سیستم ایمنی مرغ تخمگذار و پرندگان در حدواسط سیستم ایمنی ابتدایی موجود در ماهی ها، خزندگان و دوزیستان و سیستم ایمنی پیشرفته در پستانداران قرار دارد. در پرندگان همانند پستانداران، ایمنی به دو صورت ذاتی(غیر اختصاصی) و اکتسابی اختصاصی می باشد. ایمنی ذاتی از طریق ساز و کارهایی چون آنزیم های از بین برنده باکتریها، فاگوسایت ها و اینتروفرون ها نقش ایمنی را ایفا می کند. ایمنی اکتسابی در نتیجه تقابل بافت های لنفاوی با عوامل بیماری زا شکل می گیرد، که با واسطه سلول ها و یا توسط آنتی بادی ها میانجی گری می شود، در مرغ و دیگر پرندگان، اندام های لنفی شامل تیموس و بورس می باشند. در ادامه به جرئیات سیستم ایمنی مرغ تخمگذار می پردازیم.

در سیستم ایمنی مرغ تخمگذار تیموس یک اندام مزدوج متشکل از لوب­های جداگانه حاوی بافت لنفوئیدی است که در ناحیه گردن نزدیک سیاهرگ وداجی قرار گرفته است. حداکثر فعالیت تیموس در اوایل دوره زندگی پرنده است و با رسیدن به بلوغ جنسی تحلیل می رود. تیموس تولید کننده لنفوسیت­های T باشد که واکنش های ثانویه ایمنی را در برابر آنتی ژن ها ایجاد می کنند. این واکنش ها به طور مستقیم در اثر عملکرد لنفوسیت های T در برابر عوامل بیماریزا رخ می دهند و به این نوع ایمنی، ایمنی با واسطه سلول گفته می شود. سلولهای T در سطح خود دارای آنتی ژن های گیرنده هستند که توسط آنتی بادی های مونوکلونال قابل شناسایی هستند و به و  گروه بندی می شوند.

در سیستم ایمنی مرغ تخمگذار بورس یک اندام لنفوئیدی کروی شکل در نزدیکی کلواک پرنده است که سطح داخلی آن به صورت چین خورده در آمده و فضای داخلی آن را پر می کند. فولیکول های لنفاوی در بورس توسط یک لایه اپیلتیوم پوشیده می­شوند و ذرات خارجی از عرض اپیلتیوم به صورت پینوسایتوز انتقال پیدا می کنند. با رشد پرنده، بورس نیز رشد و توسعه پیدا می کند و در انتهای دوره رشد، رو به تحلیل می گذارد به طوری که در هنگام بلوغ جنسی اندامی کوچک و در بسیاری از گونه های پرندگان تحلیل رفته می باشد.

بورس لنفوسیت های B را تولید می کند. لنفوسیت های B در پاسخ به حضور آنتی ژن ها و عوامل بیماریزا، آنتی بادی هایی را در خون و دیگر بافت ها ترشح می کنند. آنتی بادی ها به طور اختصاصی بر علیه آنتی ژن ها ساخته می شوند و به این نوع ایمنی، ایمنی هومورال گفته می­شود. دستگاه ایمنی در پرندگان علاوه بر اندام های اولیه لنفي (تیموس و بورس)، شامل اندام های ثانویه لنفی نظیر طحال، مغز استخوان، لوزه های سکومی زائده مکل و پلاک های پیر می باشد. سیستم ایمنی شامل بورس، لوزه های سکومی، زائده مکل، و پلاک های پیر، بافت لنفی دستگاه گوارش را بوجود می آورند. در دستگاه تنفسی پرندگان نیز بافت لنفی مرتبط با برونش ها قرار گرفته است.

سیستم ایمنی مرغ تخمگذار و دستگاه تنفس ، محل اصلی ورود انواع باکتری ها و ویروس های مهاجم می باشد. بافت لنفی مرتبط با برونش ها اولین بار در سال ۱۹۷۳ میلادی در ریه مرغ شناسایی شد. BALT به صورت زائده های موکوسی انگشت مانندی است که حاوی گره های لنفی با مراکز زاینده است. BALT در محل اتصال نایژه های اولیه و ثانویه و نیز در مدخل کیسه های هوایی خلفی قرار گرفته است.

BALT حاوی لنفوسایت هایی است که توسط یک لایه از سلول­های اپیتلیال پوشیده می شود. این سلول ها ممکن است مژک دار یا فاقد مژک باشند. در گره های لنفي BALT سلول های ماکروفاژ نیز یافت می شود. توسعه BALT به سن پرنده و عوامل محیطی بستگی دارد. در مرغ، در سن ۳ تا ۴ هفتگی گره های لنفی توسعه يافته و سلول های تولید کننده IgG ,IgA و IgM قابل تشخیص است. مراكز زاینده در گره های لنفی نیز در همین سن شکل می گیرند.

ایمونوگلوبولین ها

ایمونوگلوبولین ها یا آنتی بادیها که به lg نشان داده می شوند، ملکول هایی پروتئینی هستند که در پاسخ به حضور آنتی ژن ها و به صورت اختصاصی توسط لنفوسیت های B تولید می شوند. سه گروه از ایمونوگلوبین ها در پرندگان شناسایی شده اند که عبارتند از IgA ,IgM, IgG

IgG ایمونوگلوبولین های اصلی سرم هستند که در مرغ نزدیک به ۷۵ درصد از کل ایمونوگلوبولین های سرم را تشکیل می دهند. این آنتی بادی ها ظرف یک تا دو هفته پس از ورود آنتی ژن ها به بدن تولید می شوند. IgM تقریباq دو تا سه روز پس از ورود آنتی ژنها به بدن ساخته می شوند و لذا به عنوان اولین خط دفاعی در برابر عفونت خونی محسوب می گردند. IgA واکنش های ایمنی در مایعات و ترشحات فیزیولوژیکی بدن نظیر صفرا و موکوس، مجاری تنفسی و دستگاه گوارش و نیز بزاق را بر عهده دارند. غلظت های سرمی IgG و IgM در مرغ به ترتیب ۵ تا ۱۰ و۱ تا ۲ میلیگرم در میلی لیتر است.

ایمنی فعال و غیرفعال

ایمنی به دو شکل فعال و غیرفعال در بدن پرنده شکل می گیرد. ایمنی فعال در طول عمر پرنده در اثر تقابل با عوامل بیماریزا شکل می گیرد و ایمنی غیرفعال از مادر به جنین انتقال پیدا می کند.

در ایمنی فعال، در اثر ورود عامل بیماریزا و یا واکسن، واکنش های اولیه ایمنی شکل می گیرد که به آن پاسخ اولیه گفته می شود. در صورت تماس مجدد بدن با عامل بیماریزا، لنفوسیت های یادآور فعال شده و موجب شکل دهی سیستم ایمنی می شوند که به آن پاسخ ثانویه گفته می شود. پاسخ اولیه ممکن است به شکل یک افزایش سریع و گذرا در میزان IgMو به دنبال آن IgG بروز نماید که ممکن است در اثر واکسیناسیون ایجاد شود. پاسخ ژانویه همچنین ممکن است در اثر تزریق واکسن های یادآور ایجاد شود.

ایمنی غیر فعال در اثر انتقال IgG مادر از راه زرده تخم به جوجه در بدن جوجه شکل می گیرد. این نوع ایمنی به صورت اختصاصی در برابر عواملی که مرغ مادر در معرض آنها قرار گرفته یا علیه آنها واکسینه شده شکل می­گیرد.

سطح آنتی بادی مادری در جوجه پس از خروج از تخم رو به کاهش می گذارد و در ۵ تا ۷ روزگی به صفر می رسد. تجویز واکسن در ۵ تا ۷ روز اول پس از خروج جوجه از تخم توصیه نمی شود، زیرا با آنتی بادی­های مادری تداخل پیدا می کند. تجویز واکسن زمانی باید انجام گیرد که سطح آنتی بادی های مادری به صفر می­رسد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی