سلامت دستگاه تناسلی با توجه به موقعیت و جایگاهی که در بدن دار است و نیز نقش مهمی که در تولید مثل و بقا نسل حيوان ایفا می نماید، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در صورت ایجاد هرگونه اختلال و ضایعه ای در این دستگاه، ممکن است روند تولید مثل حيوان مختل شده و گاه در عفونت های شدید، با انتشار عوامل عفونی از راه خون، منجر به مرگ شود. بیماری های دستگاه تناسلی در سگ ها متعدد بوده و در زیر به مهم ترین آنها اشاره شده است. دراین پست به معرفی بیماری های دستگاه تناسلی سگ ماده می پردازیم.

بیماری های دستگاه تناسلی

بیماری های دستگاه تناسلی ماده

التهاب واژن

بافت واژن ممکن است به دنبال تحریکات مکانیکی و یا در اثر عوامل عفونی، دچار التهاب گردد. در شکل حاد واژینیت یا التهاب واژن، حیوان اغلب دچار تب، خروج ترشحات چرکی از واژن، لیس زدن دائمی ناحیه، کاهش اشتها و تکرر ادرار می شود. گاهی ممکن است علائم فحلی کاذب را نیز از خود نشان دهد. در موارد واژینیت حاد احتمال پخش شدن عفونت در بدن زیاد است و هر چه سریع تر باید حیوان را جهت درمان به نزد دکتر دامپزشک ارجاع داد. در صورتی که التهاب واژن به موقع درمان نشده و مشمول مرور زمان شود، به شکل مزمن در آمده و علائم آن در این شرایط همچون واژینیت حاد بوده، اما تب و بی اشتهایی دیگر وجود ندارد.

آبستنی کاذب

این بیماری در مبحث تولید مثل در سگ به طور کامل شرح داده شده است.

پیومتر

به تجمع چرک در رحم پیومتر می گویند. عوامل مؤثر در بروز این عارضه هورمون هایی نظیر استروژن و پروژسترون و عوامل عفونی نظیر باکتری ها می باشند. سگ­ها اغلب در دوره مت استروس به این عارضه مبتلا می شوند و علت این امر را افزایش ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون در این دوره و اثر طولانی مدت این هورمون ها را بر روی دیواره رحم می دانند که می تواند القاء کننده این بروز این عارضه باشد. بطور کلی مصرف طولانی مدت داروهای پروژسترونی که جهت تأخیر و یا رفع حالت فحلی به حیوان داده می شود، تجویز استروژن به سگ ماده جهت جلوگیری از حاملگی در دوره دی استروس و همچنین عفونت های رحمی پس از تلقیح یا به هنگام جفت گیری با حیوان نر در ایجاد پیومتر موثر است. هورمون پروژسترون باعث افزایش رشد و تکثیر سلول­های لایه اندومتر رحم و غدد ترشحی آن شده و پاسخ دفاعی گلبول های سفید را در برابر عوامل عفونی باکتریایی مهار می کند. در ضمن، افزایش ضخامت اندومتر رحم به شکل کیستی و تجمع ترشحات رحمی در آن می تواند محیط مناسبی را جهت رشد باکتری ها فراهم آورده و ایجاد عفونت رحمی نماید. پیومتر را بر حسب شدت عارضه به چهار تیپ تقسیم می کنند. در پیومتر تیپ ۱ و ۲ اغلب حيوان هیچگونه علائم بالینی از خود نشان نمی دهد. در فرم تیپ ۳ علائم بالینی خفیف بوده و در تیپ 4 که شدیدترین فرم عارضه است، حیوان اغلب دچار عفونت شدید خونی، اسهال، استفراغ و شوک گشته و در صورت عدم رسیدگی به موقع، خواهد مرد.

کیست های تخمدانی

کیست های تخمدانی از بیماری های غیر معمول تخمدان در سگ­های ماده محسوب می شود. علت آن اغلب ترشح طولانی مدت هورمون استروژن است که باعث طولانی شدن سیکل فحلی سگ ماده شده و موجب  کشش و تمایل زیاد او نسبت به سگ نر می گردد. در این شرایط معمولاً تخمک گذاری انجام نمی شود. اگر  طول مدتی که سگ شما علائم فحلی را نشان داد از ۲۱ روز بیشتر شود و یا مدت دوره پرواستروس و استروس روی هم از 40 روز بیشتر گردد، باید به وجود کیست فولیکولی تخمدان شک کنید. البته گاهی در صورت وجود تومور تخمدانی که استروژن تولید می کند نیز، ممکن است این علائم را در حیوان ببینید. اگر حيوان شما در سنی باشد که شما تمایل به جفت گیری و تولید مثل او ندارید، می توان با برداشت جراحی تخمدان­ها، حیوان را درمان نمود. اما اگر می خواهید که حیوانتان توله بیاورد، القاء تخمک گذاری بوسیله درمان هورمونی در برطرف شدن عارضه مؤثر خواهد بود. در صورتی که علت فحلی طولانی مدت سگ شما وجود تومور تخمدانی باشد، مسلماً به دارو درمانی پاسخ نمی دهد.

ورم پستان

یکی دیگر از بیماری های دستگاه تناسلی سگ ماده ورم پستان می باشد.ورم پستان یکی از مشکلاتی است که سگ های ماده را در دوره شیردهی دچار می کند. اغلب، سرپستانک­های سگ ماده به علت شیر خوردن دائم توله ها دچار التهاب، سرخی و تورم می شود و در اثر ملامسه آنها حیوان درد زیادی را متحمل می شود. در این صورت با کمپرس حوله گرم بر روی پستان ها، 4تا6 بار در روز می­توانید به بهبودی حیوان کمک کنید. اما گاهی علت ورم پستان عفونی است. یعنی باکتری هایی نظیر استافیلوکوکوس­ها، استرپتوکوکوس­ها و یا اشرشیاکولی باعث ایجاد آن می شوند. در این حالت پستان­ها به شدت متورم، دردناک، گرم و ملتهب شده، شير خارج شده از سر پستانک­ها نیز ممکن است چسبناک بوده و حاوی خون و یا چرک باشد. اگر سگ شما علائم دیگری نظیر تب، بی حالی و بی اشتهایی را نیز نشان داد، عامل ورم پستان قطعاً عفونی است و باید هر چه سریعتر او را جهت درمان به دکتر دامپزشک ارجاع دهید.

تومور پستان

یکی بیماری های دستگاه تناسلی سگ ماده  تومورهای پستان می باشد .تومورهای پستان ۵۰ درصد کل تومورهای سگ­ها را تشکیل می دهد. علت ایجاد آن هنوز شناخته نشده، اما تحقیقات نشان داده است که هورمون هایی نظیر استروژن و پروژسترون نقش مؤثری در توموری شدن بافت پستان سگ­ها دارا هستند. به هر حال این تومور در سگ­ها رخ می دهد. اگر چه سگ های نر خیلی کمتر ممکن است به این تومور دچار شوند، ولی در آنها نیز در صورت وجود تومورهای ترشح کننده استروژن همچون تومور سلول­های سرتولی، ممکن است این تومور دیده شود. در سگ­های ماده هم آن دسته از سگ هایی که جفت گیری نکرده اند بیشتر مستعد ابتلا هستند. به هر حال بررسی ها نشان داده است که در سگ­هایی که قبل از اولین فحلی عقیم شده اند، ریسک ایجاد این تومور بسیار کمتر از سایر سگ ها است. وجود توده های ندولی سفتی در قسمت پستان ها و سرپستانک های حیوان که دارای اندازه ای در حدود 1 تا ۲۵ سانتی متر باشند، می تواند نشانه ای از وجود تومور در پستان باشد. ۲ زوج غده پستانی خلفی سگ­ها بیشتر دچار این تومور می­شود. این نکته قابل ذکر است که بیش از ۵۰ درصد تومورهای پستانی سگ­ها، تومورهای خوش خیم می باشد که اغلب با برداشت جراحی بهبودی پیدا می کنند. البته فرم بدخیم تومور پستانی هم گاه در سگ­ها رخ می دهد که برای تشخیص آن اغلب از عکس برداری و نیز نمونه برداری از ترشحات غدد پستان (برای تفریق این حالت از ضایعات عفونی پستان) و همچنین نمونه برداری از بافت غده و مطالعه هیستوپاتولوژیک آن بویژه جهت تشخیص خوش خیم و یا بد خیم بودن آن استفاده می گردد.

افزایش ضخامت و بیرون زدگی واژن

افزایش ضخامت واژن اغلب در دوره فحلی سگ های ماده دیده می شود. بعضی از تومورهای واژن می توانند باعث بیرون زدگی آن شوند. در برخی موارد نیز ممکن است بیرون زدگی واژن در دوره آبستنی حیوان و یا حتی در هنگام زایمان ایجاد شود.

در این حالت کف واژن به شکل یک توده صاف زبانی شکل از فرج بیرون می زند. این بیرون زدگی ممکن است به همراه خروج ترشحاتی از واژن نیز باشد. به هر حال بیرون زدگی واژن می تواند در عمل جفت گیری سگ شما اختلال ایجاد نماید. اگر این بیرون زدگی برای حیوان مشکل ساز نباشد نیازی به درمان نیست. اما اگر بیرون زدگی از فرج به شکل قابل توجهی رخ داده باشد، باید قسمت بیرون زده دائماً تمیز و مرطوب نگهداشته شود و از کرم های آنتی بیوتیکی نیز استفاده شود. گاهی به کار بردن گردن بند اليزابت در سگ­های مبتلا توصیه شده، زیرا از وارد شدن آسیب از طرف حیوان به قسمت بیرون زده واژن جلوگیری می نماید.

در مورد این حیوانات گاهی جفت گیری اصلاً توصیه شده و به جای آن تلقیح مصنوعی را توصیه می نمایند. در اکثر موارد درمان به کمک روش جراحی صورت می گیرد. اما عارضه بیرون زدگی ممکن است عود مجدد داشته باشد که در این صورت عقیم کردن حیوان درمان مناسبی به نظر می رسد.

تومور مقاربتی قابل انتقال سگ­ها (TVT)

وقوع این تومور بیشتر در سگ هایی دیده می شود که به شکل دسته جمعی در یک محل نگهداری می­شوند و یا جفت گیری های غیر قابل کنترل دارند. راه انتقال آن بیشتر از طریق تماس غشاهای مخاطی است. این بیماری هم در سگ نر و هم سگ ماده بوجود آمده و در حيوان مبتلا، اغلب ترشحات حاوی خون از سیستم تناسلی دیده می شود که می تواند با بوی غیر طبیعی و وجود توده ای قابل لمس در ناحیه تناسلی همراه باشد. گاهی در حيوانات مبتلا به این تومور، ضایعات را در بینی و با دهان نیز می توان مشاهده کرد. جهت تشخیص و درمان، حتما باید حیوان خود را نزد دامپزشک ببرید.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی