بعد از خارج شدن جوجه از تخم مرغ و همزمان با شروع تغذيه دهانی تغییرات عمده ای در نوع مواد غذایی دریافتی توسط جوجه به وقوع می پیوندد، لذا روزهای آخر قبل از هچ و چند روز اول بعد از هچ و مدیریت تغذیه در این مدت، در عملکرد و ماندگاری جوجه ها از اهمیت زیادی برخوردارند. در این مقاله به اهمیت تغذیه جوجه ها بعد از هچ و رابطه آن با عملکرد گله پرداخته می شود.
اهمیت تغذیه جوجه ها بعد از هچ و رابطه آن با عملکرد گله در آخر دوره
دستگاه گوارش جوجه در بدو تولد که باقی مانده زرده نیز بدان متصل است. از رشد کامل برخوردار نیست و بنابراین قادر به استفاده کامل از مواد کربوهیدراته و اسیدهای آمینه نمی باشد. با استفاده از ذخیره محدود مواد غذایی زرده، دستگاه گوارش جوجه بلافاصله بعد از هچ دچار تغییرات سریعی می شود تا بتواند سریعاً قادر به هضم و جذب مواد غذایی گردد.
جوجه هایی که دیرتر هچ می شوند با توجه به جذب بیشتر محتویات کیسه زرده در مرحله قبل از تولد و به تبع آن کم بودن ذخیره مواد مغذی موجود در آن، ممکن است از ماندگاری با عملکرد پائین تری برخوردار باشند.
عللی که بعد از هچ سبب دسترسی دیرتر جوجه به آب و یا دان شوند، مثل واکسیناسیون، نوک چینی، مدت حمل طولانی و غیره، سبب کاهش وزن بیشتر جوجه و افزایش حساسیت به بیماری ها می شوند. در این شرایط بطور متوسط ۲ تا ۵ درصد از جوجه ها معمولاً در روزهای اولیه تلف شده و جوجه های باقی مانده نیز اگرچه به رشد ادامه می دهند ولی از رشد یکنواخت و مطلوبی برخوردار نخواهند شد، که نتیجه آن در نهایت وجود گلهای با رشد کم و غیر یکنواخت و بازدهی کم خواهد بود. با توجه به کاهش تدریجی مدت زمان دوره پرورش نیمچه گوشتی و در نتیجه افزایش اهمیت نسبت مدت زمان تغذیه در روزهای اول به کل مدت دوره پرورش، امروزه مدیریت تغذیه روزهای اول از اهمیت بیشتری برخوردار گردیده است.
پژوهشگران عقیده دارند که چگونگی تغذیه جوجه بلافاصله بعد از جوجه ریزی می تواند تاثیر زیادی در عملکرد گله در آخر دوره پرورش داشته باشد. به عبارت دیگر شروع پرورش گله ای که با تغذیه مناسب و صحیح توام باشد سبب می گردد، که مرغدار بتواند گلهای یکنواخت از نظر وزن که از راندمان تبدیل غذایی و تلفات مطلوبی نیز برخوردار است، به بازار عرضه کند. در حال حاضر حتی این نظریه که جوجه را باید مدتی بعد از جوجه ریزی بدون غذا نگهداری کرد، غیر قابل قبول می باشد.
جوجه هایی که به دان دسترسی دارند در طول ۴۸ ساعت اول اندازه زرده در آنها تا بیش از ۶۰ درصد کاهش پیدا می کند و بطور پیوسته ای وزن روده کوچک تا دو برابر افزایش پیدا می کند. همچنین پرزهای روده آنها بخصوص در قسمت دوازدهه و روده کوچک، دارای مساحت بیشتری هستند. بطور محسوسی فرآیند جذب زرده در جوجه هایی که به دان دسترسی داشته اند، بیشتر است، فلذا در این جوجه ها احتمال بروز عفونت کیسه زرده به مراتب کمتر است. به نظر می رسد که حرکات دودی شکل روده پس از دریافت دان، در جوجه ها به جذب هرچه بیشتر کیسه زرده کمک می کند، همچنین خضور توده غذا در درون روده، موجب افزایش فشار فیزیکی محوطه بطنی بر کیسه زرده گشته، که خود موجب تسریع ترشح زرده می گردد.
محققان دریافته اند که گرسنگی بعد از هچ فعالیت میتوزی سلول های ماهواره ای را در عضله سینه و ماهیچههای اسکلتی محدود می کند، به طوری که جوجه های گرسنه نگه داشته شده، دارای 7 تا 9 درصد عضله سینه کمتر نسبت به آنهایی بودند که بلافاصله بعد از هچ دان دریافت کرده بودند.
بورس فابرسیوس نقش بسیار مهمی در ایجاد تنوع آنتی بادی ها ایفا می کند. در زمان هچ حفره بورسی باز می شود. به طور همزمان انتقال آنتی ژن های محیطی به حفره بورس با حرکات مكشی آغاز می گردد. در این حالت عبور غذا از دستگاه گوارش که استریل نبوده و حاوی آنتی ژن های زیادی است، بورس را در معرض آنتی ژن های متنوعی قرار میدهد و هرچه غذا زودتر از این ناحیه عبور کند، سلول های تکثیر شونده ساقه زرده زودتر با آنتی ژن های محیطی برخورد می کنند، که منجر به ایجاد گیرنده آنتی بادی وسیع تری خواهد شد.
به عنایت به آنچه که اشاره شد اهمیت تغذیه مناسب جوجه گوشتی و بلافاصله بعد از جوجه ریزی به خوبی مشخص می گردد، به هر علتی که جوجه نتواند در سالن به آب و دان کافی دسترسی پیدا کند سبب خواهد شد که گله از رشد غیر یکنواخت و عملکرد نامناسبی برخوردار گردد.
اهمیت تغذیه در هفته اول
همچنانکه اشاره شد با کاهش طول مدت پرورش، امروزه در پرورش مرغ گوشتی تغذیه در هفته اول از اهمیت بیشتری برخوردار گردیده است، حتی در سالهای نه چندان دور که طول مدت پرورش به ۶۰ روز می رسید، هفته اول حدود ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل طول مدت پرورش را تشکیل می داد، ولی هم اکنون که طول مدت پرورش کاهش یافته است، هفته اول نسبت به کل طول مدت پرورش به بیش از ۱۵ درصد رسیده است که با کاهش طول مدت پرورش در آینده، این درصد به تدریج افزایش خواهد یافت.
از طرف دیگر همچنانکه می دانیم در کارخانه جوجه کشی، جوجه ها در زمان های متفاوت و تدریجاً از تخم مرغ خارج می شوند. ولی خارج کردن تمام جوجه ها از هر زمانی صورت می گیرد که اکثر جوجه ها از تخم مرغ خارج شده و ۹۰ تا ۹۵ درصد آنها خشک شده باشند. به عبارت دیگر تعدادی از جوجه ها بعد از خارج شدن از تخم مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر در هچر باقی می مانند.
بعد از تخلیه هچر و در بهترین شرایط، معمولاً جوجهها بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد به مرغداری می رسند، ولی گاهی به علل متعدد از جمله اعمال برنامه های واکسیناسیون، نوک چینی و یا طولانی بودن مسیر، این مدت به ۳۶ تا ۴۸ ساعت نیز می رسد.
با افزودن مدت زمانی که جوجه ها بعد از هچ در سینی های هچری باقی می مانند به مدت زمان انتقال جوجهها به مرغداری، می توان نتیجه گرفت که اکثراً جوجه ها بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت یعنی ۲ تا ۳ روز بعد از خروج از تخم مرغ، به سالن مرغداری می رسند. به عبارت دیگر اگر مدت پرورش نیمچه گوشتی امروزی ۶ هفته باشد می توان نتیجه گرفت که جوجه از زمان خروج از تخم مرغ تا شروع تغذیه در سالن، ۲ تا ۳ روز به عبارت دیگر ۴ تا ۷ درصد از عمر خود را تا زمان کشتار بدون غذا باقی می ماند.
با توجه به اختلاف زمان هچ بعد از جوجه ریزی تعدادی از جوجهها که زودتر هچ شده اند دیرتر به دان میرسند و بر عکس جوجه هایی که دیرتر هچ شده اند، زودتر به دان می رسند. این مدت زمان که بین ۲ تا ۳ روز است خود عامل تاثیر گذار مهمی در رشد گله می باشد، و امروزه بعنوان یکی از علل اصلی عدم یکنواختی رشد در گله های گوشتی شناخته می شود. ممانعت از دسترسی گله به دان و آب بعد از رسیدن آن به مرغداری، سبب افزایش بیشتر مدت گرسنگی می شود، و در نتیجه تاثیرات سوء مصرف نشدن کافی دان سبب کاهش وزن، افزایش طول مدت رشد و به ویژه عدم یکنواختی وزن در گله خواهد شد، و مسلماً این تاثیرات سوء در جوجه هایی که زودتر هچ شده و دیرتر به دان رسیده اند بیشتر خواهد بود.
هم چنانکه اشاره شد کیسه زرده حاوی مقدار زیادی چربی است که به عنوان ذخیره انرژی برای رشد جوجه در فاصله زمانی بین هچ تا شروع تغذيه دهانی باید مورد استفاده قرار گیرد، ولی باید توجه داشت که چربی زرده تا ۵۰ درصد انرژی مورد نیاز جوجه را می تواند تا شروع تغذيه دهانی تأمین کند. از طرف دیگر زرده وقتی می تواند سریع تر جذب شده و انرژی ذخیره شده در خود را به مصرف جوجه برساند که جوجه امکان دسترسی هر چه سریع تر به دان را بعد از هج داشته باشد. بنابراین بر اختلاف این تصور، جلوگیری از تغذیه اولیه جوجه علاوه بر اینکه سبب جذب سریع تر زرده نخواهد شد، بر عکس جلوگیری از تغذیه اولیه سبب کندی جذب زرده می شود و کندی جذب زرده نیز به نوبه خود سبب جلوگیری از رشد جوجه و کاهش وزن در آخر دوره خواهد شد.
آخرین مسئله مهم در مورد لزوم جذب هر چه سریعتر زرده وجود آنتی بادی های منتقله از مادر به زرده میباشد همچنانکه می دانیم آنتی بادی های مادری از طریق زرده به جوجه منتقل می شوند. این آنتی بادیها به شرطی می توانند باعث جلوگیری از بیماریها شوند، و هرچه سریع تر و حداکثر در مدت ۴۸ ساعت از طریق زرده وارد جریان خون جوجه شوند، و از طرف دیگر آنتی بادی وقتی سریعاً وارد جریان خون خواهد شد که زرده به سرعت جذب گردد، و همچنانکه اشاره شد برای جذب زرده، جوجه باید در کوتاه ترین مدت بعد از هچ به آب و دان برسد که از اینجا اهمیت تغذیه اولیه جوجه به خوبی مشخص می گردد.
گمان می رفت که به دنبال اجرای یک برنامه تغذیه ای محدود، ممکن است تعداد واحدهای DNA که به فیبرهای عضلانی اضافه می شوند، کاهش پیدا کند. اما اکنون تصور بر این است که تغذیه نامناسب، بدون آنکه بر روی تعداد واحدهای DNA و موقعیت اتصالشان نصبت به یک رشد نامناسب اثری داشته باشد، فقط اندازه این واحدها را کاهش می دهد.
میوبلاست ها در محیط آزمایشگاه قادر به تقسیم نمی باشند. با این حال مطالعات انجام شده روی مرغ ها نشان داد که با رشد مرغ ها، تعداد هسته های سلول های عضلانی افزایش می یابد. منشاء این هسته های افزایش یافته، از سلول های اقماری که بین سلول های غشای پایه و غشای سلول های عضلانی هر یک از فیبرها قرار گرفته اند، می باشد. هر یک از این هسته ها از یک هستک که اطراف آنها را سیتوپلاسم باریکی احاطه کرده تشکیل شده است.
چندین فاکتور ممکن است رشد جوجه ها را در دوره اخر جنینی و پس از تفريخ محدود نمایند که عبارتند از:
- مقدار مواد غذایی و ذخایر درون تخم برای رشد جنین
- قابلیت دستگاه گوارش پس از تفریخ به منظور مصرف مواد غذایی خارجی غنی از کربوهیدرات و پروتئین
- جوجه ها مجبور شوند در چند روز اول زندگی فقط از باقی مانده زرده استفاده کنند.
این محدودیت ها ممکن است منجر به تلفات ۵-۲ درصد جوجه ها پس از تفریخ گردند و این محدودیت ها را می توان با شروع تغذیه بلافاصله پس از تفریخ که تغذیه اولیه نامیده می شود و یا با تزریق مواد غذایی به درون تخم در دوره آخر جنینی که تغذیه داخل تخم نامیده می شود، کاهش داد.
نظرات کاربران
2:27:55 AM