دوره پیری یا پسابلوغ از زمان بلوغ شروع شده و تا مرگ ادامه می یابد. در نژادهای کوچک سگ این دوره در حدود ۷ الی ۸ سالگی آغاز می گردد در حالی که در سگ­های بزرگ در ۵ سالگی و در گربه ها در ۷ سالگی آغاز می شود. در بسیاری از حیوانات، لحظه شروع دوره پیری زمانی است که یک سوم سن یا طول عمر آنها سپری شده باشد. شروع مرحله پسابلوغ در برخی نژادهای سگ از قبیل «بوردر کولی» و «جک راسل» که به ویژه از نقطه نظر طول عمرشان معروف هستند، احتمالاً دیرتر آغاز می شود ولی در این زمینه تحقیق چندانی صورت نگرفته است. در ادامه به بررسی نکاتی در مورد غذای سگ پیر و غذای گربه پیر  می پردازیم

مرحله پیری

از آنجا که بر حسب تعریف، بلوغ قبل از نمودار شدن تغییرات ظاهری و فیزیولوژیکی آغاز می گردد، بافت­ها، اندام­ها و سیستم های بدن حیوان در طول دوره پسابلوغ از بین رفته و به تدریج کارایی خود را از دست می­دهند و در نهایت کارکرد آنها مختل می گردد. با وجودی که این روند طبیعی است ولی پیشرفت آن را می­توان مدیریت کرد و با استفاده از میزان قابل قبولی از فعالیت روزانه و سلامتی حیوانات آنها را برای مدت نسبتاً طولانی تری زنده نگه داشت.

سرعت تخریب بدن تابع عوامل متعددی است که از جمله می توان به عوامل محیطی و ساختار ژنتیکی حیوان اشاره کرد ولی تغذیه و تاریخچه تغذیه نیز از عوامل مهم هستند. حیوانی که دارای وزن مناسبی است و در طول زندگی خود جیره های مناسبی دریافت کرده است، در شرایطی وارد دوره کهن سالی می شود که هنوز سال های سلامت و شادابی زیادی در پیش رو دارد.

تغییرات مختلفی توسط صاحبان حیوانات خانگی ذکر می شود که نشانه این دوره است، خاکستری شدن به خصوص در ناحیه پوزه، و تنزل درجه کلی و کاهش شق و رقی و چالاکی آنها پس از استراحت است. با این همه تغییرات فوق تدریجی است و به همین دلیل ممکن است تا مدتی هیچ نشانه ای از آن دیده نشود. همچنین ممکن است تغییراتی در عادت غذاخوری و یا کمیت آب مصرفی آنها دیده شود. اغلب صاحبان آنها چنین تغییراتی را می پذیرند و به سادگی اجازه می دهند پیر شوند و تا زمانی که در معرض آسیب و اذیت جدی قرار گیرند، کار چندانی برای آنها نمی کنند. برای مثال مصرف بیش از اندازه آب در غذای سگ پیر  موجب دفع ادرار بیشتر می گردد و اگرچه می توان آن را در زمان های اولیه تشخیص داد ولی صاحب سگ توجهی نمی کند تا زمانی که سگ مجبور شود شب چند بار بیرون برود. در این نقطه، صاحب سگ وقتی مجبور است در ساعات اولیه روز و یا در عمق شب از بستر خواب بیرون آمده و با حیوان خود بیرون برود، اوقاتش تلخ می شود در حالی که کاری از دست او بر نمی آید و حیوان چاره ای ندارد جز اینکه چند بار در شب برای قضای حاجت بیرون رود. عطش بیش از اندازه و ادرار بیش از اندازه علامت دیابت شیرین و یا بیماری­های کلیه هستند که درمان هر دو آنها از طریق تغییرات جیره­ای و کمک به حیوان برای کاهش سرعت توسعه بیماری می باشد. هر چه این شرایط در سنین اولیه مورد توجه قرار گرفته و تشخیص داده شود، بهتر می توان از طریق تغییرات جیره­ای به مقابله با آن پرداخت بنابراین صاحبان آنها باید توجه کنند و کمترین علامت بیماری را در سنین اولیه و به محض بروز آنها گزارش نموده و به دنبال بهبود آن باشند.

برای آنکه تغییرات جیرهای مفید و مؤثر واقع شوند لازم است قبل از بروز علایم پیشروی، شناسایی کردند. فرموله کردن جیره برای حیوانات مسن نیاز به توجه به تغییرات بدنی آنها دارد که بر نیاز انرژی آنها اثر گذارده و مقدار مواد مغذی مورد نیاز جیره ای را تحت تأثیر قرار می دهد. ترکیب بدن به موازات افزایش سن تغییر می کند و همان گونه که قبلاً دیدیم نیازهای انرژی بدن را تغییر می دهد. در مبنای وزنی، ذخایر چربی بدن در مقایسه با توده عضلات احتیاج به انرژی کمتری دارند. ذخایر چربی تا سنین میانه رو به افزایش می گذارد و پس از آن کاسته می­شود ولی بافت­های لخم بدن (عضلات اسکلتی) با افزایش سن، کاهش می یابند و در نتیجه نسبت عضله به چربی در بدن تغییر می کند. این کاهش بافت های لخم به عنوان جزء طبیعی از فرایند پیر شدن شناخته می­شود ولی در طول عمر حیوان و به ویژه وقتی بدن وارد توازن منفی نیتروژن می شود (تجزیه پروتئین بیش از سنتز آن) رخ می­دهد.

از دست دادن عضلات اسکلتی مقدم بر عضلات قلب، کبد و دستگاه گوارش است. کاهش عضلات اسکلتی نه تنها موجب کاهش تحرک حیوان می شود بلکه به نحو مؤثری ذخایر اسیدهای آمینه قابل دسترس برای تعمیر بافتی و متابولیسم انرژی را کاهش داده و در نتیجه توانایی بدن برای عکس العمل در برابر جراحات فیزیکی، تنش های محیطی و آلودگی های میکروبی کاهش می یابد. به نفع جیوان است که این بافت ها را برای مدت طولانی تری نگه دارد و به این منظور لازم است  سگ پیر مجبور شوند روزانه مقداری تمرین و فعالیت داشته باشند تا بدن بافت هایی را که به آنها نیاز دارد نگه دارد.

توجه: حیوانات مسن تر تشویق به فعالیت شوند تا بدن آنها، عضلات مورد استفاده را ابقا کند.

نقص کارکرد کلیه ها در حیوانات مسن از جمله مشکلات قابل توجه است و اغلب توصیه می شود که سطح پروتئین جیره این حیوانات کاهش داده شود ولی نتیجه حاصل از این عمل هنوز مورد توافق متخصصان نیست. برخی ادعا می کنند محدودیت پروتئین موجب حفاظت از کلیه ها می شود در حالی که دیگران بر این باورند که کاهش پروتئین جیره ضروری نیست مگر اینکه علایم کلینیکی مشکلات کلیوی خود را نشان دهند. با فرض اینکه کار کرد عمده کلیه در این مرحله از بین رفته باشد، لازم است قبل از ظاهر شدن علایم کلینیکی بیماری ها به محدود کردن مقدار پروتئین مبادرت کنیم. البته سطح پروتئین جیره هرگز نباید به اندازه­ای کاهش داده شود که قادر به حمایت از توده بافت های اسکلتی نباشد. در اینجا مسئله مهم، کیفیت پروتئین است. مصرف پروتئین های با کیفیت، انواع اسیدهای آمینه مورد نیاز حیوان را تأمین می کند در حالی که حداقل اتلاف نیتروژن وجود دارد. محدودیت مقدار فسفر جیره نیز در این موارد توصیه می شود تا کلیه ها و كبد حيوان محافظت شود.

از بین رفتن کارکرد کلیه ها ممکن است منجر به افزایش از دست دادن ویتامین های محلول در آب شود و مجبور شویم مقدار بیشتری از این ویتامین­ها را در غذای سگ پیر و غذای گربه پیر بکار ببریم تا کمبودهای فوق را جبران کند. از بین رفتن و اختلال در فعالیت­های کلیه ها همزمان با کاهش حساسیت حیوان نسبت به تشنگی منجر به از دست دادن آب بدن می شود و لذا باید توجه خاصی به مصرف مایعات در حیوانات مسن داشته باشیم به ویژه وقتی خوراک مصرفی آنها جامد است. به این دلیل و دلایل دیگر در صورت از دست دادن تون طبیعی عضلات آرواره­ها و وجود مشکلات دندانی در حیوانات، باید غذای آنها را به غذاهای کنسرو شده و یا دیگر جیره های مرطوب تغییر داد که هم خوش خوراک تر هستند و هم راحت تر خورده می شوند و در نتیجه مصرف مایعات و مواد مغذی مورد نیاز در غذای سگ پیر و غذای گربه پیر  تضمین شده و سلامت و شرایط بدنی آنها حفظ می گردد.

توجه: تخریب کار کرد کلیه ها موجب افزایش دفع ویتامین های محلول در آب شده و در نتیجه مقدار مورد نیاز آنها در جیره افزایش می یابد.

صلاحیت ایمنی با قدرت مقاومت بدن در برابر عفونت­ها و آلودگی های مختلف مورد دیگری است که در حیوانات مسن باید به آن توجه داشت. ایمنی نیز تحت تأثیر سطح پروتئین جیره است زیرا انواع آنتی بادی­های بدن از جنس پروتئین هستند. در ضمن سطح آنتی اکسیدان ها نیز اهمیت دارد. اختلال در کارکرد طبیعی دستگاه هاضمه ممکن است منجر به تولید رادیکال های آزاد بیشتری گردد در حالی که اختلال در جذب ویتامین ها و مواد معدنی منجر به کاهش سطح آنتی اکسیدان ها در بدن می گردد. افزایش سطح آنتی اکسیدان ها در جیره حیوانات به ویژه ویتامین E معمولاً عمل مفیدی است زیرا در محافظت از بافت های قلبی- عروقی نقش دارند. با وجود اینکه برخی از حیوانات مسن اضافه وزن دارند و باید جيره آنها دارای مقادیری از چربی باشد تا از جذب ویتامین های محلول در چربی بخصوص ویتامین E مطمئن شویم.

گربه به عنوان یک موجود گوشت خوار اجباری در برابر محدودیت های پروتئین جیره حساسیت بیشتری دارد و در گربه های سالم دلیلی وجود ندارد که سطح پروتئین جیره را کاهش دهیم. این مسئله در سنین پیری گربه ها نیز مصداق دارد و برای حفظ بافت­های عضلانی و لخم بدن گربه ها در سنین پیری احتیاج به جیره­ای با پروتئین ۳۰ درصد است.

توجه: در دوره پیری، تغذیه حیوانات در بعد انفرادی انجام شود.

معمولاً توصیه می شود که سطح چربی در غذای سگ پیر و غذای گربه پیر حیوانات مسن کاهش یابد تا کاهش فعالیت­های آنها را جبران کند و حیوان بتواند در برابر چاقی خود را حفظ کند. البته برخی از گربه های مسن که سن بالای ۱۲ سال دارند ممکن است از کمبود انرژی در عذاب باشند و در نتیجه چنین تغذیه ای بافت­های لخم خود را از دست بدهند و احتیاج به انرژی بیشتری داشته باشند و نه کمتر. این انرژی بهتر است از طریق چربی به غذای سگ پیر و غذای گربه پیر افزوده شود.

تمامی حیوانات، به صورت انفرادی هستند و در نتیجه به زحمت می توان آنها را تعمیم داد اگرچه در این پست سعی شده است مطالب تعمیم داده شود. باید توجه داشت که در دوره پیری این گونه تعمیم دهی­ ها کنار گذاشته شده و حتی المقدور کاهش یابد. در حیوانات مسن تمامی بدن رو به تخریب است ولی برخی بافت ها سرعت تخریب بیشتری دارند. به این ترتیب که ممکن است یک حیوان کاهش کارکرد کلیه را نشان دهد و دیگری کلیه درست و حسابی ولی کبد انحراف داشته باشد و دیگری حیوان سر حال و طبیعی به نظر برسد ولی یک دور تنش موجب شود که کارکرد طبیعی یک یا چند سیستم به سرعت در معرض تخریب و کاهش قرار گیرد. ترکیب چنین حالاتی، لیست بی پایانی از شرایط را در برابر ما می گذارد. لذا به ویژه لازم است در این دوره غذای سگ پیر و غذای گربه پیر در بعد انفرادی در اختیار حیوانات خانگی قرار داده شود و به محض ضرورت در بعد انفرادی تغییر یابد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت

گروه تولیدی پژوهشی نیازی