فعالیت زنبورهای چرا کننده معمولاً از سن سه هفتگی شروع می­شود ولی ممکن است در شرایط غیر عادی زودتر از این موقع نیز انجام شود. زنبور کارگر ابتدا پروازهای جهت ­یابی و شناسایی انجام داده و سپس برای جستجوی آب، گرده گل ، شهد و بره موم یا صمغ به مزارع می­رود. اطلاعات کافی در مورد اینکه کدامیک از این مواد را ابتدا جمع­آوری می­کند و ترتیب جمع­آوری آن­ها چگونه است در دست نیست ولی گزارش شده است که ترتیب جمع­ آوری مواد فوق الذکر توسط زنبورهای جوان چرا کننده بستگی به نیاز کلنی دارد. در این پست  فعالیت­های زنبورهای چرا کننده در مزارع ، ذخیره کردن گرده گل زنبور عسل ، تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل و فصولات زنبور عسل  را مورد بررسی قرار می دهیم .

فعالیت­های زنبورهای چرا کننده در مزارع

Ribbands در سال 1949 زنبورهای جمع­آورنده گرده گل را تحت تأثیر گاز کربنیک برای چند دقیقه بیهوش کرد و سپس ملاحظه نمود که این زنبورها به جای گرده گل، شهد جمع ­آوری نمودند. استفاده از گاز کربنیک به عنوان ماده بیهوش کننده روی زنبور عسل برای مدت بیش از 30 ثانیه موجب تغییر رفتار جمع ­آورنده ­های گرده گل و کاهش طول عمر آن­ها گردیده است.

ملاحظه شده است که زنبورهای چرا کننده و جمع ­آورنده آب، شهد و یا گرده گل، همان فعالیت را برای روزهای متوالی تکرار کرده ­اند.  همچنین مشاهدات محققین نشان داده است که زنبورهای چرا کننده در روزهای متوالی در ساعت معینی برای جمع­ آوری شهد یا گرده گل از کندو خارج می­شوند که این امر مبین وجود یک نوع ساعت بیولوژیکی در بدن آن­هاست که آن­ها را قادر می­سازد در همان ساعاتی که گل­ها دارای شهد و یا گرده گل هستند از آن­ها استفاده کنند.

گزارشات متعددی مبنی بر پایبندی و وفاداری زنبورهای چراکننده به گل­های گونه گیاهی که از آن شهد یا گرده گل جمع ­آوری کرده ­اند وجود دارد. این وفاداری تا زمانی ادامه دارد که گل­ها گیاه مورد استفاده حاوی شهد یا گرده باشند. ولی گاهی محموله ­های گرده که از مخلوطی از گرده گل­های مختلف است توسط زنبورها به داخل کندو آورده شده است.

همچنین ثابت شده است که زنبورهای چراکننده معمولاً برای مدتی به منطقه خاصی وفادار مانده و از گل­های همان منطقه استفاده می­کنند.   اندازه این منطقه به عوامل مختلفی از جمله تعداد گل­های موجود در آن منطقه، مقدار شهد و گرده آن­ها ، و میزان رقابت با سایر حشرات چراکننده در آن منطقه بستگی دارد. این وفاداری به منطقه تا زمانی ادامه دارد که گل­های آن منطقه شهد و گرده گل کافی برای زنبورهای چراکننده فراهم آورند.

جمع ­آوری شهد گل­ها توسط زنبور عسل

شهد گل که معمولاً توسط غدد مترشحه شهد تولید می­شود در داخل گل­ها و گاهی در جاهای دیگر گیاهان مستقر می­باشد. این ماده مایع شیرینی است که زنبورها در جریان ملاقات گل­ها و گرده ­افشانی آن­ها در داخل چینه­ دان یا عسل­دان خود جمع­آوری کرده و به کندو حمل می­کنند. ترکیب شهد اساساً از انواع قندها و آب می­باشد. زنبورهای چراکننده به منظور جمع­آوری شهد و گرده گل­ها معمولاً از تحریکات بینائی و بویایی استفاده می­کنند.

پس از یافتن گل­های مناسب روی آن­ها فرود آمده و سپس خرطوم خود را به طرف محل استقرار شهد دراز می ­نمایند و در صورتی که شهد وجود داشته باشد آن را مکیده و به داخل عسل­دان خود منتقل می­کنند و در صورتی که شهد نداشته باشد سریعاً به گل دیگری منتقل می­شوند.

مطالعات نشان داده است که زنبورها بدون وارد کردن خرطوم خود در داخل گل­ها قادر نیستند که وجود یا عدم وجود شهد را در آن گل درک کنند.

زنبور چراکننده برای تهیه یک محموله شهد (یک چینه ­دان پر از شهد) از گل­های شبدر شیرین، لازم است چندین گل را ملاقات کرده و شهد آن­ها را بمکد. . ولی به هر حال تعداد گل­های ملاقات شده برای دریافت یک محموله شهد بستگی به نوع گیاه و کمیت و کیفیت شهد آن­ها دارد. مدت زمان لازم برای جمع­آوری یک چینه­ دان شهد نیز به عوامل مختلفی از جمله نوع گیاه، کیفیت و کمیت شهد گل­های آن­، شرایط آب و هوایی و غیره دارد ولی برای گل­های شبدر شیرین این مدت از 27 تا 45 دقیقه گزارش شده است.

یک زنبور چراکننده برای جمع ­آوری شهد گل­ها روزانه به طور متوسط 10 مرتبه از کندو خارج می­شود.  وزن متوسط یک محموله شهد حدود 40 میلی­گرم و بزرگ­ترین محموله شهد حدود 70 میلی­گرم گزارش شده است.

زنبوری که محموله شهد را به داخل کندو می­ آورد در صورتی که جریان شهد طبیعی کم باشد در بین سایر زنبورها حرکت کرده تا اینکه مقداری از شهد را به زنبور دیگری تحویل دهد و بقیه را به چند زنبور دیگر خواهد داد. ولی در صورتی که جریان شهد طبیعی فراوان باشد، زنبور آورنده شهد پس از وارد شدن به داخل کندو و در روی سطح­ شان اقدام به رقص مخصوصی کرده و اطلاعات مختلفی را در مورد منبع غذا در اختیار سایر زنبورها قرار می­دهد.

در جریان این رقص مقداری از شهد را نیز در اختیار زنبورهای اطراف خود قرار می­دهد. ولی بعداً قسمت عمده شهد خود را به یکی از زنبورهای داخل کندو خواهد داد. در جریان این انتقال شهد، زنبور آورنده شهد، آرواره ­های خود را کاملاً باز کرده و یک قطره شهد را روی قسمت قاعده خرطوم خود می­فرستد، قسمت انتهایی خرطوم در زیر چانه خمیده می­شود. زنبور دریافت کننده در مقابل وی قرار گرفته و خرطوم خود را به طرف زنبور آورنده شهد دراز کرده و شهد را از بین آرواره­ های آن می­مکند. در خلال انتقال شهد بین دو زنبور شاخک­های آن­ها دائماً در حال ارتعاش و تماس با یکدیگر می­باشد.

زنبور آورنده شهد اغلب پس از تخلیه محموله خود بلافاصله کندو را به طرف مزارع و باغات ترک می­کند ولی معمولاً پس از تخلیه محموله مدتی در کندو باقی می­ماند و پس از خوردن مقداری غذا مجدداً به چرا می­رود.

تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل

برای تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل  دو سری مراحل یا فعل و انفعالات دخالت دارند:

• الف-فعل و انفعالات شیمیایی بر روی قندهای شهد.
• ب-فعل و انفعالات فیزیکی که باعث تنظیم رطوبت عسل و یا از دست دادن آب اضافی آن می­گردد.

پس از آنکه تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل تبدیل گردید درب سلول­های محتوی عسل به وسیله زنبورها با استفاده از موم بسته می­شود. مقدار قندهای موجود در شهد گل­ها متغیر است. ولی تمام آن حاوی مقادیر متفاوتی ساکاروز می­باشند. به واسطه عمل آنزیم انورتاز که در دستگاه گوارش زنبور تولید می­شود ساکاروز شکسته و به قندهای ساده گلوگز و فروکتوز تبدیل می­شود.

پس از آنکه زنبور کارگری که وظیفه تبدیل شهد به عسل را عهده­ دار است شهد را از زنبور چراکننده دریافت نمود به گوشه­ای خلوت در داخل کندو رفته و قطره­ ای از آن را به محل قطعاتی دهانی برمی­گرداند و شروع به یک سری فعالیت­ها فیزیکی بر روی آن می­کند .

در تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل زنبور بدین ترتیب که با باز و بسته کردن آرواره ­ها و خرطوم خود مرتباً آن قطره را به عقب و جلو می­برد و آن قدر این کار را تکرار می­کند تا آب اضافی آن تبخیر نماید. مراحل تغییر و تحولات شیمیایی یعنی عمل انورتاز برای تبدیل ساکاروز به گلوکز و فروکتوز از همان ابتدای جمع ­آوری شهد شروع می­شود و تا پایان مرحله عملیات فیزیکی نیز ادامه دارد ولی ممکن است این عمل تا اینجا پایان نپذیرد. در هر صورت پس از پایان عملیات فیزیکی روی شهد زنبور کارگر مربوطه در جستجوی سلول­های خالی و یا نیمه خالی برای تخلیه عسل می­پردازد تا اینکه بالاخره آن را در سلول­ها تخلیه نماید.

هنگامی که شهد زیادی به داخل کندو آورده می­شود، زنبورهای کارگر بلافاصله اقدام به تبدیل آن به عسل نمی­ نمایند بلکه ابتدا آن را در سلول­ها قرار می­دهند و بعداً سر فرصت اقدام به تبدیل می­کنند. برای تبدیل شهد به عسل ساعت­ها وقت مصرف می­شود. لازم است در اینجا به واژه­ های شهد، عسل خام و عسل رسیده توجه شود.

همان طور که قبلاً تعریف شد مایع شرینی است که توسط غدد شهدزای گیاهان ترشح می­شود و توسط زنبورها به کندو آورده می­شود. از زمانی که شهد به کندو آورده می­شود و در سلول­های شان مستقر می­شود تا قبل از اینکه غلظلت آن به حد عسل طبیعی برسد به آن عسل خام گفته می­شود. عسل رسیده موقعی حاصل می­شود که ترکیب عسل خام و غلظت آن تغییر یافته و به صورت عسل طبیعی در آمده و در سلول­های شان ذخیره گردد .

مطالعاتی که Park, 1933، انجام داده مبین این است که شهدی که حاوی 45 درصد قند بود پس از آنکه توسط زنبورها در سلول­های شان به صورت عسل خام ذخیره گردید حاوی 60 درصد قند می­باشد و این افزایش غلظت صرفاً به خاطر عملیات فیزیکی است که زنبورها در همان مراحل اولیه روی آن انجام داده ­اند.

سرعت تبدیل تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل علاوه بر عوامل فوق به یک سری فاکتورهای دیگر از جمله شرایط آب و هوایی، شرایط شهد موجود در طبیعت، جمعیت کلنی، مقدار و غلظت شهد آورده شده در کندو در واحد زمان، مقدار حجره ­های خالی قابل استفاده، درجه حرارت، رطوبت و تهویه داخل کندو بستگی دارد. سرعت تبدیل تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل در داخل کندو نسبت مستقیم با درجه حرارت و نسبت معکوس با رطوبت داخل کندو دارد. بقیه فاکتورها نیز به نسبت­های مختلف مؤثرند. جریان هوا در داخل کندو، سرعت تبخیر آب شهد را افزایش می­دهد.

به همین دلیل در مواقعی که رطوبت محیط خارج بیشتر از داخل کندو باشد نتیجه برعکس است و عسل به واسطه خاصیت رطوبت ­پذیری­ اش مقداری از رطوبت هوا را گرفته و رقیق می­شود.

مطالعات محققین نشان داده است که لزوم عمل تهویه در جریان تبدیل شهد به عسل خصوصاً هنگام تابستان بسیار حائز اهمیت است و به ازاء هر زنبور چرا کننده و آورنده شهد تقریباً دو زنبور در داخل کندو مشغول عملیات تبدیل شهد به عسل خواهند بود.

ذخیره کردن گرده گل زنبور عسل 

سلامیت کلنی زنبور عسل به همان اندازه که به وجود عسل وابسته است به گرده گل­ها نیز بستگی دارد. گرده گل تنها منبع پروتئین، مواد چربی، معدنی و ویتامین­ها برای زنبور عسل بوده و بسیار حیاتی برای دوره پرورش نوزادان می­باشد. زنبور عسل در صورت عدم وجود گرده گل قادر به پرورش نوزادان نیست. گرچه زنبورهای مسن­تر می­توانند تا حدودی بدون مصرف گرده گل اقدام به پرورش نوزادان نمایند ولی این کار را در مقابل مصرف چربی و پروتئین بدن خود انجام می­دهند.

 علاوه بر این نسبت پرورش نیز کاهش می­یابد. مقدار جمع ­آوری در ذخیره کردن گرده گل زنبور عسل به وسیله کلنی­ های زنبور عسل به عوامل مختلفی بستگی دارد ولی ذخیره کردن گرده گل زنبور عسل تا حداکثر 35 کیلوگرم جمع ­آوری شده توسط یک کندو در طول یک فصل نیز گزارش شده است.

برای ذخیره کردن گرده گل زنبور عسل ضمن ملاقات انواع گل­ها، گرده­ های چسبیده به موهای پراکنده بدن، قطعات دهانی و پاها را به روش خاصی جمع­آوری کرده و بر ریو زنبیل گرده که روی پاهای عقبی او قرار دارد منتقل می­نماید. گرده­ های متمرکز روی قطعات دهانی، سر و صورت و قسمت­های جلوئی بدن به وسیله پاهای جلوئی جمع­ آوری و به پاهای میانی منتقل می­گردد. پاهای میانی گرده­ های متمرکز روی قفس سینه خصوصاً سطح زیرین آن را جمع ­آوری نموده و همراه با گرده­ های دریافتی از پاهای جلوئی به پاهای عقبی و روی زنبیل گرده منتقل می­نماید.

زنبیل گرده بر روی سطح خارجی ساق پاهای عقبی است. پس از پر شدن زنبیل گرده زنبور به کندو مراجعت می­کند. بعضی از آن­ها به آرامی روی سطح شان قدم می­زنند ولی بعضی دیگر بسیار متشنج بوده و شروع به اجرای رقص خاصی نموده که وجود منبع گرده گل را اطلاع می­دهند. عده زیادی از زنبورهایی که گرده گل را به کندو می ­آورند از سایر زنبوران غذا دریافت می­کنند و یا خودشان مستقیم از داخل سلول­ها عسل برمی­دارند.

پس از جستجو و یافتن سلول مناسب، گرده آورده شده را به داخل سلول تخلیه می­کنند. معمولاً گرده را در سلول­های اطراف منطقه پرورش نوزادان تخلیه می­کنند. متعاقب آن زنبورهای کارگر دیگری این سلول­ها را بازرسی کرده و قطعات گرده را به وسیله آرواره ­ها و سر خود کوبیده و در ته سلول­ها فشرده می­کنند. ضمناً به وسیله بزاق خود آن را مرطوب کرده و مقداری عسل و یا شهد به آن می­ افزایند و نهایتاً گرده ذخیره شده کیفیت متفاوتی از گرده گل­ها داشته و به نام «نان زنبور» شناخته شده است.

به طور کلی مدت زمانی که یک زنبور برای جمع ­آوری و یک محموله گرده صرف می­کند کوتاه­تر از مدتی است که برای جمع­ آوری یک محموله شهد نیاز دارد.  عوامل مختلفی از جمله گونه گیاهان، شرایط آب و هوایی و غیره روی فعالیت زنبوران برای جمع ­آوری گرده گل مؤثرند. یک زنبور برای تهیه یک محموله گرده ممکن است 6 تا 10 دقیقه وقت صرف کند و روزانه 6 تا 8 مرتبه برای جمع­آوری گرده گل از کندو خارج شود.

ولی گزارشات دیگری مبنی بر اعداد و ارقام برای ذخیره کردن گرده گل زنبور عسل بیش از این نیز وجود دارد. وزن متوسط یک محموله گرده بین 12 تا 29 میلی­گرم بر حسب نوع گیاه گزارش شده است.

Maurizio در سال 1953 وزن یک محموله خشک گرده گل را بین 4/8 تا 4/21 میلی­گرم گزارش نموده است. در جریان چرای زنبور عسل در صورتی که گل­های موجود حاوی هم شهد و هم گرده گل باشند عده قابل توجهی از زنبورهای چرا کننده فقط گرده گل جمع­ آوری می­کنند ولی اکثریت آن­ها فقط شهد و عده­ای نیز هر دو را توأماً جمع ­آوری می­نمایند.

ذخیره کردن گرده گل زنبور عسل بین درجات 8 تا 35 درجه سانتی­گراد به خوبی انجام می­گیرد ولی در ماوراء این درجات کم کم متوقف می­شود. همچنین در صورتی که سرعت باد از حدود 17 کیلومتر در ساعت تجاوز کند از فعالیت زنبورها برای جمع­آوری گرده گل جلوگیری کرده و کم کم متوقف خواهد شد.

جمع ­آوری و ذخیره کردن آب

همان طور که گفته شد عده­ای از زنبورهای چرا کننده مقداری آب را در چینه دان خود به کندو حمل کرده و ذخیره می­کنند. مصرف آب عمدتاً برای رقیق کردن عسل به عنوان غذای لاروها، خنک کردن و مرطوب کردن داخل کندو و تا حدودی برای مصرف خود زنبورها جهت تعادل فیزیولوژیکی بدن آن­ها می­باشد.

کلنی ­های زنبور عسل مقدار آب مورد نیاز خود را توسط زنبورهای چرا کننده آب تشخیص، جمع­آوری و تنظیم می­کنند. در شرایط گرما و بروز خطر گرمازدگی آب بیشتری جمع­آوری کرده و در شرایط متعادل مقدار کمتری آب جمع آوری می­کنند.

مصرف آب در اوایل بهار بیشتر برای رقیق کردن عسل می­باشد زیرا پس از آن شهد به اندازه کافی به کندو آورده می­شود و نیاز شدیدی به آب نیست. ضمناً مصرف آب در تابستان و هوای گرم بیشتر برای خنک کردن داخل کندوست. زنبورها آب را در چینه­ دان به کندو حمل کرده و از سطح شان بالا رفته و با رقص مخصوص منبع آن را اطلاع می­دهند. زنبورها آب چینه ­دان خود را به سایر زنبورهای اطراف خود داده و برای عزیمت مجدد به مزرعه آماده می­شوند. در این هنگام زنبور آورنده آب ممکن است مقداری غذا را از سایر زنبورها دریافت داشته و یا از داخل شان عسل بخورد. زنبورها در هوای گرم تابستان ممکن است آب را مستقیماً در داخل کندو و در روی نقاط مختلف آن مثل بالای سطح شان­ه ها، روی شان­ه ها نزدیک نوزادان، داخل سلول­ های حاوی تخم و لارو، غیره تخلیه نمایند.

در بعضی مواقع مثل اوایل بهار که هوا گه­گاه نامناسب برای چرا می­باشد، عده­ای از زنبورهای داخل کندو آب را از زنبور آورنده دریافت داشته و در شکم خود ذخیره می­کنند و به عنوان یک تانک ذخیره آب در اطراف محل پرورش نوزادان ساکت و بی حرکت باقی می­مانند و به تدریج آب را در اختیار سایرین قرار می­دهند تا موقعی که شرایط جوی برای چرا در مزرعه مناسب شود. این گونه زنبورها دارای شکمی منبسط و پر از آب می­باشند.

زنبورهای جمع ­آورنده آب معمولاً از نزدیک­ترین منبع آب به کندوی خود آب را جمع­آوری می­کنند خصوصاً هنگامی که آن منبع آب به طور دائمی وجود داشته باشد . بین مقدار نوزادان پرورش داده شده و مقدار آب موجود در کندو وابستگی بسیار واضحی وجود دارد. این وابستگی در مواقعی که زنبورها به واسطه شرایط نامناسب جوی نمی­توانند در مزارع چرا کنند بسیار محسبوس­تر می­شود. مطالعات نشان داده است که فعالیت زنبورهای چراکننده برای آب بستگی به سرعت تخلیه شدن آن­ها در کندو دارد.

اگر زنبورهای دریافت کننده، آب وی را خیلی سریع (3 – 2 دقیقه) تخلیه کنند، زنبورها سریعاً به مزرعه بازگشته و عمل جمع­آوری آب را ادامه می­دهند. ولی اگر مدت تخلیه شدن وی طول بکشد به همان نسبت دیرتر به مزرعه می­رود و اگر مدت تخلیه شدن بیشتر از 10 دقیقه طول بکشد به همان نسبت دیرتر به مزرعه می­رود و اگر مدت تخلیه شدن بیشتر از 10 دقیقه طول بکشد از رفتن به مزرعه برای جمع­آوری آب کاملاً منصرف می­گردد.

رقصیدن زنبورهای جمع­آوری کننده آب نیز بستگی به سرعت تخلیه شدن آن­ها دارد. اگر تخلیه شدن کمتر از 40 ثانیه طول بکشد، همیشه رقص مخصوص خواهد کرد. ولی هر چه طولانی­تر شود تعداد رقص نیز کاهش یافته و اگر بیش از 2 دقیقه طول بکشد از رقصیدن باز می­ماند. بنابراین زنبورهای داخل کندو بسته به نیاز خود، زنبور آورنده آب را ملاقات کرده و آب از وی دریافت می­دارند.

مدت زمان رفت و برگشت یک زنبور برای جمع­آوری آب متفاوت می­باشد. هر زنبور حدود یک دقیقه آب خورده و چینه ­دان خود را پر می­کند، و در حدود یک دقیقه پرواز 400 متر پرواز می­کند. مطالعات نشان داده است که اکثر زنبورهای چرا کننده برای آب ظرف 10 دقیقه به کندو باز می­گردند. هر زنبور آورنده آب در هر روز حدود 50 تا 100 مرتبه از کندو خارج و داخل می­شود. وزن هر محموله آب حدود 25 تا 50 میلی­گرم است.

بنابراین اگر یک زنبور به طور متوسط 50 مرتبه برای جمع­آوری آب خارج شود و وزن هر محموله نیز به طور متوسط 25 میلی­گرم باشد، این زنبور روزانه 1250 میلی­گرم آب به داخل کندو می­آورد. برای جمع­آوری یک لتیر آب به داخل کندو در یک روز حدود 800 زنبور جمع­آوری آب در روز باید فعالیت کنند.

مطالعات نشان داده است که برای یک کندوی متوسط در بهار روزانه و در شرایط متوسط در حدود 150 گرم آب مورد نیاز می­باشد. ولی برای کندوهای قوی و خصوصاً در شرایط گرم و خشک در هنگام تابستان هر یک از این گونه کندوها روزانه تا حدود یک لیتر آب نیاز دارند.

با توجه به نکات فوق الذکر باید توجه داشت که همیشه خصوصاً در بهار و تابستان در نزدیکی کندوهای زنبور عسل منبع آب جاری تمیز و غیر آلوده وجود داشته باشد.

جمع ­آوری صمغ یا بره موم

صمغ یا بره موم عبارتست از ترشحات صمغی یا شیره نباتات که زنبورها آن­ها را با قطعات دهانی خود جمع­آوری کرده و به زنبیل گرده گل روی پاهای عقبی منتقل نموده و به کندو حمل می­کنند. در داخل کندو سایر زنبورها صمغ را از روی پاهای زنبور آورنده خارج کرده و پس از اختلاط آن با مقداری موم به نقاط مناسب کندو حمل و مستقر می­نمایند.

زنبورهایی که بیش از 20 روز عمر داشته باشند صمغ جمع­آوری می­کنند و معمولاً در روزهای گرم این عمل را انجام می­دهند. تعداد زنبورهای جمع­آوری صمغ در هر کندو کم می­باشد. ضمناً جمع ­آورنده­ های صمغ در کندو اقدام به رقص نیز می­کنند ولی دنباله ­رو نخواهند داشت.

صمغ یا بره موم برای صیغل دادن دیواره­ های کندو، تعمیر قسمت­های شکسته و شکاف خورده ، تنگ کردن سوراخ پرواز ، مسدود کردن سوراخ­های اضافی، و غیره به کار برده می­شود.

مطالعات سال­های اخیر نشان داده است که رفتار جمع­آوری صمغ ­های گیاهی از منابع مختلف توسط زنبور عسل، رابطه نزدیکی با سلامتی و بهداشت کلنی و مقاومت در برابر بیماری­ها و آفات دارد.

منابع گیاهی جمع­آوری صمغ در منابع مختلف متفاوت است ولی عمدتاً درختان صنوبر، افرا، توسکا، سوزنی برگان، نارون، بید، تبریزی، آکاسیا، اوکالیپتوس و غیره می­باشند.

فضولات زنبور عسل

به طور کلی فضولات زنبور عسل ، زنبورهای کارگر و نرها در خارج از کندو انجام می­گیرد. عمل دفع فضولات زنبور عسل در بهار و تابستان و پاییز و به طور کلی در شرایط آب و هوایی مناسب به طور عادی و با فواصل کوتاه انجام می­گیرد.

معمولاً فضولات زنبور عسل همراه با سایر اعمال چرا زنبور انجام می­شود ولی در مواقعی که شرایط آب و هوایی نامناسب و موقعی که زنبور برای مدت طولانی مجبور به عدم چرا می­شود فضولات آنها در رکتوم آن­ها باقی مانده و به صورت فشرده نگهداری می­شود. گاهی در طول زمستان ممکن است چندین روز یا هفته­ ها زنبورها نتوانند فضولات خود را دفع کنند. در مواقعی که زنبورها صرفاً برای دفع فضولات زنبور عسل خود از کندو خارج می­شوند، اقدام به انجام پروازهای کوتاهی در اطراف کندو کرده و ممکن است حداکثر ده­ها متر از کندو فاصله بگیرند و در حین انجام پرواز فضولات خود را دفع کنند. ولی در مواردی که جهت چرای در مزارع و باغات خارج می­شود و توأماً فضولات خود را دفع می­کنند ممکن است صدها متر از کندوی خود دور شوند.

دفع فضولات زنبور عسل (ملکه) در داخل کندو انجام می­شود که در این صورت زنبورهای کارگر تمیز کنده داخل کندو فضولات دفع شده ملکه را خارج می­نمایند.جالب توجه است که به منظور حفظ نظافت داخل سلول­ها، لاروهای در حال رشد تا آخر مرحله لاروی به هیچ وجه فضولات خود را دفع نمی­کنند زیرا دریچه­ های محل اتصال لوله­ های مالپیگی یا دفعی آن­ها (4 عدد) به روده و همچنین دریچه ارتباطی بین معده و روده لارو در تمام دوران لاروی کاملاً بسته هستند. ولی در مرحله آخر دوره لاروی و موقعی که درب سلول بسته می­شود این دریچه­ ها باز شده و لارو فضولات خود را دفع می­کند که بعداً پس از متولد شدن زنبور جوان از سلول، سایر زنبورهای تمیز کننده لانه اقدام به خارج کردن فضولات و پوسته ­های لارو می­کنند.

غارتگری توسط زنبور عسل

محققین مختلفی در مورد رفتار غارتگری زنبور عسل مطالعه کرده و اظهار نظرهای متفاوتی را ارائه نموده ­اند:

آنچه که بیشتر به واقعیت نزدیک است این است که رفتار غارتگری زنبور عسل یک نوع رفتار چرائی است که عده­ای از زنبورهای یک کندو، عسل کندوی دیگر را جمع­ آوری و به کندوی خود می­برند.

این گونه رفتار در زنبور عسل در شرایط به خصوصی رخ می­دهد که عمدتاً مربوط به روش کار زنبوردار در روی کندوها است. به عبارت دیگر هر موقع که کندوهای زنبور عسل را نزدیک به یکدیگر قرار داده و خصوصاً موقعی که در جریان بازرسی کندوها شان­ه های عسل به طور روباز در اطراف کندوها قرار داده شوند و یا قطرات شهد یا عسل در اطراف ریخته شوند رفتار غارتگری زنبورها تحریک شده و اقدام به غارت می­نمایند.

در مواقعی که جریان شهد طبیعی کم باشد و یا اصلاً وجود نداشته باشد، عسل موجود در محوطه اطراف کندوها و یا در داخل کندوهای دیگر که قابل دسترسی زنبورها باشد همانند شهد موجود در گل­ها و گاهی با شدت بیشتر، زنبورها را تحریک به چرا و غارت می­کند. در این حالت پس از مدت کوتاهی تعداد زیادی زنبورهای غارتگر به منبع غذا که در این حالت عسل یا کندوی ضعیف حاوی عسل است مراجعه کرده و اقدام به غارتگری می­کنند.

زنبورهای غارتگر اساساً از طریق بوی عسل به طرف آن جلب می­شوند و برای وارد شدن به کندوی مورد نظرشان معمولاً رفتار به خصوصی دارند. در اطراف سوراخ پرواز حرکات محطاطانه داشته و نزدیک به زمین پروازهای چرخشی یا موجی انجام داده تا به سوراخ پرواز نزدیک شوند. نسبت به حرکات بسیار حساس بوده و سریع پرواز می­کنند.

زنبورهای غارتگر تازه کار معمولاً به واسطه حرکات پروازشان و رنگ بدنشان به وسیله زنبورهای گارد یا محافظ کندو شناخته شده و مورد تهاجم واقع می­شوند و به هر حال یکی از آن­ها نیش خورده و کشته خواهد شد. بعضی از زنبورهای غارتگر به واسطه داشتن تجربه بیشتر وارد کندو شده و به راحتی از عسل تغذیه کرده و خارج می­شوند. چون این زنبورها به تدریج بوی کندوی مورد تهاجم را جذب می­کنند بعداً به راحتی می­توانند به عمل غارتگری خود ادامه دهند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی