برای جوجه کشی بلدرچین به طور مصنوعی می توان همان لفظ تلقیح مصنوعی را اطلاق کرد چرا که می توان از بلدرچین های نر به به صورت روز در میان اسپرم گیری کرد و به وسیله تجهیزات مربوطه آن را یا به صورت تازه و یا به صورت پس از فریز به بلدرچین ماده تلقیح کرد که البته اسپرمی که فریز شده باشد دارای نطفه کمتری است به هر حال این عمل در کشور ما استفاده نمی شود ولی در صورت استفاده از آن می توانیم به جوجه­ کشی­ های بیشتر با نژادها و موتاسیون های برتر دست یابیم ولی نباید این مسئله را فراموش کنیم که انجام این عمل در بلدرچین قدری دشوار تر از سایر دام هاست ولی به منافع پس از آن می ارزد.

جوجه کشی مصنوعی

پس از تلقیح مصنوعی سایر اعمال جوجه کشی مصنوعی همانند آن چیزی است که امروزه در فارم های پرورش بلدرچین مورد استفاده قرار می گیرد. که به ترتیب و با توجه به شرایط ایران مجدداً از مرحله جفت گیری و نحوه آن توضیح می دهیم که به شرح زیر می باشد.

١- پس از انتخاب اعضای فارم مادر حال نوبت به آن می رسد تا به این مسئله بپردازیم که نسبت نرها به ماده ها برابر چه رقمی باشد که طبق تحقیقات به عمل آمده نسبت انر به ۳ ماده بدترین نسبت می باشد و در عوض نسبت 1 نر به 4 یا 5 ماده بهترین نسبت می باشد زیرا تولید تخم در گله هایی با نسبت ۱ به ۳ برابر 8/95 %، وزن تخم ها به صورت میانگین برابر 6/11 گرم و اما میزان انکوباسیون آن ها برابر 6۰ درصد بود ولی این ارقام در نسبت های 1 به 4 و 5 و به ویژه در انکوباسیون تخم ها بسیار متفاوت بوده اند و رقمی حدود ۹۰/- ۸۸٪ را برای انکوباسیون تخم ها به ما نشان دادند، رکورد تخم گذاری برابر 94٪ – ۹۲٪ و وزن تخم ها 5/11 – 6/11 گرم مشاهده شد پس می توان به همان نسبت 1 به 4 یا 5 اکتفا کرد البته نسبت های ۱ به ۱و ۱ به ۲ نیز امتحان شده اند و نتایج مطلوب و شبیه به نسبت 1 به 4 و 5 را بروز داد ولی به دلیل آنکه هر چه تعداد نرها کمتر باشد، می توان در این فضا تعداد بیشتری ماده نگهداری کرد و تخم های نطفه دار بیشتری را جمع آوری و حصول نمود پس به این نتیجه می رسیم که نسبت های 1 به 4 و 5 و ۳ بهترین نسبت ها هستند و اما اگر نسبت 4 و 5 را بیشتر کنیم یعنی به 6 و بالاتر برسانیم باز همان نتایج نامطلوب کاهش درصد انکوباسیون ، رکورد تخم گذاری و وزن تخم ها را در پی آن داریم.

۲- پس از فصل پر ریزان یعنی حدود مرداد ماه و پس از 5 یا 4 بار جفت گیری در هفته و پس از آنکه بلدرچین­ها به جفت گیری اقدام کردند باید جنس های نر را از ماده ها جدا نمائیم تا بلدرچین های ماده آخرین تخم های نطفه دار خود را طی ۱۲ – ۱۰ روز بگذارند تا ما آن ها را آماده رفتن به ستر نمائیم تا یک انکوباسیون موفق را سپری کنند. در این مرحله یعنی زمانی که قرار است تا بلدرچین ها جفت بخورند و تخم گذاری را شروع کنند باید توجه کنیم تا حتی المقدور سن آن ها در حد فاصل ۲ تا ۵ ماهگی در نظر گرفته شود تا در اوج تولید تخم و توانائی جنسی باشند و یا نهایتاً 5 تا 6 ماه بیشتر عمر نداشته باشند زیرا در غیر این صورت و خارج از این سن بلدرچین ها ضعیف عمل نموده و راندمانی را که ما برای تولید آن ها به آن نیاز داریم به ما نخواهند داد چرا که تولیدشان به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و باید به فکر تجدید گله مادر خود باشیم .

٣- حال باید تخم های گذاشته شده توسط بلدرچین های مادر بارور را جهت طی دوره انکوباسیون انتخاب کنیم که شرایط آن ها شامل تمیز بودن تخم هاست (که اگر تخم ها تمیز نبوده و این امر به هر دلیلی اتفاق افتاده بود باید آن ها را با پارچه ای پشمی و زبر از آلودگی ها پاک نمائیم و در اتاقک گاز به مدت ۲-۱ ساعت با ترکیب فرمالین ضدعفونی نماییم). مسئله دیگر انتخاب تخم ها از گله هایی است که از نظر بهداشتی و تغذیه ای در وضع مطلوبی قرار دارند و در آخر تخم هایی که از لحاظ شکل و اندازه در وضعیت قابل قبولی باشند یعنی تخم ها همان شکل و رنگ طبیعی که قبلاً ذکر کردیم را داشته باشند و اندازه شان از حد معمول و استاندارد کوچک تر و یا بزرگ تر نباشد تا از ضعف، مرگ و میر و بروز سایر مشکلات در آن ها جلوگیری شود. می توانیم به لحاظ کیفیتی نیز به کمک وسائل ویژه ای از حجم اتاقک هوا، غلظت سفیده و زرده و رنگ آنها در جهت استاندارد و معمولی بودن اطمینان کافی را حاصل نمائیم که البته در صورت عدم دسترسی به این تجهیزات می توان به طور اتفاقی تخم ها را انتخاب کرده و پس از شکستن این مشاهدات را انجام داد که کار جالبی به شمار نمی رود.

4- اکنون تخم ها غربال شده اند و تخم های مناسب از تخم های نامناسب جدا شده اند و باید آنها را به روشی مناسب و بهینه نگهداری کنیم تا به مراحل نهایی و هچشان نزدیک شویم و این مسئله به این دلیل است که بلدرچین های صنعتی هیچ گونه تمایلی به خوابیدن بر روی تخم های خود ندارند و اگر تخم ها را در دسترس خود ببیند آنقدر نوک می زند تا آن را بشکند و گاهاً بخورد که اگر به این عمل عادت کند ترک دادن آن از این کار امری مشکل است و حذف این بلدرچین از گله عاقلانه تر است ولی می توان با قرار دادن تخمی گچی در دسترس آن و یا جدا نمودن آن از سایر اعضاء گله او را تا حدودی از این عادت ناپسند دور نمود و باید بسیار مراقب بود تا سایر افراد گله این کار را نیاموزند.

برای نگهداری از تخم ها در جوجه کشی بلدرچین باید آن ها را در دمایی مناسب نگهداری کرد که نه تخم ها بر اثر حرارت و دمای بالا فاسد شوند و نه دمایی پایین که تخم ها طی افت شدید دما بر اثر یخ زدگی از بین روند که برای نگهداری مناسب تخم های نطفه دار بلدرچین، ما دمای حداکثر 14 درجه سانتی گراد و حداقل ۱۰ درجه سانتی گراد را توصیه می­کنیم و اما رطوبت نیز نقش بسیار مهمی در نگهداری تخم ها دارد زیرا همانطور که می دانیم در صورتی که هوای محیط اطراف تخم ها خشک باشد بر اساس قوانین فیزیکی رطوبت و آب موجود در تخم نیز پس از اندک زمانی خارج شده و تخم نطفه دار خشک شده و عملاً به هیچ دردی نمی خورد و بیش از این حد نیز موجب بروز آلودگی می شود پس بهتر آنست تا رطوبت 6۵ – 6۰ درصد را نیز برای این فاز قرار دهیم . تخم ها را برای آنکه از بروز آلودگی مصون بمانند هرگز نباید بشوییم تا موکوس سطحی آن ها از بین نرود و همانطور که قبلاً ذکر شد باید تخم ها را توسط ۵۰ گرم پرمنگنات پتاسیم و ۷۰ میلی لیتر فرمالین ٪4۰ در یک اتاقک با حجم ۲ متر مکعب با دمای ۲۲-۲۰ درجه سانتی گراد و رطوبت%۸۰ – ۷۵ ضدعفونی نماییم. (که در صورت افزایش حجم باید به همان نسبت درصدها افزایش یابد ) به این ترتیب که اول پرمنگنات و سپس فرمالین را درون ظرف لعابی، فلزی یا آجری، که درون آن گود شده است بریزیم و در صورتی که اول فرمالین و سپس پرمنگنات را بریزیم حتماً با خطر آتش سوزی مواجه خواهیم شد. به هر صورت پس از استحصال گاز فرمالین بلافاصله باید محل که هم می­تواند دستگاه جوجه کشی باشد و هم اتاقک گاز باشد را فوراً ترک کنیم تا با این گاز خطرناک که قبلاً هم در بخش آماده سازی سالن از آن یاد کردیم مسموم نشویم.

پس از انجام این امور در جوجه کشی بلدرچین باید نهایتاً تخم ها را به مدت ۲ هفته درون کیسه پلاستیکی یا پی وی سی نگهداری کرد ولی مدت زمان 7-4 روز بهترین مدت برای نگهداری تخم ها می باشد (البته با دمای ۱6- ۱۵ درجه سلیوس و رطوبت ۸۰-۷۰٪)، اگر چه همین مدت هم می تواند درصد هچ جوجه های ما را کاهش دهد ولی مدت بیش از این دیگر در صد تخم های هچ نشده را غیر قابل تحمل می کند و در مدت این دو هفته باید دائماً تخم ها با زوایای ۱۰۸ – ۳۰ درجه هر ۲ یا 4 ساعت در وضعیت چرخش قرار دهیم تا چسبندگی زرده پیش نیاید که این عمل را می توان توسط گاری های اتومات ستر انجام داد در ضمن عمل دود دهی در صورتی که درون ستر انجام شود بهتر است زیرا ستر هم ضدعفونی می شود و این فقط در صورتی ممکن است که بلافاصله تخم ها را به ستر منتقل کنیم و یکجا این کار را با تخم های نطفه دار انجام دهیم (آن هم به مدت ۲۰ دقیقه) و ۱۲ ساعت پس از چیدن تخم ها و به میزان (یک سوم ) خارج دستگاه که پس از آن باید به سرعت گازها را خارج کنیم . تخم بلدرچین ها نیز همانند خود آن ها به اکسیژن نیازمند هستند پس نباید محلی که آن ها را قرار می دهیم از این مسئله فقیر باشد زیرا باعث مرگ نطفه می شود پس می توان برای جلوگیری از این مسئله (وفيلاتورهای ) تعویض هوا استفاده کنیم (البته در انبار) و فراموش نکنیم که باید از₂CO بیش از ۱٪ نیز بپرهیزیم.

نکته دیگر در جوجه کشی بلدرچین این است که باید به شدت از لرزش های شدید و تکان های نسبتاً محکم تخم ها خودداری کنیم زیرا باعث پارگی اتاقک هوا می شود که درصد جوجه دهی تخم ها را شدید کاهش می دهد پس باید آن ها را با احتیاط حمل کنیم و در صورت حمل نامناسب و ترک خوردگی تخم ها دیگر از آن ها استفاده نکنیم زیرا آن ها دیگر به درد جوجه کشی نمی خورند.

به هر صورت پس از خارج کردن تخم های ضد عفونی شده از انبار باید آن ها را مدتی حدود ۷- ۵ ساعت در هوای آزاد قرار دهیم تا هنگام انتقال به محیط گرم ستر دچار شوک نشوند که این موضوع سبب کاهش درصد هچ می شود.

5- بعد از آن باید تخم ها را به ماشین های جوجه کشی منتقل کرد که اولین آن پس از چیده شدن تخم ها درون شانه ها و گاری ها، ستر است و دومین آن هچر که برای هر دوی آنها رعایت مسائل و نکات بهداشتی ضروری است ولی در هچر مهمتر از ستر است زیرا جوجه ها در این دستگاه است که از تخم های خود خارج می شوند. در هچر هرگز نباید بقایای کثافات و پوسته های شکسته شده تخم ها مشاهده شود و این موضوع برای سبدها، شانه­ ها و کلاً هر آنچه درون دستگاه است و خود دستگاه صادق است و پس از شستشو محیط را باید ضدعفونی نمائیم تا برای جوجه های جدیدی که قرار است سراز تخم بیرون آورند مشکلی پیش نیاید و این امر نیز اگر برای ستر و وسایل مربوط به آن رعایت شود نیز بسیار بهتر است.

پس از انجام این نکات جوجه ها را به ستر منتقل می نماییم و سپس آن را روی دمای 7/37 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۸۰-6۵٪ تنظیم می نماییم و به مدت 14 روز تخم ها را درون آن نگهداری می کنیم و بعد از این زمان تخم ها را برای مدت ۲ روز با رعایت نکاتی ویژه (روش ابر و برگردان) به هچر منتقل می کنیم و دمای آن را روی 2/37 درجه سانتی گراد تنظیم می کنیم و رطوبت ۸۰- ۷۵٪ را در نظر می گیریم تا آنجایی که جوجه ها بالاخره سر از تخم بیرون آورند البته این موضوع که قبلاً هم ذکر کردیم بسیار حائز اهمیت است که هرگز از کمبود اکسیژن غافل نشویم و این مسئله را در روزهای 14 به بعد بسیار جدی بگیریم زیرا همانطور که اکسیژن کاهش می یابد دی اکسید کربن افزایش می یابد و باید مراقب بود تا از حد مجاز خود خارج نشود تا دوره ۱۷- ۱۵ روزة انکوباسیون تخم ها به پایان برسد که از این مدت حدود ۱۲ ساعت زمان برای شکسته شدن پوسته تا هچ اتلاق می شود.

پس از خروج اولین جوجه ۲۶ ساعت طول می کشد تا آخرین جوجه از تخم خارج شود از جمله نکات مهمی که در جوجه کشی بلدرچین و در دوران قرار گیری تخم ها درون ماشین ها باید لحاظ شود آنست که از باز کردن بی مورد درب دستگاه ها جدا خودداری شود و همچنین اگر هر گونه منفذ دیگری در آن ها وجود دارد بسیار بهتر است تا آن را ببندیم. برای اینکه هم بتوانیم تخم ها را درون دستگاه بازرسی و معاینه کنیم و هم درب دستگاه را باز نکنیم می توانیم از دستگاه هایی با درب شیشه ای استفاده کنیم مسئله دیگر آنکه چون تخم بلدرچین ها معمولاً رنگی و لکه دار است نمی توان به راحتی و سهولت و آن هم تا قبل از هفته اول؛ مراحل کند لینگ یا رشد جنینی را مشاهده کرد و این در صورتی است که در مورد تخم های سفید می توان این زمان را به دو روز اول تقلیل داد.

نکته مهم دیگر در جوجه کشی بلدرچین اینکه تلفات جنینی در بلدرچین ها بیشتر در طی ۳-۲ روز اول و یا ۲ – ۳ روز آخر یعنی قبل از هچ اتفاق می افتد که مسئله هم خونی که قبلاً ذکر شد و یا نگهداری نا به جا و بد تخم ها از عوامل این تلفات هستند.

میزان نور دهی در طی دوران انکوباسیون زیاد مهم نیست ولی اگر نور قرمز کمی را در نظر بگیریم تأثیر مطلوبی چه در دوران هچ و چه در سایر پروسه ها و سیکل های زندگی می گذارد.

برای تهیه دستگاه های جوجه کشی بلدرچین علاوه بر درب شیشه ای بهتر است آن ها دارای پنکه نیز باشند تا از صرفه جویی در انرژی و درصد هچ بالاتر بهره مند شویم در دوران هچ نیازی به چرخاندن تخم ها نداریم و آن ها را به صورت یک لایه درون سبدها قرار می دهیم.

برای اینکه در یک گله بلدرچین بالاترین درصد هچ را داشته باشیم بهتر است نکاتی را که شاید برخی از آنها را قبلاً هم ذکر کرده باشیم در نظر بگیریم.

1.  نسبت تعداد نرها را به ماده ها در بهترین وضعیت ممکن قرار دهیم و دائماً با مطالب عملی به روز در این رابطه مرتبط باشیم.
2. ذخیره سازی تخم ها را باید در وضعیت های استانداردی که قبلاً توضیح دادیم تنظیم کنیم.
3. تنظیمات و بهداشت ماشین ها و تجهیزات جوجه کشی بلدرچین را به طور کامل و دقیق رعایت کنیم.
4. سلامت گله مادر از مهمترین نکاتی است که می تواند در بروز درصد هچ تخم ها مؤثر باشد چنانچه در این مورد در بخش بیماری ها مفصلاً توضیح داده ایم و از سوی دیگر باید جیره غذایی گله مادر را به طور بسیار حساس­تر و دقیق تر تنظیم نماییم به ویژه به لحاظ ویتامین ها و املاح زیرا در پدیده جوجه درآوری سالم نقش بسیار مؤثری را دارند.
5. برهم خوردن تعادل استاندارد گازهای حاضر در اتاقک ها و دستگاه ها که در مورد دی اکسید کربن و اکسیژن توضیحات لازم داده شد.
6. ایجاد شوک های بی مورد ناشی از دما ، نور و رطوبت پس از خروج جوجه ها از هچر می تواند درصد زنده ماندن جوجه های یک روزه را بسیار کاهش دهد.
7. یکنواخت نبودن و جریان نداشتن مناسب هوا درون ماشین ها و اتاقک ها به الحاظ دما، رطوبت و گازهای موجود
8. طولانی شدن ماندن جوجه بلدرچین ها پس از هچ درون دستگاه هچر
9. بروز انواع استرس های بی مورد اعم از دما، صدا، نور، رطوبت و گاز در بلدرچین های گله مادر.
10.  شستن تخم ها و همچنین آلوده بودن و یا کثیف بودن تخم های نطفه دار که می توانند زمینه ساز بروز بیماری های خاص خود شوند.
11.  ورود مستقیم تخم ها از انبار ذخیره سازی تخم ها به درون دستگاه ستر و بروز شوک گرمایی شديد.
12.  عدم چرخاندن تخم ها در مدت نگهداری به هر دلیلی در هر مرحله از دوران جوجه کشی به جز هچر.
13.  بروز هم خونی در گله مادر.
14.  وجود گله مادر پیر و یا منقوص به لحاظ ژنیتیکی و مادرزادی.
15.  شکسته و یا ترک دار بودن تخم های نطفه دار

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی