انتخاب مکان مناسب برای احداث مرغداری، زیربنای رعایت اصول مدیریتی و بهداشتی در یک واحد پرورشی میباشد چرا که اگر مکان یابی مرغداری به درستی انجام نشود، نوردهی مناسب و تهویه صحیح و مهار عوامل بیماریزای محیطی، مقدور نخواهد بود. از سوی دیگر، بخش بزرگی از هزینه های ثابت یک مرغداری، مربوط به ساختمان آن است و ساختمان واحد پرورشی، پس از احداث، چه بسا به مدت دهها سال مورد استفاده قرار میگیرد و اگر در انتخاب محل، دقت کافی بکار گرفته نشود، آثار زیانبار این بی دقتی، سالهای سال گریبان گیر مرغدار و پرورش دهنده خواهد شد. مکان مناسب مرغداری به زمین محل احداث، مساحت آن و ویژگی خاک و زمین بستگی دارد . دراین مطلب نکات مهم در رابطه به انتخاب مکان مرغداری بررسی می شود.
انتخاب صحیح مکان مرغداری و احداث ساختمان آن
در این زمینه بایستی شرایط جغرافیایی و آب و هوایی، روش پرورش و مصالح و امکانات موجود، مدنظر قرار گیرد. دانستن جهت وزش بادهای موسمی و دائمی، حداقل و حداکثر دما در زمستان و تابستان و توجه به جهات چهارگانه جغرافیایی، در تصمیم گیری درست برای احداث مرغداری، نقش مهم و مؤثری دارند.
اگر مرغداری در جایی ساخته می شود که میانگین سالانه دما در آن بالاست و به عبارت دیگر، منطقه ای گرمسیر است، باید مصالح و تیپ ساختمان برای مهار گرما انتخاب شود و اگر جایی که مرغداری در آن احداث می گردد، منطقه ای سردسیر است، بایستی منظور اصلی معماری ساختمان مرغداری، مهار سرما باشد و برای گرم نگه داشتن مرغداری، تدابیر لازم اتخاذ گردد.
باید طول سالنهای مرغداری، عمود بر جهت بادهای موسمی بنا شود، در این صورت، باد بر پشت ساختمان میخورد و تهویه سالن در تابستان آسان تر انجام می شود. عدم رعایت این نکته سبب می شود که تهویه به خوبی صورت نگیرد و وزش بادهای موسمی سبب انتقال عوامل بیماریزا از یک مرغداری به مرغداری دیگر شود و علاوه بر آن، بوی نامطبوع واحد پرورشی به سوی منطقه مسکونی سوق داده شود و موجب سلب آسایش اهالی اطراف مرغداری گردد.
زمین محل احداث مرغداری، نباید پست و رطوبت گیر باشد و همچنین از انتخاب دره و مکان های سیل گیر، بایستی اجتناب نمود. اگر آب و هوای منطقه، زیاد گرم نباشد، بهتر است محوطه مرغداری، بدون درخت باشد، زیرا در این صورت، باد بهتر می وزد و تهویه طبیعی به نحو کامل، انجام میشود. در مناطق گرمسیر و بادگیر میتوان زمین درختکاری شده را برای ساخت مرغداری برگزید که در این صورت، باید درختان بلند در ضلع جنوبی ساختمان قرار گرفته باشند و شاخ و برگ بخش های پایینی درختان، کوتاه شود تا جلوی پنجره ها را نگیرند و مانع تهویه و نوردهی طبیعی نگردند.
بهتر است مرغداری در موقعیتی بنا شود که دسترسی به جاده آسان باشد و آوردن جوجه یک روزه، دان و دارو و حمل مرغ به کشتارگاه و رفت و آمد کارکنان به راحتی صورت پذیرد. از طرفی، نزدیکی زیاد مرغداری به منطقه مسکونی و جاده های پر رفت و آمدنین درست نیست، زیرا ارزش مکانی زمین در چنین مناطقی زیاد است و هزینه های اولیه ساخت مرغداری را افزایش می دهد و نیز توسعه آتی شهر یا جاده، برای کار مرغداری ایجاد مزاحمت می کند و از همه مهمتر موجب وارد آمدن تنش به طیور می گردد و احتمال شیوع بیماری را به واسطه تردد زياد، افزایش میدهد.
نکته مهم دیگر در انتخاب مکان مناسب برای مرغداری، رعایت حداقل فاصله از مرغداری مجاور می باشد. به منظور پیشگیری از انتقال برخی عوامل بیماریزا، به خصوص آنها که از طریق هوا انتقال پیدا می کنند، باید فاصله دو مرغداری حداقل پانصد متر باشد. همچنین بهتر است مرغداری گوشتی و تخمگذار، فاصله بیشتری داشته باشند، چون بعضی از عوامل بیماریزا از مرغهای تخمگذار به گوشتی منتقل می شوند. برای اینکه نور کافی به داخل سالنها برسد و عوامل بیماریزا از یک سالن به دیگری انتقال نیابد، توصیه شده است که حداقل فاصله دو سالن در یک مرغداری، ۲۵۰ متر منظور شود.
مساحت یک مکان مرغداری، بستگی به تعداد جوجه ها دارد. معمولاً برای هر ده قطعه جوجه گوشتی، یک مترمربع در نظر می گیرند، به این ترتیب، یک سالن ده هزار قطعه ای مساحتی در حدود یک هزار مترمربع دارد. همچنین تراکم جوجه ها در واحد سطح، بستگی به سن آنها دارد. توصیه شده است که ۲۰ جوجه یک روزه تا شش هفته در یک مترمربع نگهداری شود و در سن بالاتر از شش هفتگی، ده جوجه در یک مترمربع پرورش یابند. البته در شرایط خاص، مانند بیماری و دمای بالا، تراکم جوجه ها در واحد سطح را کاهش میدهند و به اصطلاح، جاگشایی مینمایند.
به جرأت می توان گفت پرورش طیور، متراکم ترین نوع پرورش دام های اهلی می باشد و به همین جهت، مسائل مربوط به رفاه و آسایش طیور نکات مدیریتی و بهداشتی، بایستی در ساختمان مرغداری مدنظر قرار بگیرد. بر اساس قوانین حمایت از حقوق حیوانات که تصمیمات اتحادیه اروپا را تحت تأثیر قرار میدهد، پیش بینی میشود که نگهداری طیور در قفس، در آینده نزدیک، ممنوع اعلام شود. البته در کشور ما، از سیستم بستر و روش تمام پر – تمام خالی برای پرورش جوجه های گوشتی استفاده می شود و فارغ از مسائل حمایت از حقوق جانوران، به دلیل آسانی و کم هزینه بودن نگهداری طیور بر روی بستر، سالهاست که استفاده از قفس برای پرورش طیور گوشتی، اجرا نمی شود.
در سیستم تمام پر – تمام خالی، جوجه های یک روزه همزمان به مکان مرغداری اورده می شوند و در پایان دوره پرورش، طیور گوشتی آماده کشتار، در حداقل زمان ممکن، از مرغداری خارج کرده می شوند. پس از تخليه سالن، بستر و کود آن برداشته می شود و سالن ضدعفونی می گردد و برای مدتی خالی می ماند تا دوباره جوجه ریزی صورت بگیرد. سیستم تمام پر – تمام خالی محاسنی دارد که بعضی از آنها، بدین قرار میباشد.
١- تخلیه همزمان همه پرندگان از سالن و به دنبال آن، ضدعفونی جایگاه، عامل مهمی در حذف اکثر عوامل بیماریزا به شمار می رود. هر چه امکان تخلیه سالن به دفعات بیشتری در طول سال وجود داشته باشد، احتمال شیوع بیماریهای عفونی کمتر خواهد بود.
٢- وقتی سالن از پرنده خالی می شود، امکان جمع آوری کرد و بستر نیز به وجود می آید و تمیز کردن سالن، شعله افکنی آن و ضدعفونی مرغداری و تجهیزات آن میسر می گردد و در این صورت، انواع باکتری، ویروس قارچ و انگل، با بکار گیری مواد ضدعفونی کننده مؤثر و روش درست ضدعفونی از میان می روند.
٣- نگهداری پرندگان همسن به سبب وضعیت ایمنی یکنواختی که دارند، موجب موفقیت برنامه های واکسیناسیون و درمان می شود و رعایت موارد بهداشتی، مدیریتی و تغذیه پرندگان، راحت تر صورت می پذیرد. در سالنهایی که پرندگان با سنین مختلف، مخلوط می شوند، کارایی برنامه های درمانی و مایه کوبی، چندان رضایت بخش نیست زیرا اجرای صحیح برنامه های پیشگیرانه و درمانی در فارمهای چندسنی دشوار است و برخی پرندگان به این برنامه ها پاسخ مناسب نمی دهند یا اینکه در زمان های نامناسب درمان می شوند. مخلص کلام اینکه همسني طيور یک واحد پرورشی، کار درمان و واکسیناسیون را تسهیل می نماید.
4- ورود و خروج تقریباً همزمان پرندگان به مکان مرغداری ، سبب ایراد استرس کمتری به طیور می شود تا اینکه پرندگان به دفعات و به طور مکرر، وارد و خارج شوند که در این صورت و در هر بار ورود و خروج پرندگان، به آنها تنش وارد می شود. بنابراین مزیت مهم سیستم تمام پر ۔تمام خالی ایناس تکه دریک آن،جوجه ریزی انجام میشودوبه فاصله کمی،طیورازسالن خارج میشوندواین امر،کمترین تنش را برای طیور در پی دارد.
۵- خالی نگه داشتن سالن در بین دو دوره پرورشی، از نظر بهداشتی بسیار مفید است و موجب از میان رفتن بسیاری از عوامل بیماریزا می گردد. همچنین در فرصت بدست آمده، ضدعفونی سالن و تجهیزات مرغداری و فروش کود و تمیز کردن بستر، امکان پذیر می گردد،علاوه بر آن، مرغدار و کارگران واحد پرورشی، اجازه استراحت ذهنی و بدنی پیدا می کنند و خود را برای دوره بعدی آماده می نمایند.
6- پرورش متراکم طيور امکان تکثیر مگس ها، موشها و جانوران موذی را فراهم می آورد و کود و بستر مرغداری و مواد آلی موجود در آنها، زمینه مناسبی برای رشد و تکثیر این جانوران میشود. تخلیه همزمان پرندگان و خالی کردن بستر و کود سالن، مبارزه باجانوران موذی را مقدور و امکان پذیر می سازد و از انتشار بی رویه بوی نامطبوع کود به اطراف مرغداری جلوگیری می نماید.
وجود مزایای فوق، سبب رواج سیستم تمام پر – تمام خالی برای پرورش طیور گوشتی شده و اغلب مرغداران کشور ما از این روش استفاده می کنند. به همین جهت، نکات مربوط به انتخاب محل و ساختمان مرغداری گوشتی که در پی می آید، برای تأمین اهداف سیستم تمام پر – تمام خالی و پرورش روی بستر، تنظیم شده است.
ویژگی های خاک و موقعیت زمین
توصیه شده که زمین مرغداری، مسطح و کمی شیبدار باشد، زیرا در چنین زمینی نسبت به زمین مرتفع با پست، زهکشی بهتر انجام می شود و خاک محل، خشک می ماند. در زمین پست، همواره رطوبت در خاک می ماند و جذب ساختمان می گردد. جاهای مرتفع نیز در معرض جریان هوا و وزش بادهای موسمی هستند، از اینرو در تابستان گرم و در زمستان سرد بوده، عمل تهویه نیز در سالن های احداثی بر روی زمین های مرتفع، به سختی صورت می پذیرد. بهتر است خاک زمین مورد نظر، ماسه ای یا رُسی باشد، چون اینگونه خاکها، رطوبت را به خوبی جذب می کنند و به آسانی، خشک و زهکشی می شوند. زمین هایی که خاک آهکی یا سیلیسی دارند، رطوبت را در خود نگه می دارند و دیر زهکشی می شوند و در نتیجه انگلها و عوامل بیماریزا در چنین زمین هایی به راحتی رشد می کنند و تکثیر می یابند.
همچنین کاشتن درخت در محوطه مکان مرغداری، به چند منظور توصیه شده است: اولاً سبب لطافت و تمیزی هوا می شود، ثانياً باعث جلوگیری از ایجاد باد و توفان در زمستان می گردد و ثالثاً با تولید سایه در تابستان تا اندازه ای هوای پیرامون سالن مرغداری را خنکمی کند.
برای این منظور، بهتر است از درختهای برگ ریزدار یا خزان دار استفاده نمود، زیرا در تابستان، مانع تابش آفتاب شدید به داخل سالن میشوند و در زمستان که فاقد برگ هستند اجازه تابش نور خورشید را به داخل سالن میدهند. همچنین کاشتن درختان بلندی که شاخه هایشان بالاست، بهتر از درختان کوتاه است، چون درختان کوتاه، مانع رسیدن نور به داخل سالن میشوند و رطوبت خاک را هم زیاد می کنند.
نظرات کاربران
2:27:55 AM