غذا حتی به صورت کامل و متوازن آن خالی از هر گونه فایده ای است، مگر اینکه خورده شود. بنابراین خوش خوراکی غذاها نقش مهمی بازی می کند و لازم است حیوان به ویژه در ایام کسالت به مصرف آن بپردازد. حیوانات مريض و مجروح احتیاج به انرژی و مواد مغذی بیشتری دارند تا خسارات وارد شده به بدن خود را ترمیم کنند و این کار تنها از طریق مسیر رودهای ممکن است. مصرف اختیاری باید در صورت امکان تشویق شود. گاه اوقات کمک به حیوانات برای خوردن غذا ضروری می شود اگرچه روش تنش باری باشد. در ادامه به بررسی کامل تغذیه سگ و گربه مریض و مجروح می پردازیم.
تغذیه سگ و گربه مریض و مجروح
در طبیعت، حیوانات مريض و مجروح به سرعت در معرض شکار قرار می گیرند حتی اگر گونه آنها شکارچی باشد. غریزه آنها این است که در چنین مواردی مخفی شوند و انزوا گزینند و در نتیجه کمترین توجه را به خود جلب نمایند. محیط عجیبی که در مطب دامپزشکی در معرض آن قرار می گیرند (حاوی انواع بوها و صداها) بر روی حساسیت و آسیب پذیری آنها تأثیر می گذارد. قفس های بیمارستانی ویژه حیوانات جایی برای مخفی شدن حیوان فراهم می سازد و در حالی که نور لامپ روی آن روشن است برای مدت طولانی و حتی بیش از ۲۴ ساعت آن را به حال خود رها می کنیم. بنابراین محیط غیرطبی برای او فراهم می سازیم که از نقطه نظر او الگوی نوری نامناسبی دارد. سر و کله تعدادی موجود دو پا در اطراف او پیدا می شود که کاسه ای از مواد با بوهای نامناسب در اختیار او می گذارند. همه اینها شک او را بر می انگیزد. جالب تر از همه زمانی است که می خواهیم غذایی در اختیار او بگذاریم.
نکته کلینیکی: قبل از تغذیه حیوانات، ابتدا وضعیت آب بدن آنها را تعیین کنید.
روش های متعددی برای خوراندن غذا به حیوانات بیحال وجود دارد ولی قبل از همه باید مطمئن شویم که وضعیت آب بدن او مناسب است. از دست دادن آب بدن به تنهایی موجب کاهش اشتهای آنها می شود و تصحیح حالت ایجاد شده به زحمت امکان پذیر است. در حیوانات مریض احوال به روش های زیر عمل میکنیم:
الف- «تغذیه حیوان خانگی به مقدار کم و دفعات زیاد». مقدار اندک غذا موجب تحریک اشتهای آنها می شود در حالی که مقدار زیاد آن موجب کشتن همان مقدار اندک اشتهایی می شود که در آنها وجود دارد. این روش همچنین موجب کاهش اتلاف غذا می گردد.
ب- «استفاده از غذاهای با کیفیت بالا، پر انرژی و خوش خوراک» تا به ازای هر قاشقی که حیوان از آن میخورد انرژی زیادی بگیرد.
ج- «مصرف فراورده های حیوانی به جای فراورده های گیاهی». سگ و گربه مریض این مواد را بهتر مورد استفاده قرار میدهند. گربه گوشت خوار اجباری است.
د- «استفاده از غذاهایی با اندازه و بافت مناسب». توله سگها و بچه گربه ها دهان کوچکی دارند.
ه- «مصرف غذاهای آردی به صورت اوماج» موجب تسهيل عمل قورت دادن آنها می شود. گاز زدن و جویدن برای حیوانات مریض دردسر است.
و- «غذادهی در زمان مناسب». در مورد سگ و گربه می توان از برنامه روتین خانواده انسان استفاده کرد. حیواناتی که در شب یا صبح زود فعال هستند (همچون خرگوش) باید در زمان خودش تغذیه شوند
ز- «تغذیه در مکان مناسب». حیوانات درخت زی باید دور از زمین تغذیه شوند.
ح- «استفاده از غذاهای معطر». بوی غذا موجب تحریک اشتها می شود.
ط- «گرم کردن غذا و رساندن دمای آن به دمای بدن حیوان» موجب ایجاد رایحه مناسبی میشود که مورد علاقه حیوانات است و گویی حیوان تازه کشته ای در برابر آنها قرار دارد.
ی- «استفاده از ظروف چینی یا لعابی». برخی از ظروف پلاستیکی، بوها و آلودگی ها را جذب می کنند و حیوانات اغلب از بوی فلزات خوششان نمی آید. به یاد داشته باشیم که بینی آنها به مراتب حساس تر از بینی انسان است.
ک – «استفاده از بشقابهای بزرگ و مسطح»، گربه های با احتیاط همیشه در زمان غذا خوردن مواظب خطرات اطراف هستند. حیوانات ضعیف و مریض می توانند از مواد موجود در بشقابها لیس بزنند بدون اینکه لازم باشد سرشان را بالا بیاورند.
ل- «فراهم ساختن ظروف مناسبی برای حیوانات دیگر». پرندگانی که نوکهای آسیب دیده دارند قادر به خوردن غذا از سطوح سخت نیستند. آنها از ظرفی شبیه هوپر که پر از دان است بهتر می توانند غذا بخورند. در صورتی که سعی دارید مقدار اندکی از خوراک حاوی دارو را به خورد آنها بدهید، یک تکه ابر یا کائوچو زیر دانه ها قرار دهید تا سطح نرم تری فراهم آورد.
م- «قابلیت دسترسی». حیوانات مسن تر و یا آنها که خسارات نخاعی دیده اند ممکن است نتوانند خم شوند و سرشان را به زمین برسانند. در نتیجه آنها پای جلوی خود را از هم باز می کنند تا سرشان را به غذا برسانند.
ن- «قرار ندادن غذا و آب در نزدیک بستر» و تمیز کردن سینی زیر بستر در دفعات زیاد و رعایت اصول بهداشت و تمیزی قفس به منظور ایجاد محیط مناسب برای آنها.
س- «تمیز نگه داشتن حیوان» و رسیدگی مناسب به آنها. حیوانی که راحت باشد به احتمال بیشتری به خوردن غذا می پردازد.
خ- «فراهم کردن پتوی مورد استفاده حیوان در خانه و مطب». بوی پتوهایی که قبلاً استفاده شده به آنها حس اعتماد میدهد.
ض – «فراهم سازی فضای خصوصی و امن برای آنها». هر گونه حرکتی موجب عطف توجه حیوان مریض میشود. آنها تنها زمانی به غذا خوردن تمایل نشان میدهند که احساس تنهایی کنند.
د- «غذادهی با دست» در صورت لزوم.
د- «جلب توجه و کنجکاوی آنها». نزدیک در لانه باز سگ بنشینید در حالی که فنجانی چای در دست دارید و بیسکویت می خورید و ظاهراً توجهی به او ندارید. خرده بیسکویت هایی که از دستتان می افتند توجه آنها را جلب می کند و آنها را برمی دارند. این روش در مورد طوطی نیز عمل می کند.
۶-۴– تغذیه اجباری یا مصنوعی
اگر همه راه های بالا به جواب نرسید و نتوانستید حیوان را متقاعد کنید که خود به مصرف غذا بپردازد و در زمانی که خسارت وارد شده، از تغذیه طبیعی آنها ممانعت می کند، لازم است از «تغذيه اجباری» استفاده کرد. با وجود اینکه ممکن است فکر کنیم حیوانات مريض و آسیب دیده کامل در حالت استراحت هستند ولی در درون بدن آنها فعل و انفعالات زیادی رخ میدهد و فقدان مواد مغذی موجب می شود که عکس العمل آنها در برابر عفونت دچار اختلال شده و سلامت و بهبود آنها به تأخیر بیافتد.
تغذیه اجباری در ساده ترین روش آن، تغذیه غذای مایع از طریق سرنگ و تخلیه آن در دهان حیوان است. لازم است در این زمان سر حیوان در حالت طبیعی قرار گیرد و بالا آورده نشود تا از انتقال مواد به ششها و خفگی و پنومونی آنها جلوگیری شود. موفقیت استفاده از تغذیه اجباری با سرنگ در آن است که حیوان توان آن را داشته باشد که به راحتی غذای ریخته شده در دهانش را ببلعد و تمایل به این کار را نشان دهد.
نکته کلینیکی تغذیه سگ و گربه مریض و مجروح : هنگام استفاده از تغذيه اجباری، سر حیوان را به صورت طبیعی نگه دارید تا از خطر پنومونی خفگی در آنها ممانعت شود.
«تغذیه اجباری از طریق لوله» موفق تر است. رایج ترین روش تغذیه لوله ای استفاده از مسیر بینی – مری است که با استفاده از دو نوع «لوله بینی – مری» یا «بینی – معده» انجام می شود. در روش اول انتهای لوله در مری است زیرا عمل بازگشت محتویات معده در این روش کمتر دیده می شود و لذا بهتر است. لوله های بینی – مری را به راحتی میتوان در محل خود قرار داد، نیازی به بیهوشی حیوان نیست و به راحتی توسط حيوان تحمل می شود ولی از ضروریات آن، استفاده از لوله های حاوی سوراخ های ریز است. این لوله ها برای مصارف کوتاه مدت بکار می روند (کمتر از یک هفته) اگرچه می توان مدت بیشتری نیز از آنها استفاده کرد. جیره مورد استفاده در چنین شرایطی متوازن و قابل هضم باشد و تکه های قلنبه سلمبه در آن نباشد و قوام و سفتی نسبتاً کمی داشته باشد. جیرههای مایع در این شرایط بهتر عمل می کند. در تمامی موارد باید در کنار نیاز به مواد مغذی، به نیاز حیوان به مایعات نیز توجه داشت.
قرار دادن لوله بینی – مری
ابتدا طول مناسب لوله را از منخرين تا هفتمین دنده در سگ یا نهمین دنده در گربه اندازه گیری می کنیم تا مطمئن شویم تا قسمتهای انتهایی مری ادامه می یابد. آنگاه با استفاده از چند قطره محلولهای بیهوشی موضعی، سوراخ بینی آنها بیهوش میشود و نوک لوله با استفاده از یک نرم کننده محلول در آب نرم می شود. سر لوله در محل مناسبی از بینی قرار می گیرد و به طرف اطاق بینی هدایت می گردد و به سمت حنجره رانده می شود. انجام این کار حالتی شبیه رفلکس قورت دادن به حیوان میدهد که به او کمک می کند تا لوله به مسیر مری وارد گردد.
وقتی لوله به اندازه کافی فرو رفت و در محل مناسبی قرار گرفت، قسمت بیرونی آن حتی المقدور نزدیک سوراخ بینی و در ناحیه میان دو چشم و اندکی بالاتر از آن در جای خود محکم می شود. اگر حيوان قادر به دیدن آن نباشد بهتر است. برای محکم کردن سر لوله از «يقه الیزابتی» استفاده میشود. اکنون از آب استریل استفاده می شود تا معلوم گردد که لوله در محل مناسبی قرار گرفته است. وارد شدن آب در ششها موجب سرفه در سگ (و نه گربه) می شود و لذا در زمان تغذیه اجباری گربه ها باید توجه زیادی مبذول شود. میتوان ۵ تا ۱۰ میلی لیتر هوا را تزریق کرد و آنگاه از طریق گوشی به غار و غور معده گوش داد. در صورت مسدود بودن لوله باید آن را بیرون آورده و لوله دیگری استفاده کرد.
نکته کلینیکی تغذیه سگ و گربه مریض و مجروح : مقدار اندکی از آب آناناس موجب حل کردن انسدادها در لوله های بینی – مری میشود.
لوله های حلقی- متغذیه سگ و گربه مریض و مجروحعده ای لوله های بزرگتری هستند و می توان برای مدت طولانی تر آن را در محل خود نگه داشت ولی برای قرار دادن آن لازم است حیوان به طور کامل بیهوش گردد. در صورت وجود مشکلات مری از لوله های معده ای استفاده میشود. می توان از طریق جراحی یا غیر جراحی و از راه آندوسکوپی آن را در محل خود قرار داد. این روش سریع است و جراحات کمتری ایجاد می کند. در صورتی که نخواهیم لوله ها وارد مری یا معده شوند، می توان خوراک را مستقیماً وارد دوازدهه یا ژژنوم کرد. این کار مستلزم استفاده از یک لوله خیلی کوچک و مهار و بی تحرکی حیوان است تا لوله در محل دیگری وارد نگردد. در کتب مرجع، اطلاعات بیشتری در زمینه نصب لوله در قسمتهای مختلف دستگاه گوارش حیوانات اهلی ارائه شده است.
تغذیه غیردهانی
«تغذیه غیر دهانی» تنها در زمانی استفاده می شود که حیوان قادر به مصرف غذا از طریق دهان نیست. برای مثال وقتی که ظرفیت هضم و جذب کافی ندارد و یا روده اش دچار انسداد شده و یا در مواردی از قبیل ورم لوزالمعده یا ورم کبد که ضروری است دستگاه گوارش به طور کامل استراحت کند. به لحاظ تعریف، تغذیه غیردهانی به معنی فراهم ساختن مواد مغذی از طریق تزریق وریدی و حفظ و نگهداری حیوان برای مدت نسبتاً طولانی است. این روش گران و وقت گیر است. یک ورید بزرگ (مثل وريد وداجی) و قرار دادن «سوند تزریق» در آن ضروری است. محلول تغذیه در این حالت عمدتاً شامل اسیدهای آمینه و گلوکز است که محیط فوق العاده مناسبی برای رشد میکروب ها هستند و لذا باید استانداردهای جراحی از نظر استریل بودن مواد و ترکیبات به شدت رعایت گردد.
نکته: در جراحی حیوانات تمامی استاندارهای جراحی به کار گرفته شود.
نظرات کاربران
2:27:55 AM