در جریان عملیات زنبورداری در طول سال مشکلات به خصوصی پیش می­ آید که لازم است به طریق صحیح آن مشکلات را حل نمود. برخی از مهمترین این مشکلات و روش مدیریت صحیح با بچه کندو زنبور عسل  در ذیل توضیح داده می­شود.

گرفتن و مستقر نمودن بچه کندو

نحوه گرفتن بچه کندو زنبور عسل  بستگی به محل استقرار آن داشته و وسایل مورد نیاز تا حدود زیادی به آن وابسته است. بچه کندو ممکن است در محل­های مختلف از سهل الوصول تا دشوار مستقر گردد.

در صورتی که روی شاخه درختان کم ارتفاع باشد می­توان به راحتی آن را گرفت و در کندو مستقر نمود. ولی اگر روی درختان مرتفع و روی دیوارهای بلند، سیم چراغ برق و غیره متمرکز شده باشد که گرفتن آن مشکل است باید متناسب با امکانات موجود نسبت به گرفتن آن اقدام کرد. معمولاً برای گرفتن بچه کندو، یک کندوی خالی را که در داخل آن چند قاب (شان) قرار داده شده است را در زیر بچه کندو قرار داده و زنبورها را به داخل کندو تکانیده یا برس زده و یا در جلو سوراخ کندو روی زمین می­ریزیم.

سپس به وسیله دستگاه دودی و دمیدن دود غلیظ روی آن­ها بچه کندو را به طرف داخل کندو هدایت می­نماییم. اغلب مشاهده می­شود که مقداری از زنبورها در اطراف کندو پرواز می­کنند ولی آن­ها نیز به زودی وارد کندو شده و آرامشی نسبی برقرار می­گردد. پس از وارد شدن زنبورها در داخل کندو می­توان آن را به جای مناسبی حمل کرده و مستقر نمود. ولی توصیه می­شود این کار در هنگام شب انجام شود که تمام زنبورها در داخل کندو باشند. در صورتی که این بچه کندو دارای ملکه باشد به تدریج رشد کرده و با مراقبت­های بعدی از جمله تغذیه کردن می­توان آن را به کندوی قوی و مناسبی تبدیل نمود.

گاهی بچه کندو در روی شاخه درختان مرتفع مستقر می­گردد که دسترسی به آن مشکل است. در این صورت باید به هر نحو ممکن کندو را به زیر بچه کندو منتقل کرده و آن را به داخل کندو تکاند.

مثلاً می­توان از نرد­بان مناسبی استفاده کرد و یا روی باربند وانت­ بار یا کامیونی ایستاده و این عمل را انجام داد.

روش دیگر این است که از درخت بالا رفته و شاخه ­ای که زنبورها روی آن مستقر شده را به آرامی قطع کرده و به پایین درخت منتقل نمود. در صورتی که بچه کندو در محلی مستقر شده باشد که امکان گرفتن و یا برس زدن آنها به داخل کندو وجود نداشته باشد مثلاً روی دیوار بلند، می­توان آن­ها را به وسیله­ای مثلاً یک قطعه چوب بلند تحریک نمود تا محل خود را ترک نموده و در محل مناسب دیگری قرار گیرد که امکان گرفتن آن وجود داشته باشد.

پس از گرفتن بچه کندو و قرار دادن آن در محل اصلی مورد نظر باید برای چند روز به آن شربت (1:1) تغذیه نمود و پس از یکی دور روز آن را مورد بررسی قرار داده و از حضور ملکه و تخم­گذاری آن اطمینان حاصل کرد. در صورتی که ملکه وجود نداشته باشد باید نسبت به معرفی ملکه یا سلول ملکه به آن اقدام نمود و یا آن را در کندوی دیگری ادغام کرد.

جلوگیری از تولید بچه کندو زنبور عسل

همانطور که قبلاً اشاره شد در روش صحیح مدیریت پرورش زنبور عسل هدف اصلی باید افزایش جمعیت کلنی بوده به گونه­ای که در هنگام وفور شهد و گرده گل کلنی­ ها بتوانند بیشترین بهره را برده و عملکرد مناسبی داشته باشند. یکی از مشکلات اساسی در جریان افزایش جمعیت کلنی­ ها تولید بچه کندوست که به واسطه خصوصیات غریزی زنبورها و عوامل محیطی و کمبود فضا جهت توسعه جمعیت اتفاق می­افتد.

برای جلوگیری از تولید بچه کندو راه­های مختلفی وجود دارد که اجرای هر یک بستگی به تعداد کندوهای زنبوردار و امکانات موجود دارد.

در صورتی که تعداد کلنی­ های زنبوردار کم باشد، مثلاً حدود 50 تا 100 عدد می­توان در فاصله زمانی مشخصی که معمولاً بچه کندو تولید می­شود ملکه را گرفته و در قفس حمل ملکه، آن را به مدت چند روز محبوس نمود. این عمل باعث می­شود که تعادل بین نسبت زنبورهای جوان و مسن تا حدودی برقرار شده و تمایل کلنی به تولید بچه کندو از بین برود.

عمل دیگری که می­توان انجام داد این است که چند قاب محتوی نوزادان را از کندوی پرجمعیت خارج کرده و به کندوی ضعیف­تری منتقل نمود و به جای آن چند قاب (شان) خالی قرار داد.

روش دیگر جلوگیری از تولید بچه کندو این است که تمام قاب­های داخل کندو را بازدید کرده و کلیه سلول­های ملکه را خراب نمود. این عمل تا حدود یک هفته الی ده روز از تولید بچه کندو ممانعت به عمل می­آورد و باید زمانی که احتمال تولید بچه کندو وجود دارد هفته ­ای یکبار کندوها را بازدید کرده و سلول­های ملکه را خراب نمود. در این بازرسی ­ها در صورتی که حتی یک سلول ملکه باقی بماند، کلنی تولید بچه کندو خواهد کرد.

روش­های اشاره شده فوق معمولاً در مواردی که تعداد کلنی­ ها کم باشد قابل اجراست ولی برای زنبوردارانی که تعداد زیادی کلنی دارند این روش­ها بسیار وقت­گیر و پرهزینه بوده و قابل اجرا نمی-باشد. لذا باید از روش­های دیگری برای جلوگیری از تولید بچه کندو استفاده شود. و یکی از روش­های بسیار معمول و مشهور روش دی ماری است که در ذیل به طور خلاصه ارائه می­گردد.

ابتدا تمام شان­ه ای موجود در کندو مورد بررسی قرار گرفته و تمام سلول­های ملکه ساخته شده را باید خراب نمود. سپس شان­ه ای کندو را خارج نموده و فقط یک شان که حاوی ملکه و زنبورهای روی آن است در وسط کندو گذاشته و بقیه فضای آن را با شان­ه ای خالی پر نمایید.

روی این بدنه یک شبکه ملکه قرار داده و روی آن یک بدنه یا دو طبقه حاوی شان­ه ای خالی قرار دهید. بقیه شان­ه ای کلنی را که حاوی نوزادان و زنبورهای روی آن است در داخل بدنه دیگری قرار داده و روی قسمت فوقانی کندوی مورد نظر قرار دهید.

این کلنی تمام زنبورهای خود را دارست با این تفاوت که ملکه در طبقه اول با فضای کافی برای تخم­ ریزی محبوس شده و نوزادان در طبقه فوقانی واقع شده ­اند و فاصله­ای بین ملکه و نوزادان قبلی وجود دارد.

در حدود 10 روز بعد مجدداً شان­ه ای طبقه فوقانی را بررسی کرده و در صورتی که سلول ملکه ساخته شده است از بین ببرید. در مدت 21 روز از شروع این کار تمام نوزادان طبقه فوقانی متولد شده و فضای خالی نیز برای ذخیره ­سازی عسل به کار برده می­شود. ضمناً در بدنه اصلی (طبقه پایین) نوزادان جدیدی پرورش داده می­شوند.

با اجرای این روش معمولاً بچه کندو تولید نخواهد شد. علاوه بر نکات فوق ­الذکر باید توجه داشت که چون تولید بچه کندو اساساً غریزی و ژنتیکی است باید حتی الامکان از نژادهایی استفاده شود که ذاتاً تمایل زیادی به تولید بچه کندو نداشته باشند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی