خارج کردن عسل از شان­ه های عسل به وسیله اکستراکتور انجام می­شود. این دستگاه دارای مخزنی استوانه­ ای است که در داخل آن زنبیل مخصوصی به اشکال مختلف حول محور عمودی می­چرخد. شان­ه های عسل را پس از درپوش­برداری در مجاور دیواره­ های زنبیل اکستراکتور قرار داده و آن را به چرخش درمی ­آورند. عسل توسط نیروی گریز از مرکز از داخل سلول­های شان به خارج پرتاب شده و به دیواره اکستراکتور پاشیده می­شود و به تدریج در ته مخزن اکستراکتور جمع می­گردد.   در این پست استخراج عسل به وسیله دستگاه اکستراکتور و پمپ­ عسل  را به طور کامل معرفی می کنیم.

استخراج عسل به وسیله دستگاه اکستراکتور

خارج کردن عسل از شان­ه های عسل به وسیله اکستراکتور انجام می­شود. این دستگاه دارای مخزنی استوانه­ای است که در داخل آن زنبیل مخصوصی به اشکال مختلف حول محور عمودی می­چرخد. شان­ه های عسل را پس از درپوش­برداری در مجاور دیواره­ های زنبیل اکستراکتور قرار داده و آن را به چرخش درمی­ آورند. عسل توسط نیروی گریز از مرکز از داخل سلول­های شان به خارج پرتاب شده و به دیواره اکستراکتور پاشیده می­شود و به تدریج در ته مخزن اکستراکتور جمع می­گردد.

پس از تخلیه شدن عسل از یک طرف شان لازم است عسل طرف دیگر شان تخلیه گردد. بدین منظور در بعضی از انواع اکستراکتورها می­توان با چرخاندن دسته­ای شان­ه های داخل آن را وارونه کرد و عسل آن­ها را استخراج نمود ولی در بعضی دیگر باید شان­ه ها را به وسیله دست برگردانید. در جریان استخراج عسل به وسیله اکستراکتور باید به چند نکته مهم توجه کرد.
اولاً باید در داخل اکستراکتور به تعادل وزن شان­ه های عسل که در مقابل یکدیگر قرار داده می­شوند توجه نمود که از ارتعاشات و حرکات غیر ضروری دستگاه جلوگیری شود .
ثانیاً در ابتدای چرخش باید با سرعت کم شروع کرد و به تدریج به سرعت اضافه نمود.
ثالثاً توصیه می­شود که استخراج طرف اول شان یک مرتبه انجام نشود بلکه در مرحله اول مقداری از عسل طرف اول را خارج کرده و سپس عسل طرف دوم را تخلیه نمود.و مجدداً کار تخلیه عسل طرف اول را به اتمام رسانید. ضمناً برای متوقف کردن دستگاه اکستراکتور باید تدریجاً عمل شود. عملیات فوق ­الذکر از ترکیدن شان­های عسل مخصوصاً شان­ه های تازه و شان­ه های سیم کشی نشده در جریان تخلیه آن­ها به وسیله اکستراکتور جلوگیری به عمل می­آورد.

علاوه بر نکات یاد شده لازم است در جریان کار اکستراکتور جلوگیری به عمل می ­آورد. علاوه بر نکات یاد شده لازم است در جریان کار اکستراکتور جلوگیری به عمل می­آورد. علاوه بر نکات یاد شده لازم است در جریان کار اکستراکتورها دارای دستگاه ترمز بوده که به روش­های مختلف عمل می­کنند. ضمناً در زیر مخزن آن­ها شیر یا پارچه مخصوص خروج عسل تعبیه شده است.

انواع اکستراکتورها

از زمان اختراع دستگاه اکستراکتور تا کنون انواع مختلفی از آن در اندازه ­ها و روش­های متفاوت ساخته و عرضه شده­­ اند. نوع ساده و معمولی اکستراکتور2 تا 4 قابه بوده که شان­ه های عسل به طور عمودی در داخل زنبیل آن قرار داده می­شوند و ممکن است دارای مکانیزم مخصوصی برای برگردانیدن قاب­ها باشند و یا لازم باشد قاب­ها را با دست برگردانید. اکثر زنبورداران در ایران دارای این نوع اکستراکتور می­باشند و نیروی چرخش به وسیله دست انسان تأمین می­شود. این گونه اکستراکتورها را می­توان به وسیله نیروی برق به چرخش درآورد و سرعت آن را نیز تحت کنترل داشت.

نوع پیشرفته اکستراکتور به نام اکستراکتور شعاعی است که شان­ه های عسل بدون اینکه در زنبیل قرار داده شوند به طور شعاعی نسبت به محور عمودی دستگاه قرار می­گیرند. طرز قرار گرفتن شان­ه ها در دستگاه شبیه وضعیت اسبک­های طایر دوچرخه است. بنابراین در چنین وضعیتی تعداد بیشترشان در داخل مخزن دستگاه جای گرفته و نیازی به برگردانیدن شان­ه ها نیز نمی­باشد. ظرفیت این گونه اکستراکتورها ممکن است 30، 45 یا 60 قابه باشد.

به وسیله نوع بزرگتر آن­ها می­توان روزانه تا 3 تن عسل را استخراج نمود. نیروی این نوع ماشین­ها به وسیله برق تأمین شده و سرعت متوسط چرخش میله وسط آنها حدود 300 دور در دقیقه بوده ولی سرعت را می­توان از کم به زیاد تدریجاً افزایش داد. اکستراکتورهای شعاعی معمولاً برای استخراج مقدار زیاد عسل به کار برده می­شوند و در مقیاس تجاری بزرگ کاربرد فراوانی دارند.

جدا کردن عسل از سرندی­ها یا درپوش­های مومی عسل و تصفیه آن­ها

درپوش­های مومی عسل پس از جدا کردن از سطح شان­ه های عسل حاوی مقدار قابل توجهی عسل بوده که باید از موم تفکیک شده و تصفیه شود. برای این کار روش­های مختلفی وجود دارد که به کارگیری هر یک بستگی به مقدرا درپوش­های عسل (سرندی­ها) موجود دارد.

یکی از ساده ­ترین روش­ها این است که در جریان درپوش برداری شان­ه های عسل درپوش­های مومی را روی یک مخزن صافی ریخته به طوری که به تدریج عسل از زیر شبکه صافی به داخل مخزن ریخته و پس از مدتی عسل خود به خود از موم جدا شود. موم باقیمانده روی شبکه صافی را می­توان به روش­های مختلف ذوب و تصفیه نمود.

روش دیگری که اعمال می­شود استفاده از تنگ یا پرس موم است. در این روش درپوش ­های مومی عسل را در داخل مخزن پرس ریخته و با تحت فشار قرار دادن آن عسل اضافی را خارج کرده و موم باقی­ مانده را بعداً ذوب و تصفیه می­نمایند.

استفاده از ماشین­های چرخشی نیز روش دیگری برای جدا کردن عسل از درپوش ­های مومی عسل است . در این ماشین­ها درپوش­های عسل سانتریفیوژ شده و عسل موجود در آن با استفاده از نیروی گریز از مرکز جدا می­گردد و موم آن نیز کاملاً خشک باقی می­ماند که می­توان نسبت به تصفیه آن اقدام کرد.

روش­های دیگری که برای جدا کردن عسل از درپوش ­های عسل به کار می­رود استفاده از حرارت برای ذوب کردن موم و سپس جدا کردن عسل می­باشد. در این روش درپوش­های عسل به وسیله دستگاه­های مخصوصی حرارت غیر مستقیم داده می­شوند و موم ذوب شده که در سطح مخزن قرار می­گیرد به وسیله مجاری مخصوصی به ظروف دیگری هدایت می­شوند. یکی از این وسایل موم ذوب کردن حرارتی است که درپوش­های عسل به وسیله حرارت حاصله از بخار داغ ذوب و عسل از آن­ها جدا می­شود.

نوع دیگری از موم ذوب­ کن­ های حرارتی وجود دارد که حرارت لازمه توسط آب داغ توسط لوله ­های متعددی در اطراف مخزن موم هدایت می­شود. و بالاخره در بعضی از انواع موم ذوب­ کن­ های حرارتی از انرژی الکتریکی برای ذوب کردن موم و جداسازی عسل از آن استفاده می­شود.

لازم به تذکر است در صورتی که برای جداسازی عسل از درپوش­های مومی از حرارت جهت ذوب کردن موم استفاده شود باید نهایت دقت به عمل آید که حرارت، آسیبی به کیفیت موم و عسل وارد نیاورد.

پمپ­ عسل

در اتاق­های استخراج و کارخانه ­های پاستوریزاسیون، تصفیه و بسته ­بندی عسل اغلب برای نقل و انتقال عسل از یک مخزن به مخزن دیگر از پمپ­های مخصوصی استفاده می­شود که به آن­ها پمپ­ های عسل گفته می­شود. استفاده ناصحیح از پمپ­ عسل باعث پیدایش حباب­های هوا در عسل شده که کیفیت آن را پایین می ­آورد. لذا کاربرد صحیح این گونه پمپ­ ها مستلزم رعایت اصول معینی است که توسط مهندسین با تجربه تأسیسات قابل تأمین بوده و استفاده کننده نیز در هنگام کاربرد باید نحوه صحیح به کارگیری آن­ها را اعمال نماید.

نوع پمپی که به کار برده می­شود باید مناسب برای مایعات غلیظ بوده و سرعت آن نیز نباید بیش از حد مجاز باشد و به طور یکنواخت کار کند. در بیشتر موارد سرعت پمپ­ عسل نباید بیش از 40 دور در دقیقه باشد. عوامل دیگری از جمله درجه حرارت عسل هنگام پمپ کردن، حجم عملیات، فاصله تانک عسل از پمپ و مسافت جابه ­جا شدن عسل برای تعیین نوع پمپ، اندازه لوله­ های انتقال و ایجاد سیستم مناسب دخالت دارند.

در هر حال توصیه می­شود که مخزن یا تانک عسل همیشه در بالای پمپ قرار گیرد تا عسل به وسیله نیروی وزن خود با سهولت بیشتری در لوله­ های انتقال جریان یابد. بدیهی است با چنین وضعیتی هر چه فاصله مخزن عسل و پمپ بیشتر باشد عمل انتقال بهتر انجام می­شود.

ضمناً در جریان پمپ کردن عسل هر چه درجه حرارت آن بالاتر باشد غلظت عسل کاهش یافته و با سهولت بیشتری در لوله ها جاری خواهد شد. لازم به تأکید است که حرارت عسل نباید از حد مجاز تجاوز نماید. اندازه پمپ­ عسل همیشه باید بیش از اندازه مورد نیاز باشد و قدرت مکش آن به اندازه­ای باشد که بتواند در صورت نیاز ایجاد خلاء نماید. و بالاخره لوله­ های ورودی از مخزن عسل نباید کوچکتر از لوله­ های خروجی باشد. در بیشتر موارد برای پمپ کردن عسل از یک موتور  1 اینچ با قدرت اسب بخار استفاده شده و در زیر مخزن عسل نصب می­کنند و لوله خروجی آن را  1 اینچ انتخاب می­کنند که نتیجه رضایت ­بخش حاصل شود.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی