/1 متر باید باشد.

طرز تهیه روده:

به این ترتیب است که در کشتارگاه، ابتدا محتویات داخلی روده را خالی می­کنند و سپس آن را با آب می­شویند و به کارخانه حمل می­نمایند. پس از انتقال به کارخانه، روده در تابستان ٢٤ ساعت و در زمستان ٤٨ ساعت در آب معمولی که باید سالم بهداشتی (با گرمای ٣٧ تا ٤٠ درجه سانتی گراد) باشد می­ماند تا آماده شود. پس از آماده شدن روده ابتدا آنرا می­شویند و سپس به کمک روده تراش ابتدا زوائد جدار داخلی و سپس زوائد جدار خارجی روده را مجزا می­سازند. مجزا سازی زوائد جدارهای روده را در اصطلاح به نام لاش کاری می­خوانند پس از لاش کاری روده ها را به قسمت سورت (تفکیک و یا درجه بندی انواع گوناگون روده بر حسب طول یا قطر آن) حمل می کنند. امروزه عمل سورت بیشتر براساس قطر روده صورت می­گیرد و به این ترتیب است که در یک هنگ (معادل 44/91 متر روده) قطعاتی از روده با قطرهای مختلف و یا با قطرهای یکسان گذاشته می­شود. مثلاً در روده درجه یک مرطوب، تعداد قطعات روده با قطر ۱۴ تا ۲۰ میلیمتر بیشتر از ۱۸ قطعه در یک هنگ نباید باشد. کپون و رامکا برخلاف رودة مرطوب فقط دارای یک درجه است و در این حالت هر دو محصول باید دارای رنگ و بوی طبیعی روده و از مقاومت و استحکام کافی برخوردار باشند. روده­های درجه یک باید فاقد پراگ نیز باشند. پراگ در اصطلاح عبارتست از سوراخ­ها و یا حفره های بسیار ریزی که براثر گزش انگل ها و یا گرمای زیاد و یا بی دقتی در عملیات کارگاهی در جدار روده بوجود می آید.

پس از سورت روده، بسته های درجه بندی شده روده را در بشکه های چوبی و یا پلاستیکی محتوی آب نمک غلیظ می­خوابانند و در موقع لزوم، آنها را از بشکه خارج و آماده مصرف می سازند.

عوامل مؤثر در مرغوبیت روده:

1-دقت در طرز تهیه: چون روده جزو محصولاتی است که کاملاً ظریف می­باشد لذا خیلی زود در آن حالت فساد بوجود می­آید. بنابراین در طرز تهیه آن نهایت دقت را باید انجام داد، زیرا کوچکترین سهل انگاری و جزئی ترین آسیب و خراش ارزش آنرا به میزان زیاد پائین می آورد.

2- رعایت اصول بهداشت: از وقتی­که روده از بدن حیوان خارج می­شود تا زمانیکه محصول نامبرده به کارخانجات مربوطه ارسال می­گردد باید نکات بهداشتی را رعایت کرد.

آلوده کردن روده به کثافات و محتویات معده و یا روده در هنگام خروج لاشه، خوب نشستن و یا خارج نکردن تمام مواد محتوی آن اغلب موجب بوجود آمدن لکه های خاکستری در کالا می­شود و محصول را با بوی زننده همراه می سازد. لذا در نتیجه هرگونه آلودگی روده زود فاسد می گردد و ارزش تجارتی خود را از دست می­دهد.

3- سلامت حیوان: چون روده اغلب برای بسته بندی و حفاظت مواد غذائی بکار برده شده و در بسیاری از موارد همراه خوراکی­های مزبور مصرف می­شود، لذا تنها روده هائی قابل استفاده می­باشند که از دام­های سالم (که قبلاً بازرسی بهداشتی شده اند) تهیه گردیده باشند باین ترتیب ممالک تولید کننده برای اطمینان مشتریان حتماً باید اوراق صحي مطمئنی را همراه کالای خود بنمایند. بنابراین شکی نیست که کالای فاقد گواهینامه بهداشتی از نظر کیفیت و مرغوبیت در درجات پست قرار دارد.

4- نژاد گوسفند: کیفیت و مرغوبیت روده بستگی زیادی به نژاد و نوع گوسفندی دارد که از آن روده بدست می­آید امروزه در بازارهای دنیا روشن گردیده است که مثلاً روده های حاصله از گوسفندان سوریه بسیار عالی و دارای حداکثر قیمت و روده گوسفندان پاکستانی از قیمت کمتری برخوردار می باشد. در ایران نیز طبق مطالعاتی که به عمل آمده است روده هائی­که از گوسفندان منطقه آذربایجان بدست می آید دارای مرغوبیت کاملی است. به این ترتیب که روده گوسفندان مغانی و ماکوئی از نظر طول و قطر در درجه اول مرغوبیت قرار داشته و مقاومتشان نیز نسبت به رودۀ سایر گوسفندان ایران بیشتر است.

روده هائی­که در درجه دوم اهمیت قرار دارند اغلب از گوسفندان نواحی همدان و بروجرد، قسمت­های مرکزی و جنوبی ایران که محل زندگی نژادهای لری و بختیاری و قشقائی می باشد بدست می آیند.

روده گوسفندانی که در نواحی شمالی ایران زندگی می کنند و به گوسفند زل معروف هستند و همچنین بیشتر روده هائی­که از گوسفندان خراسان بدست می آیند در درجه سوم قرار گرفته و مرغوبیت چندانی ندارند.

5- نحوه زندگی: تجربه نشان می­دهد که روده گوسفندانی که هنوز مرحله چرا را با تمام نرسانده اند و یا به اصطلاح از علوفه تازه استفاده می نمایند، دارای قطر متناسب و استحکام کافی می­باشد در صورتیکه روده گوسفندانی که از علوفه خشک تغذیه می نمایند صفات مربور در آنها نقصان حاصل می نماید.

بنابراین می­توان چنین نتیجه گرفت: روده هائی که در فصل پائیز بدست می آیند مرغوبیت بیشتری دارند در حالیکه روده های بهاره فاقد کیفیت مزبور می باشند به همین نسبت حیواناتی که در تمام مدت سال در هوای آزاد به سر می برند و از علوفه سبز و آبدار تغذیه می کنند دارای روده هائی با مرغوبیت کافی و و ارزش فوق­العاده می باشند.

مطالعات انجام شده نشان می­دهد که روده بسیاری از گوسفندان نواحی گرم و حاره دارای ارزش اقتصادی فراوانی می­باشد بطوریکه گاهی قیمت یک رشته روده ممکن است به ۱۰ الی 15 درصد ارزش دام زنده برسد و این نسبت به خصوص در گوسفندان لاغر که به قول معروف حیوان به قیمت پوستش خرید و فروش می­شود حتی از ۵۰ درصد نیز بیشتر است.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی