صاحبان فروشگاه های پرنده، به خصوص آنهایی که عمدتاً کبوتر می فروشند، تجارب ارزنده ای در خصوص پرورش کبوتر، از جمله آشیانه سازی دارند و این گونه افراد می توانند کمک مؤثری به مبتدیان کنند. اما باید به خاطر داشت که این گونه افراد فقط تجربه عملی دارند و در خصوص پرورش علمی کبوتر، کمک مؤثری نمی توانند بکنند. درادامه  روش های پرورش کبوتر گوشتی را بررسی می گردد.

روش های پرورش کبوترهای گوشتی

کبوترهای گوشتی که باید برای چندین سال در گله بمانند و برای جوجه کشی مورداستفاده قرار گیرند، باید با یک روش اصولی نگهداری و مدیریت شوند که در زیر این روش ها تشریح می شوند:

روش آزاد 

این روش مزایا و معایبی به شرح زیر دارد؛

الف – مزایا:
(۱) به کار کمتری نیاز است.
(۲) در مصرف غذا صرفه جویی می شود.
(3) تحرک کبوترها بیشتر است که نتیجه آن بالاتر بودن بازده تولید خواهد بود.
ب – معایب:
(1) میزان مصرف غذا برای هر جفت غیر قابل کنترل است.
(۲) به علت تحرک بیشتر، انرژی بیشتری توسط کبوترها مصرف می شود و در نتیجه به مصرف غذای بیشتری نیاز دارند.
(۳) در اثر حمله پرندگان گوشتخوار؛ مثل عقاب، باز، قوش و غیره، تلفات بیشتر است.
(۴) امکان مخلوط شدن با گله های دیگران وجود دارد.

به طور کلی می توان گفت که پرورش کبوتر گوشتی با روش آزاد، تحت هیچ شرایط مقرون به صرفه نخواهد بود. این روش فقط برای کبوتران داشتی به خوبی قابل استفاده است.

روش قفس

در این روش هر جفت داخل یک قفس نگهداری می شود و امکان هر نوع کنترل وجود دارد. در این روش تخم ها کمتر می شکنند؛ تلفات جوجه ها کمتر است و به طور کلی بهداشتی تر از روش آزاد است.

قفس های مورداستفاده با ابعاد ۶۰×۶۰ سانتی متر و ارتفاع ۴۵ سانتی متر ساخته می شود و ممکن است در یک یا چند طبقه ساخته شوند. در قسمت انتهایی این قفس¬ها لانه تخم گذاری چوبی با توری سیمی مستقر می شود و برای هر ۴ قفس یک آبخوری خودکار نصب می شود.
دانخوری نیز ممکن است دستی یا خودکار باشد. جمع آوری فضولات در گله های کوچک دستی انجام می شود و در گله های بزرگ ممکن است توسط تسمه نقاله خودکار با کاردک های متحرک انجام شود. تراکم تعداد کبوتر در هر متر مربع از سطح سالن، در روش قفس سه طبقه ۷ تا ۸ کبوتر و در روش آشیانه ای ۵ قطعه است.

روش آشیانه با فضای باز

در این روش که بیشتر در آمریکا و ایتالیا مرسوم است، کبوترها در آشیانه هایی توام با فضای باز که با توری سیمی محصور می شود، نگهداری می شوند. نسبت فضای آشیانه به وسعت فضای باز متغیر است. آشیانه های بزرگ با عایق کاری کامل به طول ۲۵ تا ۵۰ متر، عرض ۶ تا ۷ متر و ارتفاع ۲ متر و یک راهرو در وسط ساخته می شوند. آشیانه های کوچک به طول ۲ تا 5/3 متر، عرض ۳ تا ۴ متر برای نگهداری ۲۰ تا ۴۵ جفت کبوتر ساخته می شود. آشیانه ها با دو دریچه به ابعاد ۲۰×۲۰ سانتی متر به محوطه باز که اطراف و سقف آن را توری سیمی محصور می کند، مرتبط می شوند.

در این آشیانه ها، از ماسه، سنگریزه، کاه و کُلش می توان به عنوان بستر استفاده کرد. همچنین می توان از کف های توری پلاستیکی به ارتفاع ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر از سطح سالن استفاده کرد. فضولات کبوترها برای مدت یک سال زیر کف توری جمع میشود و تخلیه فضولات سالی یک بار انجام می شود. از دو دیواره لانه ها، ممکن است یکی چوبی و دیگری توری سیمی باشد، اما محل تخم گذاری کبوترها معمولاً در سمت چوبی دیواره مستقر می شود.

برای هر جفت کبوتر باید ۲ لانه، هریک به ابعاد ۲۸×۲۸ سانتی متر و ارتفاع ۲۸ سانتی متر در نظر گرفته شود. بستر لانه ها باید از چیزهای نرم مثل کاه و کلش و غیره پوشیده شود تا تخم ها شکسته نشود و محل نرمی برای خوابیدن کبوترها فراهم شود.

در آشیانه باید محل هایی را برای نشستن کبوترها در نظر گرفت. برای ایجاد محل نشستن کبوترها می توان تخته هایی به طول ۸ تا ۱۰ سانتی متر، به عرض ۵ سانتی متر و به ضخامت ۳ سانتی متر به فواصل مناسب در دیوار کار گذاشت. این تخته ها را می توان در طبقات مختلف نصب کرد تا در هر طبقه یک سری کبوتر بتوانند روی آن ها بنشینند. اما جهت نصب تخته ها باید به گونه ای باشد که فضولات کبوترهای بالایی روی کبوترهای پایینی نریزد.

در روش قفس، به خصوص قفس های گروهی نیز به نصب محل های نشستن کبوترها نیاز است. شاید بهترین اقدام برای ساختن یک کبوتردانی، کسب تجربه از کسانی است که در نگهداری کبوتر مجرب هستند.

در کشور ما، پرورش کبوتر گوشتی  هیچگاه شکل صنعتی و علمی نداشته و می توان به جرأت گفت که در خصوص پرورش علمی کبوتر ، کسی چنین تخصصی را ندارد. در گروه پرورش طيور، در دانشکده های کشاورزی نیز تا آنجا که مؤلف اطلاع دارد، حتی در کشورهای خارج نیز، روی پرورش کبوتر تأكيد قابل توجه ای نشده و درس یا واحدی تحت عنوان پرورش کبوتر ارائه نمی شود، اما احتمالاً معدود دانشجویانی بوده اند که پایان نامه های خود را روی موضوعاتی مربوط به کبوتر و بیشتر روی بیماری های عفونی و انگلی کبوترها گذرانده اند.

به همین دلیل، اصولاً اطلاعات علمی چندانی راجع به کبوتر وجود ندارد. در مقاله های قبلی پرورش طیور عمومی با تغذیه دام نیز بیشتر در خصوص موضوعات پرورشی مربوط به طیور تجارتی مثل مرغ، بوقلمون، غاز و اردک بحث شده و به ندرت به پرندگانی چون کبوتر، بلدرچین، کبک، قرقاول، تیهو و غیره پرداخته شده است.

یکی از مهم ترین دلایل کارهای تحقیقاتی و علمی اندک در خصوص این پرندگان، این است که نه این پرندگان را می توان از لحاظ تولید تجارتی با طیور تجارتی مقایسه کرد و نه می توان آنها را با پرندگان زینتی مثل، قناری، مرغ عشق، طوطی و غیره قیاس کرد. لذا به دلیل تولید و بازده اقتصادی اندک نسبت به طیور تجارتی و نیز به دلیل کمتر بودن ارزش زینتی کبوتر نسبت به پرندگان زینتی، کبوتر و برخی از پرندگان دیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته اند و به همین لحاظ اطلاعات علمی مربوط به پرورش کبوتر گوشتی ، بیماری ها و نژادهای کبوتر بسیار محدود است و بیشتر اطلاعات موجود، تجاربی است که کبوترداران حرفه ای به دست آورده و سینه به سینه نقل کرده اند.

علی رغم محدودیت شمار علاقه مندان پرورش تجارتی کبوتر با پرورش دهندگانی که کبوتر را برای سرگرمی و تفریح نگهداری می کنند، در ایران برخی از قدیم به نگهداری کبوتر در قفس و معمولا روی بام خانه های خود علاقه نشان داده اند و تجربه پرورش کبوتر معمولاً به صورت انفرادی و در عمل و در گفتگو با کبوترداران به دست آمده است. به هر حال، هرچند که تجارب علمی و عملی مکتوب در زمینه پرورش کبوتر بسیار محدود است، ولی در این کتاب سعی شده است که با استفاده از اطلاعات تخصی محدود و موجود، اطلاعات تخصصی در زمینه پرورش طیور و نیز کسب تجاران کبوتربازان اصیل، مجموعه ای از اطلاعات مفید ارائه شود.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی