برای دانستن در مورد آب مورد نیاز اسب باید این نکته را در نظر داشت که آب از بیشتر قسمت­های دستگاه گوارش جذب می­گردد. آب پس از نوشیدن به دنبال غذا به درون روده می­رود و مواد گوارش یافته را رقیق ساخته و به هضم مواد مغذی ثبات نسبتاً خوبی می­بخشد. در صورتی که اسب بدون آن که غذایی بخورد آب بنوشد، به سرعت به صورت کامل جذب می­شود. عوامل دیگری هم در جذب آن مؤثر هستند. برای نمونه پلی ساکاریدهایی مثل پکتین در روده به شکل ژله­ای درمی ­آیند که آب را نگه داشته و از جذب آن می­ کاهند. به همین جهت این مواد را ملیّن می­گویند. در این پست به بررسی نکات مهمی در مورد آب مورد نیاز اسب می پردازیم.

آب

آب در تمامی حیوانات دو کارکرد مهم دارد:

1. آب به عنوان یک جزء اصلی در سوخت و ساز بدن محسوب می­شود.
2. عامل مهمی در کنترل حرارت بدن می­باشد.

آب برای ادامه حیات هر جاندار ضروری است؛ زیرا:

• الف)همه واکنش­های بیوشیمیایی که در بدن رخ می­دهد به آب نیاز دارند.
• ب) حلّال بیشتر مواد در بدن آب می­باشد.
• پ)آب در انتقال مواد نیمه جامد در کانال گوارشی بسیار مؤثر است.
• ت)آب در انتقال مواد حل شده در خون، بافت­های مایع و سلول­ها و نیز دفع مواد زائد دخالت دارد.
• ث)دفع مواد زائد از طریق ادرار و عرق به کمک آب صورت می­گیرد.
• ج) آب محتویات سلولی و مایعات بدن را رقیق می­کند تا مواد شیمیایی حرکت نسبتاً آزادی داشته باشند.
• چ) آب به عنوان واسطه انتقال مواد جذب شده عمل می­کند.

جذب آب

هر عاملی که موجب بروز اسهال گردد جذب آب را کاهش می­دهد. مقدار آبی که توسط علوفه تأمین می­شود را نیز نباید از نظر دور داشت. اسب­های در حال استراحت اگر از علوفه دارای 70 درصد رطوبت تغذیه شوند، نیازی به نوشیدن آب ندارند.

تنظیم مصرف آب

تنظیم مصرف آب توسط دام، فرایند فیزیولوژیکی بسیار پیچیده­ای است که در نتیجه از دست دادن آب توسط بافت­ها تعیین می­گردد. با این وجود ممکن است حیوان زمانی که بافت­ها نیاز به آبگیری ندارند آب بنوشند. در هنگام تشنگی معمولاً بزاق کاهش می­یابد و خشکی دهان موجب تحریک به نوشیدن آب می­گردد. بسیاری از حیوانات در حین یا بعد از صرف غذا مکرراً آب می­نوشند که این مقدار مصرف در هوای گرم افزایش می­یابد.

نیازمندی­های آب

از آن­جایی که مواد غذایی مختلف و عوامل محیطی روی جذب و دفع آب مؤثر هستند، تعیین دقیق میزان نیاز دام به آب امری بسیار مشکل است. نیاز اسب به آب با توجه به موارد زیر تعییر می­کند:

1. دمای محیط
2. رطوبت بالا
3. تعریق
4. مرحله فیزیولوژیکی مانند شیردهی
5. میزان آب موجود در خوراک

جیره­ هایی که خشک بوده یا مقدار نمک زیادی دارند تشنگی اسب را افزایش می­دهند. اسب­ های بالغ نسبت به کرّه اسب­ها بهتر آب بدن خود را حفظ می­کنند؛ زیرا بافت­های بدن کرّه­ها سریع­تر آب خود را از دست می­دهند. اسب­ های مناطق گرمسیری نسبت به اسب­ هایی که در نواحی معتدل زندگی می­کنند مهارت بالاتری در حفظ آب بدن خود دارند. اگر درجه حرارت هوا از 15 درجه سلسیوس به 20 درجه برسد، کاهش آب 25 درصد افزایش خواهد یافت که در نتیجه نیازمندی اسب­ های بالغ به حدود 5 لیتر می­رسد.

نیاز اسب­ های بالغ در آب در حالت نگهداری حدود 5 لیتر به ازای هر 100 کیلوگرم وزن بدن می­باشد که این مقدار برای اسب­ های با ارتفاع 16 دست، 25 لیتر خواهد بود. اسب­ها در حالت نگهداری به ازای هر کیلوگرم خوراک خشک حداقل به 2 لیتر آب نیاز دارند. البته نیازمندی اسب ­های جوان 3 لیتر آب به ازای هر کیلوگرم خوراک خشک می­باشد. مادیان­های شیرده برای تولید شیر روزانه 15-12 کیلوگرم آب مصرف می­کنند؛ در نتیجه به 4 لیتر آب به ازای هر کیلوگرم خوراک خشک نیاز دارند.

فعالیت شدید بدنی در شرایط آب و هوایی گرم احتیاج اسب به آب را به 15-12 لیتر در ازای هر 100 کیلوگرم وزن بدن دام افزایش می­دهد. به طوری که اسب­ هایی به ارتفاع 16 دست به 75-65 لیتر (15-12 گالن) آب نیاز دارند.

در صورتی که این مقدار آب تأمین نشود، به علت از دست دادن آب بدن ممکن است دام تلف گردد. اسب­ های بالغ 70 درصد آب مصرفی را به صورت ادرار و مدفوع از دست می­دهند و مقداری نیز از طریق شش­ها و پوست تبخیر می­شود.

کرّه اسب­ها به خوبی دام­های بالغ نمی­توانند ادرار و مدفوع خود را متراکم و غلیظ سازند. به همین دلیل سریع­تر آب بدن خود را از دست می­دهند و وقتی دچار اسهال شوند ممکن است بمیرند. منبع اصلی و طبیعی آب برای اسب­ها علوفه­ تازه و آبدار است. علوفه­ های سریع ­الرشد بهاره حدود 80 درصد آب دارد و در صورتی که هوا گرم نباشد این مقدار آب برای اسب کافی خواهد بود. در هر حالت اسب­ها باید به علوفه تازه و آب پاکیزه و بهداشتی دسترسی داشته باشند. با این وجود اسب­ها پس از فعالیت سخت و شدید، میل زیادی به مصرف اب دارند اما باید سعی گردد تا حیوان قبل از نوشیدن آب، خنک شود. زیرا مصرف زیاد آب سرد  توسط اسبی که دمای بدنش بالاست موجب بروز شکم درد (کولیک) یا لنگش می­گردد.

منابع آب

اسب­های در حال چرا

رودخانه­ ها و جوی­ های اطراف علفزارها که بستر شنی دارند می­توانند منبع خوبی برای تأمین آب اسب­ها باشند. اما ممکن است در آب­های کم عمق و شنی، مقداری شن همراه با آب بلعیده شده و در معده اسب جمع گردد که در نهایت باعث بروز شکم درد شنی (کولیک شنی) شود.

آب برکه ­ها که معمولاً راکد هستند برای مصرف اسب­ها مناسب نیستند. استفاده از چراگاه ­های محصور دارای آبشخور مناسب، بهداشتی­ ترین راه می­باشد. یک منبع ذخیره آب باید در کنار آبشخورها قرار داشته باشد. ارتفاع آبشخور باید حدود 2-1 متر بوده، عمقی در حدود 45 سانتی­متر داشته باشند و برای شستشو و خروج آب در مواقع ضروری باید کف آن دارای سوراخ باشد. زمین اطراف آبشخور باید دارای زهکشی و شیب مناسب بوده و فاقد درخت باشد تا از ایجاد لجن و مشکلات بعدی آن جلوگیری شود. در طول فصل زمستان باید آبشخورها روزانه دوبار سرکشی شوند و در صورت یخ­زدگی، سطح آن شکسته شود تا اسب­ها به راحتی بتواند از آن استفاده نمایند. لبه­ های آن­ها نباید تیز و برآمده باشد تا احیاناً موجب زخمی شدن اسب­ها گردد؛ بنابراین به محض بروز شکستگی و سوراخ شدن آبخوری ­ها، باید به صورت مناسبی تعمیر شوند.

بهترین روش برای جلوگیری از سرریز شدن آب در آبشخورها، استفاده از یک شناور ساده در کنار انتهایی آن­ها می­باشد. به صورت ایده­آل آبشخورها باید در فرورفتگی یا در امتداد حصار چراگاه قرار داشته باشند. در صورتی که آبخوری در امتداد حصار نباشد، طول آن باید به اندازه قد 4-3 اسب باشد تا آن­ها به صورت آزادانه به آب دسترسی داشته باشند و نیز حیوان نتواند آن را به سادگی واژگون سازد.

در صورتی که منابع آبی اطراف چراگاه از نظر ترکیبات شیمیایی مناسب نباشند باید با حفر چاه ­های عمیق و نیمه عمیق مشکل پیش رو را از میان برداشت. تجزیه و تحلیل­ها نشان می­دهند که چاه­ های عمیق در تمامی طول سال رضایت بخش بوده در کلیه شرایط حتی در تابستان­ های گرم و خشک نیز ذخیره پایدار و ثابتی دارند.

آب رودخانه­ ها و نهرهای مناطق صنعتی به دلیل ورود فاضلاب­ها و ضایعات صنعتی به آن­ها سمّی بوده، برای مصرف اسب­ها مناسب نمی­باشند. پس از بارندگی­های شدید بر روی زمین­های زراعی که از کود زیادی در آنجا استفاده کرده­اند، میزان نیتریت و نیترات محلول در آب زیاد می­شود که در صورت استفاده می­توانند منجر به مسمومیت گردد. رودها در تابستان­های گرم و نیز نهرهای ساحلی به دلیل داشتن نمک، شورمزّه هستند. غلظت زیاد نمک ظرفیت کلیه­ ها را افزایش داده، در نتیجه دفع آب از طریق کلیه­ها به خوبی انجام نمی­گیرد و اسب­ها به اسهال مبتلا می­شوند.

وجود مقدار ناچیزی مواد نامحلول در آب مشکلی برای دام ایجاد نمی­کند. آب­های جاری در زمین­های پست و آهکی انگلستان ممکن است مقدار زیادی کلسیم داشته باشد که بیش از 20 درصد نیازمندی روزانه اسب به کلسیم را تأمین می­کند. در نتیجه می­توان گفت این مقدار کلسیم می­تواند وقتی جیره دارای میزان کلسیم کمی باشد از مشکلات رشدی جلوگیری می­کند.

اسب­های اصطبل

اسب­های اصطبل معمولا ترجیح می­دهند تا آب را از طریق سطل یا آبخوری­های اتوماتیکی مصرف کنند که هر دو دارای مزایا و معایبی هستند. سطل آب می­تواند در کف اصطبل و یا در سطح سینه اسب کنار آخور به قلاب یا حلقه­ای آویزان گردد. سطل باید در گوشه­ای دور از درب ورودی و راهروی توزیع علوفه و جمع­ آوری کود قرار داشته باشد اما به منظور کنترل باید در معرض دید پرورش دهنده باشد.

تأمین آب مورد نیاز با سطل، کاری سخت و وقت­گیر است؛ خصوصاً آن که باید هر مرتبه آن­ها را خالی کرد و حداقل روزی دو بار (معمولاً 4-3 مرتبه) مجدداً پر نمود. مزیت اصلی استفاده از سطل این است که میزان و نحوه آب خوردن اسب­ها مشهود است و هر تغییری در مصرف آب می­تواند نشانه­ای از بروز یک بیماری باشد. اسب­ها بیشتر اوقات سطل­ ها را به هم می­کوبند و حتی ممکن است با گیر کردن پایشان در سطل یا توسط دسته فلزی آن­ها به خود آسیب برسانند.

اگر چه استفاده از آبخوری­های اتوماتیکی موجب صرفه­جویی در کار و زمان می­شود اما هزینه نصب آن­ها گران بوده و به فضای بیشتری هم نیازمندند. این آبخوری­ها باید عمیق باشند تا اسب­ها بتوانند آب کافی مصرف کنند. همچنین باید مرتباً آن­ها را تمیز نمود. ضمن این که باید از آخور و علوفه ­دان فاصله داشته باشد. برای جلوگیری از یخ­زدگی لوله­ ها در فصل زمستان، عایق­ بندی تجهیزات ضروری است . بعضی اسب­ها تمایلی به مصرف آب از آبشخوری­های اتوماتیکی ندارند؛ در نتیجه نمی­توان مقدار جذب آب بدن آن­ها را کنترل نمود.

،

نکاتی که در زمینه مصرف آب باید مورد توجه قرار گیرد، عبارتند از:

1. ذخیره ثابت آب تازه و بهداشتی همواره در اختیار اسب­ها قرار داشته باشد.
2. در صورت نبود ذخیره ثابت، زمستان­ها 3 بار در روز و تابستان­ها 6 بار در روز قبل اتز خوراکدهی آب در اختیار دام قرار داده شود.
3. اسب­ها نباید بلافاصله پس از فعالیت شدید که خسته و گرم می­شوند، آب مصرف کنند بلکه پس از استراحت و سرد شدن بدن به آن­ها آب داده شود.
4. اگر اسب دایماً از سطل آب نمی­خورد، باید آن را تعویض و روزی دوبار آب آن را تازه کرد. زیرا آب راکند بدمزه می­شود که دام نمی­تواند از آن استفاده نماید.
5. در مورد اسب­هایی که مدتی از آب محروم بوده ­اند ابتدا باید مقدار کمی آب در اختیار آن­ها قرار داده شود تا تشنگی­ شان برطرف گردد ولی نباید اجازه داد که میزان زیادی آب مصرف کنند.
6. در طول مستمر، باید اسب­ها هر دو ساعت یک بار به آب دسترسی داشته باشند. مالکین اسب باید در حین فعالیت حیوان اجازه مصرف آب را بدهند.
7. در صورتی که اسب­ها دارای ذخیره ثابت و دائمی آب تازه و بهداشتی باشند دیگر نیازی به محروم کردن آن­ها از مصرف آب قبل از مسابقات و یا فعالیت­های شدید نخواهد بود. با این وجود می­توان اسب را دو ساعت قبل از مسابقه از اصطبل خارج نمود.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی