دستگاه گوارشی اسب به گونه ­ای طراحی شده است که برای استفاده از مواد فیبری سازگار است. وعده­ های غذایی کوچک اما پی در پی مواد علوفه ­ای، به نحو مطلوبی توسط اسب­ها هضم می­گردد. متأسفانه تا کنون به بخش علوفه اسب که حاوی مواد مغذی و عناصر طبیعی بیشتری است توجه لازم صورت نگرفته و کم کیفیت­ ترین قسمت غذای روزانه اصطبل را تشکیل می­دهد. سال­های متمادی انواع علوفه گندمیان و دیگر گیاهان علفی از جمله یونجه برای اسب برای مصرف زمستانه به عنوان علوفه خشک ذخیره می­شود. امروزه از روش­های ذخیره سازی دیگری مانند سیلاژ و هیلاژ (که رطوبت کمتری دارد) برای تغذیه و خوراک اسب بهره گرفته می­شود. دراین پست به بررسی خشک کردن علوفه اسب و انبار کردن آن ها می پردازیم.

خوراک­های علوفه ­ای

 علوفه­ های خشک

علوفه­ های خشک به دو دسته تقسیم می­شوند:

1. علوفه­ های خشک چمنزارها
2. علوفه­ های خشک دانه­ دار

 علوفه­ های خشک چمنزار

این علوفه از مراتع دائمی خوب به دست می­ آید که احتمالاً چندین مرحله توسط دام چریده می­شود و مخلوط از گیاهان علوفه ­ای مختلف می­باشد. برای نمونه علف بره، چاودار، چبر مرتعی (پوا) ، دم روباه، تیموتی و پنجه مرغی از جمله این گیاهان می­باشند. شبدر سفید خزنده نیز معمولاً در این دسته قرار می­گیرد. این علوفه­ ها معمولاً نرم­تر بوده و پروتئین کمتری نسبت به علوفه ­های خشک دانه­ دار دارند.

 علوفه ­های خشک دانه ­ای

علوفه ­های دانه­ دار از مراتعی که چاودار در آن گیاه غالب است به دست می­ آید و نخستین اقدام، چیدن آن­ها برای خشک و ذخیره کردن می­باشد. معمولاً انواع مختلف چاودار (دایمی و ایتالیایی) همراه مقدار کمی شبدر دیده می­شوند. اگر قرار باشد که مرتع پس از چیدن علوفه برای چرای دام استفاده شود، می­توان برای ازدیاد و طولانی کردن فصل رشد و تولید علوفه ­ای، میزان کمی بذر تیموتی نیز به مخلوط بذرهای مورد کشت اضافه کرد. این علوفه ­ها معمولاً از نظر بافت زبرتر و خشن­ تر هستند اما میزان پروتئین بالاتری دارند.

کیفیت علوفه به چگونگی تولید آن بستگی دارد. در مقایسه علوفه­ ها نقش مرحله بلوغ گیاه در هنگام درو، سلامت گیاه و شرایط آب و هوایی منطقه کشت در کیفیت نهایی علوفه اهمیت بیشتری نسبت به نوع گیاه وجود دارد. علوفه­ های دانه ­ای که در شرایط نامناسب کشت شده ­اند از نظر غذایی نسبت به علوفه­ های با کیفیت چمن زار فقیرترند.

عوامل مؤثر در کیفیت علوفه عبارتند از:

• واریته علوفه
• زمان چیدن
• چگونگی خشک کردن
• انبارداری

 واریته علوفه

نوع علوفه­ های موجود در مرتع، کیفیت علوفه خشک حاصل از آن را تحت تأثیر قرار می­دهد. برخی از علوفه ­ها به صورت طبیعی نسبت به انواع دیگر، پر محصول و مغذی­ ترند. برگ گیاه نسبت به سایر بخش­ها مغذی­ تر بوده، حدود 60 درصد انرژی و 75 درصد پروتئین گیاه در آن وجود دارد. با افزایش رشد، گیاه چوبی و خشبی می­گردد و در نتیجه مواد مغذی آن کاهش می­یابد. همچنین پس از تولید دانه، فیبر گیاه افزایش و سطح پروتئین کاهش می­یابد. در علوفه ­های دانه­ ای انواع گیاهان زودتر به بلوغ می­رسند و بنابراین بهتر است به بیش از بذردیه چیده شوند. بهترین زمان برای چیدن علوفه زمانی است که گیاهان شروع به گلدهی می­کنند.

در این مرحله مقدار زیادی علوفه به دست می­آید که 10-9 درصد ماده خشک آن را پروتئین تشکیل می­دهد. اگر علوفه در زمان تابش خورشید چیده شود، میزان قند بالایی در برگ­های آن وجود خواهد داشت. علوفه­ های چمنزار در زمان­های متفاوتی گل می­دهند؛ بنابراین در زمان چیدن، برخی از آن­ها گل داده­ اند و بعضی دانه دارند و برخی در شرایط مناسبی از نظر مواد مغذی قرار ندارند. بنابراین کیفیت علوفه چمنزارها بسیار متغیر است. در صورتی که چراگاه زود چریده شود و سپس قبل از برداشت علوفه خشک به آن استراحت داده شود این مسئله موجب می­گردد که گلده ی گیاهان علوفه­ ای زود شروع گردد و در نتیجه سطح پروتئین آن­ها کاهش می­یابد.

زمان چیدن علوفه

بسیاری از تولید کنندگان علوفه سعی می­کنند برای به دست آوردن محصول بیشتر، علوفه­ ها قبل از چیدن بلندتر شوند. اما با این کار، بسیاری از مواد مغذی با ارزش علوفه­ ها از بین می­رود؛ به طوری که پروتئین خام به 6-5/3 درصد کاهش و فیبر آن افزایش می­یابد.

 فرایند خشک کردن و خشک کردن علوفه اسب

چگونگی خشک کردن تأثیر مهمی بر کیفیت علوفه دارد. علوفه ­هایی که در مزارع خشک می­شوند از این نظر اهمیت دارند که باید قبل از جمع­ آوری کاملاً خشک گردند. برگ­های علوفه ­ای در طی خشک کردن ممکن است خرد شده، بریزند و در نتیجه از ارزش غذایی خوراک بکاهند. این مسئله در مورد دانه­ ها نیز صادق است که همانند برگ­ها در اثر خشک شدن روی زمین می­ریزد و از کیفیت خوراک می­کاهد. ریزش باران بر روی علوفه چیده شده و یونجه برای اسب موجب می­شود مواد مغذی علوفه شسته شده و از گیاه خارج شود؛ همچنین فرایند خشک شدن نیز به تأخیر می­افتد. تمامی این مشکلات با داشتن انباری برای خشک کردن علوفه حل می­شود که در آن جا علوفه به صورت مصنوعی، پیش از بسته­ بندی خشک می­شود. در نتیجه علوفه سطح بالاتری از مواد مغذی را حفظ خواهد کرد که در صورت انجام صحیح کار، هزینه فرایند خشک کردن توجیه اقتصادی خواهد داشت. این روش خطر ریزش باران و فاسد شدن علوفه را کاهش می­دهد و نه تنها از نظر تغذیه­ ای بلکه از نظر اقتصادی نیز سودمند خواهد بود.

انبار کردن علوفه اسب

برای انبار کردن علوفه اسب میزان رطوبت علوفه ­هایی که در مزرعه و انبار خشک می­شوند باید به ترتیب 15-5 درصد و 40-30 درصد باشد. اگر مقدار رطوبت علوفه بیشتر از مقادیر یاد شده باشد، فرایندهای متابولیکی گیاه ادامه می­یابد و در صورتی که علوفه­ ها به صورت کومه جمع شده باشد گرمای ناشی از آن ممکن است سبب آتش گرفتن علوفه شود. علوفه ­ای را که در کومه گرم شود ولی به مرحله سوختن نرسد کاه سوخته می­گویند. این علوفه­ ها قهوه ­ای رنگ بوده، بوی کپک می­دهند. این خوراک با وجود آن که دارای ارزش غذایی پائینی است اما برای اسب بسیار دلچسب و خوش­ خوراک می­باشد. میزان قند این خوراک­ها به دلیل استفاده کپک­ها از آن، بسیار پایین است.

برای انبار کردن علوفه اسب کومه علوفه که حدود 15 درصد رطوبت داشته باشد، گرمای حاصله را به خوبی تحمل می­کند. وقتی علوفه ­ها روی هم انباشته می­شوند در 25-15 روز اول، اسیدیته آن افزایش می­یابد و کپک­ها به سرعت رشد می­کنند. مقدار گرمای حاصل نه تنها موجب بروز آتش سوزی نمی­شود بلکه باعث خشک شدن علوفه می­گردد. به تدریج که دمای علوفه پایین­تر می­آید رشد کپک­ها کامل می­گردد. در شرایط آب و هوای گرم و خشک علوفه­ های دارای 15 درصد رطوبت، تا اوایل بهمن ماه (فوریه) می­توانند گرم بمانند.

علوفه­ های کپک زده نباید در اختیار اسب­ ها قرار گیرد. در سال 1788 یک جرّاح دامپزشک به نام کلارک علوفه کاه سوخته را در علوفه­ هایی که برای محافظت در برابر طوفان پوشانده شده بودند مشاهده کرد و اختلالات ناشی از آن را تشخیص داد. آب و هوای کشور انگلستان برای خشک کردن علوفه مناسب نیست. 80-60 درصد علوفه­ های موجود در انگلیس به میزان عمده ­ای آلوده به قارچ هستند در حالی که در ایالت کنتاکی امریکا تنها 5 درصد علوفه ­ها اینگونه ­اند. مشکل دیگری که با کپک زدن خوراک اسب ارتباط دارد حضور برخی مایت­ها در خوراک اسب می­باشد.

علاوه بر اختلالات ناشی از کپک­ها وجود اسپورهای قارچ در غذا سبب بروز مشکلات تنفسی خاصی در اسب می­گردد.یونجه برای اسب

چگونه علوفه خوب و مناسب پیدا کنیم؟

خصوصیات کلی علوفه مطلوب و مناسب عبارت است از:

• رنگ سبز مایل به زرد، نه قهوه ­ای
• مزه شیرین و نه کپکی و تخمیری
• عاری از گرد و غبار
• قبل از تولید دانه چیده شده باشند و برگ زیادی داشته باشند.

هنگام امتحان کردن یک توده علوفه، برش کوچکی از مرکز آن برداشته می­شود و از نظر مقدار برگ و گل، بو و مزه سنجیده می­شود. هرگز نمونه کپک زده را نباید در اختیار حیوان قرار داد. معمولاً وقتی نمونه از توده برداشته می­شود نباید گرد و خاک از آن برمی­ خیزد. برای مشاهده دقیق و بررسی علوفه، آن را روی یک کاغذ سفید گذاشته و از نظر رنگ مقایسه می­کنند. حتی ممکن است پرورش دهنده خوراک اسب را مرغوب بداند در حالی که آن علوفه آلوده به هاگ قارچ باشد.یونجه برای اسب

در صورتی که دامدار در مورد کیفیت علوفه اطمینان ندارد باید سریعاً با یک دامپزشک و یا متخصص تغذیه به منظور بررسی قارچ علوفه ارتباط برقرار کند. اسپورهای قارچ را می­توان به وضوح در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد .

یونجه برای اسب

ارزش غذایی علوفه خشک گندمیان

علوفه ­ای که به روش مناسب تولید و به درستی ذخیره شود، می­تواند به عنوان یک ماده خوراکی با ارزش سهم زیادی در جیره غذایی اسب داشته باشد. این خوراک می­تواند تمام نیازمندی­های غذایی اسب را در سطح نگهداری فراهم نماید. کیفیت پایین خوراک اسب نه تنها پرورش دهنده را مجبور به استفاده از کنسانتره در جیره می­نماید بلکه در برخی حالات می­تواند سلامتی اسب را به خاطر بیاندازد و در نتیجه استفاده طولانی و دراز مدت اختلالات دایمی را به وجود آورد.

مقادیر وجود در جدول 1 تنها برای راهنمایی به صورت نمونه آورده شده ­اند و تجزیه آزمایشگاهی دقیق علوفه­ های مورد استفاده می­تواند کیفیت خوراک اسب و در نهایت تنظیم صحیح جیره را امکان­پذیر سازد.

به طور ایده ­آل علوفه تازه باید حدود 12 هفته پیش از مصرف دام چیده شود . در صورتی که این امکان وجود نداشته باشد باید علوفه های قدیمی و جدید را با هم مخلوط سازند و به دقت بسته­ های علوفه­ را از نظر فرایند گرم شدن مورد بررسی قرار دهند.یونجه برای اسب

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی