در مقاله قبلی با دو نوع گوزن آشنا شدیم. در ادامه به معرفی ویژگی های گوزن ریوسا ، گوزن سامبار ،گوز آسیایی و گوزن سیکا می پردازیم . محل زندگی خصوصیات ظاهری هر یک را بررس می کنیم.

گوزن ریوسا (Rusa)

 طبقه بندی علمی

سلسله: جانوران

شاخه: طنابداران

دسته: پستانداران

راسته: زوج سمان

خانواده: سروایده cervidae

زیر خانواده: سرواین cervinae

جنس: سرووس cervus

گونه: سرووس تیمورنسیس    c.timorensis

گوزن ریوسا

گوزنی اصالتاً آسیایی که به علت خویشاوند بودن با گوزن سامبار بزرگ، به نام سامبار سیوند (sandasambar) نیز خوانده می شود. منشأ این گوزن بومی جزایر جاوه در شرق و بالای تیمور اندونزی می باشد، همچنین این گوزن شباهت زیادی به چیتال هندی دارد، ریوسا دارای دو زیرگونه است یکی ریوسا جاوهای بزرگ عمومیت بیشتری است و نر بزرگ (گوزن نر) دارای وزنی معادل ۱۳6 کیلوگرم و ماده حدود ۹6 کیلوگرم است، دومین زیرگونه از گوزن ریوسا که عمومیت کمتری دارد، کوچکتر است، ریوسا مولیوکان نامیده می شود که نسبت به خویشاوند جاوه­ای خود ۲۰ کیلوگرم سبک تر است در هر زیر گونه تنها نرها دارای شاخ می باشند. جنگل­های خزان در مخلوط خشک باز، زمین های پارک و ساوانا، محیط زیست این گوزن می باشد. این گوزن اکثراً حول و حوش صبح زود و اواخر بعدازظهر فعال است و به ندرت در فضای باز دیده می شود و به سختی می توان به آنها نزدیک شد و لمس یا حتی حسشان کرد، زیرا به طور طبیعی و غریزی محتاطند. این گوزن در خو گرفتن حس خوبی از خود نشان می دهند. این گوزن به استرالیا معرفی شده و در بوته های خشک استرالیایی به راحتی زندگی می کند، زیرا شباهت زیادی به زمین های مادری اش که گرمسیر است، دارد. گوزن ریوسا خیلی اجتماعی بوده و به ندرت یکی از آنها را در ملک خود تنها می توان یافت، این گوزن با هوش در استتار، ماهر بوده تا حدی که گاهی اوقات چنان خود را پنهان می کند که ممکن است از کنارش رد شوی ولی او را نبینی. اگر گوزن نر بترسد و یا احساس ترس کند، با صدای شبیه صدای غاز که معروف به بوق ماشین است و خیلی هم بلند است به صورت آژیر و هشدار با سایر گونه ها ارتباط گرفته و آنها را از خطر آگاه می کند.

این گوزن با جثه متوسط و گردنی تقریباً دراز با دمی نسبت به سایر گوزن­ها بلند و منگوله ای روشن از مو در بالای ابر و با شاخ­هایی نوعاً رگه ای که به صورت بزرگ بر روی بدنش قرار دارد، قابل تشخیص است.

توليد مثل این حیوان در ماه های جولای و آگوست در دوره ای که معروف به مستی گوزن یا اوج فعالیت جنسی است، صورت می گیرد. نرها برای تسلط بر ماده ها نبرد سختی می کنند و تا صدمه زدن به هم پیش می روند. گوزن نر گله معمولاً با پوست کندن درخت و گذاشتن نشانه هایی روی شاخه ها، قلمرو آن را تعیین کرده تا از ورود رقیب به حریم خود ممانعت کند.

ماده ها گوساله را در بهار به دنیا می آورند و حیوانات بالغ ۳ تا ۵ سال به همین صورت باقی می مانند. باید توجه داشت که تحقیقات کمی در مورد گوزن ریوسا صورت گرفته است و تنها اطلاعات ما از ریوسا در مورد محل زیست فعلی آن در در ولونگونگ، سیدنی و پارک ملی سلطنتی در استرالیا، علاوه بر جزایر و مکان های یاد شده در اندونزی می­باشد. مکانی در جنوب غرب روتوریا نیز این گوزن در حال زیستن است. لازم به ذکر است که نیوزلند را می توان یکی از پرورشگاه های مهم گوزن در جهان دانست و احتمالاً این کشور میزبان ریوسا می­باشد.

معمولاً در جزیره نیوگالدونيا و جنوب استرالیا در اواسط فعالیت جنسی گوزن در جولای و اواسط آگوست، هنگامی که نرها برای جلب و جذب همسر با صداهای بلند اعلام وجود می کنند، توسط شکارچیان، به ویژه انسان­ها شکار می شوند.

گوزن سامبار( گوزن یال دار بزرگ آسیایی)

طبقه بندی علمی

سلسله: جانوران

شاخه: طنابداران

دسته: پستانداران

راسته: زوج سمان

زیر راسته: نشخوارکنندگان

خانواده: سروایده cervidae

زیر خانواده: سرواین cervinae

جنس: سرووس cervus

گونه: سرووس اونیکولور c.uicolor

گوزن سامبار

سامبار را با اسم های مختلفی می شناسند از آن جمله، سامبیور، سامبیهور، در زبان تامیل کاداندی، گوزن آسیایی یال دار و گوزن آسیایی قهوه ای تیره بزرگ، مخصوصاً برای گونه هندی که ارتفاع آن از شانه ۱۰۲ تا ۱6۰ سانتی متر با وزنی به مقدار 546 کیلوگرم است (هر چند که در نوع استرالیایی وزن گوزن نر را بالای ۳۶۰ کیلوگرم گزارش کرده اند.) رنگ پوست قهوه ای تیره با علائم شاه بلوطی روی کپل و قسمت­های زیری است.

شاخ­ها بزرگ و خشن مانند گونه روسی، البته شاخ های جلو ساده اند و نوک­ها در جلو منشعب می شود. در برخی نمونه ها شاخ­ها بلندتر از ۱۵ سانتی متر می شود.

سامبار در اصل در زمین های جنگلی زندگی می کنند و اساساً گیاهان رستنی خشن (زبر)، علف­ها و گیاهان را می خورد، همچنین از گل و بوته غنچه های نی هندی هم تغذیه می کنند. در ضمن محل زندگی این گونه ها در چراگاه های گرمسیری موسمی (جنگل­ها گرمسیری خشک و جنگل های بی خزان موسمی بارانی) است. جنگل­ها مخلوط گرمسیری (کاجی، پهن برگ خزان دار و گونه درختان پهن برگ بی خزان) نیز زندگی می کند. پوشش چراگاه هایش اکثراً به وسعت قلمروشان در جنگل های گرمسیری بارانی طبقه بندی می شود اما تراكم آنها احتمالاً در این مکان ها خیلی کم است.

معمولاً این گوزن مکان­های پاک را ترجیح می دهد و به آب وابستگی شدیدی دارد و به ندرت از آب دور می شود، هرچند آنها از ابتدا در چراگاه هایی که در ارتفاعات بالاتر از سطح دریا نظیر جنگل های مخلوط خزان دار در منطقه ای در کوه های هیمالیا بوده و سهیم در چراگاه های گوزن­های میوسک (musk) (به معنی بوی مشک) هیمالیا بودند.

سامبار هندی (cervus unicolor) در جنوب آسیا (در دورترین نقطه از شمال، در دامنه های رشته کوه های هیمالیا، در جزایر جنوبی آسیا (برمه، تایلند، هندوچین، شبه جزیره مالای) جنوب چین (به انضمام جزیره هاینان) تایوان، جزایر سوماتر و بورنئو در اندونزی ساکن اند. این گوزن­ها در گله های بزرگ جمع آوری شده در پارک های ملی و حفاظت گاه­های در هند، سریلانکا و تایلند دیده شدند. زیر گونه هایی از سامبار هندی در هند و سریلانکا بزرگترین

جنس با بزرگترین شاخ­ها (البته متناسب با بدنشان می باشند). سامبار جنوب چین احتمالاً در اندازه دومین با شاخ های کمی کوچکتر از سامبار هندی هستند. سامبار سوماترای که در شبه جزیره مالای و سوماترا ساکن اند و سامبار بورنیایی کوچکترین عضو از خانواده سامبار با شاخ های متناسب با بدن بیشتر شبیه سامبار جنوب چین است. دو گونه کوچک سامبار مجزا به نام ها سامبار فیلیپینی (cervus mariannus) و گوزن لکه ای (نقطه­دار) فیلیپینی هم چنین به گوزن نقطه ای و یسایان یات آلفرد سامیار معروف است (alfredi cervus) ، که در جزایر فیلیپین ساکن اند، لازم به ذکر است که هر دو گوزن نامبرده از سامبار فورموسان کوچکتر می باشند.

گوزن روسیه ای یا سامبار سیوندا (cervus timorensis)، کمی کوچکتر از سامبار هندی و ساکن جزایر جاوه و بالی در اندونزی است و بر خلاف سه گونه آخری معمولاً چرا کننده بوده و ترکیب گله بزرگ تری دارد منشأ این گوزن احتمالاً در جاوه است، اما به صورت وحشیانه به چندین جزیره مجاور مانند جزایر مولیوسا و جزایر سرسیوندا وارد شدند. گله های بزرگ تر در ساواناهای باز اما در نزدیکی زمین های جنگلی خزاندار خشک یا جنگل های مخلوط خزان دار موسمی دارای بادهای موسمی که جهت پوشیده و محفوظ ماندن در قسمتی خلوت قرار می­گیرند. گوشت این نوع گوزن در بین گونه هایش جزء لذيذترین گوشت ها محسوب می شود.

گوزن سامبار به استرالیا و نیوزلند معرفی شده، در استرالیا از این گوزن در مسابقات به عنوان جایزه استفاده می­کنند به دلیل اشتهای بالای این گوزن به سرعت گیاهان بومی منطقه در معرض نابودی قرار گرفتند، در سال ۱۸6۰ سامبار به ویکتوریا و کوه سیگار لواف برده شده، در نزدیکی پارک ملی دریاچه سلطنتی ایالت هاروود در نزدیکی تورداین. در نتیجه جمعیتشان به بالای 100000 رأس در این مناطق رسید. بنابراین تعدادی از این گوزنها را در ایالت ارکیلدوون نزدیک بالارات، ويلسون پرومونتوری و جزیره فرانسه در غرب پورت و همچنین شبه جزیره کوبورگ در زمین های شمالی برده شدند.

در ویکتوریا، گوزن سامبار به عنوان تهدیدی برای گیاهان بومی منطقه محسوب می شود. زیرا با خوردن برخی گیاهان کمیاب و از بین بردن میوه و یا دانه های آنها به انقراض آنها سرعت می دهند. در این میان گوزن نر به شکل چشمگیری خسارت وارد می کند به طوری که با برداشتن بیشتر شاخه های روی بوته ها و گاهی اوقات کندن پوست درختان با شاخ هایشان به هر دلیلی (به طور مثال ایجاد محدوده قلمرویی) این زبان ها را موجب می شود.

در سال ۲۰۰۷ به دلیل آتش سوزی ۱۳۰۰۰ کیلومتر مربع از پارک ملی آلپاین ویکتوریا و جنگل های ایالتی حدود ۲۰۰۰۰ سامبار به همراه میلیون ها پرنده بومی از بین رفتند.

در نیوزلند گوزن سامبار در ساحل و مجاری آبی در هوروونیوا، ماناواتیو، رانگیتکی و وانگانیوی در حال زیستن می­باشد. هرچند شکار و تفریح گوزن در استرالیا رواج دارد ولی دولت نیوزلند قوانین و آیین نامه هایی در خصوص شکار و حفاظت از گوزن تنظیم و به حالت اجرا گذاشته است.

سامبار جفتگیری فصلی خاص دارد، سامبارها عموماً جفت را از سپتامبر تا ژانویه در نیمکره شمالی می گیرند. نر به مانند سایر گوزن­های نر در هر گونه ای به هنگام فعالیت جنسی از قلمروش دفاع کرده و کوشش می کند که ماده ها را جلب کند. از جمله با آواز و بروز دادن بوهایی، ماده ها معمولاً در گروه­های ۸ تایی زندگی می کنند و گاهاً نر غالب با این گروه­ها دیده می شود.

دوره آبستنی برای ماده ها دورادور ۹ ماه است که یک بره می زایند. بره های سه ماه دارای موهای قهوه ای با لکه­های روشن می باشند که به مرور از بین می رود. معمولاً این بره­ها تا دو سالگی با مادرشان می مانند.

سامبار (در هر دو جنس) سریع بهبودی حاصل می کنند که این به دلیل مقاومت بالای آنهاست. وقتی که یک ماده گوساله اش را توسط شکارچی از دست می­دهد، بی درنگ آمادگی پذیرش گوزن نر را پیدا می کند و جالب این که این بار در ۸ ماه آبستنی را طی می کند.

سامیارها در سریلانکا توسط پلنگ، در هند به وسیله ببرهای باتلاقی و در استراليا و نيوزلند توسط انسان­ها شکار می شوند.

گوزن سیکا (sika)

 طبقه بندی علمی

سلسله: جانوران

شاخه: طنابداران

دسته: پستانداران

راسته: زوج سان

زیر راسته: نشخوارکنندگان

خانواده: سراويده cervidae

جنس: سرووس cervus

گونه: سرووس نیپون    c.nippon

بسیاری گوزن سیکا را یک گوزن الک کوچک معرفی شده به مریلند در سال ۱۹۱6 می­دانند. گوزنی به بلندی ۷6 سانتی متر وزنی بین ۲۳ تا 45 کیلوگرم با پوششی قهوه­ای تیره متمایل به سیاه با خط سفید رنگی در پشت. هم چنین کپل سفید و یک بال در هم برهم تیره یکسره در پایین گردن نرها دیده می شود. به علاوه نرها بزرگتر از ماده­ها بوده و تنها نرها دارای شاخ می باشند، اما سیکاهای تگزاس دارای ارتفاعی به بلندی ۷6 تا ۸۹ سانتی متر تا شانه و وزنی بین 45 تا ۸۰ کیلوگرم و گونه فورموسان به بلندی ۸۹ تا ۱۰۹ سانتی متر تا شانه و 68 تا ۱۰۹ کیلوگرم وزن و در گونه دی بوسکی ماده ها به ۸۱ سانتی متر ارتفاع با وزنی معادل 4۵ تا ۵۰ کیلوگرم هستند. همچنین این سیکا دارای ساق پای زیبا و کوتاه با آراستگی به ظاهر فرو رفته میباشد. نرها دارای شاخی به میانگین ۲۸ تا 4۸ سانتی متر بوده هر چند ممکن است شاخک­هایش تا ارتفاع 4۷ سانتی متری بلند شود شاخ های سیکا در ۳ تا 4 نقطه از شاخه اصلی منشعب می شود، هر چند palmate به اندازه گوزن زرد رشد یافته نیست. ماده­ها یک جفت بر آمدگی سیاه روی پیشانی دارند، طبقه بندیشان مطابق با شاخ­های نرهاست. رنگ قهوه ای خرمایی به صورت گودی (فرو رفته) است. خال مخالی های قهوه­ای چوب ماهونی با تعدادی لکه های سفید، درجه ای از لکه ها با تغییرات زیادی وجود دارد، هرچند در برخی نقاط خاص ممکن است وجود نداشته باشد. سرها به خوبی دسته موهای بالای غده استخوان متا تارقوسی بوده و همچنین تکه سفید کپل حیوان کاملاً مشخص است. اما سیکای ژاپنی به درازی ۱۱۰ تا ۱66 سانتی متر، ارتفاع ۷4 تا ۹5 سانتی متر تا شانه، طول دم ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر با وزنی بین 4۰ تا ۷۰ کیلوگرم است.

سیکای ژاپنی بیشتر زیبا به نظر می آید. آنها بدنی قوی و محکمی دارند که پاهای دراز و باریکشان آن را حمل می کند. سر کوچک است و گردن کوتاه و کلفتشان آن را تحمل می کند. این گوزن از نظر قد شبیه به گوزن قرمز است اما کمی اندازه اش کوچک تر است. نرها را معمولاً به نام stag (گوزن نر و ماده ها را Hind (گوزن ماده) می شناسند.

تغییرات رنگ در این حیوان بالاست. در تابستان رنگ قهوه ای شاه بلوطی تیره روی پوشش (پوست) دارد. این نشانه ایست با ۷ یا ۸ ردیف لکه های یا نقطه هایی (خال هایی) سفید. زیر و پایین گردن و گلو سفید رنگ است، در زمستان پوشش مو درازتر و کلفت تر می شود. رنگ پوشش تیره تر شده و لکه ها (نقطه ها) به راحتی قابل رؤیت نیست، پوشش زمستانی در بهار در آوریل یا می به سرعت می ریزد و ردیف ها دوباره در اواخر پاییز پدیدار می شود. هر دو جنس دارای مشخصه بزرگ سفیدی تکه ای کپل هستند که این هم احاطه شده دور آن از خز (پوست) سیاه است. به هنگام خطر این قسمت پف کرده و نزدیک شدن شدن خطر را اعلام می کند. علائمی سفید روی سر، چانه و لب­ها وجود دارد. همچنین نشانه های سیاه بزرگ و مشخص در اطراف وجود دارد که مشخصه این گونه است گوزن سیکا سوت قابل توجهی شبیه به خواندن از خود بروز می دهد که این سوت آهسته را به گوش یکدیگر می رسانند.

شاخ نرها فصل پاییز در زمان جفتگیری رشد کامل می یابد. نرهای کاملاً رشد کرده شاخ­های رشد کرده دارند که دارای مجموعه ای از شاخه (شاخک یا دندانه) می باشند. شاخ­ها معمولاً زرد کمرنگ متمایل به قهوه ای یا هریک سفید رنگ هستند. شاخ­ها در بهار کوچکند، اما یک مرتبه سریع شروع به رشد می کنند. نرهای جوان ممکن است تا زمان رسیدن به سن بلوغ شاخ­هایشان به طور کامل و پر رشد نکند.

نرهای سیکا در قلمروشان هستند و حرمسرای ماده ها را در اوج فعالیت جنسی حفظ می کنند، که حداکثر آن در سپتامبر تا اکتبر است تا به زمستان. اندازه قلمرو، انواع مسکن و اندازه گوزن نر متغیر است. بهترین گونه های نر ممکن است در حرمسرا را نگه دارند. آنها علائم قلمروشان را با رشته گودال کم عمق مشخص می کند که Scraps (خراشیدن) خوانده می شود. نرها داخل این گودال ها ادرار کرده که ناشی از قدرت آنهاست و بوی مشک می دهد در صورت بروز جنگ بین دو نر رقیب گاهی اوقات، خشن، طولانی و ممکن است برای هر دو کشنده باشد.

در اروپا فصل جفتگیری بین سپتامبر و نوامبر است گوزن سیکا می تواند جمعیتش را به سرعت افزایش دهد، زیرا ماده ها هر سال آبستن می شوند و در مقایسه با سایر گونه های گوزن مرگ و میر کمتری دارند. این گوزن بیشترین فعالیت خود را در زمان مستی و اوج فعالیت جنسش دارد.

زایمان جوان­ها اغلب پس از یک دوره آبستنی حدودا ۲۲۰ روز صورت می گیرد که معمولاً یک بره به دنیا می­آورند و معمولاً بین می و ژوئن و در برخی منابع میان می و اگوست بره ها به دنیا می آیند. آنها معمولاً یک بره به دنیا می آورند و دوقلوزایی تقریباً نادر است. بره­های به دنیا آمده 5/4 تا ۷ کیلو وزن دارند رنگ آنها قهوه ای تیره با لکه­های سفید متعدد بوده، اینها پس از رشد پوشش ها در زمستان ناپدید می­شود و عموماً حدود 3 ماه دیگر دیده نمی شود. بره ها در ۲ تا ۳ هفته اول زندگیشان در بین گیاهان به حالت خوابیده پنهان می شوند. بره­ها تا بدنیا آمدن بره بعدی در سال بعد با مادرشان می مانند و پس از این مدت یکساله نرها به گله های نر مجرد پیوسته و ماده ها به شکل گروه­های کوچک ماده زندگی می کنند.

گوزن سيكا حیوانیست که در گله های اجتماعی زندگی می کند و این پایه اجتماعیشان است که گله هایشان را تغییر می دهند. در زمان­های مختلف از سال و در مکان­های متفاوت نرها با گله های نر مجرد و کوچک در کنارشان زندگی کرده و یا به صورت تک به زندگی خود ادامه می دهند. نرهای مسن تر توجه بیشتری بر رفتار حیوانات جوانتر می کنند. ماده ها در گله های کوچک با بچه هایشان زندگی می کنند. گاهی اوقات ممکن است گله ها با هم مخلوط شوند.

گوزن سیکا معمولاً تقریباً از اواسط تاریکی تا هنگام طلوع، گیاهان مرداب­ها، علف­ها و محصولات کشاورزی مانند ذرت و سویا را می خورند.

سکونت این گوزن در مرداب ها، باتلاق­ها، زمین های جنگلی و حتی زمین های کشاورزی می باشد. بارزترین مشخصه سیکا زندگی در زمین جنگلی برگ دار پهن و جنگل های مخلوط جایی که برف بین ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر و حتی بیشتر می بارد، است. استفاده از مکان­های متراکم از گیاهان و پاکیزه بودن منطقه از دیگر دلایل زیست سیکا در این مناطق است. سیکا علف­ها و نوک شاخه های کوچک را می­خورد و به گیاهان جنگلی فصلی نامعلوم (ناشناخته) حساس و حمله می کند. مصرف غذایی سیکا در پر مختلف بسته به نوع گیاهان و مواد غذایی موجود متفاوت است. به عنوان مثال در تگزاس غذای مهم برای سیکا درخت بلوط است، همچنین از دانه های خرد شده آلو وحشی، انگور وحشی، سوسنی­های تگزاسی، گل حاجی ترخانی سبز به همراه سر شاخه ها مصرف می کنند. علف زمستانه تگزاس، علف ساحره پایینی و چمن تغذيه می کنند، استفاده از پهن برگ علفی در تابستان عموماً افزایش می یابد و در زمستان کمتر می شود.

در ابتدا گوزن سیکا در شرق آسیا پخش بود. منشأ آن ویتنام، ژاپن، تایوان، روسیه و استان منچورین چین می­باشد.

زیر گونه های گوزن سیکا ژاپنی را در قرن ۱۹ به اروپا بردند و در پارک­ها مستقر کردند. هرچند که از این مکان ها گریختند و به شکل گله های وحشی در نقاط مختلف تبدیل شدند. که گمان می رود حدود ۵۰۰۰ گوزن سیکای وحشی در اروپا، وجود داشته باشد. امروزه این گوزن­ها را می توان در بریتانیا، ایرلند، لهستان، جمهوری چک، دانمارک، آلمان، روسیه و مردابها و زمین های کشاورزی ایسلند یافت. هم چنین این گوزن به استرالیا، نیوزلند و ایالات متحده معرفی شدند.

در تگزاس سیکاهای وارداتی عموماً از جنوب سیبری و جنوب جزیره هوکایدو ژاپن، جزایر ایسلند و جنوب شرقی چین بودند. هرچند که سیکا فورموسان به سرعت از بین رفت. سیکاها را به 7۷ منطقه در مرکز و جنوب تگزاس بردند، که اکنون در چراگاه های ازاد ۱۲ منطقه و جلگه ادوارد زندگی می کنند. بنابر آمارگیری سال ۱۹۸۸ مجموع جمعیت های وحشی برآورده شده ۱۱۸۷۹ راس بوده است. عمر گوزن در باغ وحش­ها و یا مکان های تحت کنترل ۱5 تا ۱۸ سال ثبت شده اگرچه تا ۲۵ سال عمر هم گزارش شده است.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی