زنبورداران غیر حرفه ­ای که دارای تعداد معدودی کلنی زنبور عسل هستند و زنبورداران حرفه ­ای که کمتر از یکصد عدد کلنی دارند می­توانند با وسایل و لوازم ساده نسبت به استخراج محصول عسل خود اقدام نمایند. بدین منظور برای درپوش برداری شان­ه های عسل می­توان از کارد های تیغه بلند و پهن   استفاده کنند و آن را در ظرف آب جوش داغ کرده و به کار برند.دراین پست به بررسی استخراج عسل در مقیاسهای کم و صنعتی می پردازیم

استخراج عسل در مقیاس کم

برای جمع کردن درپوش ­های عسل نیز می­توان از یک طبقه کندو استفاده کرد، بدین ترتیب که در زیر طبقه یک شبکه فلزی با سوراخ­ های گشاد نصب کرده و این طبقه را روی یک تشت یا مخزن دیگری برای جمع­ شدن عسل در آن قرار داد. یک دستگاه اکستراکتور دو یا چهار قابه مکانیکی که به وسیله نیروی دست به چرخش در می ­آید کفایت خواهد کرد. برای صاف کردن عسل نیز یک دیگ یا بشکه 200 لیتری که در قسمت پایین آن شیر خروجی عسل نصب شده است مناسب می­باشد.

در قسمت فوقانی این مخزن یک شبکه توری سوراخ درشت نصب کرده به طوری که سطح شبکه حدود 20 – 10 سانتی­متر پایین­تر از لبه فوقانی مخزن قرار گیرد. روی این شبکه پارچه صافی سوراخ ریز از نوع پنبه ­ای یا نایلونی پهن کرده و عسل را روی آن ریخته تا به تدریج صاف شده و در مخزن جمع شود. ماندن عسل در این مخزن برای چند روز باعث صاف شدن بیشتر آن شده و می­توان عسل صاف شده را از زیر خارج کرد.

کارخانه استخراج عسل در مقیاس تجارتی

برای تولید کننده عمده عسل به منظور استخراج، صاف کردن و آماده نمودن عسل جهت عرضه به بازار و یا ارسال به کارخانه پاستوریزه کردن و بسته بندی لازم است به چند نکته مهم توجه شود.

در صورتی که عسل در محل کوچ استخراج شود باید کلیه وسایل لازم که قبلاً به آن اشاره شد همیشه همراه زنبوردار باشد و نوع وسایل را متناسب با وسعت عملیات خود انتخاب نماید. عسل استخراج شده را باید در اولین فرصت به کارخانه استخراج عسل جهت انجام عملیات بعدی روی عسل منتقل نمود و یا مستقیماً به کارخانه پاستوریزه و بسته­ بندی عسل ارسال کرد. ساختمان و تأسیسات دائمی لازم برای استخراج و عملیات مربوطه روی عسل باید در محل مناسبی که نزدیک به شهر یا روستا بوده و دارای جاده­ ای ارتباطی مناسب است بنا بشود. ضمناً توصیه می­شود که این ساختمان­ و تأسیسات مربوط به آن از واحد مسکونی زنبوردار کاملاً جدا و مستقل باشد که ارزش اقتصادی هر یک به نوبه خود محفوظ بماند.

خصوصیات ساختمانی و تأسیساتی این بنا باید ضمن برآوردن نیاز فعلی زنبوردار قابل گسترش در آینده نیز باشد. واحدهای مختلف در این کارخانه مثل اتاق استخراج عسل، اتاق عملیات تصفیه موم، انبارهای مختلف و غیره باید کاملاً از یکدیگر مجزا بوده و احتیاطات لازم از نظر آتش­سوزی نیز در نظر گرفته شود.

تعبیه کافی درب و پنجره و اندازه مناسب آنها جهت نقل و انتقال طبقات و شان­ه های عسل، مخازن، ظروف و ماشین­ الات مربوطه نیز ضروری است. ایجاد تأسیساتی از قبیل آب سرد و گرم، فاضلاب و بخار نیز بسیار حیاتی است. کف و دیوارهای اتاق­های استخراج و تصفیه عسل نیز باید به گونه­ای باشد که بتواند به راحتی آن­ها را شستشو داده و تمیز کرد. بدیهی است برای چنین کارخانه­ای ایجاد انبار بزرگ و کافی، دفاتر کار و کارگاه مناسبی که نیاز آن را مرتفع نماید لازم می­باشد. کارخانه­ های استخراج و تصفیه عسل اغلب دو طبقه بوده که طبقه تحتانی معمولاً به صورت زیرزمین بنا می­شود که بتوان عملیات نقل و انتقال و تصفیه عسل را از طریق نیروی وزن عسل انجام داد. ولی به هر حال همه این عملیات را نیز می­توان در یک ساختمان یک طبقه منظور نمود و جابجائی عسل را به وسیله موتور پمپ انجام داد.

کارخانه پاستوریزه کردن و یا تصفیه و بسته­ بندی عسل

وسعت کار، نوع وسایل و عملیات روی عسل در کارخانه تصفیه و بسته ­بندی تا حدود زیادی به حجم عسل ارسالی به کارخانه، استانداردهای کشور مربوطه و امکانات موجود دارد. در یک کارخانه ممکن است مراحل مختلف عملیات ساده ­تر و بالطبع وسایل و ماشین­ آلات آن نیز ساده ­تر باشد و برعکس در کارخانه دیگری ممکن است این مراحل بیشتر و پیچیده تر و در نتیجه تجهیزات کارخانه نیز گسترده ­تر باشد.

کنترل کیفی عسل در مراحل استخراج، تصفیه و بسته­ بندی آن

یکی از مهمترین عوامل مؤثر در بازاریابی عسل عرضه آن با کیفیت خوب است که بتواند در بازارهای داخلی و خارجی رقابت نماید. اهمیت ویژه این کالا مربوط به خلوص و طبیعی بودن است ولی در مراحل مختلف استخراج، و تصفیه و بسته ­بندی آن امکان کاهش کیفیت آن وجود دارد. لذا امروزه برای حصول اطمینان از کیفیت عسل استانداردهای معینی تعیین و تثبیت شده­اند که خصوصاً در کشورهای اروپایی و آمریکا به آن پایبند می­باشند. کشورهای وارد کننده عسل خصوصیاتی از قبیل رطوبت، رنگ، مزه، بو و مواد ناخالصی در آن مثل دانه ­های گرده، ذرات موم و غیره را با استانداردهای بین ­المللی مورد بررسی قرار می­دهند.

در صورتی که محموله­ های عسل با استانداردهای مورد نظر اختلاف فاحشی داشته باشند قطعاً به شکور صادر کننده عودت داده شده و بدیهی است خسارات اقتصادی زیادی به طرف تولیدکننده و صادر کننده وارد خواهد آمد. لذا تولید کننده در مراحل استخراج و همچنین کارخانه تصفیه و بسته­بندی عسل موظفند مرتباً خصوصیات فوق­ الذکر را مطالعه کرده و در صورت بروز اشکالات عمده نسبت به رفع آن­ها اقدام نمایند. بسیاری از اشکالات فوق از قبیل کم یا زیاد بودن رطوبت، رنگ نامناسب، وجود مواد زائد و غیره در جریان تصفیه و بسته ­بندی عسل قابل اصلاح می­باشند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی