بعد از گذشت حدود 58 تا ۷۲ روز از عمل جفتگیری، جنین ها که اکنون به توله های کاملی تبدیل شده اند، برای تولد و وارد شدن به دنیای بیرون از رحم مادر می شوند و فرایند زایمان بطور غریزی و بر اساس تعیین زمان ساعت بیولوژیک بدن مادر آغاز می شود. بسته به تعداد توله ها و اینکه مادر چندمین زایمان خود را انجام می­دهد، عمل زایمان بین ۱۲ تا 36 ساعت به طول می انجامد و مسلماً نخستین زایمان، به زمان بیشتری نیاز دارد. در این پست به بررسی کامل مراحل زایمان طبیعی در سگ می پردازیم.

زایمان طبیعی

 تأخیر در زایمان می تواند علل مختلفی داشته باشد. محاسبه نادرست طول مدت آبستنی، اشتباه در ثبت تاریخ جفتگیری، آبستن نبودن سگ و یا ناتوانی او در به دنیا آوردن توله ها از جمله دلایل این امر محسوب می شوند. اگر احتمال اشتباه در ثبت تاریخ جفتگیری یا محاسبه طول مدت آبستنی را نمی دهید، در صورت تأخیر در زایمان حیوان، حتما با دکتر دامپزشک مشورت کنید. شروع روند زایمان تحت کنترل فرایند پیچیده ای است که توسط هورمون­های ترشح شده از غدد درون ریز بدن مادر در پاسخ به محرک­های تنظیم زمان زایمان که احتمالاً مربوط به بلوغ محور هیپوفیزی-آدرنال جنین در زمان رسیدن به تکامل است، صورت گرفته و در اثر تغییرات سطح خونی این هورمون ها در بدن مادر، برنامه ریزی می شود. این فرایند دقیق و پیچیده تحت تأثیر عوامل متعددی است که هنوز تمامی آنها به خوبی شناسایی نشده اند. ولی چیزی که مهم است این است که در صورت نبود عارضه و عدم تأثیرگذاری عوامل منحرف کننده این روند، زایمان درست در موعد مقرر و زمانی که نوزادان توان تحمل محیط خارج رحمی را پیدا کرده اند، انجام می شود. زایمان سگ مانند انسان و اکثر پستانداران دیگر در سه مرحله انجام می شود:

مرحله اول: زمان دقیق وارد شدن حیوان به مرحله اول زایمان ممکن است بوضوح مشخص نباشد. این مرحله در واقع آماده شدن مادر برای خروج نوزادان است. در ابتدای این مرحله گردن رحم بسته بوده و انقباضات رحمی، چندان زیاد نیستند. ولی به تدریج این انقباضات بیشتر شده و در اثر حول دادن توله­ها بطرف گردن رحم و ایجاد فشار به این ناحیه، گردن رحم باز شده و آماده خروج توله ها می شود. در این زمان و با افزایش فشار توله ها به گردن رحم، انقباضات رحمی بیشتر شده و تقریبا هر 6 تا 7 دقیقه یکبار رخ می دهند. ولی نسبتاً خفیف است. این انقباضات محتویات رحم را متناوباً به سمت گردن رحم می رانند. این روند می تواند تا 24 ساعت طول بکشد. رفتار سگ ماده در طی این مدت غیر عادی است. حیوان بیقرار است، قدم می زند، می خواب خود را آماده می کند، خرخر می کند و از خوردن و آشامیدن امتناع می ورزد. نفس نفس زدن، نگاه کردن به پهلوها، لیسیدن فرج، تورم و شل شدن فرج و ظهور ترشحات موکوسی و نیز شل شدن شکم از دیگر علائم این مرحله از زایمان بشمار می رود. البته بعضی از سگ های ماده در این زمان اشتهای حریصانه­ای دارند ممکن است در این مرحله حیوان حالت تهوع داشته باشد و در صورتی که به تازگی غذا خورده باشد، استفراغ کند که این امر در صورتیکه زیاد تکرار نشود، طبیعی است.

مرحله دوم: خارج شدن مایعات جنینی و مشاهده سر توله یا پرده های جفت در مدخل واژن، نشانه گذر از مرحله اول زایمان و ورود به مرحله دوم است. در این زمان گردن رحم متسع شده و مادر به یک پهلو دراز کشیده، شروع به زور زدن می کند و گاهی دچار حمله های شدید زایمانی می شود. خارج شدن توله ها از کانال زایمان در برخی از سگ ها، بخصوص مادرانی که برای اولین بار زایمان را تجربه می کنند، ممکن است باعث ایجاد درد و ناراحتی زیادی شود. ولی بطور معمول توله ها به راحتی و بدون تقلا به دنیا می آیند. توله­ها بطور طبیعی فقط می توانند در وضعیت طولی به دنیا بیایند، یعنی به صورتی که ستون مهره های بدن نوزاد به موازات ستون مهرهای بدن مادر باشد. متداول ترین نوع زایمان، خروج توله ها از قسمت سر است، ولی خارج شدن از ناحیه پشت و قسمت پاها نیز به کرات اتفاق می افتد. موقعیت توله به هنگام زایمان طبیعی از قسمت پشت است، بدین معنی که پشت توله ها بطرف بالا و پشت مادر است. این وضعیت، حرکت قوسی شکل ستون مهره های توله را که بصورت کمانی است، میسر می کند. در حین این مرحله، بهتر است حیوان را کاملاً تنها بگذارید، چرا که حضور افراد، روند زایمان را به تأخیر می اندازد. خارج شدن توله ها با فاصله زمانی متفاوت انجام می گیرد و قابل پیشبینی نخواهد بود. زایمان معمولاً بصورت متناوب از هر یک از شاخ­های رحم صورت می گیرد.

مرحله سوم: تفکیک مرحله دوم و سوم زایمان به درستی امکان پذیر نبوده و قسمت هایی از این دو مرحله می تواند بطور هم زمان اتفاق بیفتد. این مرحله در واقع بلافاصله پس از خروج توله ها آغاز شده و طی آن جفت دفع می شود. هر جنین دارای یک جفت است که چیزی در حدود ۵ دقیقه بعد از خروج جنین، به همراه بند ناف خارج می شود. البته خارج شدن جفت در زمان­های متفاوتی بعد از تولد اتفاق می افتد و گاهی، بعضی از توله ها به همراه جفت و در داخل آن متولد می شوند. حتی ممکن است قبل از خروج اولین جفت، دومین توله به دنیا بیاید. در صورتیکه توله ها به همراه جفت به دنیا بیایند، سگ ماده بعد از متولد شدن هر یک از آنها، کیسه جفت را لیسیده و آنرا پاره کرده و بند ناف را طی این عمل قطع می کند. لیسیدن بیشتر توله ها، به خشک شدن و تحرک آنها کمک می کند. حيوان معمولاً بعد از این مرحله، جفت را می خورد. لزوماً نیازی به انجام این کار نیست ولی خوردن جفت می تواند بر افزایش قدرت شیرواری مادر تأثیر مطلوبی داشته باشد. ولی اگر تعداد توله ها زیاد باشد و ما در تمامی جفت ها را بخورد، ممکن است باعث ایجاد اختلالات گوارشی به همراه بالا رفتن درجه حرارت، اسهال و بهم خوردن تعادل آب و املاح در حیوان شود. در نهایت، پایان مرحله سوم زایمان، با خروج کامل تمامی توله ها و جفت آنها همراه بوده و در پایان با جمع شدن رحم، روند زایمان نیز به پایان می رسد. قدرت در بعضی سگ­های ماده که اولین زایمان خود را تجربه می کنند و یا سگ­هایی که دارای حالات عصبی و خوی درندگی هستند، مادر یک یا چند عدد از توله های خود را می خورد. این حالت ممکن است مربوط به بی تجربگی در زایمان و یا ضعیف بودن غریزه مادری باشد. گروهی معتقدند که مادر با از بین بردن توله های ضعیف و مريض سعی می کند تا شانس بیشتری برای زنده ماندن توله های دیگر فراهم کند. خوردن توله ها در سگ­های خانگی و تربیت شده کمتر اتفاق می افتد. در برخی موارد نیز مادران بی تجربه، در هنگام جدا کردن بند ناف و خوردن جفت، بطور اتفاقی قسمتی از بدن توله را دریده یا آنرا می خورند. توله ای که به این طریق و بطور ناخواسته کشته شده نیز، توسط مادر خورده می شود.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی