همانند کرمهای نواری سیکلوفیلیدن، تنیا دارای چرخه زندگی با میزبان های نهایی و حدواسط است. میزبانهای نهایی آن گوشتخوارن / همه چیز خوارن مانند سگها، کایوتها، روباه ها و انسانها است. میزبان های حد واسط آن برخی گونه ها مانند گاو، گوسفند، خوک، خرگوش صحرایی، خرگوش و جوندگان مختلفی میباشند. انسان ها به شکل تصادفی میزبان حدواسط بسیاری از تنياها می شوند.در این بخش انگل تنیاها _ کرم نواری گاو _ کرم نواری سگ _ کرم نواری گربه را مورد بررسی قرار داده ایم.
گونه های انگل تنیاها
مقدمه
آلودگی با کرم های نواری گونه های انگل تنیاها در برخی مناطق برای انسانها خطر قابل توجهی به شمار می رود. این کرم ها با کرم نواری گاو ها و خوکها و به صورت خاص با خوردن گوشت گاو و خوک نپخته در ارتباط هستند. آلودگی انسان با گونه های تنیا مرتبط با کرم نواری سگ و کرم نواری گربه نادر است و حیوانات خانگی نقش بسیار جزئی در آلودگی انسانها دارند.
سبب شناسی
انسان اغلب به تنیا ساژیناتا ( کرم نواری گاو ) و تنیا سوليوم ( کرم نواری خوک ) درگیر میشوند. حیوانات خانگی در انتقال این گونه ها نقشی ندارند. گاهی اوقات سگها میزبان واسط کرم نواری سگ تنیا سولیوم هستند، اما میزبان نهایی انگل نیستند و بنابراین تخم در آنها ایجاد نمی شود.
چند گونه از انگل تنیاها کرم نواری سگ یافت شود، از جمله تنیا کراسیسپس، تنیا هیداتیژنا، تنیا مولتی سپس ، تنیا پیسیفورمیس و تنیا سریالیس. تنیا تنیافورمیس در گربه ها بافت می شود. تنیا مولتیسپس بیشترین ارتباط را با انسان دارد.
چرخه زندگی
انگل تنیاها وقتی بالغ میشوند ممکن است بسیار طویل شوند، بسته به گونه در حدود ده ها تا صدها سانتی متر طول داشته باشند. این کرم ها در روده کوچک در میزبانان نهایی زندگی می کنند و پروگلوتیدها یا تخم ها در مدفوع ریخته می شود. بندهای تخم ها در هنگام عبور از روده و یا مدفوع تخریب و آزاد می شوند. تخمها فوراً عفونیزا می شوند و بعد از بلعیده شدن توسط میزبان حدواسط مناسب از جمله انسان ها جنین دار می شوند. سپس جنین های شش قلابه به دیواره روده نفوذ کرده و به محل های مختلف مانند کبد، عضلات اسکلتی یا قلب مهاجرت می کنند. سپس در آنجا رشد کرده و تبدیل به لارو مرحله دوم می شوند. هنگامی که بافت آلوده توسط میزبان نهایی خورده شود، منجر به ایجاد آلودگی می شوند. ساختارهای حد واسط (به عنوان مثال سنوروس برای تنیا مولتی سپس) در بافتها ایجاد می گردند و شامل مرحله حد واسط انگل می باشند. توانایی پیشرفت آلودگی به اندازه و موقعیت ساختار بستگی دارد.
توزیع جغرافیایی /همه گیر شناسی
انگل تنياها بیشتر در آب و هوای گرم و جمعیت های وحشی به طور معمول در سگها و کرم نواری گربه ها یافت می شوند. شیوع تنياها 1/1 تا ۴۵ درصد در مدفوع سگ های ولگرد حفاظت شده و ۴> درصد در مدفوع حیوانات خانگی گزارش شده است. در مطالعه ای درباره ی تنیا تنافورمیس در گربه های ولگرد، میزان دفع انگل 1/9 تا ۷۶ درصد گزارش شده است، در حیوانات خانگی، شیوع کمتر (5/3> درصد) گزارش شده است.
انسان به ندرت با گونه های تنیا حیوانات خانگی آلوده می شود. مهم ترین نگرانی در حیوانات خانگی، کیستهای ایجاد شده توسط تنیا مولتی سپس، تنیا کراسی سپس و تنیا سریالیس است. کیست های تک حفره ای در سامانه عصبی مرکزی، چشم، بافت های زیر جلدی یا عضلات آلودگی ایجاد می کند.
بیماری در انسان به ندرت ایجاد می شود. آلودگی در کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی شایع تر است. تنها چند مورد در آمریکای شمالی گزارش شده است. کرم نواری سگ احتمالاً نقش کمی در بیماری انسان ایفا میکنند. در یک گزارش، دوره مواجهه قابل توجهی در هر شش فرد آلوده قید شده بود؛
انسان به ندرت با تنیا تنیافورمیس آلوده می شود. به طور اتفاقی یک کیست لارو در کبد مردی سالمند شناسایی شده است. ظاهراً کرم های بالغ تنیا تنیافورمیس در محتویات استفراغ شده ی یک کودک در سریلانکا شناسایی شده است، اما برای نویسندگان علت اصلی مشخص نبود و به مواردی همچون استفراغ کودک در آن محل یا انتقال کرمها توسط گربه های خورده شدن کرم ها توسط کودک به دلیل ضعف نکات بهداشت و آلودگی واقعی مشکوک بوده اند. اگر علت آن آلودگی روده ای واقعی بود، به هر حال منبع آن کرم نواری گربه خواهد بود، از این رو به احتمال زیاد کودک در اثر خوردن کیست ها از یک میزبان حدواسط آلوده، درگیر کرم نواری گربه شده است.
نقش حیوانات خانگی در بیماری انسان ها بسیار ناچیز و یا احتمالاً حداقل است. نویسندگان از مطالعات انجام شده که ارتباط بین تماس مالکین با حیوانات خانگی و آلودگی آنها با تنیاها را تعیین کند بی اطلاع هستند، هرچند که اساساً این قابلیت وجود دارد. آلودگی رودهای حیوانات خانگی با تنیا بر اساس علائم بالینی یا تستهای مدفوع از اکینوکوکوس (که بیماری مشترکی خطرناک تری است) قابل تفریق نیست و این مهم به نگرانی اصلی ابتلا به بیماری تبدیل شده است.
آلودگی سیستمی انگل تنیاها در سگها، گربه ها و خرگوش ها گزارش شده است. این حالت مستقیماً برای انسانها خطر ندارد، هر چند مشخص شده، انسان با منبع مشابه ای از حیوانات خانگی مواجه می شود (به عنوان مثال، گوشت خام).
حیوانات
نشانه های بالینی
بیماری نادر است. حیوانات آلوده از جمله کرم نواری گاو معمولاً علائم بالینی آشکار ندارند. گاهی تحریک ناحیه مقعد در اثر عبور بندهای انگل ایجاد می شود، این حالت ممکن است به علت” با شتاب دویدن ” یا گاز گرفتن ناحیه مقعد باشد.
ضایعات کیستی (با وجود نادر بودن) باعث گستره ی وسیعی از علائم بالینی در سگها، گربه ها و خرگوش ها بسته به موقعیتشان می شود. بیماری عصبی پیشرونده و شدیدی همراه با ضایعات سیستم عصبی مرکزی ممکن است ایجاد شود. ضایعات زیر جلدی ممکن است به شکل یک توده نرم وجود داشته باشد که مشابه انواع دیگر کیستها یا احتمالاً آبسه ها هستند.
تشخیص
تشخیص بر اساس شناسایی بندهای کرم نواری در مدفوع با استفاده از معاینه مستقیم یا شناسایی تخم ها با استفاده از روش شناورسازی مدفوع صورت می پذیرد. حساسیت نمونه گیری به دلیل پخش نشدن یکسان بندها در مدفوع و عدم دفع مداوم تخم ها توسط حیوان آلودهمثلا کرم نواری گاو ، کم است، از همین روی آزمایش مدفوع، به مدت سه بار در یک هفته توصیه می شود. پاکسازی با استفاده از موادی مانند آرکولین می تواند باعث بهبودی گردد، ولی آزمایشی کاربردی یا توجیه پذیر در آزمایشات بالینی محسوب نمی شود.
مدیریت
پرازيكوانتل و ایزیپرانتل برای حذف تنیاهای روده ای بسیار مؤثر است. همزمان جهت کاهش برخورد با میزبانهای واسط اقدامات لازم باید صورت گیرد.
درمان آلودگی سیستمیک بستگی به موقعیت و شدت آن دارد. آلودگی سیستم عصبی مرکزی معمولاً کشنده است. بهترین راه حل برای حذف کیستها، در صورت دسترسی، برداشت به کمک جراحی است. استفاده از ضدانگل ها چندان مورد مطالعه قرار نگرفته اند، اما احتملاً اثر کمی دارند.
انسانها
نشانه های بالینی
آلودگی با انگل تنیاها بالغ معمولاً بدون علامت است. در برخی موارد نشانه های غیراختصاصی خفیف مانند حالت تهوع یا شکم درد نیز مشاهده میشود. بندها ممکن است به شکل متناوب و آشکار در مدفوع حضور داشته باشند.
در صورت بلع تصادفی تخم تنیا توسط انسان، ممکن است بیماری کیستیک ایجاد شود. نشانه های بالینی ایجاد شده به اندازه و موقعیت کیست بستگی دارد. درگیری چشم یا سیستم عصبی مرکزی بسیار رایج است. بیماری سیستم عصبی مرکزی علائم غیراختصاصی ایجاد می کند مانند ضعف عمومی، تشنج، ناتوانی در راه رفتن که در حالت های عصبی به تدریج وخیم می گردد. همچنین آب آوردگی مغز و آماس عنکبوتیه چشم از علائم رایج این بیماری است. آلودگی چشم ممکن است با نابینایی و درگیر شدن زلالیه، اتاقک قدامی یا بافت های ملتحمهای چشم همراه شود.
تشخیص
بیماری های روده ای با شناسایی تخمها در مدفوع تشخیص داده می شود.
تشخیص بیماری کیستیک معمولاً به وسیله سی تی اسکن یا ام آر آی انجام می گیرد. یکی دیگر از روش های تشخیصی، آزمایش سرمی است؛ اما در صورت تعداد کم کیست، حساسیت آن کم است.
مدیریت
در صورت امکان، حذف کیست ها با روش جراحی توصیه می شود. معمولاً همراه جراحی از پرازیكوانتل استفاده میشود. اطلاعات مربوط به اثر بخشی پرازيكوانتل یا سایر ضد کرمها به تنهایی محدود است. در برخی موارد، درمان اولیه با پرازیكوانتل ظاهراً منجر به از بین رفتن مرحله حد واسط کرم می شود؛ با این حال برداشت توده با جراحی همچنان مورد نیاز است. پرازیكوانتل در شکل چشمی بیماری نیز استفاده می شود و باعث از بین بردن موفقیت آمیز سنورس می گردید، ولی باعث نابینایی میشود. از آلبندازول نیز برای درمان بیماریهای کیستی می توان استفاده کرد.
پیشگیری
جهت پیشگیری از آلودگی روده ای تنیا، از خوردن غذای الوده توسط میزبان واسط و خوردن گوشت نپخته اجتناب شود. حیوانات خانگی در آلودگی روده ای تنیا در انسانها نقشی ندارند و ظاهراً نقش حیوانات خانگی به علت شیوع کم بیماری و نیز فقدان شواهد خلاف آن، کم است. با این حال، با توجه به امکان انتقال و شدت بیماری، توجه به مهارتنيا در حیوانات خانگی جهت پیشگیری از آلودگی در انسان منطقی است. جهت پیشگیری از بیماری، میزان برخورد حیوانات خانگی با میزبان های حدواسط آلوده را باید کاهش داد از همین روی از پرسه زدن و آشغال خوری، خوردن گوشت نپخته یا لاشه چهارپایان اهلی و وحشی، آنان باید اجتناب شود. اگر صاحبان مصمم به تغذیه حیوان خود با گوشت نپخته هستند، باید قبل از استفاده، جهت از بین بردن هرگونه سیستی سرک احتمالی، نمونه گوشت منجمد شود. سیستی سرک تنیا سولیوم به مدت ۴ روز در دمای ( )، سه روز در (( ) و یک روز در (( ) از بین می رود. دیگر گونه های تنیا احتمالاً حساسیت مشابهی دارند. نگه داری گوشت ها در حالت انجماد، برای حداقل یک دوره ۱۰ روزه قبل از خورده شدن یک احتیاط منطقی است. اگر بر اساس آزمایش مدفوع درمان صورت گیرد، باید چندین نمونه را ارزیابی کرد (به دلیل حساسیت کم آزمایش)، در صورت مشاهده تخم های کرم نواری، به دلیل عدم امکان تفریق آن با تخمهای کینوکوکوس، باید درمان در اسرع وقت انجام شود.
همچنین تخمهای تنیا در خاک مناطق مختلف یافت می شوند. نقش محیط در ایجاد بیماری مشخص نیست، اما اقدامات بهداشت عمومی از جمله جلوگیری از برخورد سهوی مدفوعی-دهانی و مهار حيوانات ولگرد، در کاهش انتقال کمک کننده است.
نظرات کاربران
2:27:55 AM