زمان دقیق اهلی شدن کبوتر مشخص نیست. اما اطلاعات و شواهد موجود نشان می دهد که منشاء کبوترهای اهلی یا خانگی(Columba livia domestica)، کبوترهای وحشی هستند که ما در ایران به آنها کبوتر چاهی(Columba livia) میگوییم. این کبوتران را به این علت «کبوترچاهی» نامیده اند که آنها عادت به زندگی اجتماعی در حفرات موجود در دیواره چاهها (معمولاً چاههای قناتها) در بیابان ها دارند. البته چون این پرنده از لحاظ غریزی با انسان الفت دارد، حتی کبوترهای چاهی وحشی نیز به راحتی به داخل روستاها و شهرها و حتی نقاط پرجمعیت می آیند و گاه دسته های بزرگی از آنها به طور دایم ساکن زیر یک ساختمان شیروانی دار در یک روستا یا شهر میشوند. درمقاله قبلی اطلاعات اولیه ای در مورد کبوترها بیان شد. دراین مقاله به تاریخچه پرورش کبوتر وکبوترهای چاهی وحشی دردیگرکشورها پرداخته میگردد.
کبوتر
معمولاً هرجا که میزان آزار مردم نسبت به این پرندگان کمتر باشد و غذا بیشتر یافت شود، شمار بیشتری از کبوتران چاهی در آن مکانها ساکن می شوند. این کبوتران گاه به قدری به مکان های امن عادت می کنند که حتی آمد و رفت انبوه جمعیت مردم نیز سبب ترس، پرواز با مهاجرت آنها نمی شود. حتما دیده اید که جمعیت بسیار انبوهی از کبوتران چاهی در نقاطی مرتفع از ساختمانهای زیارتگاه ها با برخی از مساجد و ابنیه تاریخی با ساختمانهای بلند در شهرها آشیانه دارند و معمولاً در هنگام روز به صحن زیارتگاه ها فرود می آیند و از دانههایی که مردم برای آنها می ریزند، تغذیه میکنند و یا کبوتران ساکن سایر اماکن، در روزها به نقاطی که غذا یافت شود می روند. موضوع سکونت کبوتران در بام ساختمانها و فرود دسته جمعی آنها به هنگامی که فردی دانه برای آنها می آورد، تقریباً در عموم کشورها رایج است. در بسیاری از میادین برخی کشورها به علت در امان بودن کبوتران از گرفته شدن یا آزار توسط مردم و لذت بردن مردم به خرید دانه و آوردن به چنان مكانها، جمعیت کثیری از کبوتران در بامهای اطراف آن میادین سکونت دارند و بدون ترس از مردمی که در رفت و آمد هستند، در دستههای انبوه فرود می آیند. این موضوع به خصوص زمانی از زیبایی و جذابیت شدید برخوردار است که فردی با پاکت دانه به آن میادین وارد می شود. در این صورت فرد با پاشیدن دانه روی زمین، ظرف چند ثانیه گله بزرگی از کبوتران را روی زمین فرود می آورد. موضوع اعتماد این کبوتران به مردم دانه دهنده به قدری زیاد است که بوضوح دیده می شود شمار زیادی از این کبوتران روی سر، شانه ها و دست های افراد دانه دهنده می نشینند. این کبوتران همواره منتظرند که یک فرد با پاکت دانه از راه برسد تا دسته جمعی در اطراف او فرود بیایند و از سر و کول او بالا روند و حقیقتاً که چنین مناظر بسیار دیدنی و لذت بخش است که متأسفانه ما در کشورمان، به جز ابنیة زیارتگاهی و مساجد و شمار اندکی از بناهای تاریخی، از داشتن چنین مناظر زیبا محروم هستیم و علت آن چیزی نیست جز گرفته شدن این کبوتران توسط برخی از مردم در سایر اماکن.
بنابراین دلیل لانه گزینی و عدم مهاجرت کبوترهای چاهی از ابنیه زیارتگاهی، مساجد و بناهای تاریخی و نیز بامهای اطراف بسیاری از میادین در سایر کشورها، یکی عدم آزار یا شکار یا تلاش برای گرفتن آنها توسط مردمی است که عقیده دارند آزار آنها گناه محسوب می شود و دیگری ریختن دانه برای آن ها و آزاد بودن آنها در چنان مکانها است. بدیهی است اگر هر زمان مردم در صدد شکار یا آزار این پرندگان برآیند یا کبوتران دانه کافی نیابند، از آن مکان ها به مکان ها یا نقاط امن و پرغذا مهاجرت خواهند نمود.
کبوترهای چاهی یا کبوترهای غیراهلی در تمام اروپا، شمال آفریقا تا قفقاز و بسیاری از مناطق آسیا یافت میشوند و همان طور که گفته شد، علی رغم وحشی بودن، ممکن است تحت شرایط مناسب، در شهرها و به طور بسیار نزدیک با انسان ها نیز ساکن شوند، اما هرگز رابطه این نوع کبوترها با انسان مشابه رابطه کبوترهای اهلی با انسان نبوده است. کبوترهای چاهی یا غیراهلی در عموم کشورهای غربی و برخی از دیگر کشورها با امنیت بسیار بیشتر در زیر شیروانی های ساختمان های شهری زندگی می کنند. این کبوتران بخش قابل توجه ای از زیبایی و جذابیت برخی از میادین و پارک های چنان کشورها را تشکیل می دهند.
بسیاری از مردم عادت دارند که به عنوان یک سرگرمی و کار ثواب، برای این کبوتران دانه خریداری می کنند و کبوتران ساکن در چنان میادین و پارکها را تغذیه می کنند. این کبوترها ساعات روز را در دسته های بزرگ در مکان های مذکور می گذرانند و به محض این که فردی برای آنها دانه می آورد، فوج عظیمی از آنها بدون هیچگونه ترس به دور او جمع می شوند و تعدادی از آنها روی سر، شانه ها و دست فرد غذادهنده می نشینند تا دانه برچینند. در این گونه اماکن، کافیست فردی یک مشت دانه روی زمین بپاشد که به زودی دسته بزرگی از کبوتران در آن مکان فرود می آیند و اگر فرد مشتی دانه در کف دست بگیرد، کبوتران برای خوردن دانه و نشستن روی دست وی با هم به رقابت می پردازند. نظیر این گونه مناظر زیبا را ما فقط در اماکن زیارتگاهی خودمان می توانیم ببینیم که مردم به دلیل رعایت احترام آن اماکن، در صدد گرفتن چنان کبوترها برنمی آیند.
گاه اتفاق می افتد که یک یا چند کبوتر چاهی به دسته ای از کبوتران اهلی در حال پرواز پیوسته و با آنها به بام خانه صاحب کبوتران اهلی فرود آیند. همچنین گاهی اوقات یک یا چند کبوتر اهلی وارد دسته ای از کبوتران وحشی می شوند و به زندگی با آنهاعادت می کنند. این گونه کبوتران در مواردی در اثر آمیزش با جنس مخالف از دسته ای که به آن وارد شده اند، باعث پیدایش کبوترانی با صفات حدّوسط می شوند.
کبوترهای اهلی از حدود ۵۰۰۰ سال قبل در خاورمیانه وجود داشته اند. از لحاظ فرهنگی، عاطفی و اقتصادی، ملل مختلف با دیدگاه های کم و بیش مشابه با این پرنده زیبا برخورد داشته اند. در اسلام، کبوتر نشانه دوستی، صلح و آزادی بوده است. در گذشته، در روم، مصر و یونان بیشتر به جنبه گوشتی کبوتر اهمیت داده می شد و کبوترهای بزرگ جثه در والنسیا و رُم امروزی که از جمله سنگین ترین کبوتران جهان هستند، از اعقاب آنها محسوب می شوند.
نظرات کاربران
2:27:55 AM