سلنیوم (Se)نشان داده است که یک ماده معدنی اساسی برای جوجه ها و پولتها است. سلنیوم از تکامل دیاتز اکسودائی در جوجه های جوان و میوپاتی سنگدان و قلب در بوقلمون های جوان جلوگیری می نماید. ویتامین E و سلنیوم دارای اثر دو طرفه رژیم غذائی و ذخیره شدن در پیشگیری از این بیماریها دارند. کمبود سلنیوم درتغذیه طیور و در جوجه ها دارای رشد ضعیف و پردرآوردن ضعیف در هضم چربی فاسد ناتوان و آتروفی پانکراسی و فیبروز را نشان میدهند. در ادامه به عوارض کمبود سلنیوم درتغذیه طیور و علل و علائم بالینی ، تشخیص و درمان آن میپردازیم.

کمبود سلنیوم

Gries و Scott یک مطالعه زمان بر برای جراحات پانکراسی ترتیب دادند که در سن ۶ روزگی با واکوئل دار شدن و تشکیل بدنه هیالن درپانکراس شروع شده و یا پیشرفت کمبود سیتوپلاسم استحاله ای شود تا آسینی ها بوسیله طبقه های سلولی با فضای مرکزی محاط شده در نسوج فیروز شود. اضافه کردن PPm1/0 سلنيوم بصورت Seo2 به جیره غذایی تولید مجدد آسینی پانکراسی کامل را در عرض ۲ هفته سبب شده است و بهبودی بالینی مشخصی بدنبال داشته است. مقادیر بالای توکوفرول پلاسما بوسیله تغذیه از ۱۰۰۰ واحد بین الملی ویتامینی E به ازاء یک کیلوگرم و نمکهائی صفراوی برای بالا بردن جذب آن با نتایج خوبی همراه بوده است. این مسئله بمیزان زیادی از بروز زمینه اکسودائی جلوگیری کرده است که اکسودائی ظاهر نشده مگر اینکه پانکراس در جوجه ها با شدت استحاله ای شده باشد.

علل عارضه

1. سلنیوم پائین خاک و در نتیجه مقادیر پائین آن در غذا و علوفه.
2. سولفات از مصرف سلنیوم از خاک جلوگیری میکند بنابراین دیستروفی عضلانی غالباً متعاقب بکار بردن کودهای سولفاته ظاهر می شود.
3. سلنیوم دارای ارزش بیولوژیکی پائین در بسیاری از غذاها است.
4. چربیهای گیاهان گندمی (CEREAL)ممکن است در طول ذخیره سازی و انبار کردن فاسد و ترش بشوند.
5. اضافه کردن داروهای مختلف در جیره غذایی با مصرف سلنیوم تداخل پیدا می نماید.
6. عمل سلنیوم نیز بوسیله پروتئین بالا ارسنیک یا روغن بزرگ در غذا جلوگیری می شود.
7. سلنیوم موجود در پرمیکس ممکن است در انبار کردن بی ثبات شود.
8. تغییرات انفرادی جوجه در حساسیت بایستی مورد نظر قرار گیرد.
9. احتیاجات سلنیوم با محتویات چربی های اشباع نشده جیره غذایی تغییر می کند.
10.  ویتامین E با سولفور اسید آمینه در جیره غذائی به مقادیر بالاتر سلنیوم احتیاج دارد.

 علائم بالینی

علائم و جراحات کمبود سلنیوم درتغذیه طیور یا در جوجه ها شامل موارد زیر است :

1. بیماری عضله سفید مادرزادی – این عارضه در جوجه های ۳ تا ۴ روز، بعد از هچ شدن پیدا می شود. جراحات به عضلات سنگدان محدود می شوند.
2. سندرم هموراژیک بوسيله افزایش زمان انعقاد خون مشخص می شود و همراه با خونریزی هائی روی سطح سروزی سنگدان است این عارضه بهنگام ۷ روز اول زندگی جوجه دیده میشود.
3. زمینه اکسودائی – شرایط دیده شده در همه گیری های فیلدی از سن ۳ تا ۶ هفتگی بوده است اما ممکن است زودتر در سن ۵ روزگی نیز اتفاق بیفتد. این یک وضعیت مشابه با شرحی است که در مورد ویتامین E ذکر شده است هر چند کمبود سلنیوم دیستروفی سنگدان و عضلات صدری و پازوئی را در همان موقع ممکن است باعث شود.
4. بیماری عضله سفید در پرندگان مسن تر از سن ۲ ماهگی ببعد حادث می شود. جراحات عضله در هر جائی ممکن است در عضلات اسکلتی و سنگدان بوجود آید. وقتی عضلات پا در گیر می شوند ممکن است فلجی کامل بوقوع بپیوندد و پرندگان مبتلا بیقرار و اشتهای کمی داشته و از دست دادن وزن بدن در آنها مشاهده می شود. تولید تخم در آنها کم شده و پر در آوردن ضعیف است نواحی سفید آتروفی عضله ممکن است بآسانی در مواردی که مدت زیادی عارضه ایستادگی می کند مشاهده شود.

آسیب شناسی

شدت جراحات بستگی به درجه کمبود و دوره آن دارد. جراحات در عضلات صدری عبارتست از واکوئل دار شدن استحاله هيالن سارکوپلاسم هیپرتروفی و آتروفی رشته های عضلانی فیروز انیترسیسیل و در پالایش چربی نیز ممکن است دیده شود.

عضلات اسکلتی نکروز انعقادی رشته های عضلانی را با قسمت بندی شدن و لیزه شدن رشته های نکروتیک و آهکی شدن و تکثیر هسته های پوشش رشته های عضلات مخطط (Sarcolemma)و دوباره بوجود آوردن آنها را نشان میدهند. پانكرآس گرانولهای زیموژن را از دست میدهد. از دست دادن ساختمان غشائی (Zonation)، تهاجم بوسیله فیبروبلاستها و ماکروفاژها و آتروفی آسینی از علائم آسیب شناسی عارضه است.

تشخیص

1. تشخیص بالینی مبتنی بر سابقه گله، علائم بالینی و یافته های اتوپسی است.
2. آسیب شناسی نسوج مبتلا در تأیید تشخیص بالینی مفید واقع می شود.
3. مقدار سرم OXAL ACETIC TRANSAMINASدر طول بیماری عضله افزایش پیدا میکند.
4. تجویز سلنیوم تولید اثر بالینی خوبی در جوجه های مبتلا می نماید.
5. آنالیز غذا از نظر محتویات سلنيوم لازم است.

درمان و کنترل

اضافه کردن سلنیوم از طریق آب آشامیدنی یا غذا برای گله های مبتلا بایستی بهبودی خوب و آشکاری را بوجود آورد.

در کنترل عارضه بایستی به نکات زیر توجه شود.

1. اضافه کردن مقادیر کافی ویتامین E و سلنیوم در غذا
2. از اسیدهای چرب غیر اشباع بمقدار پائینی در غذا استفاده نمائید.
3. از اکسیداسیون اجزاء غذائی بوسیله اضافه کردن آنتی اکسیدان ها جلوگیری نمائید.
4. توجه داشته باشید که سلنيوم ممکن است بصورت افزودنی در غذا در بعضی از استانهای کشور منع شود و یا مصرف آن محدود گردد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی