بیماری های قارچی باعث عفونت مزمن ریه و دستگاه گوارش می شود از جمله بیماری های قارچی کبوتر  کاندیار، آسپرژیلوز و کریپتوکوکوز می باشد . در مقالات قبلی در مورد انواع بیماری های غیرعفونی کبوتر پرداختیم. در ادامه به علائم ، راه های پیشگیری و درمان بیماری های قارچی کبوتر را ذکر می گردد.

بیماریهای قارچی در کبوترها

(۱) کاندیدیاز یا مونیلیاز

یک بیماری قارچی مزمن است که عامل آن کاندیدیا آلبيکانز یا مونیلیا آلبيکانز است. این قارچ قسمت های بالای دستگاه گوارش، به خصوص چینه دان را آلوده می کند و کبوترداران به این آلودگی «ترشیدگی چینه دان» می­گویند. در اثر آلوگی با این قارچ غشای مخاطی دهان، مری و چینه دان زخم می شود که با باز کردن دهانِ کبوتر آثار جراحت دیده می­شود.

این بیماری، علاوه بر کبوتر، پرندگان اهلی و زینتی را نیز مبتلا می کند و مبتلایان به استفراغ و اسهال دچار می­شوند. اواخر بهار و اوایل تابستان بیشترین زمان شیوع این بیماری است و معمولاً جوجه ها حساسیت بیشتری نسبت به بالغ ها دارند.

سوء تغذیه، جایگاه مرطوب، تراکم زیاد جمعیت، استرس و عدم رعایت بهداشت از حمله شرایط گسترش این بیماری است، آنتی بیوتیک درمانی به مدت طولاني، کمبود ویتامین A ،زیادی الیاف در خوراک پرنده و خوراک کفک زده نیز به شیوع این بیماری کمک می کنند. وقتی غذا به مدت طولانی در چینه دان پرنده بماند، تخمیر می شود و غشای مخاطی را در مقابل فعالیت قارچ­ها مستعد می کند.

عامل بیماری به مقدار اندک به طور طبیعی در دستگاه گوارش پرندگان یافت می شد و در اما زمانی توسعه می­یابد که شرایط مناسب فوق الذکر فرآهم شود، راه انتقال این بیماری خوردن و آشامیدن غذا و آب آلوده است. پرندگان مبتلا قارچ عامل را از طریق مدفوع دفع می کنند.

افسردگی، توقف رشد، بی اشتهایی، ترشحات ترشیده و جراحات دهان از علایم این بیماری است. جراحات در ابتدا به شکل دانه های سفید مایل به خاکستری است و به تدریج بزرگ می شوند و به هم می پیوندند و پوسته بزرگی را تشکیل می دهند و متعاقباً ترشحات چسبنده­ای از دهان جاری می شود. در صورت عدم درمان، پرنده در اثر ضعف می میرد. میزان تلفات بین جوجه ها بیشتر است.

در کالبدگشایی، جراحات موضعی سبز کم رنگ در مخاط دهان، گلو، مری و چینه دان مشاهده می شود. در حالت پیشرفته بیماری، جراحات سفت می شود و می توان عامل بیماری را از جراحات جدا کرد و با کشت دادن آن روی آگار خون دار با محیط های کشتی قارچ عامل را تشخیص داد. در تشخیص تفریقی باید این بیماری را از تریکوموناز، کمبود ویتامین A و آبله تفریق نمود.

برای درمان این بیماری، در صورتی که فقط دهان آلوده باشد، می توان جراحات مخاط دهان را به کمک ابزاری کند، جدا کرد و محلول یک قسمت یُد و چهار قسمت گلیسرین را روی جراحات مالید. اما چون بدون کالبدگشایی نمی توان تشخیص داد که قسمت های پایین تر دستگاه گوارش نیز آلوده است یا نه، بهتر است درمان را با دارویی به نام نیستاتین به صورت سوسپانسیون دهانی مصرف کرد.

محلول 2/0 گرم نیستاتین در یک لیتر آب آشامیدنی برای مدت ۷ روزه برای طوطی های مبتلا نتیجه خوبی داده است. داروی ميكوستاتین به میزان 2/0 گرم در هر کیلوگرم دان یا به نسبت 1/0 تا 2/0 گرم در یک لیتر آب به مدت ۵ روز متوالی نیز ثمربخش است.

آمفوتریسین B به مقدار ۲ تا ۵ میلی گرم در هر کیلوگرم دان به مدت ۵ روز متوالی نیز مؤثر است. چنانچه داروهای مذکور در دسترس نباشد، می توان محلولی از سولفات مس یا یدوفرم را به نسبت یک به دو هزار برای مدت دو هفته به آب آشامیدنی پرندگان آلوده اضافه کرد.

برای پیشگیری از این بیماری قارچی، باید جایگاه پرنده ها بهداشتی باشد؛ جیره غذایی پرنده ها مناسب و حاوی ویتامین A کافی باشد؛ غذای کفک زده در اختیار پرنده نباشد و به صورت ادواری جایگاه پرنده ها به خوبی ضد عفونی شود.

(۲) آسپرژیلوز

عامل این بیماری غالباً آسپرژیلوز فومیگاتوس است که سبب بیماری حاد یا مزمن پرندگان، به خصوص مرغابی و اردک می شود. کبوترهای محصور در قفس هایی با جمعیت متراکم و هوای بدون تهویه و محیط غیربهداشتی، به صورت انفرادی دچار عفونت مجرای تنفسی می شوند و طبق معمول جوجه ها حساسیت بیشتری به این بیماری دارند.

در شکل حاد: این بیماری با علایم بی حالی، تنگی نفس، بی اشتهایی، تشنگی و اسهال همراه است. با بروز این علایم، پرنده های مبتلا ظرف ۴ تا ۵ روز می میرند. اما در شکل مزمن، علايم قابل مشاهده ای دیده نمی شود و فقط گاهی تنگ نفس و ضعف به حیوان دست می دهد.

برای تشخیص قطعی، کالبدگشایی پرنده مشکوک لازم است و در صورت مبتلا بودن می توان قارچ عامل را از اندام های مبتلا، به ویژه کیسه های هوایی مبتلا جدا کرد.

برای کنترل و پیشگیری، باید محیط زندگی پرنده بهداشتی باشد و غذا و آب سالم در اختیار آنها باشد. این بیماری در شکل حاد و پیشرفته درمان ندارد و باید پرندگان مبتلا را کشتار کرد. بدیهی است چنانچه بیماری در مراحل اولیه باشد، ممکن است داروی تریکومیسین به مقدار ۴۰ واحد بین المللی در هر میلی لیتر آب آشامیدنی یا نیستاتین و میکوستاتین به مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم در هر لیتر آب آشامیدنی به مدت ۵ روز، باعث درمان مبتلایان شود.

(۳) کریپتوکوکوز

یک بیماری قارچی خطرناک است که انسان، سگ و گربه را مبتلا می کند، ولی در کبوتر مشکل خاصی به وجود نمی آورد. این بیماری در کبوتر، انسان، سگ و گربه مشترک است. از آن جا که درجه حرارت بالای بدن پرندگان اجازه تکثیر به قارچ عامل این بیماری را نمی دهد، این بیماری در پرندگان مشکل ساز نیست. اما چون قارچ عامل به نام کریپتوکوکوس نئوفورمانز که نوعی مخمر کپسول دار است و از طریق مدفوع پرنده های آلوده خارج می­شود، می تواند انسان، سگ و گربه را مبتلا کند. عامل این بیماری در انسان، سگ و گربه موجب عفونت در دستگاه مرکزی اعصاب می شود که به صورت مننژیت و التهاب غشای مغز تظاهر می­کند.

افراد مبتلا به مننژیت در اثر عامل این بیماری، دچار سردردهای شدید می شوند که پس از مدتی اگر درمان نشوند، عضلات گردن سفت می شود و بیمار به استفراغ های پرشی، درد شدید ناحیه پیشانی، اختلال در بینایی، کوری، اغما و مرگ دچار می شود. این بیماری ممکن است به صورت ریوی، پوستی، زیر پوستی، استخوانی و چشمی نیز تظاهر کند.

در صورت تشخیص به موقع، این بیماری با تجویز داروهای آمفوتریسین B و فلوسایتوزین به صورت همزمان قابل درمان است. فلوكونازول بهترین داروی خوراکی است و عوارض جانبی آن کمتر از داروهای فوق است.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی