کمبود ویتامین E در طیور و در جوجه ها بوسیله نرمی غیر طبیعی مخ (Encephalomalacia)و زمینه مزاجی اکسودایی (Exuative Diathesis)؛ دیستروفی عضلانی، باروری و قابلیت هچ پایین جوجه کشی مشخص میشود. بزرگ شدن مفاصل خرگوشی، دیستروفی ساختار عضلانی سنگدان در بوقلمونها و دیستروفی عضلانی در اردکها رانیز سبب می­شود. ویتامین E همچنین برای تکامل نرمال جنینی در جوجه ها و بوقلمونها و احتمالاً در اردکها لازم است.در فرم الکلی ویتامین E آنتی اکسیدان خیلی مؤثری است. این ویتامین یک حامی و حافظ مهم در غذاهای اسیدهای چرب و سایر اسیدهای چرب خیلی اشباع نشده و نیز محتویات ویتامین A و D3 و گرانتوفیلها است. سلنیوم (Se)در کنسانتره های جیره غذایی 04/0 تا 1/0 قسمت به ازاء میلیون قسمت (PPM)نشان داده است که زمینه مزاجی اکسودانی را در جوجه های با کمبود ویتامین E پیشگیری با درمان نموده است. در مقاله های قبلی کمبود ویتامین B و کمیود آهن و مس پرداختیم. در ادامه به علل و نشانه ها و علائم و تشخیص و درمان کمبود ویتامین E خواهیم پرداخت.

سلنیوم بمیزان 1/0 تا 2/0 PPM بطور مؤثر در بیماریهای عضلانی Myopathies سنگدان و قلب را در پولتهای جوان پیشگیری می نماید. ویتامین E رل زیادی در تغذیه طیور دارد. این ویتامین نه تنها برای تولید مثل نرمال بلکه بعنوان موثرترین آنتی اکسیدان برای پیشگیری از آنسفالومالاسی مطرح می باشد. از یک رل اختصاصی در ارتباط با عمل سلنیوم برای پیشگیری از زمینه مزاجی اکسودایی و بیماریهای عضلانی بوقلمون و از یک مورد دیگری در ارتباط با سلنیوم و سیستین برای پیشیگری از دیستروفی عضلانی تغذیه ای مولفان کتب بیماریهای طیور سخن بمیان آورده و اهمیت این مسئله را از دیدگاه تغذیه طیور مورد بررسی قرار داده اند.

علل کمبود ویتامین E

•  اکسیداسیون اسیدهای چرب در جیره غذایی
•  اشتباهات در مخلوط کردن
• مقادیر غیرکافی ویتامین E در غذا
•  استفاده از اسید پروپیونیک بعنوان نگهدارنده دانه های نباتی ممکن است محتویات ویتامینE را در دانه های نباتی پایین بیاورد.
• مقادیر سلنيوم غیرکافی در غذا

نشانیها و یافته های کالبدگشایی کمبود ویتامین E

در مرغ های بالغ و بوقلمون هایی که از مقادیر خیلی پایین ویتامین E در یک دوره طولانی استفاده کرده اند هیچگونه علامت آشکاری به وقوع نمی پیوندد. هر چند قابلیت هچ تخم ها در اثر کمبود ویتامین E در مرغ ها و بوقلمون ها بطور مشخص کاهش پیدا می کند. جنین های مرغ های تغذیه شده از جیره های غذایی با ویتامین E پایین ممکن است در کمتر از ۴ روز گذشتن از زمان انکوباسیون تلف شده و یابطور قابل ملاحظه ای این تلفات بعداً شکل گیرد که این مسئله بستگی به شدت کمبود دارد. جنین های بوقلمون ها ممکن است کاتاراکت دو طرفه را نشان دهند که این مسئله می تواند به کوری منجر شود. استحاله ای شدن بیضه در نرهایی که از ویتامین E برای یک دوره طولانی محروم بوده اند حادث می شود.

۱- در مرغهای مسن تر هیچگونه علامت بالینی مشاهده نمی شود جز اینکه قابلیت هچ پایین جوجه کشی و مرگهای جنینی در چهارمین روز انکوباسیون توجه دامپزشک متخصص بیماریهای طیور را بخود جلب می نماید. کمبود ویتامین E بمدت طولانی ممکن است سبب استحاله بیضه ای در نرها شود. که نتیجه آن ناباروری است و این مسئله اهمیت زیادی در پرورش مرغ مادر و مشکلات هچ پایین جوجه کشی دارد.

۲- انسفالومالاسی در جوجه ها – انسفالومالاسی یک استحاله عصبی است که بوسیله عدمهماهنگی حرکات عضلات (Ataxia)انقباض به عقب یا به پایین سر (بعضی اوقات با پیچیدگی جنبی) حرکت اجباری بازو و فشار افزایش عدم تطابق. انقباض و انبساط سریع پاها و بالاخره به پهلو افتادن کامل و مرگ پرنده مشخص می شود. حتی تحت این شرایط فلجی کامل بالها یا پاها مشاهده نمی شود. کمبود معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ روزگی سن جوجه تظاهر پیدا میکند اگر چه مشخص شده که در ۷ روزگی و حتی تا ۵۶ روزگی نیز حادث میشود. مخچه پیکره شیاردار Medulla oblongata(بصل النخاع) مزانسفال در بیشتر موارد مبتلا می شوند. در جوجه هایی که بزودی پس از تظاهر علائم آنسفالومالاسی کشته می شوند مخچه نرم شده متورم بنظر می رسد و پرده های مغز ادماتوز می شوند و خون ریزی های کوچک غالباً در سطح مخچه مشاهده میشوند. چین و شکنهای مغزی پهن شده اند و در حدود  مخچه ممکن است به این وضعیت گرفتار شود و امکان دارد که جراحات آنقدر کوچک باشند که قابل تشخیص نباشند یکی دو روز بعد از اینکه علائم اشکار عارضه ظاهر شدند نواحی نکروتیک ظاهر و شکل تیره و غیر شفاف سبز مایل به زرد را نشان می دهند. در توده خاکستری موجود درکف بطنهای طرفی (جسم مخطط) (Corpus Striatum)نسوج نکروتیک غالباً رنگ پریده متورم و مرطوب هستند و در مراحل اولیه سریعاً از بقیه نسوج نرمال مشخص می شوند، بخش بزرگتری از دو نیمکره ممکن است تخریب و از بین بروند در سایر موارد جراحات فقط در معاینه میکروسکپی ظاهر می شوند جراحات مدولر بخوبی در آزمایشات میکروسکپی مورد توجه واقع نمی شوند. از نظر آسیب شناسی جراحات شامل اختلالات گردش خون (نکروز ایسکمیک) از دست دادن میلین و استحاله نورونها قابل ذکر است عروق پرده های مغز و مخچه و عروق مغزی بطور مشخص هیپرایمیک و پرخون بوده و ادم شدیدی غالباً تکامل حاصل می نماید، ترومبوز عروقي غالباً به نکروز با توسعه متغیر می انجامد. در مخچه حوجه نرمال اثرات میلینی و واکنش مثبت قوی پا Fast BlueLuxol نشان می­دهند در حالیکه در جوجه های مبتلا واکنش رنگ امیزی بطور مشخص کاهش پیدا میکند و بطور ضعیف و یا موضعی اهمیت پیدا میکند.

تغییرات استحالهای عصبی در همه جا اتفاق می افتد اما در سلولهای پورکنژ بیش از همه جا حادث میشود. تغییرات سلول ایسکمیک غالباً دیده میشود. سلولهای چروکیده خیلی هیپرکروماتیک می باشند و هسته بطور تیپیک سه گوشه است. تجزیه کروماتینی با مواد اجسام Nissl بسته بندی شده در امتداد حاشیه هسته سلول نیز عادی است.

علائم آنسفالومالاسی در جوجه های بوقلمون مشابه علائمی است که در جوجه ها مشاهده می شود.

زمینه مزاج اکسودانی در جوجه ها

زمینه مزاج اکسودائی ادم نسوج زیر جلدی همراه با قابلیت نفوذ در پرده های عروقی مونی است. در موارد شدید جوجه ها با پاهای خود که از هم خیلی دور هستند می ایستند که این مسئله بعلت پرشدن مایع در زیر پوست شکم است مایع چسبنده آبی مایل به سبز بخوبی از روی پوست دیده می شود. خون پرنده در این حالت معمولاً دارای تعدادی اجزاء خون و خونریزهای کمیاست که اتفاق می افتد و در سراسر ساختار عضلانی سینه و پا و دیواره های بینابینی دیده می شود و بوسیله، بعضی از دامپزشکان متخصص بیماریهای طیور گشاد شدن پریکاردیوم و مرگ های ناگهانی ذکر شده است. جوجه هایی که از زمینهمزاج اکسوداتیو رنج می برند، نسبت پایینی از آلبومين به گلولین را در خون نشان می دهند تهاجم زمینه مزاج اکسودائی همراه با تظاهر پر اکسید از در نسوج می باشد.

Noguchi و همکارانش تصور نموده اند که ویتامین E در اغشيه مویرگی و آنزيم محتوي سلنيوم، گلوتامین، پراكسيد از سرم غشاء مویرگ را در برابر صدمات اکسودائي محافظت می کند. این مسئله ممکن است رل دو طرفی ویتامین E و سلنیوم را در پیشگیری از زمینه مزاج اکسودایی و سایر بیماریهای مسئول ویتامین E و سلنیوم را توجیه نماید.

جوجه های مبتلا به این عارضه بطور ضعیف رشد می کنند و پژمرده بنظر می رسند و تورم در پشت جینه دان آنها تکامل حاصل می نماید خون ریزی در عضلات و نسوج چربی ممکن است مشاهده شود.

دیستروفی عضلانی در جوجه ها اردکها و بوقلمونها

هنگامیکه کمبود ویتامین E در طیور با کمبود اسید آمینه گوگردی همراه می شود مرغها علائم دیستروفی عضلانی را بخصوص در عضلات سینه در سن ۴ هفتگی نشان میدهد. این وضعیت بوسیله خطوط کمرنگی که باسانی از دستجات رشته های عضلانی در سینه مشخص می شوند تشخیص داده می شود.

دیستروفی مشابهی در تمام عضلات اسکلت بدن در اردکهای مبتلا به کمبود ویتامین E حادث میشود.

تغییرات اساسی استحاله هیالن است. میتوکندری ها متحمل تورم می شوند و بهم پیوسته و گلبول های داخل سیتوپلاسمیک را شکل می دهند بعد از آن رشته های عضلانی بطور سرتاسری پاره می شوند.

از مجرای طبیعی بیرون رفتن و نشت کردن؛ دستجات رشته های عضلانی و رشته های انفرادی را از هم مجزا می­سازد. پلاسمای مترشحه معمولاً محتوی ارتیروسیت ها و لکوسیت های هتروفیلیک است. در وضعیت های مزمن تر پروسه های جبرانی سیمای عارضه را تحت نفوذ خود در می آورد. تکثیر مشخص هسته های سلول فیبروپلازی وجود دارد. در این حالت Scar (جای زخم) را در عضله استحاله بر جای می گذارد. کمبود ویتامین E و سلنیوم در مرغها و بخصوص در بوقلمونها ممکن است به میوپاتی زیاد سنگدان بیانجامد و عضلات را نیز درگیر نماید.

اختلال مفصل خرگوشی بزرگ شده در بوقلمونها

بوقلمون هایی که از جیره غذایی با کمبود ویتامین E استفاده می نمایند و نیز آنهایی که از جیره غذایی محتوی چربیهای قابل اکسیداسیون بهره مند می شوند ممکن است بزرگ شدن مشخص مفصل خرگوشی و پاهای خمیده را تقریباً در سن ۲ تا ۳ هفتگی تکامل بخشند. هرگاه به پولتها اجازه داده شود که از این قبیل جیره های غذایی کماکان استفاده نموده و تغذیه از آنرا ادامه دهند بزرگ شدن مفصل خرگوشی معمولاً وقتی بولتها به سن ۶ هفتگی می رسند از بین می رود و فقط وقتی مجددا ظاهر می شود که بوقلمونها به سن ۱۴ تا ۱۶ هفتگی برسند بخصوص این مسئله در بوقلمونهای نر صادق است که در روی کف های سیمی یا کفهای نردهای پرورش پیدا میکنند در این حالت ترشح کرانین افزایش پیدا کرده و مقادیر کرآتینین عضله کاهش پیدا می کند نیاز به ویتامین Eممکن است به بخشی از بیوتین مربوط باشد که در غیر اینصورت در حضور چربی ها و روغن­های ترش شده از بین رفته باشد.هچ پایین جوجه کشی

تشخیص کمبود ویتامین E

١) سابقه گله با یافته های تیپیک تصور کمبود ویتامین E را در ما بوجود می آورد.

۲) تشخیص فرضی را می توان بوسیله استفاده از یک و یا تمام متدهای زیر تایید نمود.

1. a) نشان دادن جراحات عضلات مبتلا بوسیله آزمایش آسیب شناسی
2. b) نشان دادن مقادیر بالا رفته عمل Serum Glutamic Oxalacetic Transaminase در جوجه های مبتلا که بایستی با نرمالها مقایسه شوند.
3. c) تجویز ویتامین E به جوجه ها به بهبودی کامل آنها می انجامد.
4. d) محتویات ویتامین E غذا را مشخص سازید. غذای مظنون را به جوجه های یک روزه برای تولید علائم و جراحات بخورانید.

درمان کمبود ویتامین E

تجویز ویتامین E در آب آشامیدنی یا تجویز بوسیله تزریق بهبودی سریع بدست می دهد. این کاربایستی سپس بوسیله مقادیر کافی ویتامین E در غذا تعقیب شود در موارد پیشرفته آنسالومالاسی ممکن است به درمان پاسخ ندهد.

هرگاه عارضه کمبود ویتامین E در طیور زیاد پیشرفت نکرده باشد زمینه مزاج اکسوداتیو و دیستروفی عضلانی در جوجه ­ها بخوبی بوسیله تجویز مقادیر صحیح ویتامین E و سلنيوم بوسیله تزریق بحالت عادی بر میگردد و با استفاده از خوراندن ویتامین E از طریق آب آشامیدنی و غذا میتوان عارضه را درمان نمود. درمان با استفاده از ویتامین E چه پاسخ بدهد و چه پاسخ ندهد بستگی به توسعه صدمه وارده به مخچه دارد. میوپاتی یا بیماری عضله سنگدان در بوقلمونها بوسیله اضافه کردن مکمل ویتامین E یا سلنیوم در جیره ای که از این نظر کمبود دارد بوسیله مقدار جیره غذایی متشکل از اسید آمینه های گوگردی تحت تاثیر قرار نمی گیرد و آنچه مهم است غنی بودن جیره غذایی ویتامین E و جلوگیری  از  هچ پایین جوجه کشی است.

کنترل کمبود ویتامین E

کنترل کمبود ویتامین E در طیور به مسائل زیر مربوط می شود:

1. از دادن چربی زیاد به مرغها خودداری کنید.
2. از اضافه کردن اسیدهای ترش شده در جیره غذایی خودداری کنید.
3. مقادیر کافی ویتامین E در جیره غذایی اضافه کنید.
4. مقادیر کافی گوگرد محتوی اسید آمینه در جیره غذایی اضافه کنید
5. آنتی اکسیدان ها را به غذا اضافه کنید تا از ترش شدن و فساد آن جلوگیری کرده باشید.
6. مقادیر کافی سلنیوم در غذای مصرفی طیور تدارک ببینید.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی