آهوی ایرانی بیش تر، دشت های استپی در جوار روستاها را ترجیح می دهد در حالی که جبیر بیابان های خشک و دور از دسترس و محل زندگی انسان را دوست دارد. آهو قادر است درجه حرارت های بالای ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد را تحمل کند و گزارش شده است که در دمای ۱۵- درجه سانتی گراد گوش های آهو سرما زده شده است.برای آشنایی بیشتر با خصوصیات رفتارشناختی آهوان مطالب زیر را دنبال بفرمایید.

خصوصیات رفتارشناختی آهوان

انتخاب زیستگاه

آهو نسبت به کم آبی مقاوم است و برای حفظ آب ساز گاری های رفتاری و فیزیولوژیک پیدا کرده است.

از خصوصیات رفتارشناختی آهوان متوان به آهوی کوهی و آهوی هندی اشاره کرد که برای فرار از گرمای طاقت فرسای روز در پناه تخته سنگ های بزرگ و بوته های بلند به استراحت می پردازند. جبیر بیشتر اوقات گرم روز را در زیر سایه بوته های بلند و درختان کمی، که به ندرت در زیستگاه وجود دارند استراحت می کند در حالی که دیده شده است که آهوان ایرانی در گرمای روز بدون بهره گرفتن از سایه درختان و یا بوته ها در زیر تابش مستقیم آفتاب به استراحت می پردازند.

رفتار تنظیم حرارت

درجه حرارت بدن آهو با بالا رفتن درجه حرارت محیط تا حدودی افزایش می یابد. بنابراین بالا بودن درجه حرارت محیط می تواند در روزهای گرم مانع تبخیر شدید شده و در نتیجه حیوان آب کم تری را در شرایط گرمای شدید از دست می دهد.در مطالعات خصوصیات رفتارشناختی آهوان نشان داده است که در ماه های تابستان چینکارا در بیابان راجستان در مدت زمانی بین ۱۰۰۰ تا ۱۷۰۰ ساعت در بیشه زار بوته ها و درختان، سایه جستجو می­کند (بوهرا و همکاران ۱۹۹۲). جایی که درختان بزرگ به شدت کم است چینکارا در زیر بوته های Leptadinia pyrotechnica, Capparis decidua Calotropis procera پناه می گیرد.

اشالر (۱۹۷۵) در منطقه حفاظت شده کالاباغ در پاکستان مشاهده کرده است که آهوی هندی معمولاً زیر بوته های شن زارها در ساعات گرم روز سایه می گیرد. روبرت (۱۹۷۷) مسلم دانسته است که پوشش آهوان بخش ارزشمند سیاست بالای جذب گرمای کم در طی روزهای گرم تابستان است.

درجه حرارت بدن آهوی گرانت با بالا رفتن درجه حرارت محیط نسبت به آهوی تامسون به میزان بیش تری افزایش می یابد (به عنوان مثال هنگامی که درجه حرارت محیط به ۴۵ درجه سانتی گراد می رسد درجه حرارت بدن آهوی گرانت 5/46 درجه سانتی گراد است در حالی که درجه حرارت بدن آهوی تامسون از 3/42 درجه سانتی گراد تجاوز نمی کند. بنابراین بالا بودن درجه حرارت محیط می تواند در روزهای گرم، مانع تبخیر شدید شده و در نتیجه حیوان آب کم تری را در شرایط گرمای شدید از دست می دهد. این می تواند پاسخی باشد برای مصرف آب بیش تر آهوی ایرانی نسبت به آهوی کوهی در حالی که آهوی ایرانی گونه ای کویری تر است.

دمای بدن چندین آهوی شنی که از آنتلوپ های کوچک بیابان های عربستان است که وزن آن ۱۲ تا ۲۰ کیلو گرم می باشد اندازه گیری شد. جایی که دمای هوا اغلب بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد است. مشخص گردید که میانگین دمای روزانه بدن در حدود  درجه سانتی گراد در طول تابستان و  درجه سانتی گراد در زمستان متغیر است و دو فصل دیگر دمای بدن  درجه سانتی گراد می­باشد. در تابستان درجه حرارت بدن در طول روز بیش از ۲ درجه سانتی گراد افزایش می یابد وقتی که درجه حرارت هوا بیش از درجه حرارت بدن است و در شب وقتی که درجه حرارت هوا کم تر از درجه حرارت بدن است کاهش می یابد. گمان می رود که آهوان در طول روز گرما ذخیره می کنند و در طول شب آن را آزاد می سازند. حداقل درجه حرارت بدن در تابستان  درجه سانتی گراد می باشد و در زمستان  درجه سانتی گراد است. علی رغم این حقیقت که تفاوت درجه حرارت بدن و هوا در تابستان بیش تر و تابش خورشید در زمستان کم تر است. مقدار گرمایی که اهوان در تابستان در طول روز ذخیره می­کنند باعث کاهش تعرق و مانع از دست دادن آب بدن می شود.

رفتارهای اجتماعی

در مطالعات خصوصیات رفتارشناختی آهوان دریافته اند که آهوی ایرانی اجتماعی است و در گله های ۱۰ تا ۱۰۰ رأسی دیده می شود و گاهی گله آنها تا ۷۰۰ رأس هم گزارش شده است. جدا نگه داشتن یک رأس آهوی نر ایرانی به مدت یک سال و تغذیه دستی جداگانه و انفرادی، بدون توجه خاص فرد مراقبت کننده، باعث افسردگی شدید آهو گردید به طوری که هنگام آزاد کردن آن در بین دیگر آهوان، از آنها فرار می کرد و خود را در گوشه ای پنهان می کرد و طوری سر خود را بین بدن و دیوار محوطه مخفی می نمود که امکان دیدن هیچ آهویی را نداشته باشد. با مشاهده این حالت در آهو، مجدداً آن را از دیگر آهوان جدا کرده و مقرر گردید که از طرف مراقبين توجه بیش تری به آن بشود و در موقع غذا دادن و یا هر فرصت دیگری که پیش می آید مراقبين وقت بیش تری را با آهو بگذرانند. این امر باعث بهبود وضعیت روحی آهو گردید. سپس چند رأس آهوی ماده در محل و داری آن قرار گرفت. آهوی نر، دیگر خود را از دیگر آهوان پنهان نمی کردم رفتارهای طبیعی خود را پس از گذشت مدت کوتاهی به دست آورد.

در طول سال گله نرها و ماده های آهوی ایرانی از هم جدا هستند و گله ماده های بالغ، ماده های نابالغ و نرهای نا بالغ با یکی دیگر مخلوط است و گله نرهای بالغ جدا می باشد و بیشتر در فصل جفت گیری گله نرها و ماده ها به صورت مخلوط دیده می شود. گله های جبیر کوچک و چند رأسی است و از ۲ تا ۶ رأس و به ندرت تا ۳۰ رأس گزارش شده است. در محیط محصور مشاهده شد که جبیر در تمام طول سال دارای قلمرو می باشد احتمال می رود داشتن قلمرو در تمام طول سال یکی از دلایل اصلی کوچکی گله جبیر باشد.

چینکارا دارای گروه های متراکم شبیه دیگر حیوانات اجتماعی نیست. اما آنها دارای منطقه ای وسیع برای زندگی هستند و هم چنین مرزهایی که علامت گذاری نشده است. گاهی مرزهای قلمرو چینکارا با گله های همسایه هم پوشانی دارد. مناطق قلمرو آنها به منابعی مانند زیستگاه، غذا و آب کاملاً وابسته است. اندازه قلمرو حدود ۲/۲ کیلومتر مربع تا 4/2 کیلومتر مربع برای گله در بیابان تار، راجستان گزارش شده است (دوکیا ۲۰۰۲).

این حیوانات کمتر از بلک بوک اجتماعی هستند و در گله های کوچک ۱۰ تا ۲۰ رأسی زندگی می کنند. آنها به صورت گروه هایی شامل یک نر و یک یا چند بره، یا اجتماعی از نرها یعنی یک گروه که همه نر بوده اند دیده شده اند.

مندلسون (۱۹۷۴) گزارش کرده است که معمولاً یک آهوی کوهی نر بالغ با ماده ها و جوان ها دیده می شوند. این گروه در یک ناحیه تپه ای کوچک به وسعت یک کیلومتر مربع زندگی می کنند و اغلب در این ناحیه دیده می شوند مگر آنکه از جانب یک شکارگر احساس خطر کنند. ظاهرة نرهای جوان بالغ از این مجموعه جدا هستند منظور نرهایی که بیش از ۱۵ تا ۱۸ ماه سن دارند. گاهی ۲ یا ۳نر با هم دیده شده اند.

رفتارهای تغذیه ای

در مطالعات خصوصیات رفتارشناختی آهوان متوجه این موضع شده اند که آهوان کوهی صبح زود از ساعت ۵ با مداد تا ساعت ۹ یعنی ۳ ساعت مانده به ظهر فعالیت می کنند و سپس در زمان گرمای روز غیر فعال شده استراحت می کنند و آنچه را خورده اند نشخوار می کنند. آنها دوباره در ساعت ۱۶ تا ۱۸ یعنی ۲ تا ۳ ساعت پیش از غروب آفتاب فعال می شوند. نتایج مشابهی در مورد آهوی دورکاس در سودان توسط گابریل در سال ۱۹۷۴ گزارش شده است. در بیش تر موارد آهو شب فعال است و آهوی ایرانی در شب به مزارع کنار روستاها رفته و در آن مزارع چرا می کند و در هنگام روز از آن محل دور می شود. البته این رفتارها بسته به امنیت منطقه ممکن است تغییر کند و در صورت وجود امنیت، آهو در طول روز نیز در مزارع باقی می ماند در محیط محصور در صورت در دسترس بودن ماده خوش خوراکی مانند علوفه تازه، آهوی ایرانی و جبیر در طول روز نیز تغذیه می کنند. هر دو گونه آهو در محیط محصور نیز دارای گشت های شبانه در محوطه بهاربند هستند.

رفتار هنگام احساس خطر

تنها وسیله دفاعی آهو در مقابله با خطر فرار است، آهو می تواند با سرعت ۷۰ كيلومتر در ساعت بدود. آهوی ایرانی اگر مورد تعقیب قرار گیرد، برای فرار مسير معینی را انتخاب می کند و با احساس خطر جدی از طرف تعقیب کننده به طور ناگهانی تغییر مسیر می دهد. این رفتار آهو باعث متداول شدن ورزش سنتی ایرانیان یعنی شکار با اسب شده است. هر چند آهو به راحتی می تواند از اسب جلو بزند ولی یک سوار کار ماهر می تواند با پیش بینی تغییر مسیر آهو و تیر اندازی دقیق آهو را شکار کند. به طور کلی آهوی ایرانی هنگام احساس خطر مسیر مستقیمی را انتخاب کرده و می دود و اگر مایل یا عمود به طرف خط فرار آهو بروند به راحتی به آن می رسند. در حالی که جبیر در هر حالتی پشت به دشمن فرار می کند و در صورت تعقیب مسیر می دهد. در محیط محصور مشاهده شده است که آهوی ایرانی در صورت احساس خطر بی مهابا و شتاب زده به هر طرف می دود ولی جبير از آرامش نسبی بیشتری برخوردار بوده در هنگام احساس خطر با هشیاری بیش تری فرار می کند. هر دو گونه ابتدا مدتی ایستاده و منبع خطر را ارزیابی می کنند و سپس فرار می نمایند در این مدت آهوی ایرانی و به طور کاملاً مشخص جبير، از خود صداهایی در می آورند که ناشی از خارج کردن هوا از بینی می باشد.

به طور کلی آهوان تشخیص خوبی از اشیاء خطرناک و غیر خطرناک دارند، در بسیاری از موارد آهوان از فعالیت­های طبیعی تراکتوری که در مزرعه کار می کند بر آشفته نمی شود اما از ماشین جیپ که معمولاً برای شکار آنها استفاده می شود فاصله زیادی می گیرند.

بینایی آهوان توسعة بسیار خوبی پیدا کرده است و آنها قادرند بیشتر حرکات حيوانات، انسان ها و ماشین ها را از فاصله یک کیلومتری دیده و نسبت به آنها واکنش نشان دهند. اگر شیء برای آنها عجیب باشد آنها مدت­ها ایستاده و به آن نگاه می کنند. قدرت بینایی آهوان در شب کم تر از روز است و شاید این دلیل اصلی فعالیت روزانه آنها باشد.

قدرت شنوایی آهوان شگفت انگیز است اگر در مسافتی دور از یک گله کوچک آهو، صدای آهسته ای برخیزد بلافاصله گوش های آهوان تیز شده و با گرفتن امواج صدا شروع به تکان دادن دم می کنند. در مقایسه با گوسفند و بز صندوقچه صماخ آهوان بزرگ و توسعه یافته می باشد و به نظر می رسد حجمی دو برابر گوسفند و بز داشته باشد. هم چنین حس بویایی این حیوانات نیز بسیار قوی می باشد و از مسافت های نسبتاً دور بوی بیگانه را تشخیص داده با اعلام خطر به دیگر آهوان، جملگی فرار می کنند.

رفتارهای جنسی

آهوی دورکاس دارای یک فصل تولید مثلی می باشد و گزارش شده است که در تمام سال بچه ها و ماده های باردار آهوی فاراسان مشاهده گردیده است در حالی که آهوی ایرانی مانند آهوی دورکاس دارای یک فصل تولید مثلی در سال می باشد که این فصل از اواخر آذر ماه شروع و تا اواخر دی ماه ادامه می یابد.

گله های نر و ماده آهوی ایرانی در تمام طول سال از هم جدا هستند و تنها در فصل جفت گیری گله ها مخلوط شده و نرهای بالغ برای ایجاد قلمرو با یکدیگر می جنگند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی