برخی از محققین معتقدند که اجداد اولیه زنبور عسل که زنبورهای گوشتخوار و انفرادی بوده ­اند حدود 70 میلیون سال پیش می­زیسته ­اند . از آن زمان به بعد تدریجاً گونه­ های زنبور عسل با تغییر در رژیم غذایی اجداد آن­ها از گوشتخواری به شهد و گرده­ خواری ظاهر شدند. در این پست به بررسی انواع نژاد زنبور عسل از جمله نژاد کردوان ، نژاد کارنیکا و نژاد هیبرید را مورد بررسی قرار می دهیم.

گونه ­ها و نژادهای زنبور عسل

کلاس حشرات یا شش پایان از 31 راسته تشکیل شده است. یکی از این راسته ­ها راسته بال غشائیان یا Hymenoptera می­باشد. در این راسته تعداد 15 بالا خانواده قرار داد که یکی از آن­ها بالا خانواده Apoidea (زنبورهای گرده ­افشان) می­باشد. بالا خانواده Apoidea با داشتن خصوصیات جالب زیر از بقیه راسته بال غشائیان جدا می­شود:

1. بعضی از موهای بدن به خصوص موهای روی سینه شاخه شاخه و پر مانند می­باشند.
2. اولین بند پنجه پای عقب بلند و قطور شده و معمولاً از مجموع چهار بند باقیمانده پنجه پا بزرگتر است.

دارا بودن موهای پر مانند در روی بدن گونه ­های بالا خانواده Apoidea، آن­ها را از نظر حمل دانه گرده و در نتیجه عمل گرده ­افشانی مفید می­سازد. بالا خانواده Apoidea خود از 9 خانواده تشکیل شده است که یکی از این خانواده ­ها، خانواده Apoidea (زنبورهای عسل ) می­باشد.

در خصوص قدمت تاریخی خانواده Apoidea که گونه ­های مختلف زنبور عسل در آن قرار دارند اطلاعات کافی فسیل شناسی وجود ندارد.

قدیمی­ترین فسیل شناخته شده از زنبور عسل قدمتی حدود 50 میلیون سال دارد که خصوصیات ظاهری آن تا حدودی به زنبور عسل امروزی شباهت دارد، ولی فسیل کشف شده از زنبور عسل که کاملاً شبیه زنبوران عسل امروزی است به حدود 30 میلیون سال پیش تخمین زده شده است. .

خانواده Apoidea خود به چهار زیر خانواده Bombinae ، Euglossinae، Meliponinae و Apinae تقسیم می­شود. تمام گونه های زنبور عسل در زیر خانواده Apinae قرار می­گیرند.

در دنیا چهار گونه زنبور عسل وجود دارد که گونه زنبور عسل کوچک: Apis Florea F. ، زنبور عسل بزرگ . Apis dorsata F و زنبور عسل هندی. Apis cerana F در آسیا و گونه چهارم یعنی زنبور عسل اروپایی . Apis mellifera L در بیشتر نقاط جهان انتشار دارند.

دو گونه  Apis cerana F ,و Apis mellifera L. در حال کندو یا محوطه بسته در روی شان­ه ای متعددی که درست می­کنند. سیستم مکالماتی و ارتباطی بین افراد این دو گونه تکامل زیادی یافته و از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارند. در حالی که دو گونه Apis florae F. و Apis dorsata به صورت آزاد زندگی کرده و هیچ وقت در داخل محیط بسته کندو قادر به ادامه حیات نیستند و برخلاف دو گونه قبلی فقط یک شان درست می­کنند.

ضمناً سیستم مکالماتی بین آن­ها ابتدائیست. از چهار گونه موجود زنبور عسل در دنیا، گونه Apis mellifera L. در اغلب نقاط ایران به جز مناطق کویری انتشار دارد. گونه Apis florae F. فقط در قسمت جنوب و جنوب غربی و شرقی ایران انتشار دارد.

گرچه محققین مختلف در مورد انتشار جغرافیایی و تغییرات منطقه­ای دو گونه زنبور عسل اروپایی و هندی گزارشات مختلفی ارائه نموده­اند ولی دوپرا (Dupra , 1965 a , b , 1964 , 1962) روش طبقه ­بندی جدیدی را برای این گونه ارائه نموده و بر آن مبنا سرزمین­های اصلی و منطقه پراکندگی این گونه­ ها را مشخص نمود. زنبور عسل اروپایی از قسمتی از اروپا و آفریقا و قسمت غربی آسیا منشأ گرفته و گسترش یافته است . در صورتی که زنبور عسل هندی در جنوب و شرق آسیا، جزایر اندونزی و ژاپن گسترش یافته است.

زنبور عسل کوچک (Apis florae F.)

کوچکترین گونه زنبور عسل می­باشد که انتشار آن در قسمت غرب کره زمین از عمان و جنوب ایران شروع و تا شرق کره زمین یعنی اندونیزی ادامه دارد.

گرچه بعضی از محققین تصور می­کردند که این گونه و گونه زنبور عسل کوچک جنوب شرقی آسیا (Apis andreniformis) هر دو یک گونه ­اند ولی مطالعات سال­های اخیر (Hepburn, et al , 2005) نشان داده است که این دو گونه گرچه شباهت ظاهری بسیار زیادی داشته و به راحتی با یکدیگر هم زیستی دارند ولی در واقع دو گونه متفاوت می­باشند.

انتشار این زنبور در ایران از جنوب غربی (جنوب استان کردستان – استان خوزستان) تا جنوب (استان بوشهر – جنوب استان فارس و استان هرمزگان) و جنوب شرقی (استان سیستان و بلوچستان) ادامه دارد. کلنی زنبور عسل کوچک معمولاً از یک ملکه و تعداد زیادی زنبور کارگر و در فصل مناسب تعداد کمی نر تشکیل یافته است.

زنبور عسل کوچک فقط یک شان می­سازد که 25 تا 35 سانتی­متر عرض و  15- 17 سانتی متر طول دارد. وسعت شان در اندیمشک و دزفول گاهی تا 1200 () سانتی­متر مربع می­رسد.

زنبور عسل کوچک ، شان خود را بیشتر در میان بوته ­ها و درختان انبوه گرمسیری (کنار، لیمو، نخل، انار، یاس و غیره) زیر سقف ایوان، مدخل سرداب، داخل غار و شکاف ­های باز کوه­ها و دیواره­ داخلی چاه آب ( در عمق 4 تا 6 متری) مستقر می­سازد.

بالای شان، یعنی محلی که به شاخه و یا سقف متصل می­گردد قطورتر بوده و برای ذخیره عسل و گاهی گرده گل مورد استفاده قرار می­گیرد. در زیر این قسمت سلول­های شان جهت ذخیره گرده و پرورش نوزاد بوده و سلول­های لبه قاب اغلب جهت پرورش زنبورهای نر استفاده می­شود. در موقع نیاز سلول­های ملکه در قسمت پایین ساخته می­شوند.

از نظر زیست ­شناسی، طول دوران رشد زنبور کارگر از تخم تا حشره کامل 6/20 روز طول می­کشد بدین ترتیب که دوران جنینی 3 روزط، دوران لاروی 4/6 روز و دوران شفیرگی 2/11 روز می­باشد.

مقدار تولید عسل سالانه در کلنی زنبور عسل کوچک زیاد نبوده و از 200تا 1000 گرم در هندوستان، 1 تا 3 کیلو در ایران و یک کیلو در عمان گزارش شده است. عسل این گونه زنبورها کریستالیزه نشده و از نظر مواد متشکله در عسل با سایر گونه­ های زنبور عسل فرقی ندارد.

کلنی کوچک و محصول کم این گونه زنبور را این طور می­توان توجیه کرد که چون کلنی زنبور عسل کوچک در محیط باز می­باشد و اغلب ممکن مورد حمله دشمنان طبیعی خود قرار گیرند 60 تا 70 درصد جمعیت کندو باید به طور دائم از کندو محافظت نموده و زمان کافی جهت تأمین غذا و رشد کلنی باقی نخواهد ماند. زنبور عسل کوچک یکی از مهمترین حشرات گرده­ افشان در قسمت جنوبی ایران است که متأسفانه در سال­های اخیر به علت عدم آشنایی روستاییان به ارزش زیاد این حشره به خاطر چند گرم عسل، کلنی­های این زنبور را از بین می­برند.

زنبور عسل بزرگ (Apis dorsata F.)

در بین چهار گونه زنبور عسل A.doradta F. از نظر جثه از همه بزرگتر می­باشد. این گونه از زنبور عسل مانند زنبور کوچک فقط یک شان می­سازد. شان معمولاً به شاخه­ های کلفت درختان، زیر سقف ایوان­ها و دامنه صخره ­ها متصل می­گردد. . اندازه ­شان ممکن است بین 1/0 تا بیش از یک متر مربع وسعت داشته باشد . شکل و اندازه سلول­های شان که در آن­ها کارگر، ملکه و نر پرورش داده می­شود مشابه است. معمولاً تعداد متعددی کلنی این زنبور در کنار یکدیگر لانه ­سازی می­کنند. جمعیت هر کلنی ممکن است به چندین هزار زنبور برسد.

زنبور عسل هندی یا شرقی (Apis indica  یا Apis cerana Fabr,)

این گونه زنبور عسل خیلی به زنبور عسل اروپایی (Apis mellifera) شباهت دارد، حتی بعضی از محققین گونه زنبور عسل هندی را یک زیر گونه از زنبور عسل اروپایی می­دانند. ولی محققین دیگر این دو گونه را کاملاً از یکدیگر متمایز می­دانند و اظهار می­دارند که این دو گونه نمی­توانند با یکدیگر تلاقی کرده و تولید نتایج بارور نمایند.  زنبور عسل هندی از نظر جثه کمی کوچک­تر از زنبور عسل اروپایی است ولی بیشتر با شرایط آب و هوائی گرم و خشک سازش یافته است.

زنبور عسل اروپایی (Apis mellifera L.)

این گونه زنبور عسل که منشأ آن آفریقا و اروپا بوده است تقریباً در تمام مناطق کره زمین به استثنای مناطق قطبی، گسترش پیدا کرده و بیش از سایر گونه­ های زنبور عسل مورد استفاده انسان قرار گرفته است.

گرچه این گونه قرابت زیادی با زنبور عسل هندی دارد ولی جثه آن کمی بزرگتر است و برای مناطق معتدله و سردسیر سازش یافته است. زنبور عسل اروپایی در نقاط مختلف کره زمین دارای نژادهای مختلفی است که هر یک خصوصیات ویژه­ای دارند و در بخش نژادهای زنبور عسل اروپایی توضیح داده خواهد شد.

گونه ­های جدید زنبور عسل

در یکی دو دهه گذشته بعضی از محققین امکان وجود گونه ­های دیگری از زنبور عسل را مطرح کرده ­اند (Ruttner, 1988) و حتی برخی از گونه­ های جدید توصیف گردیده­ اند. با توجه به اینکه برای اثبات قطعی وجود این گونه ­ها شواهد و ادلّه بیشتری لازم است در مورد جایگاه آن­ها به عنوان گونه بین متخصین اختلاف نظر وجود دارد. با این حال پنج گونه جدید که توصیف شده ­اند به شرح ذیل می­باشند:

1-گونه زنبور عسل کوچک جنوب شرقی آسیا (Apis andreniformis)

این گونه که توسط محققی به نام Wongsiri و همکارانش در سال 1990 به عنوان گونه جدید زنبور عسل معرفی گردید، عمدتاً در جنوب شرقی آسیا، جنوب چین، در مالزی و برنئو وجود دارد. این گونه از نظر خصوصیات ظاهری و بیولوژیکی به گونه Apis florae بسیار شباهت دارد به راحتی با یکدیگر همزیست هستند. هنوز اطلاعات کافی در مورد بیولوژی این گونه در دست نیست.

2-گونه زنبور عسل بزرگ (Apis Laboriosa)

این گونه در سال 1980 توسط Sakagami و همکارانش به عنوان گونه جدید زنبور عسل معرفی گردید. این گونه از نظر جثه بزرگترین زنبور عسل جهان است. این گونه زنبور عسل نیز مشابهت زیادی به گونه Apis dorsata دارد. این گونه در جنوب شرقی آسیا خصوصاً در نپال و در ارتفاعات 1200 تا 3500 متر در دل صخره ­ها لانه­ گزینی کرده و زندگی می­کند.

3-گونه زنبور عسل قرمز (Apis koschevnikovi)

این گونه زنبور عسل در سال 1906 توسط Buttel – Reepen توصیف و نام­گذاری شده است. مناطق پراکنش آن عمدتاً در شمال برنئو و در صبای مالزی است. این گونه گرچه شباهت­هایی را با گونه زنبور عسل شرقی یا هندی (Apis cerana) دارد ولی تفاوت­های مرفولوژیکی و بیولوژیکی متعددی دارد که موجب تفکیک آن­ها از یکدیگر شده است.

4-گونه (Apis nigrocincta)

انتشار این گونه در بخش­هایی از اندونزی و جنوب شرقی آسیاست. از نظر رفتاری و نحوۀ زندگی شبیه گونه زنبور عسل هندی (Apis Cerana) است ولی اندازه­های بدن آن­ها متفاوت است، مضافاً اینکه به طور کامل قابل تلافی نیستند و منطقه جغرافیایی متفاوتی را اشغال می­کنند.

5-گونه (Apis nuluensis)

این گونه اخیراً از صبای مالزی گزارش شده است که شباهت به Apis cerana دارد. این گونه در دست مطالعه بیشتری است.

نژادهای گونه زنبور عسل اروپایی (Apis mellifera L.)

شرایط گوناگون محیطی در روی کره زمین سبب به وجود آمدن نژادهای مختلفی از یک گونه می­گردند. این نژادها، طی سال­های متمادی با محیط و شرایط گوناگون منطقه سازش یافته و به تدریج تغییرات جزئی در رنگ و سایر خصوصیات ساختمانی بدن آ­ن­ها به وجود آمده است.

قبل از بحث در مورد نژادها، اهمیت و خصوصیات آن­ها، لازم است گفته شود که نژادهای زنبور عسل را از روی بعضی از خصوصیات مرفولوژیکی و بیولوژیکی از هم تشخیص می­دهند. بعضی از این خصوصیات مرفولوژیکی مانند رنگ قسمت­های مختلف بدن اغلب کاملاً مشخص بوده و با چشم غیر مسلح قابل رؤیت می­باشند.

در صورتی که تعداد دیگری از خصوصیات به آسانی با چشم غیر مسلح قابل تشخیص نبوده و باید به روش اندازه­ گیری آن­ها در یک نمونه از جمعیت زنبور عسل (Biometrical methods) مشخص گردند. در میان این دسته از خصوصیات، اندازه قسمت­های مختلف بدن مانند زبان، طول و عرض بال­های عقب و جلو، حلقه­ های سینه و شکم، طول و عرض بندهای پاها، رگ­های بال، نسبت رگ­های مختلف به یکدیگر و زاویه­های رگ­های مختلف و غیره از اهمیت ویژه­ای برخوردارند.

در میان خصوصیات بیولوژیکی، رشد کلنی، فعالیت چرا، موم­بافی، دفاع از کلنی، تمایل به جمع­آوری بره موم، مقاومت در مقابل امراض و آفات ، تولید عسل، تولید بچه کندو، و نحوۀ زمستان گذرانی اهمیت دارند.

Rothenbuhler و همکارای وی (1968) نژادهای گونه زنبور عسل اروپایی (Apis mellifera) را بر مبنای سیستم طبقه ­بندی Dupraw به چهار گروه برحسب گسترش جغرافیایی آن­ها به شرح زیر دسته ­بندی نمودند:

الف- نژادهای آفریقایی:

5.Apis Mellifera unicolor	1.Apis Mellifera Scutellata
6. Apis Mellifera Capensis	2.Apis Mellifera adansonii
7. Apis Mellifera Lamarkii	3. Apis Mellifera monticola
8. Apis Mellifera yemenitica	4. Apis Mellifera Litorea

ب-نژادهای خاور نزدیک:

13. Apis Mellifera armeniaca	9. Apis Mellifera cypria
14. Apis Mellifera caucasica	10. Apis Mellifera syriaca
15. Apis Mellifera adomi	11. Apis Mellifera anatoliaca
	12. Apis Mellifera meda

ج- نژادهای منطقه مدیترانه مرکزی و جنوب شرقی اروپا:

19. Apis Mellifera sicula	16. Apis Mellifera cercopia
20. Apis Mellifera macadonica	17. Apis Mellifera carnica
	18. Apis Mellifera ligustica

د- نژادهای منطقه مدیترانه غربی و شمال غربی اروپا:

23. Apis Mellifera iberica	21. Apis Mellifera sahariensis
24. Apis Mellifera mellifera	22. Apis Mellifera intermissa

نژادهای آفریقایی در حد فاصل جنوب صحرای سینا تا منطقه مصر را شامل شده ­اند. نژادهای خاورمیانه حد فاصل بین نژادهای آفریقایی و نژادهای گروه جنوب شرقی اروپا هستند. نژادهای شمال غربی اروپا مستقلاً به وجود آمده ­اند و عامل اصلی این تفکیک سلسله جبال آلب و زمان یخبندان بوده است.

در بین این نژادها تنها چهار نژاد در دنیا از نظر اقتصادی اهمیت بیشتری داشته که در زیر به شرح مختصر هر کدام می­پردازیم:

1-نژاد زنبور عسل تیره اروپا (Apis Mellifera mellifera L.)

موطن اصلی این نژاد تمام اروپا، غرب و شمال آلپ و مرکز روسیه است. این نژاد از طریق اقیانوس به آمریکای شمالی و جنوبی و از طریق کوه ­های اورال به سیبری در شوروی سابق گسترش یافت. ولی در مناطق فوق نتوانست خود را با رشد زنبورداری نوین وفق دهد. امروزه این نژاد در کشورهایی چون اسپانیا، فرانسه، لهستان و روسیه به صورت خالص یافت می­شود. در بعضی از نقاط دنیا این نژاد یا کاملاً توسط نژادهای دیگر جایگزین شده و یا با نژادهایی چون نژاد کارنیکا Caucasica , Ligustica, Carnica تلاقی یافته است.

 

مشخصات ظاهری:

 زنبورهای درشت با زبانی کوتاه (7/5 – 4/6 میلی متر) و شکم پهن می­باشند. رنگ بدن  به جز لکه ­های کوچک زردرنگی که در روی دومین و سومین حلقه پشتی شکم وجود دارد، سیاه تیره می­باشد. در روی شکم  نوار زرد رنگ وجود ندارد. موهای روی سینه  نر قهوه­ای تیره و گاهی سیاه رنگ است. ایندکس کوبیتال کوچک (3/1 تا 1/2 ، متوسط 6/1 ) می­باشد.

رفتار:

در محیط باز تا حدی مهاجم است. در روی سطح­ شان سریع حرکت می­کند و اغلب حالت تهاجمی ندارد. رشد کلنی در بهار تا حدی آهسته بوده ولی در نهایت  کلنی در آخر تابستان و زمستان قوی می­گردد.  در تحت شرایط سخت زمستان می­تواند مقاومت کند.  نسبت به بیماری­های لارو و همچنین شب پره موم خوار حساس می­باشد.

2- نژاد ایتالیایی (Apis Mellifera Ligustica Spin.)

موطن اصلی این نژاد جزیره سیسیل در ایتالیا می­باشد.

مشخصات ظاهری:

کمی از زنبورهای نژاد سیاه کوچک­تر، شکمی باریک­ و زبانی نسبتاً بلند دارد. (3/6 – 6/6 میلی­متر). رنگ شکم در قسمت زیرین و روی حلقه­های 2 و 4 روشن و در روی حلقه­های 2 تا 4 در قسمت جلوئی دارای نوارهای زردرنگ می­باشد. نوارهای زرد روی شکم بسیار متغیر بوده و گاهی باریک و زمانی پهن­تر می­گردد.

زنبورهای روشن­تر اغلب دارای سپرچه­ای زردرنگ می­باشند. رنگ موهای بدن به خصوص در نرها، زردرنگ و کاملاً مشخص است. ایندکس کوبیتال متغیر بوده و از متوسط تا زیاد (2 تا 7/2 متوسط 2/2 تا 5/2 ) می­باشد.

رفتار:

در روی قاب نسبتاً آرام است و رفتار تهاجمی ندارد. رشد کلنی در اوایل بهار بدون توجه به مواد غذایی زیاد بوده و تا اواخر پاییز ادامه دارد. با توجه به تولید مثل زیاد، کمتر بچه کندو تولید می­کند. مقدار تغذیه در زمستان زیاد بوده بنابراین کلنی­های قوی قادر به زمستان گذرانی هستند. زنبور نژاد ایتالیایی با شرایط آب و هوایی مدیترانه­ای بسیار سازش داشته، زمستان­های مرطوب و ملایم وتابستان­ های خشک و دوره طولانی جریان شهد برای این نژاد از زنبور عسل مناسب می­باشد.

3- نژاد کارنیکا (Apis Mellifera carnica Pollmann)

موطن اصلی نژاد کارنیکا نواحی جنوبی آلپ در اتریش و شمال بالکان در یوگسلاوی سابق می­باشد.

مشخصات ظاهری:

نژاد کارنیکا  به طور معمول شباهت زیادی به نژاد ایتالیایی (Ligustica) دارد. نژاد کارنیکا  زنبورانی با جثه باریک و زبانی بلند (4/6 تا 8/6 میلی­متر) دارند. نژاد کارنیکا  دارای موهای کوتاه و پرپشت هستند. نژاد کارنیکا  بدن تیره رنگ، و در روی دومین و سومین حلقه­های پشتی شکم لکه ­ها و گاهی نوار قهوه­ای وجود دارد. نژاد کارنیکا  ایندکس کوبیتال بزرگ (2 تا 5 و متوسط 4/2 تا 3 میلی­متر) می­باشد. نژاد کارنیکا  رنگ موهای بدن این نژاد خاکستری متمایل به قهوه ­ای است.

رفتار:

نژاد کارنیکا بر اساس نظر Borther Adam در سال 1966 زنبور نژاد کارنیولان آرام­ترین نژاد زنبور عسل می­باشد. نژاد کارنیکا  زمستان را با تعداد کمی زنبور و مقدار کمی غذا می­گذراند. نژاد کارنیکا در صورتی که منبع گرده گل در اختیار داشته باشد نوزادان زیادی را تولید می­کند. در پاییز جمعیت کلنی به سرعت کاهش می­یابد. غارت در این نزاد کم و مصرف بره موم بسیار ناچیز می­باشد. در سال­های اخیر این نژاد پس از نژاد ایتالیایی، به طور وسیعی در سطح جهان انتشار یافته است.

4-نژاد قفقازی (Apis Mellifera caucasica Gorb.)

موطن اصلی این نژاد در دره­های بلند قفقاز مرکزی است.

مشخصات ظاهری:

از نظر شکل، اندازه بدن و موها بسیار به نژاد کارنیولان شبیه است . رنگ بدن آن تیره و لکه ­های قهوه­ای در روی اولین حلقه پشتی شکم وجود دارد. رنگ موها در نژاد قفقازی بیشتر به خاکستری تمایل دارد. موهای روی سینه زنبورهای نر این نژاد سیاه رنگ است. زبان بسیار بلند ( تا 2/7 میلی­متر) دارد. ایندکس کوبیتال متوسط است.

رفتار:

زنبورهای این نژاد آرام بوده و کلنی­ های قوی تا قبل از تابستان می­سازد . تمایلش به تولید بچه کندو کم، ولی مصرف بره موم در این نژاد بسیار زیاد است. زمستان گذرانی آن در نواحی شمال به علت حساسیت به بیماری نوزما زیاد خوب نیست. این نژاد تا اندازه­ای تمایل به غارت و جابجایی دارد. این نژاد از نظر اصلاح نژاد وتلاقی با سایر نژادها مورد استفاده قرار می­گیرد. (Bornus, 1972).

نژاد هیبرید  و یا دورگه ­های زنبور عسل

هر یک از نژادهای زنبور عسل در منطقه جغرافیایی خود و تحت شرایط محیطی و اقلیمی در طول زمان تکامل یافته و خصوصیات ظاهری و رفتاری خاصی پیدا می­کنند. بعضی از این خصوصیات از نقطه نظر اقتصادی مفید و بعضی دیگر نامناسب می­باشند.

از دیدگاه یک زنبوردار نژادی مناسب و مورد علاقه است که تمام خصوصیات خوب را دارا باشد از جمله: آرام بودن، جمعیت خوب تولید کند، فعال بوده و شهد زیادی جمع ­آوری نماید، زمستان گذرانی خوب داشته باشد، نسبت به بیماری­ها و آفات مقاوم باشد، غارتگر نباشد، قدرت سازش با شرایط آب و هوای مختلف را داشته باشد و غیره. بدیهی است در شرایطی طبیعی نمی­توان انتظار داشت که بر اثر انتخاب طبیعی تمام صفات مورد نظر در یک نژاد متمرکز گردد. ولی بررسی خصوصیات نژادهای مختلف نشان می­دهد که بعضی از صفات مناسب در یک نژاد و عده­ای از آن­ها در نژادهای دیگر متمرکز شده­اند.

از طرف دیگر وقتی در داخل یک نژاد مطالعه دقیق انجام شود مشاهده می­گردد که یک صفت مشخصی در لاین­های مختلف (کلنی­ های مختلف) به درجات متفاوت ظاهر می­گردد. با توجه به پدیده هتروزیس (قدرت بیشتر هیبریدها و برتری بعضی از صفات آن­ها نسبت به والدینشان) دانشمندان به این نتیجه رسیدند که می­توان با استفاده از تلقیح مصنوعی و یا جفتگیری در مناطق ایزوله شده بین نژادهای مختلف و یا لاین­ های مختلف تلاقی های مناسبی را اجرا نمود و صفات مطلوب را که مورد نظر است در نژاد هیبرید یا نوزدان حاصله متمرکز کرد. مطالعات زیادی در این زمینه صورت گرفته و هیبریدهای مختلفی به دست آورده­اند که بعضی از آنها اهمیت اقتصادی و شهرت زیادی به دست آورده ­اند که مهمترین آن­ها عبارتند از:

1- نژاد هیبرید استارلاین (Star – Line)

نژاد هیبرید استارلاین از تلقیح بین افراد انتخابی زنبور ایتالیایی (A.M. Ligustica) در آمریکای شمالی حاصل شده است (Cale , 1957).

خصوصیات مهم نژاد هیبرید استارلاین عبارتست از: یکنواختی رنگ بدن (برنگ زرد)، تولید عسل زیاد، افزایش قدرت ادامه حیات نوزادان نسبت به والدین اولیه، آرادم بودن، در آب و هوای معتدل به خوبی فعالیت می­کنمد.

باید توجه داشت که نژاد هیبرید استارلاین امروزی شباهت چندانی به استارلاین اولیه ندارد چون در طول سال­های گذشته تغییرات زیادی از نظر ژنتیکی در آن ایجاد شده است که البته هدف این تغییرات بهتر کردن کیفیت آن بوده است.

2- نژاد هیبرید میدنایت (Midnite)

نژاد هیبرید میدنایت در نتیجه تلقیح انتخابی بین نژاد زنبور عسل قفقازی (A.M.caucasica) و زنبور عسل کارنیکا (A.M. carnica) حاصل شده است.

خصوصیات مهم نژاد هیبرید میدنایت عبارتست از: رنگ بدن سیاه، تولید جمعیت خیلی زیاد، آرام بودن، و اینکه نژاد هیبرید میدنایت در آب و هوای سرد به خوبی فعالیت می­کند.

علاوه بر هیبریدهای ( نژاد هیبرید میدنایت و استارلاین ) فوق­ الذکر تلاش زیادی جهت تولید هیبریدهای مختلف با صفات و یا خصوصیات مطلوب انجام شده است از جمله برای مقاوم بودن نسبت به بیماری­ها و آفات، تولید عسل بیشتر، گرده ­افشانی بهتر و بیشتر و خصوصاً رجحان انجام گرده ­افشانی روی محصول معینی مثل گرده ­افشانی یونجه.

تأمین نژاد هیبرید میدنایت اساساً با بهره ­گیری از تلقیح مصنوعی، و یا جفتگیری در مناطق ایزوله شده و بالاخره انتخاب طبیعی انجام گرفته است.

---

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی