معمولاً در دامداری هایی که با برنامه رکورد گیری و اصلاح نژاد گوسفند سروکار دارند هنگام تولد بره، ورقه شناسایی و پیشینه حیوان تنظیم میشود. بدیهی است شناسایی گوسفند از نظر سن را از روی ورقه نامبرده در تمام دوره طول عمر می توان تعیین نمود. اما در ایران، بیشتر دامداران بخاطر کار صرفاً معیشتی و نداشتن کارشناس، هیچگونه ورقه پیشینه ای برای دامهای خود تهیه نمی نمایند. بنابراین لازم است اطلاعات کافی در مورد طرز شناسائی سن گوسفند داشته باشند یکی از روشهای شناخت سن، شمارش تعداد شیارهای شاخ می باشد که بخاطر فقدان شاخ در برخی از نژادها چندان عملی نیست. همچنین بواسطه وجود پیچش های مختلف شاخ تشخیص تعداد شیارهای آن بسهولت و بشكل دقيق امکان پذیر نیست. دراین پست به بررسی تشخیص سن گوسفند می پردازیم.
چگونگی شناسایی گوسفند از نظر سن
امروزه معمولاً شکل و تعداد و زمان رویش دندانهای تنایا یا پیشین در آرواره زیرین راهنمای اصلی تعیین سن گوسفند است. باید توجه داشت که رویش دندانهای ثنا یا در حیوان بالغ در زمان ثابت و معینی صورت نمی گیرد و عوامل مختلفی در این امر دخالت دارد. از جمله عوامل نامبرده می توان نژاد و توارث، محيط، شرايط تغذیه و چراگاه را نام برد. چنانکه در نژاد های پیش رس نمو دندانها زودتر شروع می شود و رویش دندانها نسبت به سایر نژاد ها تقریباً ۳ تا 6 ماه جلوتر صورت می گیرد.
بهرحال وجود اختلافاتی که ممکن است در اثر عوامل فوق در شکل و نمای دندانهای ثنايای گوسفند وجود داشته باشد و در شرایطی که به ورقه پیشینه و شناسائی حیوان دسترسی نیست سن حیوان را باید از روی وضع دندانهای ثنايا تعیین کرد. فرمول دندانی حیوان را در دوره شیری و زمان بلوغ و براساس تعداد کل دندانها در هر آرواره می توان به ترتیب زیر نشان داد:
فرمول دندانهای شیری:
فرمول دندانهای بالغ:
در فرمول های فوق، صورت کسر معرف تعداد دندانها در آرواره زیرین و مخرج آن معرف دندانهای آرواره زیرین است. چنانکه ملاحظه می شود گوسفند فاقد دندانهای انیاب در هر دو آرواره و عاری از دندانهای ثنا یا در آرواره زیرین است. یادآوری این نکته در اینجا ضروری است که گوسفند باستثنای دوره شیرخواری مانند سایر نشخوار کنندگان حیوانی مطلقاً علفخوار می باشد و به همین جهت تشکیلات دندان بطور ویژه ای در آن تکامل یافته است تا حيوان بتواند به سادگی علوفه را در دهان و بین دندانهای خود قراردهد. تکامل فوق به قسمی است که بجای دندانهای ثنا یا درآرواره زیرین یک لایة سخت بوجود آمده که سطح بالائی و نیز دندانهای ثنايا در آرواره زیرین با آن تماس دارد. دندانهای ثنايا را در آرواره زیرین به چهار جفت تقسیم میکنند که عبارتند از جفتهای مرکزی و میانی و جانبی و گوشه.
بره در هنگام تولد معمولاً فاقد دندان می باشد. در ظرف یک هفته بعد از تولد دندانهای ثنايای شیری شروع به ظاهر شدن می نماید و در دوماهگی ثنا یای شیری بطور کامل در آرواره زیرین مشاهده میشود. تا حدود ۱۸ ماهگی دندانهای شیری برجای خود مستقر می باشد. پس از آن بتدریج می افتد و و بجای آنها هر جفت از دندانهای بالغ ظاهر می گردد. بعبارت دیگر ابتدا ثنایای مرکزی و سپس به ترتیب ثنا یای میانی و جانبی و بالاخره گوشه می روید تا اینکه کلیه دندانهای ثنايای بالغ جانشین ثنا یای شیری میشود. در شرایط فوق حیوان را برحسب تعداد دندانهای ثنايای بالغ نامگذاری می کنند و همانطوریکه در شکل (5- 3) ملاحظه می شود. آنرا بنام دو، چهار، شش، هشت دندانه می خوانند. پس از آن دندانها شروع به ریختن می نمایند. در این هنگام گوسفند از مرز شش سالگی می گذرد و اصطلاحاً به آن شکسته دندان می گویند. باید توجه داشت که ریختن دندانها در گوسفند تابع زمان خاصی نیست.
این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی
نظرات کاربران
2:27:55 AM