کولیک یا درد شکمی در اسب یک بیماری نیست بلکه دردهای شکمی را که توسط بیاری از ناهنجاری­ ها ایجاد می­شوند، تحت این نام می­شناسند. علت عمده بروز این دردها، اتّساع معده یا روده­ هاست که شاید در نتیجه تجمّع گازها، مایعات یا خوراک، در اثر بروز انسداد در دستگاه گوارش یا حرکات نامنظم روده ایجاد شوند. اصولاً باید به محض مشکوک شدن نسبت به کولیک دامپزشک را مطلع ساخت. درادامه این پست به بررسی کولیک یا درد شکمی در اسب و همچنین پیچ خوردن روده اسب  را بررسی می کنیم.

کولیک

همچنین در چنین مواقعی علوفه و خوراک را نیز باید از دسترس حیوان دور نمود و او را تنها گذاشت مگر آن که اسب به قدری در اثر درد وحشی شده باشد که امکان آسیب رساندن به خود را داشته باشد. در صورت بروز این مشکل باید اسب را به آرامی راه برده و نیز گرم نگه داشت.

 کولیک انقباضی

کولیک انقباضی یا همان دل درد اسپاسمی در اثر انقباض و تنگ شدن ناگهانی دیواره ماهیچه­ ای روده ایجاد می­ شوند. دلایلی مختلفی ممکن است موجب بروز این اختلال شوند که از آن­ها می­توان به تخریب دیواره روده در اثر مهاجرت لارو استرانگیل یا خوردن و نوشیدن بلافاصله پس از فعالیت شدید بدنی اشاره نمود.

معمولاً اسب در چنین شرایطی ناآرام و پریشان شده، ضمن تعریق شدید دایماً به بالا و پایین می­پرد. همچنینی ممکن است به یک نقطه خیره مانده و از پهلو لگد بزند و شیهه بکشد. در صورت بروز کولیک انقباضی ضربان قلب تا حدود 92- 68 ضربه در دقیقه افزایش می­یابد. و در موارد حاد حتی به بالاتر از 100 ضربان در دقیقه هم می­رسد. به موازات آن، میزان تنفس نیز تا حدود 80 بار در دقیقه بالا می­رود و حرارت بدن هم افزایش پیدا می­کند. در اسب ­های بیمار معمولاً میزان مدفوع دفع شده کم است اما شرایط را می­توان به سرعت با اقدام به موقع به وضع عادی برگرداند. در صورتی که درمان با داروهای شل کننده عضلات انجام گیرد عمدتاً مشکل به زودی برطرف می­گردد.

 کولیک ناشی از یبوست

این نوع کولیک تقریباً 30 درصد تمامی کولیک­ها را شامل می­شود که در اثر انباشتگی مواد خوراکی در روده بزرگ به وجود می­آید. این مشکل اغلب در خمیدگی لگنی روده بزرگ جایی که روده در نزدیکی لگن باریک شده و به سمت سینه برمی­گردد روی می­دهد.

این اختلال ممکن است در اثر خوردن مواد بستر توسط حیوان ایجاد شود و یا زمانی که حیوان از تغذیه یا علوفه سبز تازه گرفته شود و علوفه خشک در اختیارش قرار گیرد روی دهد. اسب ­هایی که دچار این نوع کولیک شده ­اند اغلب اوقات از درد زیادی رنج نمی­برند بلکه کسل می­شوند و پوششی رنگ پریده دارند؛ همچنین به شکلی غیر طبیعی و ناراحت بالا و پایین می­پرند و بیشتر از همیشه سروصدا می­کنند.

دامپزشک در زمان مواجهه با این کولیک باید دست خود را داخل راست روده قرار داده و سعی نماید محل انسداد را پیدا کند. علاوه بر این می­توان با مسکّن و یا مقدار زیادی پارافین مایع یا مواد مشابه دیگر از طریق لوله معدی در اختیار اسب قرار دهد.

 کولیک نفخی

کولیک نفخی در اثر تشکیل گازها در روده به وجود می­ آید و اغلب بسیار دردناک است. در چنین حالتی اسب­ها عرق می­کنند و به صورت وحشیانه روی زمین غلت می­زنند که طی آن خودشان را مجروح می­سازند. تشکیل گاز ممکن است در قسمت پشت خوراک انباشته شده در روده صورت گیرد که در این صورت گاز در روده می­پیچد و تولید درد می­نماید. همچنین ممکن است این گاز در اثر تخمیر غذا در معده یا روده کوچک به وجود آید.

پیچ خوردن روده

پیچ خوردن روده اسب ناراحت کننده ­ترین و در عین حال جدّی­ترین شکل کولیک می­باشد. در این نوع کولیک، روده پیچ می­خورد و داخل خود حرکت کرده و حول روده بند خود می­پیچد که در نهایت جریان خون در روده قطع می­شود. در صورت بروز این مشکل، اسب­ها به صورت غیر قابل کنترلی وحشی می­شوند و در برخی موارد به حالت مرگ می­افتند. در پیچ خوردن روده اسب مراقبت­های فوری دامپزشکی حیاتی است و اگر اسب بتواند زنده بماند انجام عمل جراحی شکم بسیار ضروری است.

 عوامل مستعد کننده بروز کولیک

• دسترسی ناگهانی به میزان زیادی مواد خوراکی غنی مانند علوفه سبز تازه، غلات، سیب ­هایی که از درخت افتاده ­اند و علف­های هرز آبدار
• تغییر برنامه روزمره، ورود حیوان به اصطبل یا محیط جدید.
• فعالیت غیر منظم یا تغییر در برنامه غذایی معمول.
• انجام فعالیت با معده پُر.
• خستگی مفرط
• خوردن یا نوشیدن بلافاصله بعد از انجام کارهای پرسرعت
• مصرف خوراک فاسد و کپک زده.
• تغییر ناگهانی رژیم غذایی
• دندان­های تیز
• استفاده از آخورهای با ظرفیت زیاد خوراک

 پیشگیری از کولیک

با وجود تمام مشکلات، مدیریت خوب اصطبل و تغذیه صحیح پاسخ این مسئله هستند:

• تغذیه جداگانه هر اسب، با توجه به ویژگی­ها و مزاج مخصوص آن.
• تغذیه خوراک به مقدار کم در دفعالت زیاد طی وعده­ های غذایی منظم حتی در تعطیلات آخر هفته.
• تغییر رژیم غذایی به صورت تدریجی به نحوی که در زمان آماده ­سازی جیره نباید مواد خوراکی متراکم (کنسانتره) را روزانه را روزانه بیش از 5/0 کیلوگرم افزایش داد.
• داشتن برنامه تمرین منظم و از پیش تعیین شده.
• تغذیه با خوراک­ های یا کیفیت بالا و نگهداری شده دور از دسترس جانوران و حشرات موذی.
• ادامه روند روزمره حتی هنگام دوری از مزرعه اصلی.
• خنک کردن اسب­ها بلافاصله پس از فعالیت شدید بدنی قبل از این که اجازه پیدا کند تا چیزی نشود و مقداری غذا بخورد.
• بازبینی دندان­ها و سوهان زدن منظم آن­ها.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی