کبک یکی از پرندگانی است که داری انواع مختلفی دارد .در ادامه به انواع کبک شامل سیاه خروس ،تیهو،کبک دری ، خاسه،دراج ،جیرفتی و غیره را بررسی و خصویات ظاهری ، صدا ، و زیستگاه آن ها را بررسی می کنیم.

کبک از سلسله kindorn حيوانات Animal وزیر سلسله subkingdomپر سلولی ها Metazoa و شاخه Phylum طنابدارانchordota-زیر شاخه subphylum مهره داران Vertebrata-رده class پرندگان Aves راسته Order پرندگان شکاری Galliformis خانواده Family ماکیان phasianidae می باشد. کلا تیره ماکیان شامل پرندگان خشک زی هستند که پاشایی لخت – دارای سیخک – بالهای کوتاه که امکان پرواز بلند مدت و طولانی را به آن ها نمی دهند- پر جنب و جوش و … می باشند. قرقاول – بلدرچین – تیهو و … از راسته پرندگان کبک مانندی هستند که کلا تیره بنام ماکیان را تشکیل می دهند.

سیاه خروس Tetrao mlokosiewiczi

مشخصات ظاهری : سیاه خروس ۴۰ تا ۴۶ سانتی متر طول دارد و جثه اش بزرگ است. پرنده نر سیاه رنگ با جلای سبز آبی است. زیر بال های آن سفید و گرد با انحنایی به دورن می باشد. دم دو شاخه ، دو لکه سفید روی شانه ها و یک لکه قرمز تاج مانند بالای هر چشم دیده می شود. پرنده ماده کوچک تر از نر است وبه رنگ قهوه­ای خرمایی با راه راه عرضی تیره می باشد. زیر تنه ای خاکستری، دم بسیار کوتاه تر از نر که انتهایش مستطیلی شکل است و قرمزی بسیار کوچک و غیر واضح تاج مانندی بالای چشم اش خود نمایی می کند. پرواز سیاه خروس پر سر و صدا است و هنگام نمایش های جنسی که اوایل غروب و صبح زود انجام می گیرد، پرنده نر با سر و صدا ، جست هایی در هوا ، تا ارتفاع 5/1 متر می زند.

صدا: صدای این پرنده از گلو بر می آید که در نرها شبيه، ((چر -چر، Chr-Chr))و سوت مانند و در ماده ها با صدای نسبتا بلند، شبیه، کبک شنیده می شود.

زیست گاه: سیاه خروس در حاشیه جنگل ها و مناطق کوهستانی و مرتفع به سر برده و در زیر بوته های کوتاه یا پای صخره ها آشیانه می سازد. در ایران به تعداد متوسط در شمال استان آذربایجان شرقی دیده می شود.

سیاه خروس

تیهو Griseogularis Ammoperd

مشخصات ظاهری : این پرنده ، ۲۵ سانتی متر طول دارد و از پرندگان مورد علاقه شکارچیان است کهبه رنگ قهوه ای شنی با دم کوتاه دیده می شود.

از کبک کوچک تر است و می تواند به آسانی و به سرعت در میان صخره ها و در شیب های تند بدود. در هر دو جنس پرهای بیرونی دم، در پرواز به رنگ بلوطی دیده می شود. در پرنده نر، سر، چانه و گلو به رنگ خاکستری است و نوار چشمی پهن و سفیدی که در حد بالا و پائین آن خط سیاهی دیده می شود، دارد. خط سیاه بالایی در پیشانی پهن تر است و تا بالای منقار امتداد دارد. منقار نارنجی رنگ است و پهلو ها به شکل واضحی دارای ۵ تا ۷ نوار دارچینی بلوطی است که رگه های سیاه با رنگ آمیزی خاکستری در لابه لای آن دیده می شود که در زیر تنه نخودی رنگ است. پرنده ماده و تیهو های جوان به رنگ شنی کم رنگ و عموما یک دست دیده می­شوند.

صدا: صدای این پرنده شدید و تکرار ((هوایت ،Who if))یا ((ووی د- ووی د،WUiid – WUiid))است و در پرواز شبيه ((بیت-بیت-بیت- bit- bit- bit))شنیده می شود.

زیست گاه: این پرنده در مناطق تپه ماهوری و صخره های کم ارتفاع و مناطق باز با شیب های شکسته به سر برده و از بوته ها و یا پوشش گیاهی بلند دوری می گزیند برای نوشیدن آب تا ارتفاع ۲۵۰۰متری نیز می رود.

کبک دری Tetraogallus caspicus

مشخصات ظاهری: پرنده نر ۵۹ سانتیمتر و پرنده ماده ۵۶سانتیمتر طول دارد و از پرندگان مورد علاقه شکارچیان

است و جثه ای بسیار بزرگ به رنگ خاکستری نخودیدارد. پرهای پروازش سفید رنگ است و بیشتر در مناطق بسیار مرتفع کوهستانی زندگی می کند. از فاصله نزدیک باشکم تیره و نوار سبیل و گوشواره تیره که روی چانه و گردن سفید قرار دارد مشخص است. دم در پرواز، قهوه ای تیره و در انتها قرمز کم رنگ به نظر می آید. در پهلو­ها رگه های طولی پهن به رنگ دارچینی دیده می شود که لا به لای آن ها خاکستری است. پرنده نر در پا دارای سیخک است. گونه ای که در جنوب غربی ایران دیده می شود کمتر خاکستری و بیشتر نخودی است. کبک دری بسیار خجالتی و محتاط بوده و نزدیک شدن به آن بسیار دشوار است.

صدا: صدای این پرنده بسیار مشخص وفریاد مانند شبیه گیلان شاه، با سوت بلند شونده و طولانی و هنگام احساس خطر شبيه ( چوک چوک چوک، chok chok chok)) شنیده می شود.

زیست گاه: این پرنده در پرتگاه های با شیب تند، کوهستان های صخره ای و قلل مرتفع با گیاهان اندک و پراکنده، در ارتفاع بیش از ۳۵۰۰ متر و به ندرت کمتر از آن به سر برده و در میان سنگ ها و اغلب در لبه صخره های بلند آشیانه می سازد. در ایران بومی و نسبتاً فراوان است.

حفاظت: این پرنده در زمره پرندگان حمایت شده است و در سال های اخیر جمعیت آن کاهش پیدا کرده است بنابراین باید شکار آن ممنوع شود.

کبک دری

کبک Alectoris chukar

در لهجه های مختلف فارسی به آن ، خاسه کو،زرج، ژرژ، کو، کوک میگویند. این پرنده در شرایط پرورشی عموماً۳۰۰ تا ۶۰۰ گرم وزن دارد. در شرایط طبیعی وزن کبک نر بالغ از ۵۰۰ تا۸۰۰ گرم و وزن کبک ماده بالغ از ۴۰۰ گرم تا ۶۸۰ گرم متغییر است. اندازه این پرنده ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر می باشد که اندازه پرنده نر بزرگ تر است. ترکیب پرها در هر دو جنس نر وماده یکسان است. رنگ این پرنده قهوه ای مایل به خاکستری در بالای بدن و زرد کمرنگ در قسمت شکم است. یک خط سیاه از قسمت جلوی سر آغاز شده و پس از انشعاب و عبور از چشم­ها و گردن، در قسمت بالای سینه تمام شده و سر و سینه خاکستری پرنده را از قسمت سفیدرنگ گلو جدا می کند. پهلوی پرنده با ترکیبی از رنگ سیاه و شاه بلوطی متمایل به سفید پوشانیده شده است و پرهای انتهایی بال به رنگ شاه بلوطی هستند.

منقار، لبه پلک ها ، ساق و پاهای کیک بومی ایران به رنگ صورتی تا قرمز سیر هستند. وجود یک سیخک کوچک در قوزک پا معمولاً از مشخصات جنس نر این پرنده است. کیک های نابالغ به رنگ قهوه ای و خاکستری هستند. البته رنگ کبک ها در زیست گاه های طبیعی بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه ممکن است دچار تغییرات اندکی شود( دیانی ۱۳۷۶ و محیط زیست ایلام ۱۳۸۰). این پرنده زیست گاه خود را در مناطق ناهموار و سخت ، دره ها با درختان پراکنده و در مناطق کوهستانی انتخاب می نمایند. معمولاً۴ تا ۵ پرنده با هم دیده می شوند ولی در پائیز در دسته های ۵۰ تایی نیز مشاهده می شوند. غذای این پرنده را در شرایط طبیعی شامل علف ها و دانه های آن ها ، برگ گیاهان و حشرات تشکیل می دهند. هم زمان با تغذیه ،مقدار زیادی سنگ ریزه نیز می بلعد.

فصل آشیانه سازی بر حسب ارتفاع منطقه جغرافیایی متغییر است ولی معمولاً بین اردیبهشت و تیر ماه بوده و گاهی تا اواسط تابستان طول می کشد. آشیانه خیلی ساده و روی زمین زیر یک صخره یا درختچه و در پناه توده ای از گیاهان بنا می گردد. کبک ها در هنگام صبح و بعد از ظهر در روی زمین به چرا مشغولند، آنها مهاجرت نمی کنند و جا به جایی های فصلی آن ها فقط در ارتفاع است. پرواز کبک در هنگام احساس خطر انجام می شود و به مسافت های کوتاه و در سراشیبی محدود است. کیک ها در هنگام شب زیر بوته ها و داخل صخره ها به سر می برندو نرها به طور فعال از قلمرو خود دفاع می کنند( دیانی ۱۳۷۶).کبک ها در حالت های گوناگون از صداهای مختلف استفاده می کنند که به سه دسته تقسیم می شوند: هشتاری ، جنگی و جنسی. بیشترین صدایی که از کبک شنیده می شود آوایChuck , Chuck …. است که از هر دو جنس نر و ماده بر می آید. در هنگام احساس خطر ، به سرعت به سوی حاشیه بالایی کوهستان می دود. پروازی پر سر و صدا دارد و پرنده ای اجتماعی است.

صدا: صدای پرنده نر بلند و سریع، شبيه ((کا-کا-کاکا-کاکا، kaka -kaka))شنیده می شود.

زیست گاه: این پرنده همواره در دامنه های کوهستان و مناطق شیب دار صخره ای و سنگلاخی به سر می برد. در ایران بومی است و در خیلی از مناطق یافت می شود.

کبک چوکار

کبک دراج Francolinus fracolinus

مشخصات ظاهری : این پرنده ۳۳ سانتی متر طول داردو جثه و دمش هم اندازه کبک است و به واسطه آشنایی

با صدایش، پیش از این که دیده شود شناخته می شود.

پرنده نر اندکی از ماده بزرگ تر و دارای سیخک است. در حالت کلی ، رنگ پر وبال سیاه است. در پرنده نر ، نیم طوق گردنی بلوطی ، سینه و شکم سیاه، پوش پرهای گوش و گونه سفید، پهلو ها سیاه با لکه های سفید طولی در آن ، زیر تنه و زیر دم بلوطی و پشت بدن بلوطی با رگه های نامشخص سیاه دیده می شود. پرنده ماده در حالت کلی قهوه ای با سر کم رنگ تر و لکه های کمان مانند سفید و سیاه و چانه و گلو نخودی است.

صدا: صدای پرنده نر اغلب در اوایل صبح و غروب بسیار بلند و شبيه (( دید -دید-دید-دید-دید- دید،-dididdid – did)) شنیده می شود.

کبک دراج

کبک جیرفتی Francolinus pondicerianus

مشخصات ظاهری: این پرنده ۳۱ سانتی متر طول دارد ومورد علاقه شکارچیان است. پر وبالش خاکستری و نر و ماده هم شکل اند. روتنه نقطه نقطه با خطوط ظریف ، شبیه خط موج دار، به رنگ خرمایی کم رنگ که وسط آن­ها حالت صلیب مانند دارد، دیده می شود. پیشانی و نوار بالایی چشم، بلوطی اما فاقد لکه بلوطی پشت گردن شبیه دراج ماده است. زیر گلو و چانه نخودی با حاشیه قهوه ای و پاها قرمز بلوطی دیده می شود.

صدا: صدای این پرنده بلند و جیغ مانند است و با تکرار ۵ تا ۱۹ نوت، شبیه (کیک-کی يو-کو، کیک کی یو- کو،

KIK – KIyw – KU) شنیده می شود.

زیست گاه: این پرنده در مناطق با پوشش بوته ای و درختان پراکنده ، گزستان ها، بستر رودخانه ها و زمین های کشاورزی به سر برده و روی زمین در زیر بوته ها آشیانه می سازد.

کبک جیرفتی

کبک چیل Perdix perdix

مشخصات ظاهری: کبک چیل ۳۱ سانتی متر طول دارد و از تیهو اندکی بزرگ تر اما از کبک و دراج کوچک تر است. به واسطه پیشانی و گلوی نارنجی بلوطی ، سینه خاکستری و لکه نعل مانندش به رنگ قهوای ای تیره در زیر تنه و نیز نوارهای پین بلوطی عرضی در پهلوها به آسانی شناخته می شود. نر و ماده هم شکل اند و در پرواز، خال های قهوه ای خاکستری رنگی روی بال ها و زیر تنه اش دیده می شود که در تضاد با رنگ خاکستری گلو و چارچوب بلوطی سر قرار دارد. پرهای بیرونی دم، نارنجی قهوه ای است. هنگام راه رفتن قوز کرده و به محض احساس خطر، سریع خود را جمع کرده و در حالی که سرش را بالا گرفته و آماده پرواز است به سرعت می دود.

صدا: صدای این پرنده زنگ دار است و در هنگام عصر یا شب، شبيه (( جی رر- رک ،grr – reck)و هنگام پرواز ناگهانی ، به صورت ((گرری ی – گرری ی، -grrreegrrree))شنیده می شود.

زیست گاه: این پرنده در اراضی کشاورزی ، مراتع ، حاشیه تالاب ها ، تپه های شنی و اراضی بایر به سر برده و در نقاط کاملاً پنهان، روی زمین و زیر بوته ها آشیانه می سازد. در ایران بومی اما جمعیت آن اندک است.

کبک چیل

بلدرچین Coturnix coturnix

مشخصات ظاهری : بلدرچین ، ۱۶ سانتی متر طول داردو بیش از آن که دیده شود، صدایش شنیده می شود.

در هنگام پرواز هم اندازه سار مشاهده می شود و سریع بال می زند. بال های قهوه ای و روتنه تیره رنگ است که روی آن خط های سفید و رگه مانندی دیده می شود. بدن جمع و جور و دم کوتاه است. زیر تنه نخودی و پهلوها قرمز رنگ با با رگه های سفید وزرد، سرسیاه، بلوطی و سفید است که در پرنده نر، حلقه سفید جلوی گلو به رنگ سیاه دیده می شود. ماده کم رنگ تر و سرش فاقد حلقه سفید جلوی گلوست.

صدا: این پرنده غالباً از صدایش شناخته می شود که به صورت ((بده بده یا پیت –پیل ایت، pitt – pilit))و پی در پی از محل اختفایش شنیده می شود.

زیست گاه: این پرنده به ندرت در فضای باز دیده شده و اغلب در چراگاه های ناهموار، کشتزارهای گندم و جو و در میان علف های انبوه به سر برده و در همان جا تولید مثل می­کند. در ایران تابستان ها به صورت بومی و مخاجر در همه نقاط دیده می شود.

بلدرچین

کبک سفید Lagopu mufus

کبک سفید یا کبک برفی ۳۶ سانتیمتر طول و حدود ۵۰۰گرم وزن دارد. فاصله بال ها در حالت باز شده ۶۱ سانتی متر است. این پرنده در چمن زارها، صخره ها و شن زارهای کوهستانی و بیشتر در ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر اروپا زندگی می کند. خوراک کبک سفید، برگ ، جوانه، گل و میوه گیاهان است. جوجه های کبک سفید از حشرات، دوزیستان کوچک و از کرم ها تغذیه می کنند. کبک سفید در طبیعت منوگامی است یعنی این که تنها یک جفت انتخاب می کند. این پرنده قلمرو دوست بوده و در اواخر بهار لانه سازی می کند. کبک سفید ماده، ۵ تا ۸ تخم گذاشته و بیش از سه هفته روی آنها می خوابد. در تیر ماه، جوجه ها به دنیا آمده و بیشتر از بی مهرگان به عنوان غذا استفاده نموده و در سه ماهگی از مادر جدا شده و مستقل می شوند. پرهای این پرنده در زمستان سفید و در فصول گرم سال خاکستری و قهوه ای و تقریبا شبیه به خاک و سطوح محل زندگی اش می شود. این پدیده طبیعی امکان استتار را برای کبک سفید فراهم می آورد ولی با این حال بیشترین زمان زندگی آن بر روی زمین و در جستجوی خوراک می گذرد.

کبک سفید

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی