با توجه به اهمیت تهویه سالن پرورش مرغ گوشتی در رشد و پرورش طیور سعی داریم شما پرورش دهندگان عزیز را این مقوله بیشتر اشنا کنیم. با توجه مقدار اکسیژن طیور برای وزن گیری در ادامه به میزان نیاز ماکیان به هوا و همچنین تهویه مرغداری به واسطه هواکش مرغداری مناسب برای پیشگیری از برخی از بیماری ها پرداخته خواهد شد.

تهویه

با توجه به تراکم بالای پرندگان در واحدی در بازده مطلوب تولید دارد. متابولیسم یا سوخت و ساز در بدن پرندگان، نسبت به جانوران دیگر، بیشتر است و به همین دلیل، مقدار اکسیژن مورد نیاز برای واحد وزن، نسبت به دامهای دیگر، بالاتر می باشد.

جدول :مقدار هوای مورد نیاز در هر ساعت به ازای واحد وزن در انو اع مختلف جانور

همانگونه که از جدول بالا برمی آید، در زمان معین و در واحد وزن، ماکیان پنج برابر بیشتر از انسان نیاز به هوا و اکسیژن دارد. البته همانگونه که قبلن پرداخته شد، در محاسبه ظرفیت و تعداد هواکشهای سالن پرورش جوجه های گوشتی، مقدار هوای مودر نیاز ماکیان، ۴ مترمکعب در ساعت به ازای هر کیلوگرم وزن زنده، لحاظ می گردد. میدانیم که ۲۱ درصد هوای آزاد از اکسیژن تشکیل شده است. برابر پژوهشی که در دانشگاه اوترخت کشور هلند انجام شده، یک مرغ تخمگذار نژاد هلندی به وزن سه کیلوگرم، روزانه به ۶۰ لیتر اکسیژن نیاز دارد و در مدت ۲۴ ساعت، ۴۸ لیتر دی اکسید کربن و ۹۰ گرم آب دفع می کند.

هواکش مرغداری

در سالن های مرغداری، در اثر واکنش باکتریها بر روی مدفوع طيور، گاز آمونیاک تولید می شود که این مقدار در سالن هایی که بستر مرطوب دارند، بیشتر است. در سالن هایی که رطوبت آنها بیشتر از هفتاد درصد باشد، مقدار آمونیاک تولید شده، از حد مجاز فراتر می رود و چنانچه تهویه سالن به طور کامل انجام نشود، تجمع گاز آمونیاک موجب مسمومیت و تلفات پرندگان می شود. اگر آمونیاک هوای سالن به ۳۰ قسمت در میلیون (پی پی ام) برسد، سبب سوزش چشم انسان می گردد و اگر این مقدار به پنجاه پی پی ام برسد، موجب ریزش اشک می شود. بنابراین توصیه شده است که غلظت آمونیاک در هوای مرغداری از ۲۵ پی پیام تجاوز ننماید.

اکسیژنی که از ریه ها جذب خون می شود، برای سوخت و ساز بدن بکار می رود و در نتیجه فعل و انفعالات انجام شده دی اکسید کربن و آب از بدن دفع می گردد. آبی که از بدن تبخیر و دفع می شود و گاز دی اکسید کربن دفع شده، هوای سالن را برای پرندگان، غیرقابل تنفس می نماید. همچنین تجمع بخار آب در هوای سالن، موجب افزایش رطوبت سالن و بستر می شود و گاز آمونیاک زیادتری تولید می گردد و این چرخه معیوب، همچنان ادامه پیدا می کند. بنابراین بایستی با تهویه سالن پرورش مرغ گوشتی مناسب، از تولید و تجمع گازهای مضر در سالن پیشگیری نمود.

از گازهای زیان بار دیگر مرغداری، دی اکسیدکربن می باشد که اگر غلظت آن در هوای سالن به 5/1 درصد برسد، تنفس پرندگان، سریعتر و عمیق تر خواهد شد و اگر غلظت آن بیشتر از ۳ درصد باشد، تنگی نفس در طیور مشاهده می گردد. بهتر است با انجام تهویه سالن پرورش مرغ گوشتی مناسب، غلظت این گاز را کمتر از یک درصد نگه داشت.

با تهویه طبیعی یعنی استفاده از پنجره ها و تهویه مکانیکی یعنی نصب هواکش، هم می توان اکسیژن مورد نیاز پرندگان را تأمین نمود و هم از تجمع گازهای مضری مانند آمونیاک، دی اکسیدکربن، متان و سولفید هیدروژن در هوای سالن پیشگیری کرد.

هدف از تهویه سالن پرورش مرغ گوشتی نیز آن است که اکسیژن لازم در اختیار پرندگان گذاشته شود، گازهای زیان آور از محیط سالن خارج گردد، رطوبت بستر و فضای مرغداری در حد مطلوب نگه داشته شود و بوی ناخوشایند ناشی از تخمير فضولات از سالن بیرون برود.

                             جدول : مقدار مجاز و کشنده اکسیژن و گازهای مضر در مرغداری

بیماری CRD ناشی از تهویه نامناسب

تهویه مناسب در پیشگیری از بیماریهای تنفسی مانند CRD یا بیماری کمپلکس تنفسی، نقش بسزایی دارد. طبق نتایج یک مطالعه که مدتها پیش از ده آزمایشگاه تشخیص بیماریهای طیور واقع در ایالات متحده بدست آمد، مشخص گردید که بزرگترین عامل تلفات در میان طیور، بیماری CRD می باشد و همانگونه که می دانیم تهویه ناقص، مهمترین عامل زمینه ساز این بیماری است. طبق نتایج این تحقیق، ۱۷ درصد تلفات طيور مربوط به این بیماری بوده است. گرچه در کشور ما، پژوهش جامعی در این خصوص انجام نشده ولی با توجه به نقص تهویه در اغلب مرغداری ها، می توان حدس زد که علت نیمی از بیماریهای کشنده طیور، به تهویه ناقص و غیراصولی سالنهای پرورش طیور مربوط می شود. البته باید بیماریهای متابولیک دیگر مانند آسیت یا آب آوردگی محوطه بطنی را نیز به این فهرست افزود و آنگاه به اهمیت تهویه صحیح و اصولی در کاهش تلفات پرندگان و افزایش راندمان تولید پی برد.

این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که تهویه درست موجب کاهش رطوبت سالن و بستر می گردد و بیماریهای ناشی از مرطوب بودن بستر، مانند اسهال شکلاتی پرندگان یا کوکسیدیوزیس به این طریق کنترل می گردد. همچنین تهویه مناسب موجب تنظیم درجه حرارت سالن می شود و از بیماریهایی که زمینه ساز پیدایش آنها گرما یا سرمای مفرط هواست، پیشگیری می گردد. با این اوصاف و با در نظر داشتن طیف گسترده ای از بیماریها که به وسیله تهویه صحیح مهار می شوند یا به واسطه تهویه ناقص به وجود می آیند، می توان به جرأت ادعا نمود که در مرغداری های گوشتی کشور ما، نیمی از تلفات طیور، به تهویه ناقص سالن مربوط می شود.

طبق تحقیقات صورت گرفته بر روی ماکیان، به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، ۰۶/0مترمکعب هوا در هر دقیقه لازم است. البته مقدار هوای لازم برای پرندگان نژادهای پرخور و سنگین، کمی بیشتر از این مقدار میباشد. همچنین به ازای بیست مترمربع از مساحت سالن یک مترمربع پنجره در نظر می گیرند. پنجره ها بر روی دیوارهای طولی سالن طوری قرار می گیرند که درست روبروی هم نباشند تا از ایجاد جریان شدید هوا یا کوران  توسط هواکش مرغداری جلوگیری شود، از اینرو بهتر است در دیوار ضلع جنوبی ساختمان، پنجره ها را نزدیک کف و در دیوارضلع شمالی، پنجره ها را نزدیک سقف تعبیه نمود.

با این کار، هم آفتاب بیشتری در طول روز به داخل سالن میتابد و هم از جریان شدید هوا جلوگیری می شود. جهت باز شدن پنجره ها نیز باید رو به بالا باشد تا اینکه هوای وارد شده از پنجره ها، پس از برخورد به سقف سالن و گرم شدن، پایین برود و در اختیار پرندگان قرار بگیرد. در سالن های مرغداری رایج در ایران که سیستم تهویه باز اجرا می شود، با افزایش سن پرندگان، متابولیسم بدن آنها زیادتر شده و هوای مورد نیاز برای تنفس و سوخت و ساز نیز افزایش پیدا می کند. در این صورت، از تهویه مصنوعی یا مکانیکی استفاده می گردد. طبق محاسباتی که تجربه و آزمایش، درستی آنها را ثابت نموده است، با تقسیم طول سالن به عرض آن، تعداد هواکش مرغداری مورد نیاز بدست می آید و سپس با محاسبه مقدار هوای مورد نیاز در سالن ظرفیت هر هواکش مشخص می گردد.به عنوان مثال، اگر طول سالن ۶۵ متر و عرض آن ۱۵ متر باشد، تقریباً چهار عدد هواکش برای این سالن مورد نیاز می باشد. اگر ظرفیت این سالن، ده هزار قطعه و وزن متوسط هر پرنده، دو کیلوگرم باشد، کل وزن زنده طیور سالن 20000 کیلوگرم خواهد بود. با توجه به اینکه به ازای هر کیلوگرم وزن زنده ماکیان، ۰۶/0مترمکعب هوا در هر دقیقه لازم است، برای همه طیور سالن یاد شده ۱۲۰۰ مترمکعب هوا در هر دقیقه مورد نیاز می باشد. بنابراین برای چنین سالنی، چهار عدد هواکش که قدرت مکش هر یک ۳۰۰ مترمکعب در دقیقه باشد، باید نصب گردد.

توصیه میشود که در تهویه طبیعی، نسبت ورود هوا به خروج آن، کمتر از دو به یک نباشد و همچنین در تهویه مکانیکی نسبت ورود هوا به خروج آن، کمتر از سه به یک نباشد همچنین رعایت این نکته که تعداد هواکش مرغداری از تقسيم طول سالن به عرض آن حاصل می شود، سبب می گردد که حداکثر تعداد هواکشها در سالن های استانداردی که نسبت طول به عرض آن، حتی به هشت می رسد، زیاد نباشد و با این حساب، حداکثر هشت عدد هواکش مرغداری در سالن تعبیه شود، زیرا هواکشهای با قطر کم و سرعت زیاد، معمولاً صدای بلندی دارند به ویژه در هنگام شروع به کار، غرش ترسناکی ایجاد میکنند که موجب ایجادترسو تنشدر پرندگان می گردد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی