برای حفظ عملکرد بهینه طیور تعادل درست و مناسب و میزان خوراک مصرفی مرغ گوشتی یا مقدار مصرف دان مرغ گوشتی بسیار مهم می باشد . گرچه مطالب این مقاله ، مستقیماً با پرورش طیور گوشتی مرتبط نیست، اما آشنایی با نکات مدیریتی و مصرف دان یک مرغ گوشتی گله­ های والد جوجه های گوشتی، برای پرورش دهندگان طیور ، خالی از فایده نمی باشد .

روشهای دستیابی به یکنواختی در گله نیمچه های مادر گوشتی

هزینه ی مقدار مصرف دان مرغ گوشتی در حدود شصت درصد کل هزینه های جاری پرورش مرغ های مادر گوشتی را به خود اختصاص می دهد. بنابراین دستیابی به مناسب ترین بازده میزان خوراک مصرفی مرغ گوشتی یا مقدار مصرف دان مرغ گوشتی  مخصوصاً برای نیمچه ها و خروسهای جوان در حال رشد، اهمیت بسیاری دارد، چرا که کمبود هریک از مواد مغذی در طول دوره ی پرورش، باید حتماً در اوایل ورود پرندگان به سالن های تخمگذاری جبران شود. تصحیح وزن بدن و رفع مشکلات مربوط به یکنواختی گله در سالن های تخمگذاری مرغهای مادر بالغ و در آستانه ی شروع تولید، امری مشکل است.

متوسط وزن پرندگان گله های مادر گوشتی در زمان بلوغ جنسی در ۲۲ هفتگی، ۲ / ۲ کیلوگرم می باشد. تحقیقات اخیر مشخص نموده است که بین ترکیبات متشکله ی لاشه و وزن بدن نیمچه ها، رابطه ای دقیق و تنگاتنگ وجود دارد. بنابراین رسیدن به وزن مطلوب و دستیابی به حداکثر یکنواختی در گله ی نیمچه های مادر گوشتی، از لحاظ ساختار صحیح و تناسب مواد شاکله ی بدن و نیل به تولید مطلوب در سنین بالاتر، اهمیت خاصی دارد. جدول 1 درصد این ترکیبات در بدن پولت ها را بر اساس تحقیقات ساکومورا و همکاران نشان می دهد.

جدول1: وزن بدن و درصد برخی ترکیبات لاشه در سنین مختلف نیمچه های مادر گوشتی

انرژی، کلسیم و پروتئین یا اسیدهای آمینه، اصلی ترین و حیاتی ترین مواد مغذی مورد نیاز برای مرغان مادر گوشتی به شمار می روند. جدول 2 مصرف روزانه ی چند ماده ی مغذی را در سن 28 هفتگی در چند نژاد از مرغ مادر گوشتی نشان می دهد.

جدول2: مصرف روزانه ی چند ماده ی مغذی به ازای هر مرغ مادر گوشتی در سن 28 هفتگی

 مقدار مصرف دان مرغ گوشتی با استفاده از دو روش محدودیت کیفی خوراک یا تغییر در فرمولاسیون جیره و نیز محدودیت کمی یا فیزیکی خوراک اعمال می گردد. یکنواختی گله برابر با درصد پرندگانی از گله است که وزن آنها در محدوده ی بعلاوه و یا منهای ۱۵ درصد میانگین وزن گله قرار دارد.

برای دستیابی به یکنواختی گله به روش محدودیت کیفی خوراک، چند راهکار وجود دارد.

در اکثر موارد، راهکارهای اعمال محدودیت کیفی خوراک در مقدار مصرف دان مرغ گوشتی ، محکوم به شکست می شوند، چراکه همه ی پرندگان یک گله، احتياجات یکسانی برای مواد مغذی ندارند. به عنوان مثال، کاهش ۲۵ درصدی متیونین جیره می تواند منجر به کاهش میانگین وزن گله به مقدار ۱۵ تا ۲۰ درصد شود. همچنین کوشش برای ایجاد یکنواختی گله ، با تنظیم مقدار نمک جیره در جیره های کم نمک حاوی ذرت و کنجاله ی سویا، نتایج مطلوبی نداشته و سبب کاهش تولید تخم مرغ و افت باروری شده است. یک راهکار دیگر برای اعمال محدودیت کیفی و  میزان خوراک مصرفی مرغ گوشتی ، افزودن ۳۰ کیلوگرم اسید پروپیونیک به هر تن جیره است ولی باید در نظر داشت که از یک سو، این ماده گران است و از سوی دیگر، خوراک را بیش از حد متعارف، اسیدی می کند. راهکار دیگر برای اعمال محدودیت کیفی خوراک، تغذیه ی نیمچه های مادر در حال رشد با جیره های کم انرژی و پرفیبر می باشد. البته کنترل سرعت رشد و ایجاد یکنواختی در گله، با این راهکار مشکل است، چون نیمچه های مادر برای جبران انرژی، مصرف این گونه جیره ها را تا حد قابل ملاحظه ای بالا می برند و چون این خوراک ها فیبر زیادی دارند، هم تولید کود افزایش می یابد و هم رطوبت بستر بالا می رود.

همچنین به علت پایین بودن دانسیته ی ظاهری این گونه خوراک های کم انرژی و پرفیبر، انتقال و ذخیره ی آن، هزینه بر می باشد.

بنابراین هر چند ایجاد محدودیت کیفی خوراک بوسیله ی راهکارهای گوناگون پیش گفته، در دستیابی به یکنواختی گله ی نیمچه های مادر گوشتی مؤثر است ولی یکنواختی کله، يعنی ۸۰ درصد، فاصله ی فاحشی وجود خواهد داشت.

جدول 3: مقدار مصرف دان مرغ گوشتی و مواد مغذی تا سن 20 هفتگی خروس ها و نیمچه های مادر گوشتی

مقدار مصرف دان مرغ گوشتی

روش محدودیت فیزیکی و میزان خوراک مصرفی مرغ گوشتی برای دستیابی به یکنواختی گله ی نیمچه های مادر گوشتی، چند راهکار مشخص و شناخته شده دارد. اعمال محدودیت فیزیکی خوراک یا خوراکدهی کنترل شده باید طوری تنظیم شود که پرندگان جیره روزانه ی خود را در عرض ۴ تا ۶ ساعت مصرف نمایند. در سویه هایی از مرغهای مادر گوشتی که سرعت رشد اولیهی آنها بطور ارثی بالاست، بایستی برنامه ی محدودیت فیزیکی خوراک از ۷ تا ۱۰ روزگی آغاز گردد. در مورد سویه هایی که سرعت رشد اولیه ی آنها پایین است، می توان آنها را تا سن۳ – ۴ هفتگی در حد اشتها تغذیه کرد و از آن به بعد، خوراکدهی کنترل شده را اعمال نمود.

خوردن و آشامیدن، اصلی ترین فعالیت پرنده ی نابالغ به شمار می رود. پرندگان در حال رشد، خوراک روزانه ی خود را در مدت کوتاهی، بین نیم تا دو ساعت مصرف می کنند که این مدت، به سن پرنده و دفعات خوراک دهی بستگی دارد. حرارت سوخت و ساز یا حرارت افزایشی، که ناشی از مصرف خوراک می باشد، ۴ تا ۶ ساعت پس از مصرف خوراک به اوج خود می رسد. در مناطق گرمسیر، که دمای هوا در ساعات اولیه ی بعد از ظهر به اوج می­رسد، تولید گرمای حاصل از سوخت و ساز بدن، با افزایش دمای بدن توأم شده و سبب ایجاد یا تشدید تنش گرمایی در پرندگان می گردد.

برای احتراز از این پیشامد، بهتر است در مناطق گرمسیر، خوراکدهی پرندگان در ساعات ۶ تا ۷ صبح آغاز گردد. با اجرای این برنامه،بار گرمایی حاصل از سوخت و ساز مواد مغذی، پیش از فرا رسیدن زمان اوج دمای روزانه در اوایل بعد از ظهر آزاد می شود. البته تغذیه ی پرندگان در ساعات زودتر از زمان طلوع آفتاب برای عدم تداخل حرارت افزایشی با اوج درجه حرارت محیط، چند تأثیر نامطلوب دارد، من جمله اینکه چون خوراکدهی پیش از حضور کارگران و کارکنان فارم انجام می شود، مشاهده ی فعالیت تغذیه ای طیور و چگونگی توزیع خوراک در دانخوری ها، به سختی امکان پذیر می باشد.

مشکل دیگر آغاز خوراکدهی در ساعات پیش از طلوع آفتاب، بروز خفگی است که این مشکل بویژه در برنامه ی یک روز در میان محدودیت فیزیکی خوراک، شایع تر است، چون پرندگانی که یک شبانه روز گرسنه مانده اند، با ولع بیشتری غذا می خورند و احتمال بروز خفگی در آنها بالاتر است. البته برای رفع مشکل اخير، بایستی یک ساعت قبل از شروع خوراکدهی، ضمن ایجاد روشنایی، آبخوری ها را به کار انداخت تا خروس ها و نیمچه های جوان در حال رشد، پیش از اخذ حریصانه­ی غذا، به مقدار دلخواه آب بنوشند و بدین ترتیب دچار خفگی نشوند.

برنامه ریزی مناسب برای خوراک دهی مناسب مرغ گوشتی

در برنامه ی میزان خوراک مصرفی مرغ گوشتی یک روز در میان نیز، چون حجم جیره در هر بار زیادتر است، کوچک ترین و ترسوترین طیور سالن نیز، فرصت دسترسی به خوراک را پیدا می کنند. برخی شرکتهای تولید نیمچه ی مادر گوشتی، در ارائه ی برنامه های پیشنهادی خود برای العديدی نیمچه ها، مرتکب اشتباه رایجی می گردند، به این ترتیب که با نصف کردن مصرف دان یک مرغ گوشتی یا نیمچه مادر گوشتی در برنامه ی خوراک دهی یک روز در میان، این مقدار را برای برنامه ­ی روزانه ی محدودیت فیزیکی خوراک توصیه می نمایند، غافل از اینکه بازده مصرف خوراک در برنامه ی تغذیه ی روزانه، نسبت به برنامه ی یک روز در میان، ۱۰ تا ۱۵ درصد بیشتر است و اگر نصف مقدار جیره ی بکار رفته در برنامه ی یک روز در میان را برای برنامه ی روزانه ی محدودیت فیزیکی خوراک، بکار ببریم، نیمچه ها گرفتار چاقی مفرط خواهند شد و چه بسا نیل به یکنواختی گله مشکل یا ناممکن شود و تبعات متعدد دیگری در پی خواهد داشت.

جدول4: نمونه ای از محدودیت فیزیکی خوراک بطور روزانه برای خروس ها و نیمچه های مادر گوشتی

وقتی که پرندگان بصورت یک روز در میان تغذیه می شوند، مقداری از مواد مغذی را به شکل چربی و پروتئین در بدن خود ذخیره می نمایند تا روز بعد که به خوراک دسترسی دارند، از این ذخایر برای نگهداری و رشد استفاده نمایند و حال آنکه بازده ذخیره و استفاده ی مجدد از این ذخایر، صد در صد نیست. نتیجه ی تحقیقات نشان داده است که تغذیه ی روزانه ی نیمچه های مادر گوشتی در مقایسه با تغذیه ی یک روز در میان، باصرفه تر است. محدودیت فیزیکی خوراک بصورت روزانه برای تولید یک نیمچه ی 3/2 کیلوگرمی، در مقایسه با برنامه ی یک روز در میان، به ده درصد خوراک کمتر نیاز دارد. کلید این راز در این نکته نهفته است که ذخیره و استفاده­ی مجدد مقداری از خوراک، بازده صد در صدی ندارد و در این میان، مقداری انرژی و مواد مغذی دیگر تلف می­شود.

برنامه ی خوراکدهی دان یک مرغ گوشتی ، باید به نسبت وضعیت گله، انعطاف پذیر باشد. به عنوان مثال، استفاده از واکسن های زنده و نیز جابجایی پرندگان، رشد آنها را به میزان یکی دو روز به تأخیر می اندازد. در چنین شرایطی لازم است با خوراکدهی بیشتر، اثر  وارده را به حداقل رسانید. اگر شرایط گله ی مادر گوشتی، مناسب و بر طبق برنامه باشد، باید در سن بیست هفتگی به وزن 2/2 کیلوگرم برسند و تا این زمان، کل خوراک مصرفی نیمچه ها 6 / 7 کیلوگرم و برای خروس ها ۹ کیلوگرم خواهد بود.

هر عاملی، اعم از تغذیه ای، مدیریتی و بهداشتی، که سبب عدم یکنواختی گله شود، بایدشناسایی و پیشگیری گردد، یا اینکه با اتخاذ تدابیری، از پیدایش اینگونه عوامل جلوگیری شود.

جدول5: نمونه ای از محدودیت فیزیکی مصرف دان یک مرغ گوشتی به صورت یک روز در میان برای خروس ها و نیمچه های مادر گوشتی

جدول 6: نمونه ای از میزان دان یک مرغ گوشتی یا مصرف دان یک مرغ گوشتی به همراه آنالیز شیمیایی جیره ها

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی