در مقالات قبل در مورد ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی یونجه پرداختیم .مدیریت علف های هرز مزارع یونجه برای تولید یونجه بسیار ضروری است . علف های هرز در مزارع کاشت شده یکی مشکلات عمده می باشد.  در ادامه مدیریت علف های هرز مزارع یونجه و علف کشهای مورد استفاده در مزارع یونجه پرداخته می شود.

مدیریت علف های هرز مزارع یونجه

گیاهچه های غالب علف های هرز تابستانه (علف خرچنگ، دم روباهی و تاج خروس) قوی تر از یونجه بوده و به همین خاطر بایستی در تمام مزارع کاشت شده در بهار کنترل شوند. غالبا علفهای هرز در مزارع کاشت شده در بهار مشکل ساز هستند. به همین خاطر بایستی از علف کشهای قبل از کاشت استفاده گردد. عدم کنترل علف­های هرز در یونجه بهاره باعث عدم استقرار محصول خواهد شد. به طور کلی تولید محصول در یونجه کشت شده در بهار از نظر میزان محصول کمتر از کشت پاییزه بوده و طول عمر مزرعه کشت شده در بهار نیز کوتاه تر است.

مدیریت علفهای هرز در یونجه

۱- مزارع کامل

علف های هرز در مزارعی که به خوبی مدیریت شده اند مشکلی را ایجاد نمی نمایند. مزارعی که مدیریت مناسبی داشته باشند: pH حدود ۷ داشته و خاک از حاصلخیزی خوبی برخوردار بوده و کنترل آفات در آنها انجام شده است. بذور علفهای هرز در چنین مزارعی جوانه زده ولی به علت رقابت قادر به رشد نخواهند بود. همچنین در برداشت دوره ای یونجه با وجود کوتاه بودن رشد مجدد یونجه حتى علفهای هرزی که در مزرعه تثبیت شده اند توان رقابت نخواهند داشت. به عنوان مثال برداشت یونجه در مرحله ای که ۱۰ درصد شکوفه هاظاهر شده اند، در شرایط با رطوبت بالا و خاک حاصل خیز، مانع از رشد علفهای هرز چندساله مانند قیاق می شود. لذا در مزارع یونجه چند ساله، وجود علف های هرز علامت مدیریت ضعیف یا نشانه مزرعه بیمار و تنگ است. طول عمر كامل يونجه با کاشت واریته های مقاوم به آفات، در مناطق مختلف ۴ تا ۸ سال است. در مناطقی که بارندگی زیاد است و احتمال وقوع بیماری بالاست طول عمر مزارع یونجه کوتاه است.

٢- مزارع تنک

زمانی که تراکم ساقه یونجه به کمتر از ۳۰ عدد در هر۳۹ مترمربع می رسد، یونجه تمام قسمتهای مزرعه را اشغال نکرده و تولید کاهش می یابد. وقتی تراکم يونجه در این حد باشد، علفهای هرز قادر خواهند بود در قسمت­هایی که یونجه رشد نکرده، سبز شده و با یونجه به رقابت بپردازند. در چنین مزارعی به ازای هر پوند علف هرز تولید شده، نیم تا یک پوند یونجه کاهش خواهد یافت. اولین مشکل به وسیله علفهای هرز در مزارع تنک به وسیله علفهای هرز یک ساله زمستانه ایجاد می شود. روش عملی برای تعیین وضعیت مزرعه زمانی است که علفهای هرز باریک برگ و پهن برگ بیش از ۵ درصد علوفه را در زمان برداشت تشکیل دهد، در این صورت بایستی علفهای هرز زمستانه را با علف کش مناسب کنترل کرد.

براساس بررسی های انجام گرفته کنترل علف های هرز زمستانه در مزارع تنک سبب افزایش ۱۵ درصدی عملکرد یونجه از چین دوم به بعد می شود. با توجه به اینکه مشخص شده علفهای هرز در مزارع آلوده به حشرات سریع­تر رشد می نمایند لذا حتما بایستی در چنین مزارعی با حشرات خسارت زا مبارزه شود. از طرف دیکر مزارع یونجه تنک بایستی برای تولید محصول به اندازه کافی حاصل خیز باشند. به طور کلی علفهایهرز باریک برگ و پهن برگ در چنین مزارعی مشکل ایجاد می کنند که کنترل علفهای هرز باریک برگ مشکل تر است.

مدیریت علف های هرز در یونجه کاری های ایران

از میان علفهای هرزی که برای مزارع یونجه بیان شده تعدادی از آنها با تراکم های بالا در غالب مناطق یافت شده به طوری که مبارزه را اجتناب ناپذیر می نماید. این گونه ها عبارتند از:

– سس Cuscuta campestris

– بی تی رخ Galium tricornatum

– تربچه وحشی Raphanusraphanistrum

– شلمي Rapistrum rugosum

– مریم گلی .Salvia sp

– ترشک .Rumex sp

– بارهنگ .Plantago sp

– انواع ارزن وحشی .Setaria spp

– سوروف galliEchinochloa crus-

از این میان سس به عنوان یکی از مهم ترین علف های هرز مزارع یونجه می باشد با توجه به این که در غالب مواقع نیاز به مبارزه شیمیایی با این علف هرز لازم است به بررسی این گونه می پردازیم.

سس

سس گیاهی گلدار و انگل است که به خاطر نداشتن ریشه، مواد غذایی و آب مورد نیاز خود را از گیاهان میزبان خود مانند یونجه، شبدر و غیره به دست می آورد. سس از خانواده Cuscataceae است که این خانواده فقط دارای یک جنس Cuscuta است. در سطح جهان حدود ۲۰۰ گونه مختلف از این جنس شناسایی شده که از این میان ۲۰ گونه در ایران در روی گیاهان زراعی مختلف و درختان میوه فعالیت می نمایند. گونه های فعال در مزارع یونجه و شبدر عبارتند از:

Cuscuta approximate

1. chinensis
2. planiflora

C.monogyna

1. epithymum

مشخصات گیاه شناسی

تقریباً گرد و به رنگ خاکستری تا خاکستری مایل به قهوه ای است. بذر سس حدود 7/0 میلی متر قطر داشته و سطح آن صاف می باشد.

ساقه: بعد از جوانه زدن بذر رشته ای تولید کرده که به رنگ سفید تا زرد است و انتهای آن باریک و در قاعده قطور می باشد.

گل: گل های سس سفید، مجتمع و به طول حدود ۵ میلی متر است.

بیولوژی

بعد از اینکه بذر سس در شرایط مناسب قرار گرفت جوانه زده و رشته سفید تا زرد رنگی را تولید می نماید. جوانه فوق برای یافتن میزبان مناسب به حرکت در می آید و از همان ابتدا می تواند به دور گیاه میزبان پیچیده و از آن تغذیه نماید.

در صورتی که میزبان در دسترس نباشد شروع به حرکت کرده تا این که میزبان مناسبی را پیدا نماید. با چسبیدن به میزبان آنزیمی را ترشح نموده به طوری که این آنزیم می تواند همی سلولز دیواره را تجزیه کرده و مواد غذایی مورد نیاز را از میزبان جذب نماید. بعد از برقرار شدن اتصال رشته هایی خارج شده، به جهات مختلف حرکت کرده و میزبان های موجود را آلوده می نماید.

با توجه به این که سس گیاه انگل است و نور در رشد آن تاثیری ندارد، با این حال بررسی ها نشان داده که نور در اتصال انگل به گیاه میزبان موثر بوده به نحوی که در مزارع انبوه و متراکم، آلودگی به این گیاه انگل به مراتب کمتر است. به طور کلی رشد و نمو رشته های سس سریع بوده به طوری که در شرایط مناسب روزانه تا چند سانتی متر رشد می نماید. در مزارع یونجه سس به طور لکهای رشد کرده و در چنین مناطقی با جذب آب و مواد غذایی شدیدا گیاه را تحت تاثير قرار می دهد، و از نظر کمی و کیفی خسارت ایجاد می نماید. در شرایط مناسب بعد از یک تا یک ماه و نیم گل های سس تولید شده و در طول ماههای تابستان و پائیز تا زمانی که شرایط مناسباست تولید گل ادامه می یابد. با شروع سرما رشته های زرد سس بتدریج به رنگ ارغوانی تیره تبدیل شده و با شروع یخبندان از بین می روند. در طول زمستان بذور سس زنده مانده و منبع آلودگی برای سال بعد می شوند.

علف کشهای مورد استفاده در مزارع یونجه

١- کلرتال دی متیل (۷۵%) wp این ترکیب به منظور پیشگیری از سس و دیگر علفهای هرز در اواخر زمستان قبل از بیدار شدن یونجه به میزان ۸-۱۲ کیلوگرم در هکتار مصرف می شود. همچنین در مزارع یونجه تازه کشت شده قبل از سبز شدن یا اوایل بهار قبل از بیدار شدن یونجه مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین بعد از سبز شدن سس زمانی که یونجه در مرحله ۲۰-۲۵ سانتی متری بوده و سس به یونجه چسبیده باشد و قبل از گلدهی سس مورد استفاده قرار می گیرد.

۲- پاراکوات (۲۰٪) SL:به میزان ۳-۵ لیتر در هکتار صرفاً برای از بین بردن هسته های آلوده به سس به صورت لکه گیری مورد استفاده قرار می گیرد. تعداد سمپاشی با این علف کش بستگی به میزان نیاز دارد.

۳- گلیفوزیت (راندآپ) (۴۱) SL به میزان ۳۶۶-۷۳۰ سی سی فقط زمانی که آلودگی به سس در سطح وسیع باشد مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است که مصرف فریگیست به میزان ۵ در هزار (۲ لیتر در هکتار) و یا سولفات آمونیوم به میزان 2% (8 کیلوگرم در هکتار) همراه با گلیفوریت مصرف آن را کاهش می دهد.

کنترل علف های هرز با چرخانیدن

برداشت یونجه با چرا می بایستی در چارچوب برنامه های مدیریتی چند ساله قرار می گیرد. چرای یونجه در آذر و اوایل دی زمانی که خاک خشک است یا یخ زده روش مؤثری برای استفاده از یونجه پائیزه و کاهش خسارت­های ایجاد شده به وسیله حشرات است. زمانی که تراکم ساقه های یونجه کمتر از ۳۰ ساقه در متر مربع بود و علف­های هرز ۵ درصد علوفه را در طول تابستان تشکیل داد، احتمالاً چرانیدن بهترین روش جایگزین برداشت می تواند باشد. با این که چرای اول بهار در کاهش خسارت حشرات موثر است ولی به علت افزایش علفهای هرز توصیه نمی­شود.

زمانی که تراکم ساقه های یونجه به کمتر از ۲۰ ساقه در مترمربع رسید، کاشت گندم و چاودار در پائیز و چرانیدن مزرعه شاید راه حل بهتری باشد. این گیاهان با علفهای هرز دیگر به رقابت پرداخته و در قسمت هایی که یونجه سبز نشده مستقر می شود. در چنین حالتی میزان علوفه در بهار افزایش یافته و غذای بسیار مناسبی برای دام­های پرواری به حساب می آید. همچنین چرانیدن چنین مزارعی در اوایل بهار جمعیتهای سرخرطومی، برگخوار و شته ها را به زیر آستانه زیان اقتصادی کاهش داده و هزینه مبارزه با آفت را کاهش می دهد.

مدیریت علفهای هرز در یونجه های کاشت شده در پائیز

در غالب مناطق کاشت، یونجه به طور سنتی در پائیز کاشت می شود و در چنین حالتی علف های هرز مشکل جدی ایجاد نمی نمایند. با این حال اگر قبل از يونجه گندم کشت شده باشد و با حداقل عمليات زراعی انجام گیرد یا به مزارع گندم برداشت شده دام وارد شود علفهای هرز زمستانه مشکل عمومی در یونجه کاشت شده در پائیز ایجاد می نمایند. در چنین حالتی، علف کش های بعد از سبز شدن راه حل مناسبی برای کنترل علفهای هرز زمستانه است. بعد از شمارش علف هرز، در صورت نیاز یک هفته بعد از سبز شدن یونجه می توان علف کش مناسب را استفاده کرد.

در غالب موارد مبارزه با تمام علف های هرز رقیب سود آور است. در صورت کاشت یونجه در اوایل پائیز و مراقبت از آن علاوه بر تولید عملکرد بیشتر، ۲ الی ۳ سال طول عمر یونجه افزایش می یابد. بهطور کلی در اوایل کاشتیونجه مدیریت علف های هرز به صورت زیر می تواند انجام گیرد:

۱- اگر یک بوته علف هرز پهن برگ یا باریک در هر  39/0 یافت شود بایستی علف کش را در مهر یا آبان استفاده کرد. علفهای هرز در این حد به طور معنی داری عملکرد یونجه را کاهش داده و می تواند طول عمر یونجه را کاهش دهد.

۲- اگر کمتر از یک علف هرز پهن برگ یا باریک برگ رقیب در  39/0وجود داشت، مبارزه با آنها حیاتی نیست با این حال در نقاطی از مزرعه که علفهای هرز با تراکم بالا وجود دارند یا در نقاطی که علفهایهرزروییونجهسایهمیاندازندنیز بایستی مبارزه انجام گیرد.

3- اگر علفهای هرز پهن برگ باشد نیازی به مبارزه شیمیایی نیست چون این گیاهان با یونجه به رقابت نمی­پردازند، همچنین علف کش های بعد از سبز شدن روی آنها اثری ندارند.

4- اگر با علفهای هرز زمستانه مبارزه نشود. بایستی چین اول را برای به حداکثر رساندن کیفیت و به حداقل رساندن اثر سایه علفهای هرز زودتر برداشت نمود. به همین خاطر بهترین موقع برای برداشت در اواخر فروردین یا اوایل اردیبهشت زمانی که علفهای هرز باریک برگ در مرحله پنجه زنی هستند میباشد.

5- اما اگر علفهای هرز فقط در حاشیه مزارع مسئله ساز باشند فقط آن نواحی را باید سمپاشی نمود.

بازرسی مزارع یونجه تازه کاشت شده برای حشرات و علفهای هرز ضروری است. بایستی علفهای هرز رقیب را زمانی که تراکم جمعیت این علف های هرز نزدیک به یک بوته در ۳۹ متر مربع رسید کنترل نمود. با آلودگیهای شته آبی و نقطه ای بایستی در فواصل کوتاه نظارت و قبل از اینکه به آستانه زیان اقتصادی برسد مبارزه شود چرا که خسارت وارده از طرف حشرات، مانع رقابت یونجه با علف های هرز میشود.

چراندن مزارع کاشت شده در پائیز قبل از گلدهی در بهار سال بعد توصیه نمی شود زیرا رشد ریشه یونجه را به تاخیر انداخته و ممکن است تراکم را کاهش دهد. با این حال، چرانیدن می تواند به عنوان تیمار Salvags اگر علفهای هرز سر سخت در پائیز کنترل نشود استفاده شود. شاید چراندن کمتر از سایه انداختن علفهای هرز خسارت ایجاد نمایند. چراندن یا برداشت زودهنگام چین نخست قبل از این که علفهای هرز زمستانه برسند، روش دیگری برای به حداقل رساندن خسارت ایجاد شده به وسیله علف های هرز طی استقرار است. چنین وضعیتی برای cheat، گندم، Voluntear و خردل صدق می کند. بسیاری از علفهای هرز اگر قبل از رسیدن برداشت یا چرانیده شوند به علت داشتن میزان پروتئین قابل قبول مفید هستند.

مدیریت علف های هرز در مزارع تازه روئیده یونجه

علف های هرز رقیب می بایستی در مزارع یونجه تازه کاشت شده برای کمک به استقرار مطمئن و کامل یونجه کنترل شوند. برای تولید حداکثر در چین اول که در پائیز کاشت شده بایستی ۱۱ گیاهچه یونجه در 93/0 مترمربع یا تقریباً9/0 متر مربع رشد کرده باشد. با کشت ۹ کیلوگرم در هکتار بذر یونجه حدودا ۱۴-۱۶ گیاهچه یونجه در ۳۹ متر مربع به دست می آید.

علفهای هرز زمستانه در یونجه کاشت شده در پائیز قدرتی مشابه یونجه دارند تعداد کمی از این علف های هرزقابل تحمل است به عنوان مثال یک گیاه درهر۳۹ مترمربع گیاهان بلند قد مانند خردل می تواند محصول را ده درصد کاهش دهد و شش تا بوته در هر۳۹ متر مربع، ۶۰ درصد عملکرد پونجه را کاهش می دهد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی