0

زایمان سگ و زمان کمک گرفتن از دامپزشک

نتیجه عمل جفت گیری طبیعی یا تلقیح مصنوعی و روند فیزیولوژیک آن و پایان آبستنی در سگ ماده انجام زایمان است که اصولاً ۶۴-۶۳ روز بعد از جفت گیری روی می دهد. در این پست در مورد زایمان سگ و زمان کمک گرفتن از دامپزشک  نکاتی را به بیان می کنیم.

زایمان

 همانگونه که در بحث آبستنی عنوان شد سگ ماده علایم زایمان را با یافتن محلی مناسب برای زایمان نشان داده گاهی تهوع، بی اشتهایی، نگاه کردن به پهلو، استفراغ و لرزیدن دیده می شود و در این زمان ممکن است سگ در همه جا به دنبال صاحب خود باشد و یا گوشه گیر شود. در هر حال چنان چه تاریخ جفت گیری معلوم باشد تا ۶۵ روز پس از آن نیازی به معاینه توسط دامپزشک نخواهد بود، زیرا طول مدت آبستنی از ۵۷ تا ۶۸ روز و در برخی موارد نادر زمان زایمان تا ۷۲ روز بعد از اولین جفت گیری گزارش شده است.

به هنگام زایمان ساختمان عضلانی کانال زایمان کاملاً شل می شود، درجه حرارت بدن ۱۲ تا ۳۶ ساعت قبل از زایمان به میزان حداقل یک درجه کاهش می یابد. کاهش دمای راست روده عاملی در جهت تشخیص زمان زایمان است. علت این مسأله کاهش غلظت پروژسترون پلاسمای سگ آبستن در ۳۶-۲۴ ساعت قبل از زایمان است که با اندازه گیری آن می توان روز زایمان را پیش بینی کرد. در اواخر آبستنی غلظت پروژسترون نسبتاً پایین است اما وقتی که جسم زرد در ۳۶-۲۴ ساعت قبل از زایمان تحلیل می رود غلظت آن به سرعت پایین می آید، اما غلظت استروژن پیوسته در طول آبستنی افزایش می یابد و بلافاصله قبل از زایمان به حداکثر خود می رسد و غلظت آن بلافاصله بعد از زایمان به حد پایه خود کاهش می یابد. البته برخی منابع مقدار استروژن­ها را در طول دوره آبستنی تقریباً ثابت دانسته و نوشته اند حدود ۲ روز قبل از زایش این هورمون شروع به کم شدن می کند و به هنگام زایمان به حد غیر آبستنی می رسد. در طول زایمان یا بلافاصله بعد از آن درجة حرارت افزایش یافته و برای چند روز حرارت بدن بالا باقی می ماند. این مرحله از زایمان ۱۲-۶ ساعت و گاهی تا ۳۶ ساعت طول می کشد.

زمانی گمان می رفت که سگ ماده می بایست همة توله های خود را در عرض ۱۲ ساعت پس از آغاز زایمان به دنیا آورد. اما اکنون چنین محدودیتی را در این ارتباط بی معنی می دانند. میانگین زمان لازم از آغاز نخستین مرحله زایمان بسته به اینکه حیوان تا کنون چند زایمان داشته است بین ۳۶ تا ۵۰ ساعت می باشد. و همیشه نخستین زایمان در سگ به زمان بیشتری نیازمند است. نگارنده به واسطه مشاهده زایمان های مکرر در نژادهای مختلف سگ به تجربه دریافته است که دردهای زایمانی در سگ های نژاد کوچک به مراتب سخت­تر از سگ های نژاد بزرگ است. ظهور علایم زایمانی در سگ های نژاد کوچک با سر و صدا، ناراحتی و بی قراری بیشتری همراه است. یکی از علایم اختصاصی در نژادهای کوچک شاید تکرر دفعات ادرار باشد. در نژادهای بزرگ اصولاً زایمان به راحتی انجام می گیرد در عین حال که نگارنده در یک سگ مادة گریت دین با ۲4 توله شاهد زایمان سختی بوده که بیش از ۷۲ ساعت به طول انجامیده است.

زایمان در سگ به سه مرحله تقسیم می شود:

مرحله نخست زایمان هنگامی است که گردن رحم باز شده و آمادة خروج توله ها می باشد. انقباضات رحمی هر شش یا هفت دقیقه یک بار رخ می دهد ولی نسبتاً خفيف است. این انقباضات متناوب گاهی ناآشکار بوده و سگ چندان فشاری در انقباضات ندارد. انقباضات شکمی محتویات رحمی را متناوباً به جلو فشار می دهد و این عمل سبب باز شدن گردن رحم می شود. سگ ماده در این مرحله از زایمان گاها رفتاری را که قبل از این بیان شد نشان می دهد، گاهی رر می کند و از خوردن و آشامیدن خودداری می ورزد این مسأله ممكن است به سبب افزایش غلظت پرولاکتین باشد. البته دیده شده است که بعضی از سگ­های ماده به ندرت در این هنگام اشتهای حریصانه ای داشته اند تهوع، نگاه کردن به پهلوها، لرزیدن، گوشه گیری یا به دنبال صاحب خود بودن، رفتار لانه سازی، لیسیدن فرج، تورم و شل شدن فرج، ظهور موکوس در فرج، شل شدن شکم که ملامسة جنين­ها را آسان تر می سازد از دیگر علایم مرحله نخست زایمان است. در این مرحله جنین فعال تر شده خود را در وضعیتی قرار می دهد که عبور آن را از مجرای زایمان ممکن می سازد به این ترتیب در توله سگ چرخش تدریجی از حالت شکمی به پشتی دیده می شود در حالی که پاهای قدامی، سر و گردن کشیده می شوند. در طول این مرحله جای هیچ نگرانی نیست. مرحله اول زایمان ممکن است ۶ تا ۱۲ ساعت به طول انجامد.

مرحله دوم زایمان بسیار طولانی تر است و هنگامی آغاز می شود که گردن رحم کاملاً متسع شده و در این مرحله است که توله ها از بدن مادر خارج می شوند. سگ ماده به پهلو دراز می کشد و به شدت شروع به زور زدن می کند و یا دچار حمله های شدید زایمانی می شود. هرچند ممکن است که گاهی هنگام زور زدن بایستد یا در اطراف گردش کند. زایمان فعال با کوشش های شدید و انقباضات دیواری شکمی ظاهر می گردد. انقباضات دیواره شکمی، جنین­ها را به طرف گردن رحم می راند که پس از رسیدن سر جنین به کف مهبل یک رفلکس عصبی به وجود می آید و سبب انقباضات سریع و قوی در رحم می گردد و متعاقب آن جنين­ها به داخل کانال زایمان هدایت می شوند و سرانجام سر توله از فرج خارج می گردد.

هنگامی که مرحله دوم زایمان آغاز می شود لازم است سگ ماده را کاملاً تنها بگذارید تا در آرامش کامل زایمان خود را به پایان برساند.

برخی از صاحبان سگ به ویژه در نخستین زایمان با نگاه کردن پنهانی با صحبت کردن، برای حیوان ایجاد مزاحمت می نمایند. این کار روند زایمان را به تأخیر می اندازد. بنابراین به محض این که مرحلة دوم زایمان سگ آغاز می شود او را به مدت ۸ ساعت کاملاً تنها بگذارید. اگر پس از این مدت توله ای به دنیا نیامد آنگاه بی درنگ کسی را به دنبال دکتر دامپزشک خود بفرستید اما هرگز هراسان نشوید. اولین توله عموماً ۴ ساعت پس از شروع مرحله دوم زایمان از بدن خارج می شود و توله های دیگر با فواصلی کمتر از ۲ ساعت متولد می­شوند گاهی ممکن است مادر ۲ توله را با هم و به فاصله اندکی به دنیا آورده و بعد استراحت کند فاصله بین تولد توله ها در برخی سگ ها ممکن است ۶ تا ۱۲ ساعت به طول انجامد.

در زمان زایمان، خروج توله ها همراه با کیسة جنینی است که توله در داخل آن قرار دارد البته در مواردی که اندازه توله به نسبت کانال خروجی (کانال زایمان) بزرگ باشد ممکن است در اثر فشار شکمی زیاد مادر و زورهای زایمان کیسه جنینی پاره شده و توله بدون کیسه از بدن و رحم خارج شود. اصولاً در این حالت پس از خروج توله از بدن مادر بند ناف به جفت مربوطه در داخل کانال زایمان متصل می باشد و مادر با دهان و دندان و کشیدن بند ناف جفت را بیرون کشیده و بند ناف را قطع می کند و یا با قطع بند ناف توله، بعد از مدت کوتاهی جفت و پرده های جنینی از بدن خارج شده و توسط مادر خورده می شوند توله ها به طور طبیعی تنها می توانند در وضعیت طولی به دنیا بیایند بدین معنی که محور طولی بدن توله به موازات محور طولی بدن مادر باشد. در وضعیت قدامی، سر توله در ابتدا از بدن خارج می شود و این وضعیت متداول ترین شکل زایمان است اما وضعیت های خلفی آن چنان به کرات رخ می دهند که می توانند به عنوان حالت طبیعی پذیرفته شوند. موقعیت توله به هنگام زایمان طبیعی به صورت پشتی است بدین معنی که پشت توله به طرف بالا و پشت مادر است این حالت حرکت قوسی شکل ستون مهره های توله را که به صورت کمانی در ابتدا به طرف بالا به سمت لگن مادر و سپس به طرف پایین و از میان فرج است میسر می سازد.

یکی از علایم خروج زودهنگام توله ها از بدن، لیسیدن ناحیه فرج توسط مادر است. در هنگام زورهای زایمانی، مادر اطراف فرج را زبان می زند این عمل ممکن است به سبب دردهای زایمانی و درد نواحی تناسلی و یا پاک کردن ترشحات باشد. به محض خروج توله کیسه جنینی توسط مادر لیسیده و پاره می گردد و بند ناف توسط وی قطع شده و دیگر پرده های جنینی نیز متعاقباً خارج می شوند در این هنگام باید از گاز گرفتن شدید مادر به خصوص در ناحية ناف جلوگیری به عمل آورد چون ممکن است باعث فتق ناف شده یا مادر قسمتی از توله را بخورد. زایش توله های بعدی در زمان های متفاوتی انجام می گیرد بعضی از حیوانات توله ها را در فواصل چند دقيقه می زایند. اگر سگ ماده ای با موفقیت یک یا چند توله را به دنیا آورد ولی قادر به خارج کردن سایر توله های موجود در رحم نشود دامپزشک با وجود انقباضات رحمی سگ را معاینه می کند. بعد از زایمان مادر توله هایش را می لیسد. این کار موجب تحریک تنفسی آنها می شود. لیسیدن توله ها تا سه هفته ادامه می یابد.

در زمان تولد توجه به تعداد جفت­ها مهم است زیرا ممکن است سگ نتواند تمام جفت ها را خارج کند. باقی ماندن جفت در رحم موجب بروز عفونت رحمی می شود بنابراین باید به سرعت آن را خارج کرد. چنانچه بعد از زایمان مادر نتواند پرده های جنینی را پاره کند لازم است این کار توسط صاحب دام انجام شود زیرا بعد از به دنیا آمدن، توله می تواند به مدت ۸ دقیقه در داخل کیسه جنینی زنده بماند. برای کمک کردن به توله می­بایست در ابتدا از ناحیة سر توله پرده های جنینی را پاره کرد و پس از آن قسمت­های عقبی را جدا کرد. اگر ترشح و موکوس یا مایعی در دهان توله دیده شود می بایست پاک شده و سرانجام بدن توله را با یک حولة نرم و خشک مالش داده تا خون به جریان بیفتد. بند ناف توله را می بایست به وسیلة نخ ابریشمی محکم بست و در فاصله ۵ سانتی متری از شکم توله قطع نمود و محل قطع آن را با بتادین ضدعفونی کرد.

سگ ماده بعد از زایمان اقدام به خوردن جفت و پرده های جنینی می کند. جفت محتوی مایعات هورمونی است که به تولید شیر کمک می کند. برخی از دامپزشکان اعتقاد دارند که نباید سگ را از خوردن جفت منع کرد زیرا این مسأله یک عادت غریزی است و آن را طبیعی می دانند. برخی دیگر از همکاران دامپزشک خوردن تنها یک یا دو عدد از جفت ها را سودمند دانسته ولی خوردن همه جفت­ها را توصیه نمی کنند و برخی دیگر در این رابطه می گویند خوردن جفت می تواند منجر به ایجاد اختلال گوارشی در روزهای بعد گردد. تجارب حرفه ای نگارنده نشان می دهد که مورد اول درست تر بوده و تاکنون موردی در این خصوص مراجعه ننموده که خوردن جفت ایجاد اشکال گوارشی در سگ نموده باشد.

مرحله سوم زایمان در سگ یا مرحله پایانی شامل دفع آخرین جفت است و پس از آن زایمان به پایان خواهد رسید البته خروج جفت به طور مکرر در طول مرحلة دوم زایمان نیز رخ می دهد ولی خروج آخرین جفت مرحلة سوم زایمان است. جمع شدن رحم بعد از زایمان را نیز می توان به عنوان مرحله سوم زایمان به حساب آورد.

به هنگام زایمان، چه وقت از دامپزشک کمک بگیریم

  1. در صورت مشاهده ضعف شدید در مادر .
  2. در زمان وقوع دردهای بسیار شدید در مادر.
  3. چنانچه انقباضات شدید زایمانی وجود داشته باشد ولی پس از گذشت بیش از سه ساعت توله ای از بدن مادر خارج نشود.
  4. وجود لرزش بدن و احساس سرما در مادر.
  5. وقوع حالت شوک و غش.
  6. خروج مایعات خون آلود یا سبز تیره قبل از تولد اولین توله.

وجود این ترشحات بعد از خروج اولین توله طبیعی است و جای نگرانی نمی باشد. همچنین در صورتی که به سگ علاقه مندید بهتر است روز بعد از زایمان به منظور معاینه و اطمینان از سلامت مادر و توله ها دامپزشک را مطلع سازید تا از نزدیک خانوادة جدید را مورد معاینه قرار داده و توصیه های لازم را تذکر دهد.


این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی

امتیاز شما به مقاله
[: 0 امتیاز از مجموع: 0]

نظرات کاربران

2:27:55 AM

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بررسی تخصصی بوقلمون

به کانال تلگرامی ما بپیوندید

جوین خروج