شتر در هنگام چرا و تعليف فضای وسیعی را تحت پوشش قرار می دهد. به طوری که گاهی مسافت روزانه  در فضای تحت پوشش چرای شتر به ۷۰- ۵۰ کیلومتر می رسد و قابل دسترسی بودن مواد خوراکی مانع حرکت حیوان نمی گردد.

عادت های چرا در شتر

شتر در مقایسه با حیوانات دیگر بیشتر از درختچه ها و درختان، به خصوص بخش فوقانی آنها تغذیه می کند. گونه ها آکاسیا، نیل و خارخاسک عمده خوراک مصرفی شتر را در مرتع تشکیل می دهند. در صورت وجود گونه های آکاسیا، علف شور و آترپیلکس در مرتع، به خاطر بالا بردن درصد رطوبت، الکترولیت و اکسالات موجود در این گیاهان شتر استقبال بیشتری از خود نشان می دهد. گفتنی است که دام های دیگر تمایل چندانی به تعلیف از این گیاهان خاردار و تلخ ندارند. در کشور استرالیا ۷۰٪ جیره غذایی زمستانه و ۹۰٪ جیره غذایی تابستانه شتران را درختچه ها و علف های برگ پهن تشکیل می دهد.

شتر در اوایل بامداد و نزدیک غروب آفتاب یعنی خنک ترین مواقع روز به چرا می پردازد و در شب نشخوار می کند. در ضمن شتر به چرای انفرادی تمایل بیشتر دارد به طوری که آنها در هنگام چرا، از هم فاصله می­گیرند.

با توجه به اینکه شتر از درختچه ها و گیاهان برگ پهن و گاو و گاومیش از گیاهان علفی استفاده می کند، بنابراین چرای توأم گاو و شتر در مرتع، نه تنها باعث هیچگونه رقابتی نمی گردد، بلکه این دو حیوان مکمل یکدیگر خواهند بود و موجب یک نوع همزیستی در چراگاه شده و بهره دهی زمین مرتع را افزایش می دهند.

شتر نسبت به گاو و گوسفند از قدرت انتخاب کمتری برخوردار می باشد. در آزمایشی مخلوطی از کاه و علوفه خشک در اختیار شتر و گوسفند قرار گرفت، مشاهده شد که گوسفند سعی در خوردن قسمت علوفه خشک مخلوط را داشته در حالی که شتر بدون انتخاب، از کل خوراک به طور یکسان تعليف می نمود.

عادت چرای شتر، کاملاً با چرای متمرکز بز و گوسفند و چرای آهسته و راحت طلبانه گاو فرق دارد. شتران هنگام چرا افراط نکرده و هرگز چراگاه را تخریب نمی کنند و به جرأت می توان گفت که باعث احياء مرتع و جلوگیری از پیشرفت کویر می شوند.

در صورتی که شتر روی تیغ زارها چرا نماید میزان تغذیه روزانه آنها ۵ کیلوگرم و در حالتی که روی علف های تازه و سبز چرا نماید به مقدار ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم افزایش می یابد. (۱۲-۸ کیلوگرم ماده خشک) شترها در هر فصل به گیاهان به خصوص علاقه نشان می دهند و این امر بستگی به میزان آب و رطوبت گیاه ندارد. شترها در مراتع ایران در فصل بهار از تره تیزک (شاهی)، شلغم برگ، گل زرد، لاله عباسی، هلندر، مارچوبه و در اطراف کویر از قیچ استفاده می نماید و در پاییز و زمستان از تاغ، اشنان، چغندر، ارته، اسکمبیل، رمس و در اطراف کویر از بوته های چوبک و درمنه تغذیه می نمایند.

شتر علاوه بر استفاده از علوفه در نواحی خشک، قادر به تغذیه از یونجه خشک، کاه، علوفه سورگوم، علوفه سبز و کنسانتره مانند دانه سورگوم، باقلا، آرد جو، کنجاله پنبه دانه و کنجاله یولاف می باشد. تغییر جیره باید به آرامی صورت گیرد به خصوص موقعی که غلات همراه با علوفه داده می شود احتياجات غذایی حیوان در هر سن یا تیپ آن و ارزش گیاهان مصرفی توسط شتر در دست است. تغذیه تکمیلی یا تغذیه با یک جیره کامل براساس فرضیات و مشاهدات و با توجه به احتیاجات مطابق با زمان و وضعیت مراتع طبیعی و نوع تولید مورد نظر از شتر متغیر است. وليكن مصرف نمک در جیره شتر بسیار مهم است. اگر شتر نتواند به قدر کافی علوفه شور بخورد باید به آنها نمک طعام داده شود. مقدار توصیه شده نمک ۴۰ تا ۶۰ گرم در روز است که جهت جلوگیری از نکروز پوستی مؤثر است.

معرفی گیاهان مرتعی مورد چرای شتر در کشور

گیاهان مرتعی یکی از منابع غنی مورد استفاده در تغذیه شترها به شمار می رود و معمولاً شتران در مراتع، برخی گیاهان را بر برخی دیگر ترجیح می دهند و در بخشی سعی بر این شده است که به معرفی گیاهان مرتعی که شتران آنها را بر سایر گیاهان ترجیح می دهند پرداخته شود.

١- خارشتر Alhagi Comelorum

از خانواده پروانه آساها Papolion acces و از بقولات (لگومینوز) می باشد. این خانواده دارای کاسبرگ زنگ مانند با پنج دندانه کوتاه می باشد. میوه این خانواده ناشکوفا است.

دانه ها در داخل نیامک پهلوی هم و نامرتب قرار دارند. این گیاهان دارای ساق­های منشعب خاردار می باشد. برگ ها ساده و کامل می باشند. این گونه در تمام نقاط ایران، سمنان، خراسان، آذربایجان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، یزد و خوزستان وجود دارد و خود به دو زیرگونه تقسیم می گردد یکی دارای برگ های درشت بوده و دیگری دارای برگ های ریز می باشد.

خار شتر گیاهی است چندین ساله که در تمام خاک­ها می روید و مخصوص خاک های فقیر می باشد و حتی روی خاک هایی که دارای قشر سفید رنگ نمک می باشد می روید. ریشه این گیاه خیلی عمیق است و تا ۶-۵ متر هم می رسد و از این لحاظ در مقابل کم آبی مقاومت زیاد دارد. خارشتر گیاهی است مقاوم به سرما و تا ارتفاع ۴۰۰ متری مشاهده گردیده است و در برخی مناطق همچون بلوچستان بیشترین غذای شتر به طور معمول از گونه خارشتر است. بهترین زمان مناسب تولید و برداشت علوفه خارشتر در زمان گلدهی و بذردهی می باشد.

۲- گور گیاه Andropogon Spp

گیاهی است انبوه، گسترده، خشبی و خوش خوراک و با چندین مرتبه رشد مجدد در سال، که نسبت به چرای مفرط مقاوم می باشد. سنبله های این گیاه در روی هر گره محور اصلی سنبله به صورت بندبند قرار گرفته است. بعضی از این انواع دارای دم گل بلندی است که گاهی سنبله آن عقیم و پوشیده از موی های ظریفی می باشد. ساقه های این نباتات سخت و سفت بوده، سنبله ها در یک سنبله مرکب قرار گرفته است و چنانچه این گیاه بیش از حد رشد نماید خشبی شده از کیفیت علوفه ای آن به میزان فراوانی کاسته می گردد. این گیاه از غرب اروپا تا مرکز آسیا پراکنده می باشد در ایران نیز وجود دارد.

3- مزج Aristida Spp

گونه ای است پرپشت و کلاف مانند با ریشه های قوی و ساقه های کوتاه. برگ های این گیاه باریک بوده، و خوش خوراکی متوسطی دارد. این گونه در زمستان های خیلی سرد به مراتب بهتر از تابستان های گرم و مقاومت می کند و به طور وفور در مناطق کم و بیش خشک ایران از خوزستان تا خراسان و از بلوچستان تا قسمت های خشک آذربایجان وجود دارد. این گیاه از گندمیان ایده آل برای مناطق خشک و شنی بوده به شرط این که شن زیاد متحرک نباشد. این گیاه چرای مفرط را به خوبی تحمل نموده و به آسانی تولید بذر می نماید. چهار گونه از این گیاه به نام های A.Pungens A.Plumosa A.Pallidaو A.Kelleri مورد تغذیه شتر قرار می گیرد.

۴- اتریپلکس Atriplex Spp

گیاهی است که همیشه سرسبز است و چنانچه بدان توجه کافی شود می تواند به ویژه در تابستان و پاییز که اکثر گیاهان از بین می روند پروتئین زیاد و علوفه آبداری تولید نماید. در برخی مواقع میزان ویتامین A این گیاه در یک گرم حتی به بیش از ۳۵ میلی گرم می رسد. ریشه های این نبات راست و عمیق و گاهی نیز به عمق چهار متر می رسد شاخ و برگ این نبات با گسترش زیادی که دارد به صورت درختچه ای در آمده مانع جریان آب می شود چون شاخ و برگ این گیاه زیاد بزرگ می شود به همین جهت بایستی شاخه های اضافی جهت تعلیف چیده شود.

برای مناطقی که خاک های شور و حدود ۲۰۰ میلی متر بارندگی دارند، کاشت نهال های ۳ تا ۴ ماهه آن امکان پذیر می باشد. گیاهی است مقاوم به سرما و گرما و حرارت های ۱۵ تا ۴۰ سانتی گراد را تحمل می­کند و کم و بیش در اکثر نقاط کشور وجود دارد.

گونه این گیاه به نام های A.Leucoclada ,A.Halimus و A.Canescens مورد استفاده تغذیه شتر قرار می گیرد.

۵- علف پشمکی Bromus

گیاهی است با برگ های باریک و آویزان که دارای ریشه نسبتاً عمیقی است و در مقابل خشکی و گرما مقاوم می باشد و به همین جهت نیز قادر است در تابستان های گرم به رشد و نمو خود ادامه دهد. گیاهان این جنس را در اوایل رشد می توان به وسیله برگ های بلند و باریک کرکدار آنکه به طور محسوسی در جهت عقربه های ساعت پیچ خورده است شناخت و چنانچه نشاءهای جوان این گیاه را به آرامی و با دقت از خاک خارج نماییم معمولاً دانه به قاعده ساقه چسبیده است. کشت مخلوط آن بایونجه به علت خوش خوراکی ویژه­ای که دارد بسیار مناسب است.

شتران از انواع مختلف این گیاه تغذیه می نمایند.

۶- خورنال Cenchus Spp

گونه است چمنی، انبوه و کلاف مانند و مخصوص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است که پراکندگی جغرافیایی آن زیاد می باشد. این گیاه با شرایط آب و خلف، تطابق دارد ولی در مقابل سرما حساس می باشد و کیفیت خوش خوراکی و است و به علت جوانه زدن آسان و رشد سریع در مقابل چرای مفرط مقاوم است. گونه های مختلف این گیاه که شتر از آنها تغذیه می کند عبارتند از: C.Bilicyrus، C. Circaris ،C.Setigerus و C.Ciliaris. این گیاه در مناطق خیلی گرم ایران از خوزستان تا بلوچستان دیده می شود. در خوزستان و جنوب فارس گونه C.Ciliaris فقط در دامنه های سنگلاخی و صخره ای تا ارتفاعات ۸۰۰ متر دیده می شود. درحالی که در بلوچستان به طور فراوان به صورت توده هایی در زمین های مسطح شنی یافت می­گردد. این گیاه مناسب ترین گونه جهت احداث مراتع مصنوعی دائمی آبیاری شده و یا بدون آبیاری شده در جنوب ایران به ویژه بلوچستان و نواحی گرم خوزستان و فارس که کمتر از ۲۵۰ میلی متر بارندگی دارد می باشد.

۷- چبر Poa Spp

چبر گیاهی است چندین ساله و از تیره گرامينه است. این گیاه به علت داشتن پیازهایی در قسمت های زیرزمینی به خوبی می تواند زمستان های سخت را به سر برده و در اوایل بهار به رشد و نمو خود ادامه دهد. چبر دارای گونه های متعدد است. این نبات علوفه ای به انگلیسی موسوم به Blue Grass است و به علت غنی بودن مواد غذایی اهمیت ویژه ای دارد که به عنوان علوفه سبز جهت چراگاه مورد استفاده قرار می­گیرد. برخی از گونه های علوفه ای چبر دارای خوش خوراکی خاص و ارزش تغذیه ای مناسبی می باشد. این گیاه در اکثر مناطق کشور پراکنده است. دو گونه از این گیاه به نام های P.Sinaica و P.Bulbose که در منطقه مدیترانه می رویند مورد استفاده قرار می گیرند.

۸- علف شور Sallasol Rigidla

گیاهی خشبی است از خانواده کنوپودیاسه با قاعده چوبی و قوی و ساقه های کاملاً راست، که در قاعده گسترده می باشد. این گیاه دارای برگ های باریک، ریز و فشرده ای است که مدت زیادی از سال را رشد نموده و در پاییز بارور می گردد. علف شور گیاهی است خوش خوراک که همیشه مورد چرای مفرط قرار می­گیرد و به علت نرسیدن به مرحله دانه دهی ازدیاد طبیعی آن به سختی امکان پذیر است.

علف شور به میزان فراوان در جنوب غربی تهران و همچنین در شمال غربی و جنوب ایران و در استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان و خراسان به چشم می خورد. این نوع علف شور نیز مانند S.Vermiculati واقع در کویرهای سوریه و همچنین سایر گونه های دائمی آن در اراضی شور به عمل نمی آید. این گیاه یکی از بهترین گیاهانی است که در مناطق غير شور ولی کم باران می تواند کاشته شود. انواع علف شور خود را با خاک­های فقیر و خاک­های جلگه ای دست نخورده وفق داده در خاک های حاصل خیز نواحی نیمه جلگه ای نیر رشد می نماید.

گونه های دیگری از این گیاه که مورد تغذیه شتر قرار می گیرد عبارتند از: S.Spionsa S.Kali S.Foetida و S.Vermiculata.

۹- برشنک Penniserum Spp

یکی از انواع ارزن است که برای چرا و سیلو مورد استفاده قرار می گیرد. این نباتات برای رشد و نمو و تولید محصول رضایت بخش احتیاج به خاک های غنی و حاصل خیز دارد. در شرایط مناسب علوفه سبز فراوانی تولید می کند و در یک فصل می توان از آن چندین علوفه برداشت نمود. این گیاه دارای اکوتیپ­های زیادی بوده و در مناطق گرمسیری مناطق فارس، خوزستان و هرمزگان به طور طبیعی می روید و در اراضی پرشیب و سنگلاخی برای جلوگیری از فرسایش خاک کشت می شود.

برشنک علاوه بر این که مورد استفاده بز و سایر دام ها می تواند قرار گیرد یکی از روئیدنی های مورد استفاده شتر می باشد.

۱۰- خيو Sporobolus Spp

گیاهی است یک ساله یا دائمی با سنبله های منفرد و ساقه های خشبی و سفت و مغزدار. بذرهای این گیاهان به علت پوسته سفت و سخت مدت زیادی قدرت زایش خود را حفظ نموده می تواند حتی چندین سال در شرایط طبیعی به صورت خفته باقی بماند.

ساقه های بذر دهنده راست، صاف و خشبی است که طول آنها تا یک متر نیز می رسد چنان چه دقت گردد در رأس خوشه آن، انواع گل های منفردی که به بذر نشسته دیده می شود. علوفه حاصل از این گیاه به صورت برگ های باریک اکثراً از سطح زمین یعنی قاعده گیاه خارج شده در زیر ساقه گل دهنده مجتمع می گردد.

ریشه این گیاه پراکنده می شود و به علاوه تا عمق مناسبی در خاک فرو می رود. این گیاهان با اغلب خاک­ها سازش دارد ولی به طور کلی خاک­های شنی برای آنها بهتر است و در خاک های مرطوب قلیایی عملکرد بیشتری دارد. علوفه خشک انواع این گیاه ارزش غذایی چندانی ندارد.

از این خانواده دو گونه S.Brockmianii و S.MargWatus مورد مصرف شتر قرار می گیرد.

۱۱- علف چمنی (چچم) Lolium Spp

از این گیاه برای حیوانات دارای کیفیت علوفه ای مناسبی است. در صورت چرای مفرط و برداشت مکرر در چراگاه ها تولید بذر می کند و چنانچه رطوبت و مواد غذایی کافی برای رشد در دسترس این گیاه قرار داده شود می توان از آن در یک فصل چندین مرتبه محصول برداشت نمود. چچم را می توان در پاییز و بهار کشت نمود. چنانچه منطقه مورد نظر دارای زمستان های سخت و سرد و خاک زراعت سنگین باشد باید زمان کشت را به بهار موکول نمود. این گیاه به علت دارا بودن برگهای ظریف و ساقه های باریک علوفه خشک مرغوبی تولید می کند.

۱۲- چوج Salavadora Persical

این درختچه از خانواده سالوادوراسه بوده که در اطراف بندرعباس، نایبند، میناب و منطقه جاسک و چابهار دیده می شود. درختچه ای است همیشه سبز با شاخه های صاف و براق کم رنگ و آویزان، برگ­هایش استخوانی، بیضی نیزه ای به ابعاد 5/3 × 2/1 سانتی متر و دمبرگ آن کوتاه به طول ۵ سانتی متر گل آذین آن خوشه ای باز و محوری یا انتهایی راست میوه آن شفت کوچک سرخ رنگ می باشد.

۱۳- گاورس Panicum Spp

انواع گونه های گاورسی که به تعداد فراوانی در جهان پراکنده می باشد ویژه مناطق گرمسیر است. این جنس از انواع ارزن بوده و دارای سنبله هایی کم و بیش به هم فشرده می باشد. گاورس گیاهی است علفی چند ساله که در مناطق سواحل جنوب حد فاصل بین بندر عباس و میناب در مراتع آن به حد وفور یافت می گردد. در منطقه جاسک و سیریک به طرف سیستان و بلوچستان نیز گزارش گردیده است. گیاهی است خوش خوراک که مورد تعلیف اکثر دام ها قرار می گیرد. شتر نیز از این گیاه به خوبی تغذیه می نماید. برگ های آنان پهن و غلاف برگ های بی کرک و برهنه جهت تثبیت شن های روان به کار می رود. دو گونه از این گیاه به نام­های P.Maximum و P.Turgidum بیشتر جهت تغذیه شتر به کار می روند.

۱۴- کُنار Zizyphus Spina-Christi

کُنار درختی است که مخصوص نواحی گرم خشک و نیم گرم جنوب کشور می باشد. گرچه ارتفاع درخت کنار به بیش از هشت متر می رسد ولی در بعضی از مناطق کشور به علت استفاده بیش از حدی که در چرا از آن شده است. این درخت به صورت درختچه در آمده است. میوه کنار در محل طالبین زیاد دارد و به عنوان میوه خوراکی برای انسان خرید و فروش می شود. کنار دارای شاخه های زیاد و بلند است. برگ های کنار تخم مرغی شکل و کشیده است که از کوبیدن و سائیدن آن پودری به دست می آید که سدر نامیده می شود و برای شستشوی سر از آن استفاده می گردد.

کُنار درخت و درختچه ای است که بیشتر برای تعلیف شتر مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه با خشکی، کم آبی و مناطق گرم سازش دارد.

۱۵- کهورک Prosopis Stephaniana Sperng

درختچه ای است کوچک که در بعضی مواقع ارتفاع آن در محل به چهار متر می رسد. دارای خارهای زیادی است که مورد تعلیف دام قرار می گیرد. این درختچه دارای میوه ای شبیه بادام زمینی ولی بزرگ تر از آن است که در تغذیه محلی نقش مهمی را ایفا می کند. درختچه ای از تیره لگومینوز است و میوه آن دارای ارزش غذایی نسبتاً خوبی است. شتر علاوه بر استفاده از میوه آن از سرشاخه های جوان آن استفاده می نماید. برگ آن مرکب و دارای تعدادی برگچه های باریک می باشد.

۱۶- دونی Mekicago Spp

مرغوب ترین گونه علوفه مرتعی است. این گیاه از خانواده لگومینوز بوده و به آن اصطلاح شبدر وحشی نیز می­گویند. گیاه یک ساله بوده که در حوالی نهرهای آب مزارع نخیلات و مرکبات و خصوصاً مزارع صیفی مخصوصاً در سال های پرباران به حد کافی می روید. ارزش آن در بازار از تمام انواع علوفه هرز باغات که به صورت بسته بندی شده به فروش می رسد بالاترین می باشد. گونه ای از این گیاه به نام M.Polymorpha مورد تغذیه شتر قرار می گیرد.

۱۷- استبرق Calotropis Proceral

درختی مخصوص مناطق گرمسیری است که سرمای زمستان های آن به زیر صفر نمی برسد. از این درخت در قدیم بالاخص در مناطق گرمسیری مثل خوزستان ابریشم تهیه می نمودند. چون اندام های این درخت شیرابه سفید رنگی دارد اهالی معتقدند که شیرابه آن می تواند درمان بعضی از دردها را بنماید. از این درخت علاوه بر تهیه ابریشم می تواند کاغذ، کائوچو یا در مواردی خاص علوفه تهیه نمود.

استبرق برگ های پهن و متقابل دارد که فاقد دمبرگ بوده و پشت و روی آن را کرک های سفید رنگ و بسیار ظریف پوشانیده است. قطر برگ های این درخت به حدود دو میلی متر می رسد. شتران معمولاً از برگ های تازه این گیاه تغذیه می کنند.

۱۸- لاتی Crotalaria spp

گیاهی است از خانواده لگومینوز، که در اطراف بندر عباس خصوصاً جاده میناب به بندرعباس وجود دارد. درختچه ای است کوچک انتهای شاخه هایش خار مانند است و برگهای آن محدود و به واسطه موهای ابریشمین خود سفید رنگ به نظر می رسد و شامل ۳ برگچه است. لاتی از نباتاتی است که صرفاً شتر آن را مورد تعليف قرار می دهد. شتران ایرانی نیز از برگ های تازه C.Frururalcea تغذیه می نماید.

۱۹- خارخسک Tribulus Terrestris

گیاهی از نوع نباتات یک ساله تابستانی است که به حد وفور یافت می شود. این گیاه معمولاً در نواحی بیابانی، حاشیه کویر و نقاط کوهستانی کشور وجود دارد و به علت اینکه خاردار می باشد. دام های دیگر کمتر از آن استفاده می کنند اما شتر به راحتی از آن تغذیه می نماید.

۲۰- شنبلیله Trigonella

این گیاه شبیه یونجه است با این تفاوت که برگ آنها کوتاه تر و گلشان زرد رنگ و ریشه هایشان بسیار قوی و ساقه هایشان منشعب و نیمه راست می باشد. این گیاه ویژه نواحی کوهستانی بوده و در مراتع طبیعی در گوشه و کنار یافت می شود. این گیاه به علت خوش خوراکی مورد چرای شتر قرار می گیرد.

۲۱- کهور Prosopis Spp

از خانواده لگومینوز بوده و به صورت درختانی بلند و تنومند وجود دارد محل رویش و پراکنش این گیاه در جنوب کشور، بندر عباس، جیرفت و بلوچستان بوده و نیز در اکثر نقاط کشور وجود دارد. برگ های آن مرکب مضاعف و دارای ۳-۲ جفت برگچه مرکب می باشد. هریک از آنها شامل ۱۲-۶ جفت برگچه می باشد. میوه آن دو غلافه و نازک به شکل لوبیا می باشد و جهت مصرف دام بسیار خوشمزه می باشد و خصوصاً گوسفند و بز از میوه آن استفاده می نمایند. شتران معمولاً از برگ خشک این درختان تغذیه می کنند و دو گونه آن به نام های P.Spicigeria و P.Africana مورد تغذیه شتر قرار می گیرد.

۲۲ – اسكنبيل Calligonum Spp

انتشار این گونه از مصر و عربستان و سوریه تا ایران و افغانستان و پاکستان می باشد و در نقاط مختلف خشک و نیمه خشک کشور مخلوط با گونه های دیگر دیده می شود. در بندرعباس، جاسک، ایرانشهر، طبس، کرمان و خوزستان انتشار دارد. ارتفاع این درختچه حدود ۲ متر با انشعابات زیاد موج دار و به هم بافته است. برگ­هایش درفشی است و سریع می ریزد طول برگ حدود ۵-۱ میلی متر و میوه دوکی شکل آن ۱۳-۱۲ میلی متر طول دارد. این درختچه مورد تعلیف انواع دام مخصوصاً شتر قرار می گیرد.

23- Lycium Spp

این نباتات معمولا در مناطق کم باران خصوصاً حواشی ساحل روئیده و به جز شتران و گاهی اوقات بزها، سایر دام ها نمی توانند از این گیاه تغذیه نمایند. این درختچه از خانواده Solanaceae می باشد. علاوه بر بندرعباس، در آذربایجان، میانه، زنجان، دشت گرگان، شیراز و خوزستان و بلوچستان وجود دارد. برگ هایش باریک کشیده، طول برگ­ها ۱۰-۵ برابر پهنای آن است. این گیاه را در زبان محلی زهیر می گویند.

۲۴- قيچ Zygohyllum Spp

یکی از انواع بوته ها است که در مناطق نیمه بیابانی، بیابانی و جلگه­ای ایران به وفور یافت می شود. ارتفاع قسمت چوبی این گیاه بیش از یک متر نمی باشد. این گیاه جهت تغذیه شتر مورد استفاده قرار می گیرد و بنا بر گزارشات رسیده سه گونه از این به نام های Z.Album Z.Atriplicoides و Z.Coccineum مورد تغذیه شتر قرار می گیرد.

۲۵-گز Tamatix Spp

یکی از انواع درختان مناطق بیابانی و نیمه خشک است که شتر از شاخ و برگ آن تغذیه می کند.

۲۶- گون Astragalus Spp

گیاهی علوفه ای از خانواده لگومینوز می باشد و دارای انواع بسیاری است و تقریباً تمام انواع آن خوش خوراک می باشد. برخی از آنها علفی و یا چوبی بدون ساقه و بعضی دیگر دارای ساقه کوتاه در روی زمین و بالاخره عده ای دارای ساقه های خوابیده روی زمین یا راست می باشند. دامنه پراکندگی آنها از آذربایجان تا فارس و از شمال تا خراسان می باشد. این گیاهان معمولاً در برابر چرای مفرط مقاوم می باشند. گیاهان این گونه دارای رشد سریع و دوام چند ساله بوده با بذرپاشی طبیعی می تواند تکثیر پیدا نماید که برای چرای شتر استفاده میشود.

۲۷- تاغ Haloxylon Spp

درختی است که در مناطق جلگه، نیمه بیابانی و بیابانی رشد می کند و گاهی ارتفاع آن تا چندین متر می­رسد. دارای شاخ ها و شاخک­های شکننده و برگه های ریزی است که شترها به راحتی بر روی آن ها تغذیه می­کنند. این درخت در مناطق حاشیه مدیترانه مصر، سوریه، لبنان، اردن، صحرای سینا و ایران پراکنده است و بنا بر گزارش محققین، شتر بر روی دو گونه از این گیاه به نام ها H.Articulatum و H.Salicornicum تغذیه می نماید.

۲۸- نیل Indiofera Spp

گیاهی از خانواده گلومینوز چند ساله است که بیشتر در مناطق نیمه گرمسیری می روید و در سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان یافت می شود. گونه های متعددی از این گیاه به نام های I.Spinosa، I.Schimperi ، I.Ruspoli ، I.Dblongifolia ، I.Arrecta و I.Intriciata مورد تغذیه و چرای شتر قرار می­گیرد و شتران معمولاً از همه اجزای این گیاه جهت تغذیه استفاده می­کنند.

۲۹- درمنه Artemisia Spp

یکی از گیاهان مشخص مناطق جلگه ای می باشند که برای چرای شتر مناسب است که در مناطقی مانند تهران، خراسان، کرمان و مناطق جنوبی کشور دیده می شوند و اغلب با گیاهان غیر نمک دوست از خانواده اسفناج همراه هستند و یا جانشین آنها می گردند. دو گونه از این گیاه به نام های A.Campestris و A.Herba Alba مورد تغذیه شتر قرار می گیرند.

۳۰- خارگونی Noaea Muctonata

گیاهی بوته ای است که فلور جلگه­ای ایران می باشد و تقریباً در تمامی نواحی دیده می شود.

تأثیرات چرایی شتر بر کیفیت مراتع

کسانی که معتقدند که شتر تخریب کننده مراتع می باشد دور از واقعیت علمی داوری می کنند. شتر في نفسه مخرب مراتع نبوده، بلکه عدم مدیریت صحیح انسانی در پرورش شتر، موجبات تخریب مراتع می شود. عدم تعادل تعداد شتر با ظرفیت مراتع، چرای مفرط و چرای زودرس و عدم تناسب چرایی در مراتع عمدتاً به علت ضعف مدیریت پرورش دهندگان شتر می باشد. در صورتی که چرای شتر به روش مدیریت علمی معمول گردد علاوه بر این که شتر تخریب کننده نخواهد بود بلکه تأثیرات مثبتی بر کمیت و کیفیت مراتع خواهد گذاشت.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی