منظور از رفتار شناسی عمومی بلدرچین آن است که رفتارهایی را که او در زمان آزادی در طبیعت انجام می دهد بررسی کنیم که هنگامی که به صورت صنعتی نگهداری شود دیگر شاهد این رفتارها نخواهیم بود. البته این به آن منظور نیست که رفتارهایی را که پرنده در پرورش صنعتی از خود بروز می دهد دیگر نخواهیم دید بلکه منظور کامل و صحیح اینست که علاوه بر اکثر رفتارهای کلی ذکر شده در بخش اختصاصی و صنعتی، ما در زندگی طبیعی و وحشی بلدرچین شاهد این رفتارهای عمومی خواهیم بود که به توضیح آن ها خواهیم پرداخت .به عنوان یکی از مهم ترین مسائلی که می تواند در هر جاندار به ویژه حیوان پر تحرکی مثل بلدرچین تأثیر به سزایی در آرامش یا استرسش داشته باشد فضای مورد نیاز پرورش بلدرچین و همچنین دمای مورد نیاز پرورش بلدرچین در مکان پرورش و هوا مورد نیاز پرورش بلدرچین است. در ادامه به بررسی این عوامل در پرورش این پرنده زیبا میپردازیم.
رفتارشناسی عمومی بلدرچین (رفتارهایی وابسته به مهاجرت)
در مورد بلدرچین مسئله ای که شاید بسیاری از افراد حتی پرورش دهندگان آن ها را ندانند این است که بلدرچینها پرنده هایی مهاجر هستند و با تغییرات آب و هوایی از اکوسیستم محل زندگی شان مرتبا مهاجرت می کنند ولی مناظر زیبای از خود گذشتگی بلدرچین ها برای یکدیگر بسیار بیشتر و شنیدنی تر از زیبایی های بصری آن است که همان رفتار بلدرچین ها در حین مهاجرت است و البته در مورد سایر رفتارهای وابسته به مهاجرت باید گفت این رفتارها مشابه رفتارهای سایر پرندگان مهاجر است از جمله : جهت یابی، تغذیه و …. و فقط شاید استراحت آن ها متفاوت باشد که آن را توضیح می دهیم.
برای بلدرچین مهم نیست دسته ای که با آنها مهاجرت را آغاز می کند بزرگ باشد یا کوچک به هر حال مهاجرت خود را سر موقع آغاز می کنند و از خشکی ها می گذرند و هر چند ساعت یک مرتبه بر روی زمین فرود می آیند و پس از استراحت و تغذیه دوباره دسته به پرواز در می آید و راهش را ادامه می دهد تا آنجائی که دیگر خشکی نبوده و در زیر پای بلدرچین ها فقط آب های نیل و اطلس و سیاه و سرخ است که در این مرحله از مهاجرت گله دچار مشکل می شود زیرا دارای فیزیولوژی شنا نیستند و نه برای تغذیه بلکه حتی برای استراحت نیز نمی توانند فرود بیایند و امکان نابودی تمامی گله و سقوط همه آن ها به علت خستگی در آب های دریاها و اقیانوس ها بسیار زیاد وجود دارد ولی خداوند آن ها را نیز تنها نگمارده و راه حلی را پیش پایشان نهاده که البته باید نام آن را از خود گذشتگی نهاد.
تعدادی از بلدرچین ها در زمان رسیدن زمان استراحت خود را داوطلبانه به درون آب میاندازند و غرق می کنند و پس از دقایقی جنازه آنها بر روی آب می آید و آن هائی که هنوز در بالای همان منطقه مشغول پرواز هستند با دیدن جنازة هم قطاران خود به پایین فرود می آیند و بر روی آن ها می نشینند و خستگی خود را بر طرف می کنند و دوباره به پرواز در می آیند تا اینکه با به مقصد برسند و یا گروه داوطلب بعدی خود را به دریا بیاندازد و این چه صحنه ای است که همراه تو در زیر پاهای تو و به خاطر تو جان دهد پس ای وای بر من انسان که گاهی کمتر از یک پرنده ی کوچک هستم !!…
رفتارهای وابسته به اسارت
اسارت در مفهوم کلی به این معناست: زمانی که موجودی از محلی بزرگتر به محلی کوچکتر یا محدودتر منتقل شود خواه از تمام کره خاکی به درون قفسي باشد و خواه به درون مرغزاری ۱۰۰۰۰ هکتاری به صورت محدود شده و معنای آزادی نیز درست عکس این مسئله است.
در هر صورت زمانی که یک بلدرچین به جهت تزئین و آوازه خوانی به اسارت درآید و مستقیماً درون قفسی نگهداری شود این مسئله را اسارت پنداشته و دیگر به لحاظ غصه ای که دارد آوازه خوانی نمی کند. ولی اگر بلدرچین را برای مدتی حدود دو هفته درون فضایی بسیار کوچک نگهداری کنیم و این حالت را به عنوان اسارت به او القاء کنیم و پس از مدتی به درون قفسی بزرگتر رهایش کنیم معنایی که قبلاً به عنوان آزادی تعریفش نمودیم برای او بازخوانی می شود و به آوازه خوانی مشغول می شود. البته ممکن است کم اشتهایی و افسردگی را در پرنده به وفور مشاهده کنیم.
عوامل محیطی و تنش
در بررسی عوامل محیطی تنشی یا همان عواملی که ایجاد استرس می کنند به صورت بسیار آسان و راحت میتوان گفت که این عوامل همان عواملی هستند که باعث احساس خوشایند و راحتی در بلدرچین یا هر گونه دیگر جانور می شوند ولی با این
تفاوت که این عوامل آرامش را از حالت نرمال و طبیعی خود برای پرنده یا جانور خارج میشوند. مثلاً برای خود ما انسان ها نیز این چنین است. گرما به عنوان یک عامل بسیار مهم و حیاتی برای انسان به شمار می رود، ولی به شرط آنکه از درجه آسایش خود برای انسان که حدود ۲۰ درجه سانتی گراد است خارج نشود و کمتر و بیشتر نشود.
این مسائل در مورد بلدرچین ها نیز صادق است. پس عوامل تنش زا را می توان بدین صورت تعریف کرد که عوامل تنش با استرس زا عبارتند از عواملی که ایجاد آرامش برای جوان می کنند به شرطی که از وضعیت نرمال خود برای همان جانور خارج شوند به همراه یکسری از عوامل فرا محیطی مثل صوت و برخی مسائل روانی دیگر مثل اسارت و قفس.
هرگز نباید این مسئله را در مورد اهمیت استرس فراموش کنیم که استرس می تواند زمینه ساز بسیار خوبی برای ظهور بیماری هایی چون نیوکاسل، آریزیپلاس شود و با استرس ناشی از نوک چینی مارک را در گله بلدرچین ما مستعد کند.
به طور کلی با رعایت عوامل فیزیکی می توان نتایج زیر را مشاهده نمود و باز برای بالانس کردن درست همین عوامل فیزیکی باید به فیزیولوژی، مرفولوژی و به ویژه رفتارشناسی دام توجه کرد:
کنترل عوامل ← آسایش و سلامت بلدرچین ←تولید بالا ←راندمان اقتصادی بالا
حال پس از توضیح و مقدمه چینی در مورد این مبحث به سراغ توضیح آن ها می رویم که بصورت زیر می باشد:
1 – فضا:
همانطور که در بخش فضا برای بلدرچین فضای مناسب را هم در سیستم بستر و هم در سیستم قفس به طور جداگانه توضیح دادیم دریافتیم که بهترین فضای لازم جهت هر بلدرچین فضایی معادل ۲۰۰ سانتی مربع یا 02/0 متر مربع است. البته همین فضاهم تا حدودی برای بلدرچین کم محسوب می شود ولی تفاوت آن ناچیز و مقرون به صرفه است. در کل این فضای آسایش را تنها به سطح نمی توان اختصاص داد و باید فضایی را نیز برای ارتفاع فارم در نظر گرفت، که مطمئنا هرچه ارتفاع بیشتر باشد درجه آرامش حيوان نیز بالاتر می رود. مثل این می ماند که شما را در یک اتاق با ارتفاع نیم متر به حالت خمیده یا با ارتفاع ۲ متر یا در فضایی بدون سقف و زیر آسمان قرار دهند. حتماً یک انسان سالم در زیر آسمان به شرط آرام بودن آن ؛ احساس بهتری دارد.
بلدرچین ها همانند سایر موجودات زنده به خوردن و آشامیدن نیز نیاز دارند و به همین جهت برای انجام این اعمال حیاتی نیاز به فضایی مناسب دارند به طوری که فضای دانخوری با ابخوری موجود در سالن پرورش به اندازهای باشد که پرنده را به زحمت نیندازد و او را مجبور به پرخاش و مبارزه بر سر آب و غذا با سایر هم نوعان خود نکند که پیرامون این موضوع نیز در بخش مربوطه بحث شده است و یا اینکه او را مجبور به طی مسیری طولانی کند. پس کلا در بخش فضا ما فضای مورد نیاز پرورش بلدرچین را برای موارد زیر که به طور خلاصه تکرار می کنیم لازم داریم:
- فضای استراحت پرنده
- فضای ویژه آبخوری برای هر پرنده
- فضای ویژه دانخوری برای هر پرنده
- – فضای حرکتی و در برخی سیستم ها پرواز
فضای مورد نیاز پرورش بلدرچین به طور حتم علت اساسی است یک بلدرچین در یک فضای کم احساس استرس زا تحمیل می نماید عدم توانایی انجام فعالیت های طبیعی حیوان می باشد که خود این امر نیز پیامدهایی نظیر افسردگی، ایجاد مشکل در اندامهای حرکتی و پرخاش می شود. که خود این ها نیز باعث تنش در بلدرچین ها می شود.
البته هرگز نباید این موضوع فراموش کرد که فضای مورد نیاز پرورش بلدرچین نباید بیش از حد نه تنها برای پرنده مفید نمی باشد، بلکه می تواند به ضرر پرورش دهنده هم باشد. پس بهتر همان است که ارقام استاندارد و ذکر شده را در پرورش رعایت کنیم. از جمله این ضررهای اقتصادی می توان به کاهش چشمگیر تخم گذاری بلدرچین های ژاپنی اشاره نمود.
پس هر چه تجمع و تراکم بلدرچین ها را در یک قفس با یک سالن افزایش دهیم ، مضراتی چون کاهش رفتارهای جنسی و تلفات بالا را باید متحمل شویم و با صرف هزینه ای به نسبت کم در افزایش فضا از هزینه هایی که بعداً بر ما تحمیل می شود جلوگیری می کنیم .
در کل فضای استاندارد بلدرچین را اینگونه تعریف می کنیم که عبارتست از فضایی که بلدرچین ها در آن علاوه بر آزادی های کافی و داشتن احساس آرامش از ابتلا به بیماری های احتمالی مصون باشند و از سوی دیگر در نهایت توجیه اقتصادی، برای پرورش دهنده ی خود باشد.
۲ – هوا
بعد از فضا که به نظر اینجانب مهمترین رکن در ایجاد یک امنیت روانی و جسمی برای بلدرچین است نوبت به هوای مورد استعمال این پرنده می رسد. همان گونه که در فصول گذشته به آن اشاره کردیم به طور طبیعی با افزایش فعالیت بدن ، سوخت و ساز و متابولیسم بیشتری را انجام می دهد که این سوخت و سازها مستلزم حضور اکسیژن هواست. پس تعداد تنفس و مصرف هوا در جاندار افزایش می یابد که بلدرچین نیز از این قاعده مستثنی نیست به ویژه در زمانی که آنها را برای اعمالی چون جفت گیری در کنار یکدیگر قرار می دهیم و یا در سنین پایین جوجگی به سر می برند.
ما در این بخش به معرفی و خصوصیات فاکتورهای جدیدی در هوا می پردازیم که به شرح زیر هستند:
الف- گازهای موجود در هوا
در سالن های پرورش بلدرچین حضور بوهای نامطبوع مقداری شدید تر از مرغداری های صنعتی است به ویژه زمانی که بلدرچین ها را بر روی بستر پرورش می دهیم و این موضوع بعلت حضور گازهای سمی و مضر نظیر آمونیاک و سولفید هیدروژن است که بعضاً در مدفوع پرنده یافت می شوند و برای سلامتی خود پرنده هم خطرناک است و ممکن است موجب مرگ آن شود پس بهتر است از سیستم قفس به ویژه در پرورش بلدرچین آن هم همراه با نوارهای کودکش استفاده کنیم تا کود را به طور دست نخورده و کامل به بیرون از سالن منتقل نماید تا در صورت قطع ناگهانی برق به مدت طولانی تر زیاد نگران خفه شدن بلدرچین ها توسط این گاز های سمی نباشیم زیرا ممکن است ژنراتور سالن به اندازه کافی برای فعال کردن تمام سیستم های برقی قدرت نداشته باشد به ویژه که گازهای نام برده سنگین تر از هوا بوده و به ترتیب از پایین به بالا بلدرچین ها را در قفس ها خفه میکنند . یعنی حضور گازها طوری نیست که در تمام فضای سالن پخش شوند تا غلظت آن ها کم شود بلکه کاملاً بر عکس است که خطرناک ترین آن ها از میان این دو گاز آمونیاک است چون هم غلظت پایین آن موجب ضرر است هم غلظت بالای آن که گاهاً موجب تلفات سنگین است و مهمتر آنکه گازی مثل سولفید هیدروژن از به هم خوردن کودها در فضا جاری می شود ولی آمونیاک به طور خودکار چون مستقیماً از مدفوع خارج می شود وارد هوا می شود و سریعتر منتشر می شود. زمانی که مدیر مزرعه درون سالن حرکت می کند و هیچگونه بویی را احساس نمی کند یعنی غلظت آمونیاک موجود در هوای سالن کمتر از ppm 10 است یکی از علائمی که میتوان علاوه بر بوی حاد آمونیاک ، حضور بیش از حد آمونیاک را در سالن حس کرد تحریک چشم ها به صورت آبریزش یا قرمزی و همچنین تحریک مخاط دستگاه تنفس است.
دومین گاز خطرناک سالن، سولفیدهیدروژن است که بطور مستقیم درون مدفوع وجود ندارد و از تخمیر بی هوازی کودها حاصل می آید و تنها با بهم خوردن کود ها آزاد می شود و همانطور که گفته شد این گاز در پرورش بر روی بستر از پرورش در قفس خطرناک تر است. زیرا دقيقاً بالای سر بلدرچین ها قرار گرفته و منحصر به یک طبقه خاص قفس نمی شود و لذا غلظت آن نیز با انتشار کم نمی شود و همچنین به علت بستر و حضور کود در آن احتمال تولید آن در اینجا بیشتر است. از جمله علائمی که می توان حضور گاز را در سالن احساس کرد عبارتست از : بوی گاز، تحریک چشم ها مثل گاز آمونیاک، تحریک دستگاه تنفسی توسط سرفه های پیاپی در غلظت های بالاتر تاول های دستگاه تنفسی و اگر خیلی شدید شود موجب مرگ می شود جالب اینکه این گاز بیشترین درصد تلفات را میان گازهای سمی در سالن های پرورش بر روی بستر به خود اختصاص می دهد و این بعلت عادت بلدرچین در بهم زدن بستر به کمک پا و نوک است یا به اصطلاح محلی پاله دادن بر روی خودش که مواد بستر را بر روی خودش می ریزد به ویژه در زمان فصل گرما.
گاز مضر دیگری که مستقیماً از کود حیوان استحصال می شود و نه مستقیما باعث ایجاد ضرر و لطمه به حیوان می شود متان است . گازی که نه رنگ دارد و نه بویی سبکتر از هواست و با تجمع در زیر سقف سالن دو خطر عمده را متوجه گله بلدرجين ما می کند که مهم است تا بدانیم که تولید این گاز از کود این حیوان بسیار بیشتر از مرغ است که این دو خطر به ترتیب اهمیت شامل :
- کاهش دادن میزان غلظت اکسیژن موجود در هوای سالن با افزایش غلظت خود، که می تواند موجب خفگی شود.
- باز با افزایش غلظت به ۱۵- 5 درصد که خطر آتش سوزی در زیر سقف سالن را به همراه دارد.
ولی من حيث المجموع گازی سمی نمی باشد و قبل از آنکه بتواند کاری بکند گازهای دیگر وارد عمل می شوند.
بعد از اتمام بررسی گازهای مضر نوبت به گاز بسیار مفید و حیاتی اکسیژن می رسد. همانطور که احتمال خطر با افزایش میزان گازهای مضر افزایش می یافت این احتمال با اکسیژن رابطهی عکسی دارد. اکسیژن که همانند متان گازی بی رنگ و بی بو است باید حداقل به میزان ۱5 میلی لیتر بر متر مکعب برای تنفس راحت بلدرچین بالغ در فضای سالن حضور داشته باشد که با توجه به علائمی نظیر تنفس های سنگین و در موارد حاد بی رمقى به همراه تقلا و منقارهای باز می توان به کاهش میزان آن در سالن پی برد.
ب – ذرات معلق در هوا و رطوبت موجود در آن
ذرات معلق در هوا منشأ جامد دارند و یا مایع که به آن هایی که منشأ جامد دارند گرد و غبار می گویند که اندازه آنها حدود mm 1 – mm 1. 0 است که لفظ Air born نیز به آن ها اطلاق می شود.
ذرات ریز تر آئروبرن ها می توانند میکروارگانیسم ها را بر روی خود توسط جریان هوا از پرنده ای به پرنده ای دیگر منتقل کنند. پس باید منشأ این ذرات را در یک سالن پرورش بلدرچین شناسایی نمود تا با کنترل آن از افزایش این ذرات در هوای سالن پیشگیری کنیم. عواملی که در یک سالن می توانند منشاء airborn باشند شامل: خوراک ( به ویژه نوع آردی آن ) ، بستر( به ویژه در پرورش بر روی بستر) ، کودهایی که رطوبت خود را از دست داده اند ، بقایای بلدرچین ها (به ویژه که دارای پرهای ریز و کوچک هستند)
پس برای جلوگیری از آثر وبرن های خوراک می توان تا حدودی نرمال رطوبت خوراک در حال استفاده را افزایش داد و یا از خوراک های پلت استفاده کرد یا به همراه خوراک البته در مواقع ضروری اماچ بدهیم و برای بستر میتوان رطوبت بستر را به اندازة کافی ( نه آنقدر که موجب رشد قارچ ها و انگل ها شود) افزایش دهیم و در صورتی که در سیستم قفس فعال هستیم حتما از کودکش استفاده کنیم تا از همه مضرات کردها در امان باشیم. ولی کلاً برای تمامی موارد حضور یک سیستم تهویه قوی و خوب در سالن تأثیر بسیار بسزا و مؤثری را در کاهش air borns دارد.
حال اگر نوبتی هم باشد نوبت ذرات معلق با منشأ مایع است که این ذرات هم می توانند همانند airborns بسیار خوب ناقل میکروارگانیسم ها از طریق جریان هوا باشند. این ذرات نیز که منشأ آنها می تواند برخی مواد فرّار، آب آبخوری ها، رطوبت بیش از حد بستر و فضولات ، ترشحات دستگاه تنفس پرنده باشند. همانند آئروبرن ها با قطری کمتر از nm 10می توانند تا اعماق دستگاه تنفسی نفوذ کنند و به همراه خود عامل بیماری را منتقل کنند و گویی کوچک شدن آن ها با درصد بیماری زایی آن ها رابطه مستقیم دارد که برای کنترل آن ها باید تهویه و رطوبت را با هم تنظیم نمود، رطوبت بستر را کنترل کرد، باز هم فضولات را از سالن ها خارج کرد و هوا را تا حد امکان ضدعفونی نمود تا ذراتی که به (aircell) می گویند کنترل شوند. برای ترشحات پرندگان نگرانی زیادی وجود ندارد مگر در هنگام شیوع یک بیماری به ویژه از نوع تنفسی یا گوارشی.
در کل حضور ذرات آئروسل آب در هوا برای پرنده ای مثل بلدرچین تا حد نرمال خود بسیار هم لازم است چراکه این ذرات همان رطوبت هوا را تشکیل می دهند و چه در حالت افزایش از استاندارد و یا کاهش از این مرز میتواند خطر ناک باشد که در ابتدای امر موجب سختی تنفسی می شود که خود تنش فراوانی را به همراه دارد. البته میزان استاندارد در بخش مربوطه توضیح داده شده است.
٣- دما
در مورد چگونگی دما در مقاله مربوطه توضیحات کافی داده شد و در اینجا تنها با ذکر نام آن و بررسی برخی مطالب قصد آن را داریم تا چگونگی تأثیر گذاری تغییرات دمای مورد نیاز پرورش بلدرچین را بر روی بلدرچین به عنوان یک عامل استرس زا بررسی کنیم و برای شروع به سراغ روند سیر تغییرات به همراه روند ایجاد استرس می رویم.
در تمامی موجودات زنده اعم از بلدرچین زمانی که جاندار از وضع آسایش دمایی خود خارج می شود به کمک رفتارهایی که در بخش رفتارشناسی به آنها اشاره کردیم سعی در تعدیل و کنترل این اختلاف دما چه در جهت افزایش و یا چه در جهت کاهش دارد در صورتی که پرنده نتواند اختلاف دما را جبران نماید به سراغ بازخوردها و رفلکس های فیزیولوژیک می رود.
برای مدیریت دمای مورد نیاز پرورش بلدرچین زمانی که دما افزایش می یابد پرنده با کاهش میزان خوراک و به ویژه کلسیم که در کیفیت پوسته تخم مؤثر است و در عوض با افزایش میزان مصرف آب به این اختلاف دمایی پاسخ فیزیولوژیک می دهد. و یا بر عکس در مثالی دیگر می توان کاهش تولید را در بلدرچین به طور واضح مشاهده کرد.
برای مدیریت دمای مورد نیاز پرورش بلدرچین باید این را دانست برای پرنده ای مثل بلدرچین تحمل گرما بسیار سخت تر است از تحمل سرماست. زیرا طبع بلدرچین گرم است و از لحاظ فیزیولوژیک بدن پرنده گرمای کافی تولید می کند به هر حال در صورتی که پرنده نتواند به هیچ طریق دمای بدن خود را تعدیل نماید حتما باید منتظر مرگ او باشد.
به هر جهت از گفته های فوق می توان اینگونه دریافت که انجام تمامی اعمال فوق از مرحله اول تا آخر برای رساندن دمای بدن به درجه آسایش به عنوان اعمالی استرس زا محسوب می شود. دقیقا مشابه زمانی که یک انسان در دمایی بالا گرفتار شده است که برای تعدیل این دما با به سایه می رود و با خود را به زیر باد کولر میرساند. در صورت عدم رسیدن به حالت آسایش شخص شروع به دادن پاسخ های فیزیولوژیک می کند . مثل عرق ریختن، بی حال شدن یا همان کاهش فعالیت که اگر باز هم نتواند به دمای خنثی خود را برساند. دمای بدن بالاتر رفته و انسان را وادار به فعالیت بیشتر می کند که این فعاليت خود حالت فیدبک مثبت را اجرا نموده و به گرمتر شدن بدن کمک می کند و در پایان شخص دچار گرمازدگی و نهایتاً مرگ می شود این مبحث با فضا در ارتباط بوده و می توانند با هم رابطه ای نزدیک و تنگاتنگ برقرار کنند یعنی به گونه ای که از رفتار خود پرنده پیداست در حین سرما پرندگان به دور هم جمع می شوند و به هم می چسبند یعنی فضا را کم می کنند و تراکم را زیاد و در هنگامه ی گرما از هم دور می شوند یعنی فضا را افزایش می دهند و تراکم را کم همچنین عوامل دیگری نظیر تهویه و رطوبت هم با این عامل روابط خود را دارند که تهویه و رطوبت هر دو می توانند روابط عکس با دما داشته باشند.
چند روش که می تواند در برای مدیریت دمای مورد نیاز پرورش بلدرچین به ویژه گرما کمک کند:
- همیشه بر اساس سن بلدرچین ها و رابطه ی عکس دما و جریان هوا عمل کنیم و تعداد مناسبی فن را روشن نگه داریم که شاید بتوان مدعی آن شد که مهمترین روش در کنترل گرما است.
- به رفتار پرنده توجه کنیم.
- روش تهویه طولی معمولاً در مناطق گرمسیری به کاهش دما بیشتر کمک می کند به شرط آنکه هرگز بیش از نیمی از فن ها در حالت خاموش نباشند.
۴- نور
علاوه بر دمای مورد نیاز پرورش بلدرچین در مورد پیرامون نور و چگونگی انتشار و تنظیم درمقاله مربوطه توضیحات کافی و وافی را دادیم و این را نیز قید کردیم که مسئله نور در تولید مثل ، رشد، بلوغ و تولید پرنده مؤثر است. و همین موضوع باعث می شود تا ما متوجه آن شویم که با عدم رعایت میزان استاندارد آن در واقع باز داریم به پرنده نوعی استرس و تنش را وارد می آوریم . برای مثال همین طول مدت نور دهی که در برخی مواقع آن را به مدت ۲4 ساعت می رسانیم خود یک نوع تحميل تنش در بلدرچین است که البته فوائد پک این چنین تنشی در بلدرچین بیشتر است از مضرات آن است.
پس برای انسان مفید است ولی شدت نورهای ذکر شده تا حد امکان به صورت طبیعی است و در نتیجه استرسی را تحميل بلدرچین ها نمی کند و ليكن مدت نوردهی تنها فاکتور در کل پرورش به شمار می رود که می تواند برای بلدرچین ها ایجاد استرس و تنش نماید زیرا همانطور که قبلاً ذکر شد به نظر اینجانب هر فاکتوری که در پرورش هر موجودی از حالت طبیعی خود خارج شود می تواند برای آن موجود تنش زا باشد. من باب مثال شخصی که شب کار است همیشه چه از نظر جسمی و چه از نظر روانی دچار تنش است یا حتی انسانی که دچار کم خوابی یا بد خوابی است و این تنش به آن خاطر است که به طور طبیعی انسان باید در طول شب به خواب و استراحت بپردازد در طول روز یا صبح فردای آن !…
پس کم تنش ترین برنامه نوری به صرف نظر از مسائل اقتصادی آن همان برنامه نوری خورشید برای بلدرچین ها به حساب می آید با همان شدت و همان مدت.
۵ – صوت
صورت مسئله ای است که در تحقیقات بعمل آمده بسیار کم به آن پرداخته شده است لذا در اینجا نیز توضیحات محدود است و البته صوت و با همان صدا مسئله ای نیست که در امر دامپروری و پرورش بلدرچین زیاد به کار پرورش دهنده بیاید و اگر به نکات زیر عمل نمائیم مطمئناً با هیچ گونه تنشی در بلدرچین ها از بابت صدا مواجه نخواهیم شد. کلا محدود شنوایی پرندگان بین ۵۰ هرتز تا بیش از ۲۰ کیلوهرتز است که بهترین دامنة شنوایی آن ها بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ هرتز است و این درحالی است که دامنه شنوایی هرتز می باشد و البته تا حدی میتوان به این مسئله اقرار کرد که صوت نمی تواند به اندازه ای که برای انسان ایجاد آزار نماید برای یک بلدرچین آزاردهنده باشد.
پس از بابت این مسئله زیاد نگرانی وجود ندارد و تنها مسئله ای که می ماند صدایی همانند صدای فن هاست که در یک فارم صنعتی بلدرچین ها می توانند بشنوند که پس از گذشت مدت زمان بسیار کوتاهی گله به آن عادت کرده و بود و نبود آن برای طیور یکسان می شود این خود می تواند مانند یک سپر صوتی در مقابل سایر اصوات عمل کند و لیکن هر چه فن تهویه از طیور دورتر باشد بهتر است که این نیز از دیگر مزایای سیستم فن جت است و از طرف دیگر تنها در صورت خاموش و روشن کردن های مکرر فن هاست که می توانیم در استارت اولیه آن ها به گله استرس صوتی وارد کنیم که با توجه به این اصل که هرگز نباید هوای تازه را به ویژه از پرندهای مثل بلدرچین دریغ کنیم از این نظر می توانیم خیالی آسوده داشته باشیم. پس همانطور که در بخش زمین مورد استفاده ذکر شد مزرعه را حدالامکان باید از مراکز صنعتی، فرودگاه ها و کلاً سر و صدا دور نگهداریم تا کاملاً از این دست آلودگی ها دور باشیم و خودمان هم از ایجاد سروصداهای اضافی و نا به هنجار در مزرعه و محل فارم خودداری نمائیم.
۶- عوامل فرامحیطی
برای این عوامل زیاد بحث نمی کنیم زیرا این عوامل بیشتر در جنبه های روانی ریشه دارند به طوری که در یک سالن حیوان می تواند فرق یک انسان عصبانی و اخمو را با یک انسان آرام و مهربان تشخیص دهد و محبت را به خوبی می فهمد، می ترسد، عصبانی می شود و همچنین غمگین و ناراحت می شود، از خانواده و حریم خود با تمام قدرت به خاطر دفاع می کند و من نمی توانم این را به حساب غریزه بگذارم. و به تجربه به من اثبات شده که حیوانات هم شعور دارند، بسیار می فهمند و عاشق می شوند. در اینجا قضاوت را به عهده شما می گذارم . آیا اگر آن را رنجیده کنیم تولید آن تحت تأثیر قرار می گیرد یا خیر؟…
از جمله عواملی که در مورد آن ها صحبت کردیم می توان به عملیات نوک چینی در بلدرچین اشاره کرد. باز هم تأکید می کنم در این فصل ما هیچ گونه کاری با فواید اعمال انجام شده نداریم تنها به این مسئله می پردازیم که آیا برای پرنده مد نظر ما ایجاد تنش می کند یا خیر و مسئله نوک چینی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
این عمل که با ایجاد درد باعث بروز تنش در بلدرچین ها می شود به دلیل تشکیل یکسری عقده های عصبی در محل قطع شدگی است که باعث ارسال پیام درد به مغز می شوند. هنوز در ست مشخص نیست که انجام این عمل چگونه است، بهتر است انجام شود یا خیر؟ زیرا در صورت عدم انجام ممکن است باعث بروز استرس دیگری در آینده شویم که همان کانیبالیسم یا خودخوری است و اگر انجام شود باعث هدر رفتن میزان قابل توجهی دان در اثر ریزش از نوک پرنده مذکور می شویم .
همچنین طبق بررسی که اینجانب انجام داده ام ضرر استرسی که به بلدرچین وارد می شود، ضرری را که یک دامدار باید از بابت ریزش خوراک از نوک قطع شده پرنده متحمل شود در برخی مواقع بیشتر از خسارتی که بر اثر کانیبالیسم بر او شاید، اما ، اگر در آینده تحمیل شود زیرا کانیبالیسم که عارضه ای است که یک سر آن در ژنتیک ریشه دارد که در ژنهای بلدرچین زیاد غالب نیست و به ندرت دیده می شود. که حتی این بیماری را با برخی برنامه های نوری با روانی می توان تا حدی رفع کرد. به هر حال اگر قصد انجام چنین عملیاتی را دارید باید آن را در سنین ۲۰ – ۳۰ روزگی انجام دهید. زیرا استرس وارده بر بلدرچین بسیار کمتر می شود.
از جمله سایر عوامل فرامحیطی دیگر که در بلدرچین ها ایجاد استرس و تنش می کند می توان به نگهداری پرندهی پر تحرک و پر جنب و جوش بلدرچین در قفس که باعث افسردگی آن می شود و یا همچنین تولک بری اجباری که در بلدرچین ها به لحاظ مسائل اقتصادی و مدیریتی بسیار بسیار کم انجام می شود اشاره کرد.
نظرات کاربران
2:27:55 AM