ساختار و شکل خوراک در دوره آغازین نقش مهمی را در تکامل دستگاه گوارش جوجه های گوشتی بازی می­کند، بخصوص این توسعه در بخش ابتدایی دستگاه گوارش (چینه دان و پیش معده) از اهمیت بیشتری برخوردار است.برای یک جوجه تازه هچ شده، تغییر الگوی مصرف از زرده به یک خوراک جامد با منبع خارجی، باعث تغییرات فیزیولوژیک و متابولیک بزرگی خواهد شد. در این رابطه فرم فیزیکی خوراک نقش تحریک کنندگی در افزایش مصرف دارد، و خوراک های زبر و نسبتاً درشت با راندمان بهتری نسبت به خوراک های بسیار نرم توسط جوجه­ ها مصرف می شوند. در ادامه اثر فرم فیزیکی و نوع فرآوری خوراک در سنین ابتدایی جوجه ها به طور کامل بررسی می شود.

اثر فرم فیزیکی و نوع فرآوری خوراک در سنین ابتدایی جوجه ها

اثر فرم خوراک

نشان داده شده است که خوراک های آسیاب شده نرم موجب محدود تر شدن فعالیت­های انقباضی دستگاه گوارش می شوند. همچنین کالبد گشایی جوجه هایی که دان نرم دریافت کرده بودند، نشان داد که رشد سنگدان در آنها به نسبت جوجه هایی که دان درشت تر دریافت کرده بودند، کمتر بوده است.

این فرض وجود دارد که مصرف خوراک با اندازه نسبتاً درشت که وارد ناحیه معدی می شود، افزایش تحرک دستگاه گوارش را در پی خواهد داشت. این افزایش تحرک، حرکت گردش خون در شبکه مویرگی اطراف کیسه زرده را تشدید کرده و جذب کیسه زرده را سرعت می بخشد، علاوه بر این افزایش مصرف خوراک نیز مشاهده می­شود که در نتیجه آن راندمان و سلامت دستگاه گوارش بهبود خواهد یافت. برای تهیه خوراک با اندازه های درشت از الک­های ۶ تا ۷ میلی متر در آسیاب کردن مواد غذایی می توان استفاده نمود.

اطلاعاتی در مورد تغذیه جوجه های گوشتی در سنین اولیه با خوراک های مرطوب و در دسترس است که نشان می دهد، تغذیه با خوراک مرطوب و آسیاب شده به صورت زبر و نسبتاً درشت، بهبود زیادی را در مصرف خوراک، ضریب تبدیل و اضافه وزن نشان خواهد داد که بخاطر بهبود ابقاء مواد مغذی اتفاق می افتد.

اثر فرآوری خوراک

در بررسی اثر فرم فیزیکی و نوع فرآوری خوراک در سنین ابتدایی جوجه ها علاوه بر تفاوت فرم فیزیکی خوراک در عملکرد جوجه های گوشتی که مورد بحث قرار گرفت، می توان این تفاوت عملکرد را به صورت وسیع تری بین فرم آردی خوراک و فرم پلت شده آن مشاهده کرد. البته این تفاوت­ها را می توان در اثر تغییراتی که در طی فرآیند پلت سازی از نظر فیزیکی مثل اندازه و چگالی و ویسکوزیته و تغییرات شیمیایی در طی فرآیند، مثل افزایش قابلیت هضم و دسترسی مواد مغذی دانست، و نسبت دادن بهبود عملکرد صرفاً به اندازه ذرات خوراک چندان کار صحیحی نمی باشد.

وقتی از دان پلت شده استفاده می شود، بهترین مزیت آن کاهش ریخت و پاش دان است. همچنین جوجه ها با مصرف دان پلت شده که بصورت کرامبل درآمده است، از دان یکنواخت­تری بهره مند می شوند، بعلاوه اینکه جوجه ها مصرف این دان را نسبت به دان آردی ترجیح می دهند، که این ترجیح موجب افزایش مصرف خوراک هم خواهد شد، که خود تأثیر بسیار زیادی در توسعه دستگاه گوارش جوجه ها بخصوص در هفته اول دارد.

استفاده از دان آردی به علت تولید گرد و غبار حتی می تواند به سیستم تنفسی پرنده نیز آسیب وارد کند، و آنها را مستعد به بیماری های تنفسی کند. علیرغم بالا رفتن مصرف آب در هنگام استفاده از دان پلت وجود برخی از مواد اصطلاحاً پلت چسبان مثل بنتونیت سدیم که خاصیت جذب آب و سطحی متخلخل دارد، آب اضافی جذب شده و مشکل رطوبت بستر را تا حد زیادی کاهش می دهد.

جوجه هایی که با دان پلت تغذیه می شوند، سریع تر و به راحتی می توانند سیر شوند و در نتیجه انرژی کمتری صرف مصرف خوراک خواهند کرد. این اثر مثبت ممکن است ناشی از اندازه مناسب پلت که متناسب با حفره دهانی پرنده است باشد، که در نتیجه آن فعالیت در طول خوراک خوردن کمتر شده و رفتارهای استراحتی افزایش می یابد. از طرفی این بهبود می تواند، در اثر افزایش ژلاتینه شدن نشاسته در فرآیند پلت سازی باشد که با کاهش قطر دان اتفاق می افتد.

در خوراک های با فرم پلت یا کرامبل شده به دلیل فشردگی مواد غذایی به یکدیگر، امکان انتخاب مواد تشکیل دهنده دان از جوجه ها کمتر می شود. در مصرف خوراک های اردی به دلیل انتخاب اجزای جیره توسط جوجه های ترکیبی نا متعادل توسط جوجه­ها مصرف می شود، خصوصاً در هنگام استفاده از سیستم دانخوری زنجیری در سالن های پرورش جوجه هایی که در نزدیکی مخزن دان قرار دارند، در اثر انتخاب ذرات درشت­تر موجود در خوراک ترکیب متفاوتی نسبت به جوجه های انتهای سالن دریافت خواهند کرد، که این مورد بخصوص برای گله های مادر می تواند بسیار مخاطره آمیز باشد، چرا که به کاهش یکنواختی وزن پرندگان سالن خواهد انجامید.

در مورد اینکه بهترین اندازه ذرات باید چقدر باشد، تحقیقات نشان می­دهد برای دان آردی جیره آغازین 7/0 تا 9/0 میلیمتر، برای دان پلت شده ۱ تا ۱۰ روزگی حداکثر 38/2 میلیمتر و برای سن ۱۱ تا ۲۸ روزگی پلت با قطر ۳ میلیمتر و برای بعد از آن تا کشتار هم بیشتر از ۳ میلیمتر بسته به سن جوجه می توان استفاده کرد. هرچند این اندازه ها مورد پیشنهاد هستند، اما شرکت­های تولید کننده دان برای کاهش هزینه های استهلاک و افزایش سرعت تولید دان در هر ساعت و یا حتی بسته به نظر مشتریان خود معمولاً پلت هایی با اندازه بزرگتر تولید می کنند.

پلت کردن دان علاوه بر مزایایی که در بالا ذکر شده موجب کاهش میکروب های بیماری زا و کاهش عوامل ضد تغذیه ای در اثر فشار و دمای وارده به خوراک در طی فرایند می شود. همچنین بهبود خوش خوراکی و کاهش حجم خوراک و در نتیجه حمل و نقل آسان تر هم از دیگر مزایای دان پلت شده می باشد.

در اینجا لازم است برخی از معایب دان پلت شده راهم عنوان کنیم:

رابطه ای بین تغذیه پلت و برخی از بیماری های متابولیکی دیده شده است. افزایش میزان رشد ناشی از تغذیه جیره پلت ممکن است مرگ و میر را به دلیل آسیت، دیسکندروپلازیای درشت نی خصوصاً در پرندگان نر افزایش دهد.

به طور کلی برخی از معایب پلت عبارتند از:

۱. بالا بودن هزینه

٢. کانیبالیسم

٣. خیسی بستر به علت مصرف آب بیشتر

۴. آسیت

۵. دیسکندروپلازیای درشت نی

6.از بین رفتن برخی از مواد مغذی حساس به حرارت در طی پلت کردن

کیفیت پلت

کیفیت پلت معمولاً با عنوان (شاخص PDI یا شاخص دوام پلت) تعیین می گردد. در واقع PDI تستی است که در آن جیره پلت به صورت معلق در جعبه ای مخصوص در زمانی معین قرار می گیرد، که در طی این دوره خوراک تحریک شده و انتقال می یابد و سپس مورد بررسی قرار می گیرد. بنابراین هرچه خوراک با شاخص دوام پلت بالاتری باشد، نشان دهنده این است که پلت بیشتر می تواند، قبل از تغذیه سالم باقی بماند. برای خوراک های آسیاب شده نیز این روش می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

سایر روش های فرآوری خوراک

علاوه بر آسیاب کردن خوراک فرآوری های فیزیکی دیگری هم وجود دارند مانند: توربولاتورهای شیب دار، توربولاتورهای با ظرفیت بالا، کتل، راپینر، بوکامکتورها، سیستم SIRT اکستروژن و اکسپنشن هم وجود دارند که همگی دارای خصوصیات، مدت و درجه حرارت مختلف می باشند.

به عنوان مثال، در توربولاتورها مدت زمان حرارت دادن کوتاه است، در حالی که در سیستم SIRT مدت زمان حرارت دادن تا ۱۰ دقیقه می تواند باشد. درجه حرارت در توربولاتورها در محدوده ای از ۵۰ الی ۸۵ درجه سانتیگراد تولید می شود، اما در اکسپندرها و کمپکترها این محدوده می تواند تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد نیز تأمین گردد. در اکستروژن­ها واکسپنشن ها خوراک بایک درجه حرارت بالا برای یک مدت کوتاه حرارت داده شده، در حالی که از میان یک قالب گرم عبور داده می شوند.

یک تفاوت عمده ای که بین این دو نوع فرآوری وجود دارد این است که در اکسپنشن ها تنها قبل از ورود خوراک به محل پیچ خوردگی در دستگاه، درجه حرارت ۸۰ تا ۹۰ درجه سانتیگراد داده می شود، در حالی که در اکستروژن این گرما وجود ندارد، اما فشار بیشتری توسط بخش پیچ دار دستگاه اعمال می گردد.

فرآوری دیگری که مورد توجه می باشد، استفاده از سیستم پاستوریزاسیون غیر هوازی است که شامل احتراق سوخت گازی در حضور آب است که نتیجه آن، ایجاد گازی داغ با درجه حرارت ۸۰ درجه سانتیگراد می باشد، اما افزایش میزان رطوبت در این سیستم نسبت به سایر سیستم ها کمتر می باشد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی