سگ­ها متعلق به راسته گوشتخواران (Carnivora)، خانواده سگ سانان (Canidae) و گونه  سگهای خانگی (canis) بوده و از تنوع نژادی بسیار زیادی برخوردارند. متوسط عمر آنها در حدود ۱۲ تا ۱۵ سال بوده و این میزان در شرایط مساعد نگهداری می­تواند افزایش یافته و در موارد استثنائی حتی به ۲۰ سال هم می­رسد.از خصوصیات بیولوژیکی سگ میتوان گفت که سن بلوغ در جنس نر ۵ تا ۱۲ ماهگی و در ماده ۵ تا ۲۶ ماهگی است. سگ­های ماده ۲ بار در سال آمادگی برای تولید مثل پیدا می کنند و بهترین زمان آبستنی از دومین فحلی به بعد می باشد. طول دوره توانایی تولید مثلی در ماده ها 6 تا ۷ سال است.در ادامه توضیحاتی در مورد گروه خونی سگ و درجه حرارت بدن آنها مطالبی ارائه کرده ایم.

خصوصیات بیولوژیکی سگ ها

در شرایط طبیعی میزان مصرف غذا بسته به جثه و سن بین ۲۵۰ تا ۱۲۰۰ گرم یعنی در حدود پنج درصد وزن بدن در روز بوده و میزان نیاز به آب 46 تا ۹۰ میلی لیتر به ازاء هر کیلو گرم وزن بدن در روز می باشد. در حالت طبیعی میزان دفع ادرار در حدود 40 تا 4۰۰ سی سی در روز است، یعنی چیزی نزدیک به ۲ تا 4 میلی لیتر به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن در ساعت. تعداد دندان­های شیری ۲۸ و دندان­های اصلی 42 عدد می باشد. تعداد  کروموزوم های سگ نیز ۷۸ = n2 است.در ادامه درجه حرارت بدن و گروه خونی سگ ها را توضیح داده ایم.

درجه حرارت بدن

درجه حرارت بدن بطور طبیعی بین 5/37 تا 9/39 درجه سانتی گراد بوده و دمای بحرانی درجه حرارت بدن حدود 41 درجه سانتی گراد است. در سگ­های کوچک جثه درجه حرارت بدن معمولاً حدود 5/38 تا ۳۹ و در سگ­های بزگ جثه بین 5/37تا 5/38 درجه سانتی گراد است. دمای محیط، میزان فعالیت بدنی، سیکل جنسی سگ­های ماده و آبستنی می تواند موجب تغییر درجه حرارت بدن حیوان شود.

با یک ترمومتر ساده می توانید درجه حرارت بدن سگ خود را اندازه گیری کنید. به این صورت که به انتهای دماسنج کمی ژل چرب کننده مالیده، به اندازه ۵ سانتی متر آن را وارد مقعد حیوان نمایید و حدود ۲ دقیقه نگه دارید. کاهش یا افزایش درجه حرات بدن به جز در موارد ذکر شده نشانه بیماری بوده و معمولاً با ضعف و بی حالی همراه است. با لمس پوزه و گوش­ها تا حدودی می توان به تغییرات دمای بدن و درجه حرارت بدن پی برد.

تنفس

تعداد تنفس بطور میانگین ۱۳ تا 4۰ بار در دقیقه است که این میزان در سگ­های جوان ۱۸ تا ۲۰، در سگ­های بالغ 16 تا ۱۸ و در سگ­های پیر 14 تا 16 بار در دقیقه است و با نگاه کردن به قفسه سینه و دقت در نحوه تنفس، می توانید تعداد و کیفیت تنفس را بررسی کنید. فعالیت بدنی، دمای هوا، چاقی، هیجان، عصبانیت، شادی و حالات روحی غیر عادی باعث تاثیر گذاری در ریتم تنفسی حیوان می­شود. تنفس بسیار سریع، کند، صدا دار و یا با سختی می تواند نشان دهنده بروز بیماری باشد.

ضربان قلب

تعداد ضربان قلب بسته به جثه و سن حیوان بطور طبیعی بین ۷۰ تا ۱4۰ بار در دقیقه می باشد. این تعداد در توله ها و سگ­های جوان بین ۱۰۰ تا ۱۲۰، در سگ­های بالغ ۹۰ تا ۱۰۰ و در سگ­های پیر ۷۰ تا ۸۰ بار در دقیقه می باشد و بسته به نوع، نژاد، جنس، سن، فعالیت های بدنی، تغییرات درجه حرارت محیط و حالات روحی حیوان متغیر است. جهت شمارش تعداد ضربان قلب می توانید دست خود را بر روی سینه در ناحیه زیر مفصل آرنج قرار داده و با یک ساعت، تعداد ضربانی را که در زیر دست احساس می کنید برای مدت یک دقیقه شمارش کنید. کاهش یا افزایش چشم گیر تعداد ضربان قلب می تواند نشانه ای از بروز بیماری یا اختلال در سیستم قلبی عروقی یا تنفسی باشد.

گروه خونی سگ

با توجه به مطالعات انجام شده در مورد گروه خونی سگ تا کنون بین ۸ تا ۱۲ نوع گروه خونی سگ ها به ثبت رسیده و ممکن است بیش از این تعداد نیز باشد. این گروه خونی سگ در سیستم Dog Erythrocyte Antigen) DEA ) طبقه بندی شده و با توجه به نوع آنتی ژن­های موجود بر روی گلبول­های قرمز خون ارزیابی می شود. بر این اساس گروه­ خونی در سگ­ ها عبارت است از:

N – M – L-K – Tr – J -F-D-C-B – A₂ – A₁

هر کدام از این گروه خونی سگ ممکن است دارای Rh مثبت و یا منفی باشد. از این میان گروه های خونی A₁ و A₂ در گروه خونی سگ از شیوع بیشتری  برخوردار هستند و مشخصاً گروه خونی A₁₊ بیشترین گستردگی را داراست.

حواس پنج گانه

بینایی

چشم توله سگ­ها در بدو تولد بسته است. در ۱۰ تا ۱4 روزگی پلک­ها باز شده و نوزاد قادر به دیدن می باشد، ولی درک تصاویر و قدرت تجزیه و تحلیل حیوان از محیط اطراف همزمان با کامل شدن اعصاب بینایی چشم در سن 6 هفتگی ایجاد می­شود.

چشم، یک کره پر از مایع است که توسط عضلاتی در جای خود مستقر شده و به کمک آنها به بالا و پائین و اطراف حرکت می­کنند. چشم­ها از سطح خارجی خود توسط یک ساختار ظریف پوستی – عضلانی به نام پلک محافظت می شود. مژه در سگ­ها فقط روی پلک بالا در ۲ تا ۳ ردیف قرار گرفته و پلک پایین چشم فاقد مژه است. پلک سوم نیز در زیر پلک پائینی مخفی شده و نقش پاکسازی سطح چشم را بر عهده دارد. مایع اشک که از غدد اشکی موجود در اطراف چشم ترشح می شود، سبب مرطوب نگه داشتن سطح قرنیه شده و پس از آن از طریق مجرای اشکی به داخل بینی و حلق هدایت می گردد. البته انسداد این مجرا در برخی نژادها شایع است و سبب اشک آلود بودن دائم چشم­ها می شود. تمامی سطح چشم توسط غشائی به نام صلييه پوشیده شده است. قرنیه در قسمت جلویی چشم قرار گرفته و محل ورود تشعشعات نوری به داخل چشم به حساب می آید. نوری که از اشیاء منعکس می شود پس از ورود به داخل کره چشم، از درون عدسی که در نزدیکی بخش جلویی چشم قرار دارد عبور کرده و وضوح تصاویر از طریق تغییر میزان تحدب عدسی تنظیم می شود. این کار بوسیله عضلاتی که می توانند شکل لنز را تغییر دهند صورت گرفته و کنتراست دید را ایجاد می­نماید.

اعصاب حساس به نور در قسمت پشت کره چشم در بخش شبکیه، امواج نورانی و رنگ آنها را بصورت پیام­های الکتریکی ترجمه نموده و از طریق عصب بینایی به مغز منتقل می کنند. چشم سگ­ها نسبت به حرکات و نور بسیار حساس تراز چشم انسان است، ولی قادر به تشخیص صحیح رنگ­ها نمی باشد. سگ­ها در واقع موجوداتی کور رنگ به حساب می آیند و علت این امر مربوط به میزان سلول­های تشخیص رنگ در شبکیه چشم آنها می باشد. در انسان در ناحیه ماکولا تقریباً ۱۰۰ درصد سلول های عصبی شبکیه از نوع مخروطی می­باشد. این میزان در سگ ها به ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده و مابقی از سلول­های استوانه ای شکل تشکیل شده است. این امر موجب توانایی دید در شب در سگ­ها شده و به همین دلیل این حیوانات به طور طبیعی شبگرد هستند. توانایی دریافت طیف های الکترومغناطیسی نور در سگ، ما بين طول موج 429 تا 555 نانومتر است. ولی در واقع سگ از طول موج 4۸۰ نانومتر به بالا را به رنگ زرد می بیند. یعنی کوررنگی حیوان نسبت به رنگ های قرمز و سبز است. به این ترتیب که رنگ قرمز را زرد و سبز را بین سفید تا خاکستری می بیند و رنگ های آبی، زرد، خاکستری و سفید را به خوبی از هم تفکیک می کند. هنگامی که ما به یک شیء نگاه می­کنیم در واقع رنگ­های خود آن شیء باعث تشخیص آن می شود، در حالی که در سگ­ها تفاوت رنگ شیء با رنگ پس زمینه آن عامل اصلی تشخیص است. علاوه بر کوررنگی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم قرنیه نیز از خصوصیات بینایی سگ­ها محسوب می گردد. میزان نزدیک بینی در سگ­ها ۱تا۸ دیوپتر و بطور متوسط ۳ دیوپتر تخمین زده می­شود. در واقع سگ­ها قادر به فوکوس کردن تصاویر نیستند و دید سه بعدی آنها ضعیف است. این بدان معناست که آنها با اینکه اجسام بسیار دور را می بینند ولی ممکن است قادر به تعیین فاصله آنها از خود نباشند. بزرگی مردمک، وسعت دید زیاد و دید دو چشمی از دیگر خصوصیات سیستم بینایی در سگ­ها به حساب می آید. البته این دید دو چشمی نسبت به انسان ضعيف­تر است ولی از دید جانبی بهتری برخوردارند. زاویه دید در نژادهای مختلف متفاوت است و در سگ­های کولی این میزان به حداکثر خود رسیده و می توانند گستره وسیع­تری را زیر نظر بگیرند.

سگ­ها اجسام متحرک را بهتر از ما میبینند ولی در دیدن اجسام ثابت با مشکل روبرو هستند و این امر شدید میراثی از گذشتگان آنها باشد که بر پایه نیاز خود به تعقیب شکار می پرداختند و کمتر از غذاهای ثابت و بی­حرکت استفاده می کردند. از این روست که سگ های آموزش دیده دستورات اشاره ای را بهتر از دستورهای صوتی انجام می دهند.

سگ ها گاهی قادر به تشخیص و تجزیه و تحلیل حرکات سریع و ناگهانی نبوده و به همین علت گاهی اقدام به حمله به صاحب خود یا دامپزشکی می کنند که حرکات و ضربات سریع و ناگهانی بخصوص از ناحیه پشت به آنها وارد می کند.

شنوایی

ساختمان گوش سگ­ها از چهار بخش تشکیل شده است: لاله گوش، مجرای شنوایی، گوش میانی و گوش داخلی.

لاله گوش از غضروف، عضله و پوست تشکیل شده و شکل آن در نژاد های مختلف متفاوت است. این ساختار قیفی شکل متحرک است و در واقع با چرخش به سمت منشاء صدا امواج صوتی را اسکن کرده و از طریق مجرای شنوایی به پرده صماخ می فرستد. آنها ممکن است ابتدا یکی از گوش­ها را به سمت مبداء صدا چرخانده و سپس در صورت لزوم هر دو گوش را برای شنیدن بهتر تیز کنند. آزمایشات مختلف نشان می دهند که سگ­ها قادرند گوش های خود را در کمتر از 06/0 ثانیه به سمت هدف نشانه روی کنند. گوش میانی از استخوان های کوچکی به نام های چکشی، سندانی و رکابی تشکیل شده که ارتعاشات صوتی را از پرده صماخ به گوش داخلی منتقل می کنند. این ارتعاشات وارد بخش حلزونی گوش داخلی شده و تبدیل به پیام های الکتریکی جهت ارسال به مغز می شود. بخش دهلیزی گوش داخلی در ایجاد تعادل حیوان نقش مهمی ایفا نموده و همچنین اطلاعات مربوط به وضعیت سر را به مغز مخابره می کنند. اصولاً یک سگ در ابتدا کر به دنیا می آید و تا حدود ۲۱ روزگی قادر به شنیدن نیست. سپس شنوایی او در حد دریافت امواج ضعیف و مبهم می باشد که در حافظه حيوان ثبت شده و به تدریج با  کامل شدن ساختار شنوایی و مرکز آن در مغز به حداکثر توانایی شنوایی می رسد.

انسان توانایی تفکیک ۱۰ صدا در ثانیه را داراست و این میزان در سگ­ها معادل 6۰۰ صدای مختلف در ثانیه است. بنابر این قدرت تفکیک و تجزیه و تحلیل صدا در سگ­ها 6۰ برابر انسان است. آنها قادر به تشخیص صداهایی از فاصله ۲۳ متری هستند که انسان از 5 متری به سختی آنها را می شنود. دامنه شنوایی سگ­ها از ۱۵ تا ۵۰ هزار هرتز است که این میزان در انسان ۲۰ تا ۲۰ هزار، در خفاش بیش از ۱۰۰ هزار و در پستانداران دریایی بیش از 400 هزار هرتز می باشد.

بویایی

حس بویایی، در واقع پیشرفته ترین حس در سگ­ها به حساب آمده و بخش بزرگی از مغز به تفسیر پیام های رسیده از این سیستم اختصاص دارد.

بینی در قسمت جلوی پوزه واقع شده و توسط دو سوراخ به بیرون راه می یابد. هوا پس از داخل شدن از این سوراخ­ها به محوطه داخلی بینی وارد شده و در آنجا گرم و مرطوب می­شود. این حفره از داخل توسط تیغه­ای به دو قسمت تقسیم شده است. رطوبت اطراف بینی سگ­ها باعث حل شدن مولکول های موجود در هوا شده، سپس این مولکول ها در تماس با غشاء های بویایی بینی حیوان قرار گرفته و در آنجا تبدیل به پیام های عصبی قابل ارسال به مرکز بویایی مغز می شوند. گیرنده های بویایی در داخل سلولهای ویژه ای به نام سلولهای اتموئیدی در داخل بینی قرار دارد. این سلول­ها در داخل پوزه حیوان در ساختارهایی به نام توربینیت­ها جاسازی شده است. سگ­ها در سقف دهان خود دارای ساختمانی به نام Vomero nasal هستند که به آنها توانایی چشیدن آنچه را که بو می کند، می دهد.

این ساختمان اطلاعات حاصله را مستقیماً به سیستم لیمبیک مغز که کنترل کننده هیجانات است، منتقل نموده و در ارتباطی هماهنگ با مغز سبب رفتار مناسب حیوان در برخورد با بوی خاص می شود. مرکز بویایی سگ­ها 40 برابر بزرگ تر از مرکز بویایی انسان است. تعداد رسپتورهای بویایی آنها ۲۲۰ میلیون است که در مقایسه با 5 میلیون رسپتور بویایی در انسان برتری چشمگیری را نشان می دهد.

بسیاری از متخصصین رفتار شناسی سگ ها معتقدند که آنها به کمک حس بویایی خود با یکدیگر صحبت می کنند و قسمت اصلی رابطه میان سگ­ها توسط این حس برقرار می شود. آنها قادرند بوهایی با غلظت مولکولی حدود یک میلیون بار کمتر از حد توانایی تشخیص آن در انسان را تشخیص دهند بطوری که می­توانند وجود یک قطره خون در یک لیتر آب را حس کنند. دریافت پیام­های شیمیایی فرومون­ها، آگاهی از وضعیت جنسی و پی بردن به آمادگی جنس مخالف برای جفت گیری نیز از طریق حس بویایی صورت می گیرد. آنها برای جمع آوری اطلاعات، بیش از هر حس دیگری به بویایی خود وابسته اند و اگر سگی را در محیط جدید زیر نظر بگیریم خواهیم دید که وی از بینی خود برای تفریق اجسام از یکدیگر استفاده می کند. گزارش هایی مبنی بر یافت شدن افراد در عمق ۸ متری زیر بهمن توسط سگ ها منتشر شده است.

چشایی

حس بویایی و چشایی سگ ها کاملاً بهم وابسته بوده و این حیوانات اطلاعات مربوط به غذا را هم از طریق بویایی و هم از طریق چشایی بدست می آورند. زبان یک اندام عضلانی بوده که در محوطه دهانی قرار دارد و علاوه بر کمک به اخذ غذا، در تشخیص مزه و طعم آن نیز به حیوان کمک می کند. پرزهای چشایی در قسمت جلو، میانی و انتهای زبان واقع شده و در تشخیص مزه های تلخ، شیرین، شور و ترش مؤثر است. ولی این حواس چشایی نسبتاً ضعیف بوده و در حدود یک ششم حس چشایی انسان می باشد. با توجه به محدودیت حیوان در تشخیص مزه­ها، مفهومی را که ما از طعم و مزه غذا داریم با سگ متفاوت بوده و خوشمزه و دلپذیر بودن غذا برای ما نسبت به سگ­ها فرق می کند.

لامسه

حس لامسه جزء اولین حواسی بوده که در سگ­ها توسعه و تکامل پیدا کرده است. وجود موهای حساس در داخل بینی که Vibrissae نام دارند حیوان را قادر می سازد جزئی ترین جریانات هوا را حس کند. این موها در ناحیه بالای چشم ها، پوزه و زیر فک نیز وجود دارد. آستانه تحریک درد در سگ­ها بالاتر از انسان بوده و در مقایسه با ما از تحمل بیشتری نسبت به درد برخوردار می باشند. اکثر سگ­ها نسبت به ناحیه پشت گوش، زیر گردن و سینه حساس بوده و نوازش کردن این نواحی، حس خوبی در آنها ایجاد می کند. از این ویژگی می توان در تشویق حیوان برای انجام کارهای مورد نظر استفاده کرد.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی