همان گونه که قبلاً دیدیم، قسمتهای هضم شده غذا به ریزترین و کوچکترین اجزاء ساختمانی آنها تقسیم می شوند. این قطعات از دیواره دستگاه گوارش به خصوص روده ها عبور کرده و در داخل سلول های بدن، وظایف پیچیده ای را انجام می دهند که متضمن بقا و ادامه حیات موجود زنده است. بخش غیر قابل هضم مواد غذایی در معرض باکتریهای روده (کلنی شده در قسمتهای مختلف آن) قرار می گیرد و یا به صورت تغییر نیافته از دستگاه گوارش بیرون می رود. در این پست اهمیت ویتامینها در تغذیه حیوانات خانگی را مورد بررسی قرار می دهیم.
اجزاء مواد خوراکی
مواد خوراکی به اشکال مختلفی از قبیل گوشت موجود در عضلات حیوانی تا برگ گیاهان به حیوان عرضه میشود. با این وجود تمامی مواد خوراکی متشکل از ۶ جزء اصلی هستند: آب، پروتئینها، چربی ها، کربوهیدارتها، ویتامین ها و مواد معدنی. این اجزاء خوراکی را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
الف – اجزاء تولید کننده انرژی شامل پروتئین، چربی و کربوهیدراتها
ب- اجزاء غیرتولیدکننده انرژی امل آب، ویتامین ها و مواد معدنی
| اکسیژن ضروری ترین نیاز پستانداران و دیگر حیوانات است |
اجزاء شش گانه فوق وظایف مهمی در بدن حیوانات بازی می کنند. برخی به مقدار زیاد و برخی به مقدار کم مورد نیاز هستند ولی زیاد بود و یا کمبود آنها اگر در طول یک دوره نسبتاً طولانی دوام یابد، اغلب منجر به ناهنجاری های تغذیه ای شده و برای حیوان مشکلاتی بوجود می آورند.
هر فرد بسته به گونه، جنس، سن، وضعیت فیزیکی و شرایط محیطی، نیازهای خاص و در نتیجه متفاوتی به هر یک از این مواد دارد. فراهم ساختن یک جیره متوازن که جمیع نیازهای غذایی حیوان را به شیوه مناسب برطرف سازد، از وظایف متخصص تغذیه است. لذا لازم است اطلاعاتی در مورد هر یک از این ۶ رکن یا ۶ جزء اصلی تغذیه داشته باشیم و منابع و اهمیت آنها را برای حیوانات بدانیم.
ویتامینها در تغذیه حیوانات خانگی
ویتامینها مواد آلی پیچیده ای هستند که به مقدار بسیار جزئی برای رشد، سلامت و بقای موجودات زنده مورد نیاز هستند. گیاهان، ویتامین مورد نیاز خود را می سازند ولی حیوانات در مجموع قادر به سنتز آنها نیستند و در نتیجه متکی به ویتامین های موجود در جیره می باشند. منابع ویتامین موجود در جیره ممکن است از نظر شیمیایی به صورت پیش سازهای آنها تأمین گردد. پیش سازها در بدن حیوان تبدیل به ویتامین اصلی می شوند. برخی ویتامین ها توسط باکتری ها در دستگاه گوارش تولید می شوند و در دسترس میزبان قرار می گیرند.
تعداد ۱۳ ویتامین مورد نیاز بدن حیوانات است که عبارتند از ویتامین A ویتامینهای گروه B (۸ ویتامین)، ویتامین E,D,C و K که در بسیاری از واکنش های شیمیایی متابولیکی در بدن نقش بازی می کنند. ویتامینها به اشکال زیر در بدن نقش دارند:
الف – «آنزیمها»
ب- «کوآنزیمها». مولکول هایی که به یک پروتئین چسبیده و نقش آنزیم های فعال را بازی می کنند.
ج- «پیش ساز آنزیمها»
از آنجا که اغلب واکنش های متابولیکی بخشی از یک سلول واکنشهای کلی هستند، آهسته شدن یکی از این واکنشها از طریق عدم حضور ویتامین های لازمه منجر به اثرات نامطلوبی بر بدن می شود. فقدان ویتامین و یا نقص جذب آنها منجر به علایم کمبود می گردد. زیادی ویتامین در جیره و بدن حیوان را «هیپرویتامینوز» می نامند. ویتامین ها را بر اساس قابلیت حل آنها در آب به دو دسته تقسیم می کنند:
الف- «ویتامین های محلول در چربی». شامل ویتامینهای E,D,C و K که همراه با چربی از دستگاه گوارش جذب و در بدن ذخیره می شوند بنابراین تأمین روزانه آنها ضرورت چندانی ندارد. مصرف بیش از اندازه این ویتامین ها موجب بروز مسمومیت و هیپرویتامینوز می شود.
ب- «ویتامین های محلول در آب». گروه ویتامینهای B و ویتامین C که در بدن ذخیره نمی شوند و زیادی مصرف روزانه آنها به ادرار راه می یابد. مصرف روزانه آنها ضروری است و در مواقعی از قبیل «پلی اوریا» یا اسهال و یا ناهنجاری های روده ای که موجب تغییر جمعیت باکتریها می شود و بدن آب زیادی از دست میدهد، کمبود آنها رخ می دهد. برخی از ویتامین ها در واقع گروهی از ترکیبات به هم مرتبط می باشند که دارای فعالیت بیولوژیکی مشابهی هستند. در این موارد نام آنها یا به صورت ترکیب اولیه والد و یا نام ترکیبی است که بیشترین توزیع را داشته است.
«کولین» برای کار کرد طبیعی غشاءهای سلولی و نوروترانسمیترها مورد نیاز است و اغلب در گروه ویتامینهای B دسته بندی می شود ولی در این زمینه مشاجراتی بین متخصصان وجود دارد. کولین در بسیاری از مواد گیاهی و حیوانی وجود دارد و پستانداران قادر به سنتز آن می باشند. مقدار نیاز به این ویتامین به مراتب بیشتر از سایر ویتامین ها است.
«کارنیتین» ماده دیگری است که در برخی متن ها به آن به عنوان یک ویتامین گروه B و در برخی به عنوان شبه ویتامین اشاره می شود. این ویتامین در کبد سنتز می شود ولی باید مقادیری از آن در جیره وجود داشته باشد. این ماده در عضلات قلب و عضلات اسکلتی و نیز در شیر وجود دارد و در اکسیداسیون اسیدهای چرب بکار می رود و به ویژه در مورد حیواناتی از قبیل نوزادان و سگهای در حال کار و فعالیت بکار می رود که قسمت عمده انرژی مورد نیاز خود را از منابع متراکم انرژی (چربی ها) می گیرند. در حیوانات بیمار یا در حال گذراندن دور نقاهت نیز مقادیر بیشتر آن مورد نیاز است. زیرا در آنها مقدار انرژی مورد نیاز به مراتب بیشتر از حیوان سالم است. مکمل کردن این ماده شیمیایی در زمان های فوق موجب بهبود سریع تر حیوان میگردد.
ضد ویتامین ها
ضد ویتامین ها در واقع عوامل موجود در جیره هستند که یا موجب تجزیه و تخریب ویتامین های موجود در جیره می شوند و یا فعالیت آنها را مهار می کنند و در نتیجه ویتامین را از دسترس واقعی حیوان خارج میسازند و کمبود آن را توسعه می دهند. نمونه های برجسته مواد ضدویتامین به شرح زیر است:
الف – «تیامیناز». که در امعاء و احشاء برخی ماهی های خام وجود دارد و موجب تجزیه ویتامین «تیامین» می شود. این ماده در برخی از مواد گیاهی همچون سرخس وجود دارد.
ب- «آویدین». موجود در سفیده تخم مرغ که از جذب بیوتین جلوگیری می کند. البته زرده تخم مرغ دارای مقادیر قابل توجهی از بیوتین است که به ویژه وقتی تخم مرغ کامل مصرف می شود، مشکل را به صورت ناخواسته برطرف می کند. هر دو این مواد ضد ویتامین توسط حرارت از بین می روند.
ج- «وارفارین». از مشتقات دیکومارول که یک عامل ضد انعقادی است و در نتیجه به عنوان یک ماده ضد ویتامین عمل می کند و جذب ویتامین K را با اخلال مواجه می سازد.
نظرات کاربران
2:27:55 AM