برای کسب حداکثر عملکرد، جوجه ها باید در کوتاه ترین زمان ممکن به مزرعه برسند. در صورتی که در مزرعه بیش از یک سالن پرورش وجود داشته باشد، این سالن ها باید از یکدیگر فاصله داشته باشند و بهتر است از لحاظ مدیریتی نیز از یکدیگر مستقل اداره شوند. حداقل فاصله بین دو سالن ۹۰ متر توصیه میشود.برای آشنایی بیشتر با پرورش جوجه یکروزه و نکات قبل از ورود جوجه به ادامه مباحث این بخش دقت بفرماید.

پرورش جوجه یکروزه

•  نکات مهم قبل از ورود جوجه ها

سیستم معمول پرورش جوجه گوشتی، جوجه ریزی همزمان است که در این سیستم تمامی سالن ها در یک زمان جوجه ریزی شده و تقریباً به طور همزمان به بازار عرضه می شوند. در چنین شرایطی بهتر است تمامی جوجه ها از یک گله مادر تهیه شوند. سالن های پرورش قبل از جوجه ریزی باید به طور کامل شستشو، ضدعفونی و گازدهی شوند. پنج نوع ماده ضدعفونی رایج برای این منظور وجود دارد:

١- کلر: از کلر معمولا برای ضدعفونی آبراهه ها استفاده می گردد. کلر ماده ضدعفونی کننده وسیع الطیفی است که کارایی آن در pH بین 2/7 تا 4/7 حداکثر است. توصیه می شود مسیرهای عبور آب را با غلظت ۲۰ تا ۳۰ قسمت در میلیون کلر ضدعفونی کرد. مزیت کلر ارزانی آن و عیب آن خاصیت خورندگی آن می باشد. باید توجه داشت که در هنگام واکسیناسیون، کلر از سیستم تامین کننده آب سالن به طور کامل حذف شود.

۲- فنل: ترکیبات فنلی در برابر باکتریها بسیار مؤثر و در برابر ویروس ها به صورت محدود عمل می کنند. عیب این ترکیبات سوزندگی و سميت آنهاست که در هنگام استفاده باید مراقبت بسیار زیادی به عمل آید. از این ترکیبات می توان در چاله های ضدعفونی کننده در محل ورود سالن ها استفاده نمود، چون در حضور مواد آلی نسبتاً پایدار هستند.

٣- يد: ترکیبات حاوی ید از مطمئن ترین مواد ضدعفونی کننده به شمار می آیند، زیرا غیر سمی هستند و از پایداری بالاتری نسبت به دو گروه قبلی برخوردارند. از این ترکیبات نمی توان برای ضدعفونی چاله های ورودی سالن ها استفاده نمود، زیرا به سرعت در حضور مواد آلی غیر فعال می شوند.

۴- ترکیبات چهارتایی آمونيوم: این ترکیبات بی بو و بسیار وسیع الطیف هستند. از این ترکیبات می توان برای ضدعفونی سالن های جوجه کشی نیز استفاده نمود.

۵- فرمالین فرمالدئید: فرمالین به صورت مایع و فرمالدئید به صورت گاز می باشد. این دو ترکیب بسیار وسیع الطیف هستد و در برابر مواد آلی نیز بسیار پایدار می باشند. از فرمالدئید برای گازدهی سالن ها، ساختمانها و تجهیزات مزرعه پرورش جوجه یکروزه می توان استفاده نمود. برای تولید گاز فرمالدئید، مایع فرمالین را به نمک پرمنگنات پتاسیم اضافه می کنند. به ازای هر صد متر مکعب فضای سالن، یک لیتر فرمالین و ۲۵۰ گرم پرمنگنات پتاسیم بکار می رود. واکنش مذکور بسیار فوری و با تولید گاز زیاد همراه است، لذا باید به سرعت انجام گرفته و سریعاً از سالن خارج شد. قبل از گازدهی باید از بسته بودن تمامی درب ها و پنجره ها و فضاهای تبادل هوای سالن با خارج نظیر هواکش ها و پنجره ها اطمینان حاصل کرد.

ارتفاع آبخوری ها و دانخوری ها را در فاصله مناسب برای دسترسی جوجه های یکروزه تنظیم نمود. همچنین، در صورتی که سالن مجهز به دانخوری ها و آبخوری های اتوماتیک می باشد، از کارکرد طبیعی این تجهیزات باید اطمینان حاصل کرد.

روز قبل از ورود جوجه ها، دمای سالن در سطح نگهداری جوجه ها باید در حد ۳۲ تا ۳۳ درجه سانتی گراد تنظیم شود. در هنگام نصب ترموستات در سالن باید به این نکته توجه کرد که حسگرهای حرارتی در قسمت در فضایی که پرندگان قرار دارند، تعبیه شوند. حسگرهای حرارتی نباید در مبادی ورود هوا و نزدیک به منابع تولید کننده حرارت نصب شوند. در سیستم پرورش جوجه یکروزه در قفس، باید توجه داشت که دما در داخل قفس حدود ۳ درجه سانتی گراد بالاتر از دمای راهروها باشد.

•  نکات مهم پس از ورود جوجه

جوجه ها قادرند محرومیت از آب و خوراک را به مدت ۳ روز پس از خروج از تخم تحمل کنند. آب، مواد مغذی و پادتن های لازم برای ایجاد ایمنیت بدن در این مدت از محل ذخایر کیسه زرده تامین می شود. با این وجود، این بدان معنی نیست که از اهمیت تأمین آب و خوراک بلافاصله پس از خروج جوجه از تخم بکاهد. برای کسب حداکثر بازدهی تولید، و پرورش جوجه یکروزه باید به مجرد ورود به سالن به نکات قبل از ورود جوجه  توجه کنیم و آنها تغذیه شوند. به این نکته نیز باید توجه نمود که جوجه­ ها از محیط هچر با رطوبت نسبی نزدیک به ۸۰ درصد به محیط مزرعه منتقل می شوند. در بسیاری از نقاط کشور رطوبت نسبی به ویژه در فصل تابستان به مراتب کمتر از این حد است. برای مثال، در مناطق مرکزی ایران رطوبت نسبی هوا در فصل تابستان بین ۲۰ تا ۳۵ درصد است. بنابراین، جوجه های یکروزه به از دست دادن آب بدن فوق العاده حساس هستند. توصیه می شود نکات قبل از ورود جوجه و با تدابیر مختلف رطوبت نسبی سالن را افزایش داده و در چند روز اول پرورش در حد ۶۰ تا ۷۰ درصد حفظ نمود. همچنین، در اختیار قرار دادن آب تمیز برای جوجه ها از ۸ ساعت پس از خروج از تخم از اهمیت حیاتی برای جوجه ها برخوردار است. استفاده از محلول های قندی (۴ تا ۸ درصد) در روز اول برای جلوگیری از دست رفتن آب بدن مؤثر است و همچنین یک منبع انرژی بسیار آسان برای هضم و جذب در اختیار جوجه ها قرار خواهد داد. در صورتی اعمال مدیریت صحیح پرورش، وزن بدن جوجه های گوشتی در ۷ روزگی به 5/4 تا ۵ برابر وزن آنها در 1 روزگی می رسد.

تأمین دمای مناسب در چند روز اول پس از ورود جوجه ها به سالن پرورش از اهمیت زیادی برخوردار است. در دو هفته اول زندگی، جوجه ها فاقد پوشش پر و عایق بندی مناسب هستند و علاوه بر این، قادر به تنظیم دمای بدن خود نیستند. بنابراین، ضروری است که دمای سالن در محدوده استاندارد برای پرورش جوجه یکروزه حفظ شود. با افزایش سن پرندگان، دما و رطوبت نسبی سالن نیز کاهش می یابد. جدول زیر دما و رطوبت نسبی جوجه های گوشتی سویه راس را نشان می دهد.

دما و رطوبت نسبی توصیه شده برای جوجه های گوشتی راس

برگرفته از کاتالوگ مدیریتی سویه راس (2009)

رطوبت های نسبی 60 و 70 درصد ایده آل هستند.

در مواقعی که سالن مجهز به سیستم گرمایش مرکزی برای گرم نمودن کل سالن است، فضایی در حدود ۲۵ درصد سالن را توسط پلاستیک محصور نموده و کلیه جوجه ها را در آن بخش پرورش می دهند. در این صورت، امکان تأمین گرمای مورد نیاز جوجه ها در روزهای اول پرورش تسهیل می شود. سپس، با افزایش سن این فضا را می توان افزایش داد و از کل فضای سالن استفاده نمود. یکی دیگر از روش های گرم نمودن سالن استفاده از مادرهای مصنوعی است. این سیستم گرما را در نقاط خاصی که مادرهای مصنوعی نصب می شوند، فراهم می­کند. شعاع گرمایی یک مادر مصنوعی چتردار که دمای لازم برای ۵۰۰ جوجه را تأمین می کند، تا فاصله ۲ متری از لبه آن می باشد.

چنانچه انتظار می رود گله با تنش گرمایی موجه خواهد شد، اعمال دمای ۳۷ تا ۳۸ درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی ۶۰ تا ۸۰ درصد در روز سوم پرورش، باعث عادت پذیری پرندگان در سنین بالا خواهد شد، به گونه ای که این پرندگان در برابر تنش گرمایی مقاوم تر می گردند. علت این پدیده اپیژنتیکی به تولید پروتئین های شوک حرارتی مربوط می باشد. برخی تحقیقات نشان داده اند که دمای 5/29 درجه سانتی گراد برای چند روز اول پرورش نیز تأثیر معنی داری بر عملکرد رشد و تلفات جوجه های گوشتی ایجاد نمی کند و در عین حال به صرفه­جویی در مصرف انرژی منجر خواهد شد. نتایج تحقیقات مذکور نشان داد که دماهای پایین تر از 5/29 درجه سانتی گراد باعث افزایش تلفات ناشی از آسیت در گله می شود.

همانطور که اشاره شد رطوبت نسبی سالن پرورش از اهمیت زیادی برخوردار است. رطوبت نسبی پایین باعث از دست دادن رفتن آب بدن شده و تلفات پرندگان را افزایش می دهد. همچنین، رطوبت نسبی پایین موجب بروز رفتارهای تهاجمی پرندگان و افزایش احتياجات نگهداری آنها می شود. از سوی دیگر، رطوبت نسبی بالا (بیش از ۷۰ درصد) باعث کاهش کیفیت بستر می شود. هر چقدر رطوبت بستر افزایش یابد، pH آن بالاتر می رود و تصاعد گاز آمونیاک از بستر نیز افزایش می یابد. pH بستر پرورش مرغ به طور معمول بین ۸ تا ۹ می باشد و چنانچه pH به ۷ کاهش یابد، از تصاعد گاز آمونیاک نیز به طور معنی داری کاسته می شود. رطوبت نسبی سالن را می­توان به طور مستقیم توسط یک رطوبت سنج اندازه گیری نمود. در زمانی که رطوبت سنج در دسترس نباشد، می توان از روی دماهای خشک و تر این کار را انجام داد. دمای خشک در واقع درجه حرارت هوا می باشد که تحت تأثیر رطوبت هوا قرار نمی گیرد. به عبارت دیگر، دمای خشک همان دمای سالن مرغداری است که می توان آن را حس کرد. دمای تر، دمای هوا را در حالت ۱۰۰ درصد رطوبت نسبی نشان می دهد. برای اندازه گیری دمای تر، از دماسنجی که محفظه ی جیوه ای آن در یک پارچه مرطوب قرار گرفته است، می توان استفاده کرد. دمای تر همواره کمتر از دمای خشک می باشد. به صورت عملی می توان رطوبت نسبی را در سالن مرغداری توسط این دو دما تعیین کرد. برای این منظور به دو دماسنج جیوه ای نیاز می باشد. این دو دماسنج را روی تخته ای مقید می کنیم. به محفظه جیوه یکی از این دو دماسنج یک بند کفش بسته و انتهای دیگر بند کفش را در ظرف آبی قرار می دهیم. دمایی که این دماسنج نشان خواهد داد، دمای تر می باشد و دمایی که دماسنج دیگر نشان می­دهد، دمای خشک می باشد. پس از چند دقیقه دمای دو دماسنج را قرائت می کنیم.

نور از دیگر عوامل مهم و نکات قبل از ورود جوجه و پس از ورود جوجه ها به سالن پرورش می باشد . نور کافی برای ترغیب جوجه­ ها به مصرف آب و خوراک ضروری است. شدت نور در هفته اول باید ۲۰ تا ۳۰ لوکس (۲ تا ۳ فوت کندل) باشد و طول دوره نوری نیز حداقل ۲۲ ساعت در نظر گرفته شود. بتدریج از شدت نور کاسته می شود، به طوری که شدت نور ۱۰ لوکس (۱ فوت کندل) برای مرغ های گوشتی و تخم گذار کافی است.

در مورد جوجه های تخم گذار، مدیریت نوردهی در طول دوره پرورش از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا چرخه تولید مثلی پرندگان تحت کنترل نور قرار دارد. به عبارت صحیح تر، فعالیت تخمک اندازی و به دنبال آن تخم گذاری تابع تغييرات طول دروه نوری (طبیعی یا مصنوعی) قرار دارد. برنامه نوردهی سالن پرورش مرغ تخم گذار که در سالن های بدون پنجره رواج دارد. این است که از طول روزهای بلند (۲۲ ساعته) در چند روز اول پرورش استفاده می شود. سپس در سن دو هفتگی طول دوره نوری به ۸ ساعت کاهش داده میشود. در زمان بلوغ پرنده (در مرغ های تخم گذار تجارتی در سن ۱۸ هفتگی و در مرغ های مادر در سن ۲۰ هفتگی) طول دوره نوری یکباره ۲ تا ۴ ساعت افزایش داده می شود. به این افزایش یکباره طول دوره نوری، تحریک نوری گویند. سپس هر هفته 5/0 ساعت به طول دوره نوری اضافه می شود تا به ۱۶ ساعت نور در روز برسد. در مورد سالن های باز یا پنجره دار که امکان اعمال طول دوره نوری کوتاه تر از طول طبیعی روز وجود ندارد، کاهش طول دوره نوری به اندازه ای می باشد که برابر با طول روز طبیعی گردد.

در واحدهای تولید کننده تخم مرغ، سالن های پرورش نیمچه و سالن های تولید تخم مرغ از یکدیگر مجزا هستند. پرورش جوجه ها تا مرحله قبل از تولید تخم بر روی بستر انجام می گیرد و یک هفته قبل از اینکه تولید تخم آغاز شود، نیمچه ها به قفس های تخم گذاری در سالن تولید منتقل می شوند. در سویه های تجارتی مرغ تخم گذار، زمان انتقال در سن ۱۷ هفتگی می باشد.

تعداد جوجه لازم برای هر سالن به نوع پرنده و مدت زمان نگهداری آن در سالن و همچنین به نوع سیستم پرورش بستگی دارد. برای سادگی می توان تراکم پرندگان در واحد سطح را بر حسب کیلوگرم گوشت تولیدی در هر متر مربع سالن در نظر گرفت. به طور متوسط تراکم ۲۵ کیلوگرم در متر مربع را می توان در نظر گرفت. در چنین حالتی، اگر وزن نهایی هر پرنده در سالن به طور متوسط 5/2 کیلوگرم مدنظر باشد، تراکم ۱۰ جوجه در هر متر مربع مناسب می باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی