همان گونه که قبلاً دیدیم، قسمت­های هضم شده غذا به ریزترین و کوچکترین اجزاء ساختمانی آنها تقسیم می شوند. این قطعات از دیواره دستگاه گوارش به خصوص روده ها عبور کرده و در داخل سلول های بدن، وظایف پیچیده ای را انجام می دهند که متضمن بقا و ادامه حیات موجود زنده است. بخش غیر قابل هضم مواد غذایی در معرض باکتری­های روده (کلنی شده در قسمت­های مختلف آن) قرار می گیرد و یا به صورت تغییر نیافته از دستگاه گوارش بیرون می رود. در این پست به  بررسی پروتئین در تغذیه حیوانات خانگی (منابع،وظایف) آن ها می پردازیم.

اجزاء مواد خوراکی

مواد خوراکی به اشکال مختلفی از قبیل گوشت موجود در عضلات حیوانی تا برگ گیاهان به حیوان عرضه می­شود. با این وجود تمامی مواد خوراکی متشکل از ۶ جزء اصلی هستند: آب، پروتئین­ها، چربی ها، کربوهیدارت­ها، ویتامین ها و مواد معدنی. این اجزاء خوراکی را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

الف – اجزاء تولید کننده انرژی شامل پروتئین، چربی و کربوهیدرات­ها

ب- اجزاء غیرتولیدکننده انرژی امل آب، ویتامین ها و مواد معدنی

اجزاء شش گانه فوق وظایف مهمی در بدن حیوانات بازی می کنند. برخی به مقدار زیاد و برخی به مقدار کم مورد نیاز هستند ولی زیاد بود و یا کمبود آنها اگر در طول یک دوره نسبتاً طولانی دوام یابد، اغلب منجر به ناهنجاری های تغذیه ای شده و برای حیوان مشکلاتی بوجود می آورند.

هر فرد بسته به گونه، جنس، سن، وضعیت فیزیکی و شرایط محیطی، نیازهای خاص و در نتیجه متفاوتی به هر یک از این مواد دارد. فراهم ساختن یک جیره متوازن که جمیع نیازهای غذایی حیوان را به شیوه مناسب برطرف سازد، از وظایف متخصص تغذیه است. لذا لازم است اطلاعاتی در مورد هر یک از این ۶ رکن یا ۶ جزء اصلی تغذیه داشته باشیم و منابع و اهمیت آنها را برای حیوانات بدانیم.

پروتئین

پروتئین ها ترکیبات آلی هستند که از یک یا چند زنجیره پلی پپتیدی ساخته شده اند و اسیدهای آمینه موجود در ساختمان این زنجیره از طریق باندهای پپتیدی به هم متصل گردیده است. تعداد اسیدهای آمينه موجود در طبیعت، ۲۳ عدد است و از آنجا که این اسیدهای آمینه به اشکال متفاوت به هم متصل می شوند لذا انواع بی نهایت متنوعی از پروتئین ها در طبیعت ساخته شده و وظایف فوق العاده متنوعی بر عهده آنها قرار دارد. از طرفی پروتئین ها با سایر مواد غیر پروتئینی ترکیب می شوند و «پروتئین­های مزدوج» را می­سازند که هر یک نقش ویژه ای در سلول ها و بدن موجودات زنده بازی می کنند. معروف ترین آنها «هموگلوبین» خون است.

اسیدهای آمینه را می توان به دو گروه اسیدهای آمینه «ضروری» و «غیرضروری» تقسیم کرد. اسیدهای آمینه ضروری آنهایی هستند که باید در جیره حیوان وجود داشته باشند زیرا بدن حیوان قادر نیست که آنها را به چنان سرعتی سنتز کند که مورد نیاز بدن است. اسیدهای آمینه ای که به شکلی واقعی برای هر گونه حيوان ضروری تشخیص داده می شود، متغیر است. به عبارت بهتر اسیدهای آمینه ضروری گونه های مختلف حیوانات متفاوت است. در سگ، ۱۰ اسید آمینه زیر ضروری است:

آرژینین، هیستیدین، ایزولوسین، لوسین، لایزین، متیونین، فنيل آلانين، ترئونین، تریپتوفان، والين

در گربه، ۱۰ اسید آمینه فوق بعلاوه اسید آمینه «تورین» ضروری است. تورین اسید آمینه ای است که تنها در منابع پروتئین حیوانی موجود است. سیستئین و تایروزین مورد نیاز بدن حیوانات خانگی ممکن است تا اندازه ای از طریق پیش سازهای آنها (به ترتیب متیونین و فنیل آلانین) تأمین شود. در هر دو مورد به نظر می رسد که وجود توام اسیدهای آمینه مرتبط از قبیل متیونین- سیستین و فنیل آلانین-تایروزین در مقایسه با هر یک از اسیدهای آمینه پیش ساز آنها (متيونين و فنيل آلانین) اثر بیشتری داشته باشد. به همین دلیل سیستین و تایروزین را اغلب به عنوان اسیدهای آمینه ضروری می شناسند. این مسئله تنها زمانی صدق می­کند که جیره از نظر پیش سازهای آنها کمبود داشته باشد.

اسیدهای آمینه غیرضروری، در بدن و از دیگر اسیدهای آمینه ساخته می شوند ولی استفاده از آنها در جیره مصرفی حیوان به این معنی است که مقدار اسید آمینه ضروری کمتری مورد نیاز بدن آنها می شود زیر صرف سنتز اسید آمینه غیرضروری مربوطه نمی گردد. از آنجا که تجدید سلولی و تعمیر سلولی یک فرایند دائمی در موجودات زنده است، لذا اسیدهای آمینه ضروری باید در مقیاس روزانه در جیره حیوانات تأمین شود.

منابع

پروتئین ها مورد نیاز بدن حیوانات به دو صورت در اختیار آنها قرار می گیرد: پروتئین های حیوانی (گوشت) و پروتئین های گیاهی (لوبیاها). کیفیت با ارزش بیولوژیکی (مباحث بعدی) این منابع مهم است زیرا هرچه ارزش بیولوژیکی یک ماده خوراکی بیشتر باشد، به شیوه بهتری توسط حیوان مورد استفاده قرار می گیرد و ضایعات دفعی کمتری به جا می گذارد.

وظایف

وظایف انواع پروتئین ها مصرفی در بدن به شرح زیر است:

الف- ساختن عضلات، رشد و تأمین اجزاء ساختاری سلول­ها

ب- شرکت در انقباض­های عضلانی

ج- تأمین مقاومت همراه با انعطاف در رباط­ها، تاندون­ها و غضروف­ها

د- حمل اکسیژن در خون (هموگلوبین) و ذخیره سازی آن در عضلات (میوگلوبین)

ه- انتقال سایر مواد مغذی همچون چربی ها به صورت لیپوپروتئین

همچنین پروتئین ها به صورت­های زیر در فعل و انفعالات بدن بکار می روند:

الف- «آنزیم­ها». برای کاتالیزورهای واکنش های متابولیکی. تمامی آنزیم­ها جنس پروتئینی دارند.

ب- «هورمون ها». برای کنترل متابولیسم، رشد و تولید مثل همه هورمون ها ساختار پروتئینی ندارند.

ج- محافظت از بدن – به اشکال زیر:

1- ایجاد لغزندگی در مخاط­ها و جلوگیری از خسارات فیزیکی

۲- ایمنی مادرزادی، پوست، ناخن، پنجه و …

٣- ایمنی سازگاری (به صورت آنتی بادی­ها)

د- منبع انرژی

کمبود پروتئین ممکن است بر روی تمامی سیستم هایی که در بالا به آنها اشاره شد اثرات نامطلوبی به جا بگذارد و موجب کاهش رشد و یا از دست رفتن وزن بدن و کاهش کیفیت پوشش بدن و یا حتی کاهش ایمنی شود. در صورتی که مقدار پروتئین مصرف شده بیشتر از مقدار مورد نیاز برای رشد، تعمیر و دیگر وظایف باشد، پروتئین اضافی به مصرف انرژی می رسد و به صورت چربی ذخیره می شود. نتیجه آن، ایجاد ضایعات نیتروژنی است که اغلب در کبد به صورت اوره سنتز شده و از طریق کلیه بدن را ترک می کنند. پروتئین­ها از نظر تولید انرژی در مقایسه با کربوهیدرات­ها و چربی ها کارایی اندکی دارند و همواره بهتر است برای تأمین مواد نیتروژن دار و به عبارتی برای تدارک سایر وظایف با پروتئین ها در بدن به مصرف برسند.

ارزش بیولوژیکی

کیفیت یا ارزش بیولوژیکی یک ماده مغذی به مقداری از آن گفته می شود که جذب بدن شده و توسط بدن عملاً مورد استفاده قرار گیرد. به عبارت بهتر تفاوت میان مقدار مصرف شده و مقدار دفع شده نهایی هر ماده مغذی (در اینجا اسیدهای آمینه یا منابع پروتئینی) را ارزش بیولوژیکی آن می نامند. ارزش بیولوژیکی به صورت درصد بیان می شود و می توان آن را در مورد همه مواد مغذی بکار برد ولی به خصوص آن را در مورد بیان کیفیت منابع پروتئینی بکار می برند.

ارزش بیولوژیکی یک منبع پروتئینی به معنی آن است که نسبت اسیدهای آمینه ضروری آن تا چه اندازه نزدیک به نیازهای حیوان است. پروتئین های با ارزش بیولوژیکی بالا، دارای قابلیت هضم بالایی هستند و در نتیجه ضایعات متابولیکی کمتری دفع می کنند. به طور کلی منابع پروتئین حیوانی در مقایسه با منابع گیاهی

دارای ارزش بیولوژیکی بالاتری هستند.

پروتئینی که تمامی اسیدها و یا اغلب اسیدهای آمینه ضروری را داشته باشد، پروتئین با کیفیت بالا محسوب می شود و در نتیجه ارزش بیولوژیکی بالایی دارد و برای تأمين احتياجات غذایی حیوان مقدار کمتری از آن مورد نیاز است. تخم مرغ دارای ارزش بیولوژیکی برابر ۱۰۰ درصد است. پروتئین های مختلف غلات از نظر برخی اسیدهای آمینه همچون متیونین و لوسین کمبود دارند و ارزش بیولوژیکی آنها غالباً كمتر از ۵۰ درصد است.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت

گروه تولیدی پژوهشی نیازی