در این مقاله به بیماری های انگلی داخلی در کبوترها پرداخته می شود. از جمله  بیماری های انگلی داخلی در کبوترها می توان به آسکاریدیاز ،کاپیلاریاز، اورنیتوسترونژیلوز ، سینگاموز و کرم های نواری یا سستودها را می توان نام برد. دراین مطلب به علائم ، راهای پیشگیری و راه درمان آن ها می پردازیم.

بیماری های انگلی داخلی در کبوترها

(۱) آسکاریدیاز

عامل این بیماری، کرم های گرد انگلی به نام لاتین آسکارید یا کولومبه است که هم کبوترهای اهلی و هم کبوترهای وحشی را آلوده می کند. شکل ظاهری این کرم شبیه کرم مشابه در ماکیان ( آسکاریدیا گالی) است. این کرم در روده باریک (عمدتاً در ناحیه دوازدهه و بخش های بالایی روده باریک) کبوتر مستقر می شود. آلودگی شدید باعث توقف رشد، اسهال و ژولیدگی پرها می­شود.

آلودگی بیش از حد کبوتر با این کرم، سبب انسداد روده باریک، سوراخ کردن روده و چسبندگی آن می شود. کرم آسکاریس چرخه انگلی مستقلی دارد و دورۂ آلودگی به ۹ هفته یا بیشتر می رسد. لاروهای این کرم به داخل دیواره روده باریک نفوذ کرده و التهاب روده را باعث می شود. کبوترهای جوان به این انگل حساس تر از افراد بالغ­اند. این کرم از راه آب و غذای آلوده به تخم انگل منتقل می شود. وقتی شرایط محیطی (رطوبت و دما) مناسب باشد، شیوع این آلودگی سرعت می گیرد. مدفوع کبوترهای مبتلا حاوی تخم انگل است.

کبوترهای آلوده به کرم آسکایس، علاوه بر اسهال؛ توقف رشد، لاغری، گیجی و تغییر رنگ پوست نشان می دهند. وجود انگل زیاد موجب مکیده شدن خون زیاد از دیواره روده توسط این انگل و جذب ناکافی مواد غذایی از روده باریک و در نتیجه کم خونی پرنده می شود که این امر با نشانه پریده رنگ بودن پوست و غشاهای مخاطی پرنده آشکار می شود.

برای تشخیص دقیق وجود این انگل در کبوتر می توان پرندگان مشکوک را کالبدگشایی کرد یا مدفوع آنها را از لحاظ وجود تخم کرم آسکاریس که بیضوی شکل است و دیواره ضخیمی دارد، مورد آزمایش قرار داد. گاهی کرم بالغ با طول 5/3 سانتی متر و قطر 5/1 تا ۲ میلی متر از طریق مدفوع دفع می شود.

درمان آسکاریدیاز

داروی اختصاصی برای درمان آسکاریدیاز و انواع کلاپیلاریا در کبوتر، دارویی است به نام کامبندازول با نام تجارتی آسکاپیلیا، در مصرف این دارو، باید به کبوترهایی با وزن بیش از ۴۰۰ گرم به مدت دو روز و هر روز یک کپسول خورانده شود. کبوترهای سنگین باید روزانه ۲ کپسول دریافت کنند.

در صورت دسترس نبودن داروی فوق، می توان از داروهایی چون هیدروکلرور لوامیزول با نام تجارتی اسپارتاکون – سوسپانسیون فن بندازول – ایورمکتین با نام تجارتی ایومک – ترکیبات پپرازین؛ مثل فسفات پپرازین، سیترات پپرازین و غیره، طبق دستورالعمل مصرف با دستور دامپزشک استفاده کرد. درمان در سنین ۶، ۱۶ و ۲۶ هفتگی انجام می شود و باید پس از هر درمان مکمل ویتامین های D3-A و E را به پرنده خورانید. از آنجا که آلودگی کبوترها به این انگل بسیار شایع است، بهتر است درمان ضدانگلی بر علیه آسکاریدیاز سالی چند نوبت در کل گله انجام شود. تمیز نگهداشتن جایگاه کبوتران، دادن آب آشامیدنی تمیز، مصرف غذای تمیز و غیر آلوده به مدفوع و درمان احتیاطی سالی چند بار با داروهای فوق الذکر، از مهم ترین اقدامات برای جلوگیری از ابتلای گله کبوترها به کرم های آسکارید است.

(۲) کاپیلاریاز

این بیماری انگلی توسط کرم های نخی شکل و باریکی به طول حدود 5/2 سانتی متر به نام کاپیلاریا كولومبه و کاپیلاریا لانگیکولیس که در روده باریک و گاهی مری و چینه دان مستقر می شوند، ایجاد می­شود. چرخه زندگی مستقیم این انگل حدود چهار هفته کامل می­شود. شرایط نامطلوب جایگاه، تراکم زیاد پرنده ها و محیط گرم و مرطوب باعث انتقال این انگل می شود. عوارض ناشی از این انگل عبارت است از: اسهال، گاهی اسهال خونی، استفراغ، ضعف، لاغری و ظرف چند روز مرگ کبوترهای جوان و کاهش وزن در کبوترهای بالغ.

تشخیص وجود این انگل در کبوها، مشابه بیماری انگلی آسکارید یاز است. برای درمان کاپیلاریاز از داروهایی مثل کامبندازول، ایورمکتین، فن بندازول، لوامیزول، متریدین، سیترات پیرازین، تترامیزول و هیگرومیسین طبق دستورالعمل مصرف هریک و با نظر دامپزشک استفاده می شود. داروهایی مثل فن بندازول و متریدین اگر از حد مناسب بیشتر استفاده شوند، موجب مسمومیت پرنده می شوند.

(۳) اورنیتوسترونژیلوز

این بیماری انگلی توسط کرمی به نام اورنیتوسترونژیلوز کوادرو رادیاتوس، به طول ۱۰تا ۲۰ میلی متر، عارض کبوترها می شود و حتی وجود تعداد اندک این کرم باعث بروز نشانه های بیماری می شود. ضعف، گیجی و اسهال از جمله علایم مشهود وجود این انگل در بدن پرنده است. این کرم از دیوار های روده خون می مکد و به همین دلیل رنگ آن سرخ به نظر می رسد. شرایط غیربهداشتی جایگاه مهم ترین عامل شیوع این بیمای است. مکیدن خون زیاد کبوتر توسط این کرم موجب کم خونی و التهاب خونی یا نزلهای پرندگان مبتلا می شود.

تشخیص وجود این انگل در روده کبوتر مشابه تشخیص در بیماری آسکارید یاز است. در آزمایشگاه تخم بیضوی این انگل با میکروسکوپ قابل تشخیص است. درمان این بیماری با استفاده از داروی متیریدین به همراه سیترات پپرازین صورت می گیرد. کرم های بالغ را می توان با تزریق زیر پوستی متیریدین به مقدار ۲۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن زنده به مدت ۶ روز متوالی و/ یا با داروی ایورمکتین از بدن دفع کرد.

(۴) سینگاموز

یک بیماری انگلی تنفسی است که تمام پرندگان ممکن است به آن آلوده شوند. عامل این بیماری سینگاموس تراکيا است که در نای و نایژههای پرندگان مستقر می شود. گاهی تراکم شدید انگل در نای موجب خفگی پرنده می شود. در حالت معمولی، پرنده برای باز کردن مجرای تنفسی عطسه می کند و سپس با چشمان بسته و سر پایین در گوشه ای کز می کند. ضعف عمومی، کم خونی، نای خون آلود و حاوی چند کرم از علایم این بیماری است.

برای درمان سینگاموز، اگر بیشتر افراد گله مبتلا باشند، می توان داروی تیابندازول را به میزان 1/0 تا 5/0 میلی گرم برای مدت ۷ روز در مخلوط دان پرنده به کار برد. موارد انفرادی آلودگی را می توان با محلول بند در آب به نسبت 1: 9 یا محلول لوگول با گلیسیرین به نسبت 1: 5 به صورت مالیدن به بینی پرنده درمان کرد.

(5) کرم های نواری یا سستودها

برای آلوده شدن پرندگان و پستانداران به کرم های نواری (کرم های بند بند)، ابتدا باید تخم آنها توسط میزبان­های واسطه ای مثل نرم تنان (حلزون­ها) و غیره، کرم های خاکی و انواع بند پایان بلعیده شود و بخشی از چرخه زندگی را در بدن آنها بگذرانند. وقتی این نرم تنان توسط پرندگانی چون کبوتر بلعیده شوند، ادامه چرخه زندگی آنها در روده پرنده ممکن می شود. پرندگان بسیار آلوده، علایمی چون: کاهش وزن و بی حالی نشان می دهند. داخل این بندها تخم کرم ها وجود دارد که این تخم ها توسط نرم تنان بلعیده می شود و به این ترتیب چرخه زندگی کرم­های نواری توسط نرم تنان و پرندگان کامل می شود.

معمولاً فقط کبوترهایی که اجازه پرواز آزاد دارند، ممکن است به نرم تنان حامل این انگل دسترسی پیدا کنند و آلوده شوند. تشخیص وجود این انگل براساس مشاهده بندهای جدا شده یا تخم انگل در مدفوع یا رؤیت کرم های خارج شده از مقعد قرار دارد.

برای درمان، می توان از کپسول های ضد کرم های نواری به نام دیکلروفن استفاده کرد. هر کپسول حاوی ۱۰۰ میلی گرم داروی مؤثر است که باید پس از ۱۲ ساعت غذاندادن به پرنده از راه دهان تجویز شود. در صورت نیاز می توان پس از ۱۰ روز از درمان اولیه تجویز کپسول مذکور را تکرار کرد. داروی دیگری به نام نیکلوزامید را نیز می توان با دز ۲۵۰ میلی گرمی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده از طریق لوله وارد چینه دان پرنده کرد. این دار و به صورت قرص است که باید قبلاً در آب حل شود. گفته شده است که تجویز این دارو برای کبوترها کشنده است و بهتر است از ایورمکتین استفاده شود.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی