وجود جوجه های بیمار و ضعیف سبب ایجاد عدم یکنواختی در گله شده و از موفقیت برنامه های پیشگیرانه و درمانی می کاهد. همچنین وجود چنین پرندگان بیمار، گاهی سبب انتقال و اشاعه بیماریهای واگیردار در میان طیور گله می شود. به همین دلیل جدا کردن جوجه های بیمار در مرغداری بسیاراهمیت دارد .در این مقاله به ذکر جزئیات جدا کردن جوجه های بیمار و با برخی علایم بیماریهای واگیردار و کمبودهای تغذیه ای رایج در مرغداری گوشتی آشنا می شویم .

جدا کردن جوجه های بیمار از گله 

 باید با انجام یک پایش مستمر توسط مرغدار با تجربه با کارگر آموزش دیده، جوجه های ضعیف و بیمار را تشخیص داد و از گله جدا نمود و در محوطه­ای خارج از سالن، در قرنطینه نگه داشت.
اگر دامپزشک فارم با معاینه پرندگان ضعیف و بیمار یا کالبدگشایی آنها تشخیص دهد که پرنده بیمار، دچار کمبود ویتامین یا مواد معدنی بوده و قابل درمان است، جوجه های نگهداری شده در محوطه ای که دور آن فنس یا حصار کشیده شده، پس از گذراندن دوره درمان و بهبود کامل، به گله برگردانده میشوند. چنانچه پرندگان بیمار جدا شده از گله، مبتلا به بیماری واگیردار باشند، درمان در سطح گله ادامه می یابد تا جلوی اشاعه بیماری گرفته شود.

علائم جوجه های بیمار و ضعیف 

جوجه های ضعیف و بیمار، معمولاً لاغر، پژمرده، کسل و کز کرده هستند و تاج و ریش آنها رنگ پریده یا به طور غیرطبیعی، خون مرده و سیاه است.
در صورت وجود اسهال، بقایای مدفوع آبکی، پرهای اطراف مخرج را کثیف نموده است. حتی از روی رنگ اسهال که پرهای اطراف مشخرج را کثیف کرده، می توان نوع بیماری را حدس زد. برخی کمبودهای تغذیه ای نیز موجب پیدایش نشانه های ویژه ای در جوجه های ضعیف میشوند و این امر بیانگر آن است که کمبود ماده مغذی بایستی در جیره اصلاح گردد تا از ابتلای احتمالی سایر طیور گله به کمبود تغذیه ای، پیشگیری شود. علایم برخی بیماریها و کمبودها به قرار ذیل می باشد:

تاج رنگ پریده و چروکیده، نشانه آلودگی انگلی یا کمبود مزمن تغذیه ای است. تاج سفید پوسته پوسته، علامت کچلی در اثر قارچ تریکوفیتون گالینه میباشد. وجود زگیل و تاول برروی تاج، ناشی از بیماری آبله مرغان است. وجود آماس و ضخیم شدن ریش، نشانگر وبایطيور می باشد که عامل آن باکتری پاستورلا مولتی سیدا است. تورم چشم به همراه ریزش اشک، علامت کوریزای عفونی است که عامل آن باکتری هموفیلوس پاراگالیناروم می­باشد. وجود اسهال شکلاتی یا خونی، می تواند دلیل آلودگی به نوعی انگل تک یاخته به نام آیمریا باشد و بیماری ناشی از آن را کوکسیدیوز مینامند. اسهال سفید می تواند نشانگر پلوروم یا اسهال سفید جوجه ها باشد که عامل آن نوعی باکتری به نام سالمونلا پلوروم است. همچنین اسهال کفی سفید مایل به سبز یا سفید مایل به زرد، می تواند ما را به تشخیص بیماری نیوکاسل و طاعون یا آنتریت ویروسی رهنمون سازد. البته بیماری نیوکاسل، علایم دیگری از قبیل بی میلی به آب و دان، اِشكال تنفسی به همراه با ناله، عدم تعادل، افتادن یک یا هر دو بال، حرکت پارویی پاها بعد از اینکه پرنده به پهلو یا پشت می افتد و انقباض و پیچ خوردگی عضلات گردن نیز دارد. بیماریهای عفونی شایع، در فصل دهم، به تفصیل بحث خواهد شد.

پوسته پوسته شدن پلک چشم، نشانه ای از کمبود اسیدپانتوتنیک است که این ویتامین را گاهی B₃ یا کالپان نیز می نامند. ورم ملتحمه و وجود پلاک در چشم، علامتی از کمبود ویتامین A می باشد. پیچ خوردگی انگشتان پا به طرف داخل، که معمولا در جوجه های کی سن و سال مشاهده می گردد، بیانگر کمبود ریبوفلاوین یا ویتامین B₂ است. خمیدگی و تغییر شکل استخوانها علامت کمبود کلسیم و فسفر و ویتامین D می باشد، به بیماری حاصله نیز نرمی استخوان یا ریکتز می گویند. بزرگ شدن مفصل خرگوشی پا، نشانگر کمبود نیاسین است. نیاسین را ویتامین B₅یا اسیدنیکوتینیک نیز می نامند. دررفتگی وتر آشیل به دلیل کمبود منگنز یا عدم جذب منگنز جیره به دلیل زیادی کلسیم را بیماری پر می گویند که سبب عدم تحرک و ناتوانی در راه رفتن میشود. اختلالات و کژکاری های مختلف، ناشی از کمبودهای تغذیه ای، در فصل هفتم به تفصیل بحث خواهد شد.

همچنین وجود زخم و خونریزی در پنجه ها و بالها و نواحی اطراف مخرج، علامت شيوع کانیبالیسم یا همنوع خواری در گله است و نشان میدهد که کمبود پروتئین یا فیبر خام یا سدیم در جیره وجود دارد. برای کنترل این عارضه، روشهای مختلفی پیشنهاد شده است، از جمله: افزودن نمک به مقدار نیم کیلوگرم به یک هزار لیتر آب آشامیدنی، افزودن گندم کامل یا درسته به جیره به منظور بالا بردن فیبر خام، استفاده از نور قرمز برای دیده نشدن خون و کاهش حساسیت پرندگان نسبت به زخمها، افزایش ساعات خاموشی و کم کردن تراکم طیور در سالن یا جاگشایی.

تجمع آب در محوطه شکمی، علامت بیماری آسیت می باشد و مبين آنست که در دستگاه گردش خون، اختلالی پدید آمده است و این امر، تصفیه خون در ریه ها را مختل نموده است. همچنین بیماری آسیت می تواند به دلیل نقص تهویه سالن، رشد بی رویه طیور در اثر تغذیه با جیره های پرکالری و نیز سپتی سمی ناشی از باکتری E.coliیا اشریشیاکولی باشد. علایم مشخصه این بیماری عبارتند از: آبی شدن تاج، ژولیدگی پرها و تجمع آب در محوطه شکمی برای کنترل این عارضه باید تدابير ذیل را اتخاذ نمود: افزایش سرعت و میزان تهویه، کم کردن آهنگ رشد با کاستن انرژی و پروتئین جیره، جاگشایی و کاستن تراکم پرندگان در واحد سطح و درمان آنتی بیوتیکی برای مقابله با سپتیسمی احتمالی ناشی از E. coli

آنتریت نکروتیک یا ورم روده عفونی، نوعی بیماری باکتریایی با زمینه های تغذیه ای است و روشهای درمان آن در فصل پنجم توضیح داده خواهد شد.

کوتاه سخن اینکه، مرغدار یا کارگر باتجربه مرغداری، می توانند با شناخت علایم بیماریهای شایع، جوجه های بیمار را شناسایی و از گله جدا نمایند و با دادن تاریخچه درست از روند بیماری در گله، دامپزشک معالج را در مهار بیماری یاری کنند ولی توصیه می گردد مرغدار حتی با اتکا به تجربه خویش در طی سالیان متمادی، اقدام به امور درمانی ننماید، چرا که یک اشتباه کوچک در تشخیص بیماری یا خطای محاسباتی درتجویز دارو، هزاران پرنده را در معرض مرگ قرار میدهد و خسارات مالی جبران ناپذیر واردمی کند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی