در مقالات قبلی در مورد کانیبالیسم در بوقلمون ها پرداختیم .کانیبالیسم مرغداری یا خودخوری مرغداری موضوغی است که پرورش دهندگان مرغ با آن سرو کاردارند .کانیبالیسم مرغداری یا خودخوری مرغداری بیماری واگیر داری است که در بین طیور ایجاد می شود که این بیماری باعث می شودمرغ به خود یا هم قفسی خود نوک بزندو باعث ایجاد جراحت می شود. میزان نمک جیره مرغ گوشتی باعث کاهش کانیبالیسم مرغداری یا خودخوری مرغداری می شود در ادامه به نکاتی در مورداین موضوع می پردازیم.

کانیبالیسم مرغداری یا خودخوری مرغداری

اهمیت نمک طعام یا کلریدسدیم در تغذیه انسان و جانوران دیگر، به خاطر نقش عناصر متشکل آن، یعنی سدیم و کلر در فیزیولوژی بدن جانداران است، سدیم وظایف متعددی دارد که از آن جمله اند: تنظیم مایع خارج سلولی و متعادل نگه داشتن مایعات بدن، انقباض ماهیچه ها از جمله مهمترین ماهیچه بدن یعنی عضله قلب، کمک به جذب اسیدهای آمینه موساکاریدها از روده باریک و انتقال ایمپالسهای عصبی. کلر نیز به عنوان عنصر سازنده کلرید سدیم یا نمک طعام در برخی اعمال مهم فیزیولوژیک، نقش عمده ای دارند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: شرکت در ترکیب اسید کلریدریک یا اسیدهیدروکلریک ومشارکت در فرایند گوارش، کمک به حفظ تعادل اسید – باز بدن به عنوان یک الکترولیت افزایش توانایی خون در انتقال دی اکسید کربن از بافت های مختلف به ریه ها و کمک به جذب پتاسیم.

یک عقیده نادرست سبب شده است که گمان رود اگر نیازمندی پرنده به سدیم در جیره تأمین شود، نیاز به کار نیز به طور خودکار برطرف خواهد شد ولی این تصور نادرست است و مقدار هر کدام از این عناصر باید جداگانه محاسبه و نیازمندی پرنده به آنها برطرف گردد.

نمک طعام علاوه بر شرکت در اعمال فیزیولوژیک یاد شده، نقش مؤثری در پیشگیری و درمان کانیبالیسم مرغداری یا خودخوری مرغداری یا همنوع خواری در پرندگان دارد. امروزه ثابت شده است که هر چند کانیبالیسم مرغداری ، علل متعدد ژنتیکی و محیطی دارد، مهمترین علت آن، کمبود نمک طعام و مشخصا کمبود سدیم در جیره است. علل دیگر همنوع خواری، کمبود فیبرخام، روشنایی مفرط، کمبود پروتئین و مشخصاً متیونین و پایین بودن زیاده از حد رطوبت هوا می­باشد. راههای مقابله با کانیبالیسم ، مفصلاً در فصل نهم توضیح داده خواهد شد ولی آنچه مربوط به سدیم جیره است، در این قسمت بحث میشود. دکتر درک دنتون در کتاب خود با نام «اشتها برای نمک» یا Hunger for Salf توضیحات مفصلی در این خصوص دارد و وقوع آدمخواری در میان انسان های اولیه را قوياً با کمبود سدیم در غذای آنها مرتبط میداند. آدم خواری در بین قبایل مناطق حاره رایج تر بوده است و منطقی ترین علت آن، عدم دسترسی این افراد به نمک میباشد.

درباره کانیبالیسم پرندگان نیز، اولین اقدام درمانی، افزودن نیم کیلوگرم نمک طعام به یک هزار لیتر آب آشامیدنی است تا پرنده ها این آب را در مدت چند ساعت بنوشند. درصورتی که این اقدام مثمرثمر نبود، اقدامات دیگر را انجام می دهیم که شرح آنها در مقالاتی بیان می شود. کمبود نمک در طیور، علاوه بر کانیبالیسم، سبب بروز علایمی از این قبیل میشود: کاهش اشتها،کاهش وزن بدن،کاهش تولیدتخم مرغ وگاهی اندازه آن بیماری­های نقص ایمنی.

یکی ازمطالعات اخیرنشان میدهدکه جوجه های گوشتی هربار با جیره ای تغذیه می شدند که حاوی کمتر از 14/0درصد سدیم و 17/0درصد کلر بود، دچار علایم سرکوب ایمنی شدند که علت آن، پیدایش گلبول های قرمز گوسفندی بود. می دانیم اریتروسیتها یا گلبول های قرمز خون پرندگان، بیضی شکل و هسته دار هستند. البته گاهی گلبول های قرمز گرد هم در خون پرنده ها مشاهده میشود که مربوط به گویچه های سرخ نابالغ و جوان می باشد و دارای هسته های گرد و ظریف هستند. تغییر شکل گویچه های سرخ تیپیک طیور به انواعی شبیه اریتروسیتهای گوسفندی، بیانگر یک اختلال هماتولوژیک است که می تواند ناشی از کمبود نمک طعام در جیره باشد.

یک پژوهش دیگر در مرغان تخمگذار نشان میدهد که در طیور تحت مطالعه، سه هفته بعد از دریافت جیره کم نمک، سطح میکروویلوس ها یا ریزپرزهای روده باریک به دو برابر افزایش می یابد تا بدین طریق، تعداد کانال های انتقال سدیم زیادتر شده و از موجودی سدیم جیره، حداکثر استفاده بعمل آيد.

نتایج مطالعه ای که در دانشگاه فلوریدای ایالات متحده آمریکا انجام شده نشان داد که مرغ های تخمگذار لگھورن که باجیرهای برپاية درتوکنجاله سویا و بدون نمک افزودنی تغذیه میشدند،سریعاً دچارکاهش اشتها و لاغری شدندودرعرض سه هفته،تولیدتخم مرغ آنها به صفر رسید.

مقدار متعادل نمک طعام در جيره انواع طیور پرورشی، یک درصد می باشد و بیشتر از این مقدار، موجب مسمومیت می شود. البته با در نظر گرفتن ترکیب آب مصرفی و در صورت استفاده از موادی مثل پودر ماهی یا پودر گوشت در جيره، مقدار نمک توصیه شده به مراتب کمتر از این میزان خواهد بود. پژوهشی که در دانشگاه ایلی نویز ایالات متحده آمریکا انجام شد، ثابت کرد که قرقاول ها می توانند پنج درصد نمک طعام را در جیره، بدون بروز هیچ اثر زیان آوری تحمل نمایند. همچنین ثابت شده است که پرندگان جوان به مسمومیت ی حساس ترند و بوقلمون ها بیشتر از ماکیان دیگر، به مقدار بیش از حد نمک درجیره، حساسیت دارند.

با در نظر داشتن اینکه بخش اعظمی از نمک مورد نیاز جوجه های گوشتی توسل آب آشامیدنی و نمک یا سدیم و کلر موجود در نهاده ها تأمین می شود، مقدار یک تا دو کیلوگرم نمک طعام به جیره نهایی جوجه های گوشتی افزوده می گردد.

جدولمقدار سدیم و کلر برخی نهاده های خوراکی طیور، به درصد

همچنین باید توجه داشت که آب شرب مرغداری نباید بیش از 25/0 درصد یا ۲۵۰۰ پی پیام نمک داشته باشد. مطالعاتی که در دانشگاه میسی سیپی ایالات متحده آمریکا انجام شد، ثابت کرد طیوری که در قفس پرورش می­یابند، در مقایسه با پرندگانی که بر روی بستر نگهداری می شوند، به سدیم بیشتری نیاز دارند و به عبارت دقیق تر، سدیم مورد نیاز طیور دسته اول، دو برابر احتياجات سدیم طیور دسته دوم میباشد و علت این امر آنست که پرندگانی که در بستر پرورش می یابند، با خوردن مقداری مدفوع موجود در بستر، بخشی از سدیم مورد نیاز خود را تأمین می کنند.

جایگزین کردن مقداری از نمک طعام با بی کربنات سدیم یا جوش شیرین، به ویژه در آب و هوای گرم، توصیه شده است زیرا سبب کاهش آب فضولات و خشک ماندن بستر می گردد. می توان تا سی درصد نمک طعام جیره را با جوش شیرین، جایگزین نمود، بی آنکه اثر سوئی بر رشد و تولید طیور داشته باشد. برای جایگزین نمودن بیش از این مقداربی کربنات سدیم به جای کلریدسدیم، باید از کافی بودن مقدار کلر جیره مطمئن بود، چون جوش شیرین ۲۷ درصد سدیم دارد و فاقد کلر می باشد. البته باید در نظر داشت که نیازمندی کلر پرنده، علاوه بر نمک طعام جيره و آب آشامیدنی، از طریق نهاده های خوراکی موجود در جیره و مواد کلردار مثل کولین کلراید و ال لیزین هیدروکلراید تأمین می گردد.

در تنظیم جیره طیور، باید با در نظر داشتن مقدار نمک موجود در آب آشامیدنی و نمک موجود در نهاده های خوراکی، مقدار نمک طعام افزوده را مشخص نمود و باید توجه کرد که در صورتی که نمک طعام بیش از حد نیاز پرندگان باشد، مشکلاتی از قبیل افزایش مصرف آب، شلی مدفوع و خیسی بستر را در پی خواهد داشت و اختلالاتی مثل کوکسیدیوز یا اسهال خونی پرندگان، افزایش تولید گاز آمونیاک در سالن، بروز مشکلات تنفسی و آسیت یا آب آوردگی محوطه بطنی، به وجود خواهد آمد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی