پس از طی مراحل فوق که در پست های قبلی اشاره شد، دامدار قوچ های انتخاب شده را که به سن دو سالگی رسیده اند پس از بازرسی نهائی مورد استفاده قرار می­دهد. لازم به یاد آوری است که ارزیابی در تمام دوره رشد ادامه می یابد. بخصوص پس از دوران بلوغ که حوالی ۸ ماهگی می­باشد با دقت بیشتر وضع بره ها باید مورد دقت قرار داده شود. حوادثی که در این مرحله باعث می­شود که دامدار از تصمیم خود در مورد بره های انتخاب شده در طول مدت فوق صرف نظر نمایند عبارتند از توقف ناگهانی رشد که در نتیجه آن قوچ کوچک، کوتاه و بهم فشرده می­شود. کوچکی بیضه ها و همچنین ظهور بعضی از صفات نامطلوب مثل پیچش ناجور شاخ، در نژاد شاخدار از عواملی است که در مراحل آخر مانع از بهره برداری از قوچ می­شود. بهرحال بخاطر اهمیت خاصی که قوچ دارد. گاهی اوقات داد از قوچ هائی که در اختیار دارند رضایت نداشته اقدام به خرید قوچ از جای دیگر می نمایند و این نوع قوچ ها باید دارای مشخصات ویژه ای باشند که بعداً دربارة آن بحث خواهیم کرد. دراین پست به بررسی انتخاب قوچ برای گله و ویژگی های قوچ خوب را بررسی می کنیم.

انتخاب قوچ برای گله:

 دامدار قوچ های متعددی را باید مورد امتحان قرار دهد تا با اطمینان خاطریکی را برای هر 10 تا 80 رأس میش خود برحسب شرایط نگهداری و نژاد مورد نظر انتخاب نماید. قوچ باید خوب رشد کرده دارای اندامی عضلانی بوده و بتواند سر خود را کاملاً استوار وبالا نگه دارد. بعلاوه قوچ را باید وادار به پرش و حرکت نمایند تا طرز راه رفتن و چابکی آن مورد تأیید قرار گیرد. قوچ باید دارای پاهای مناسب با حرکت خوب بوده و برای بارورنمودن میش ها از هر نظرقوی، فعال وسرزنده باشد پس از مطالعه وضع ظاهری از دور باید قوچ را با دست مهار نمود و از هر نظر شایستگی دام را برای نگهداری مورد توجه قرار داد.

صفات مطلوب قوچ گله که بعنوان گوسفند گوشتی باید مورد بهره برداری قرار گیرد از نظر وضع ظاهری به شرح زیر می باشد:

اول- شکل عمومی بدن: متناسب از نظر عمق و وسعت و تقریباً جمع و جور بوده، درشت اندام باشد. در این مورد باید خصوصیت نژادی را در نظر گرفت زیرا بعضی از نژادها کشیده هستند مثل نژاد افشاری و بعضی دیگر جمع و جور هستند مثل نژاد سنگسری.

دوم- سر: باید مطابق نژاد مورد نظر متناسب باشد. در نژادهائی که اندام کشیده دارند، سر دراز و کم عرض، و در نژادهای کوتاه اندام سر کوتاه و پهن می باشد. سر از نیم رخ ممکن است مانند نژاد لری محدب و یا مانند نژاد سنجابی مستقیم باشد. البته هنگام شناسائی قوچ حتی الامکان باید سعی شود که سر قوچ دارای پیشانی نسبتاً عریض باشد. اگر چنانچه وجود شاخ ضرورت ندارد دامدار می­تواند قوچ هائی را انتخاب نماید که دارای شاخ کوچک هستند تا بدین ترتیب بتدریج از طول شاخ کاسته شود. البته باید در نظر داشت که در بعضی از نژادها مثل قره گل، قوچ ها دارای شاخ پیچ دار هستند و در این نژاد از بین بردن شاخ کار پرارزشی نمی تواند باشد. ولی در بعضی از قوچ­های همین نژاد دیده شده است که شاخ پس از چرخش زیر کاسه چشم بداخل پوست فرو می رود. حتی الامکان باید سعی شود که از انتخاب چنین قوچ هائی صرف نظر شود.

سوم- چشم: چشم ها در گوسفند باید حالتی کاملاً روشن داشته قرینه و کاملاً شفاف باشد. رنگ چشم برحسب شرایط جغرافیائی از نژادی به نژاد دیگر و یا از محلی به محل دیگر فرق می کند ولی بطور کلی رنگ چشم می بایستی زرد، قهوه ای و یا متمایل به سبز باشد. هنگام شناسائی قوچ آنچه که مهم است و باید در نظر گرفته شود رنگی مخاط چشم بوده که قرمز گلی رنگ است. در صورتیکه مخاط چشم صورتی کم رنگ باشد نشانه کم خونی است و ممکن است بعدها باعث بروز بیماری های دیگر گردد.

چهارم- پوزه و لب­ها: پوزه حیوان باید کاملاً متقارن و متناسب باشد. بعضی از قوچ ها ممکن است دارای فک تحتانی متمایل به جلو و یا عقب باشند که هنگام چرا در نواحی کم علف و بویژه وقتی که در علفزار مجبورند از علوفه کوتاه تغذیه نمایند دچار اشکال می گردند. به همین جهت پوزه حيوان باید پهن ولی متناسب باشد.

پنجم- گردن: گردن در قوچ به همان ترتیبی که در مورد سر گفته شد در نژادهای کشیده اندام دراز و در گوسفندان کوتاه اندم کوتاه می باشد. هنگام ارزشیابی، گردن باید در وضعیتی باشد که چاق ديده شود بدین معنی که عضلات ناحیه گردن رشد کافی پیدا کرده باشند. معمولاً گوسفندان نژاد گوشتی، دارای گردنی نسبتاً کوتاه و ضخیم هستند و نمای خارجی آنها تا اندازهای جمع و جور و فربه بنظر می رسد.

ششم- سینه یا قفسه صدری: باید حتی الامکان عريض و عمیق بوده ظرفیت آن زیاد باشد زیرا گوسفندانی که دارای قفسه صدری بزرگ هستند خواه ناخواه عضلات بین دنده ای و یا بعضی عضلات دیگر آنها در این ناحیه بهتر رشد و نمو می کند و از لحاظ گوشتی بودن تا اندازه زیادی می تواند مورد توجه قرار گیرد. جلو سینه که اصطلاحاً به آن سرسینه نیز می گویند باید وسیع و عریض باشد.

هفتم- دنده­ ها: دنده ها باید مدور و قوسی بوده فاصله دار و پهن باشند.

هشتم- پشت: پشت گوسفند که دراصل از ناحیه جدوگاه تا ابتدای کمر می باشد بهتر است در نژاد گوشتی مستقیم بوده، وسیع و عریض باشد. پهنای این ناحيه دلیل بر عضلانی بودن حیوان است و از نظر تولید گوشت راسته و سرعت رشد دارای کفیت خوبی می باشد. مستقیم بودن پشت دلیل بر استحکام حيوان است.

نهم- کمر: باید کاملاً ضخیم و عریض باشد. با گذاردن کف دست بر روی ناحیه کمر و لمس کردن آن می توان از چگونگی وسعت و قوام عضلات، اطلاعات لازم را جهت ارزیابی بدست آورد. بعضی از قوچ ها دارای کمری باریک بوده و مهره های کمر آنها از بیرون نیز دیده می­شود. سختی عضلات ناحیه کمر نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. هنگامی که قوچ دارای حداکثر وزن است عضلات این ناحیه باید زیر دست کاملاً سفت و بگونه ای باشد که انتهای زوائد مهردای را باشكال بتوان لمس کرد.

دهم – کپل: در قوچ باید طويل و نسبتاً عريض و مسطح باشد. هرقدر این ناحیه مسطح تر باشد دلیل بر عضلانی بودن سرین است و ران­ها نیز دارای عضلات رشد یافته خواهند بود. بدیهی است ارزش واقعی کپل باید پس از لمس ناحيه و مطالعه چگونگی اتصالی دنبه به سرین تعیین شود. زیرا بعضی مواقع مقدار زیادی چربی در امتداد دنبه روی سرین را پوشانده است که ارزیاب را دچار اشتباه می نماید. به همین خاطر باید با دقت، عمق عضلات را پس از لمس ناحیه و بررسی سختی عضلات ارزیابی نمود.

یازدهم- دست ها: ناحیه نشانه باید عریض و ضخیم بوده و لبه فوقانی استخوان کتف کمی از ستون فقرات تجاوز کرده باشد. بازو باید کاملاً عضلانی و قوی بوده، آرنج­ها باید تقريباً عريض و کاملاً عمود بر زمین امتداد داشته باشد. مفصل زانو باید راست و حتی الامکان عریض باشد. همچنین به داخل یا خارج انحراف نداشته باشد. قلم ها باید کاملاً عمودی بوده و بر حسب خصوصیت نژادی از وضعیت کاملاً مناسب برخوردار باشد. قوزک ها باید عریض بوده و در قسمت پائین با حالت طبیعی به ناحیه سم منتهی شود.

دوازدهم- پاها: ناحیه ران باید کاملاً عضلانی و حجیم باشد. بعلاوه حجم آن باید تا پائین امتداد داشته باشد. ارزیاب هنگام ارزشیابی قوچ ، باید دنبه حیوان را بالا زده اتصالی بین دوران را مطالعه نماید. این ناحیه باید بنظر مستطیل شکل بیاید. ساق باید کوتاه بوده و با ظرافت کامل به مفصل خرگوشی متصل شود. این مفصل نیز باید ظریف و دارای تاندون­های نسبتاً محکم باشد.

قلم پاها نیز باید عمود بر زمین به موازات هم به پائین امتداد داشته باشد.

سیزدهم -دنبه: درگوسفندان دنبه دار، معمولاً قوچ ها دارای دنبه سنگینی هستند ولی بخاطر عدم استقبال در بازار خرید، تا آنجا که امکان دارد باید قوچ هائی را برای جفتگیری انتخاب نمود که دارای دنبه کوچک و جمع و جور می باشند. بدین ترتیب می توان در نتاج بعدی، دارای گله ای بود که دنبه گوسفندان اندازه معقولی داشته باشد. طبیعی است که برای انتخاب قوچ با دنبه کوچک، باید از قبل روی بره های نر، تصمیم­گیری نمود ولی هستند قوچ هائی که ظاهرا دنبه کوچکی دارند ولی از نظر عضلات ران و پشت و کمر در وضعیت خوبی قرار دارند. دامداران باید سعی نمایند از این نوع قوچ ها انتخاب نمایند.

هنگام ارزشیابی دنبه باید توجه داشت که دنبه زیاد پهن نبوده و از درازا از مفصل خرگوشی پائین تر نیفتاده باشد. وضع دنبالچه و برگشتگی دنبه حیوان از نقطه نظر ژنتیکی کاملاً به خصوصيت نژادی بستگی دارد ولی بهرحال چندان تأثیری در بزرگی دنبه ندارد. دنبه هائی که از مفصل خرگوشی عبور نموده اند اصطلاحاً به آنها دنبه شور می گویند. در بعضی از نقاط ایران بویژه در منطقه بختیاری که گله ها باید از راه­های صعب العبور، طی طریق نمایند بزرگی دنبه خود مانع بزرگی است به همین خاطر گله داران این نواحی که بیشتر سمت لرستان می باشند، قوچ هائی را انتخاب نموده اند که دنبه آنها حتی الامکان کوچک است و کمتر قوچ یا میشی را در بین گله می توان یافت که دنبه آن مفصل خرگوشی را پوشانده باشد. علاوه بر مطالب فوق، پشم گوسفندان گوشتی باید بهرحال از نظر کیفیت و کمیت در حد قابل قبول و از نظر خصوصیت نژادی دارای صفات مطلوب باشد.

قوچ انتخابی باید به هیچ نوع بیماری بویژه بیماری ورم پا، مبتلا نشده باشد و بعبارت دیگر از نقطه نظرمقاومت در برابر بیماری از کیفیت عالی برخوردار باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی