معمول ترین معیارارزیابی کیفیت پوسته تخم مرغ ، وزن مخصوص تخم مرغ می باشد. پوسته تخم مرغ تنها عامل تعیین کننده غوطه وری تخم مرغ در آب است.برای تعیین وزن مخصوص تخم مرغ می توان محلول های نمکی با غلظت های متفاوتی تهیه نمود که وزن مخصوص آنها در دامنه 060/1 تا 100/1 باشد. سپس کل تخم مرغ ها را درون سبدی قرار داده و سبد را در ظروف حاوی محلول های نمکی فرو برد. برای این کار، ابتدا از محلول با کمترین وزن مخصوص ( 060/1) شروع نموده و به ترتیب به ظروف 065/1 ، 070/1 ، 080/1 ، 085/1 ، 090/1 ، 095/1 و 100/1 انتقال داده می شود.برای آشنایی بیشتر با معیارهای ارزیابی کیفیت پوسته تخم مرغ به ادامه مطلب توجه فرمایید.

معیارهای ارزیابی کیفیت پوسته تخم مرغ

تعداد تخم مرغ هایی را که در هر یک از محلول ها غوطه ور می گردد، ثبت و در وزن مخصوص مربوطه ضرب می­کنیم. سپس، مجموع این ضرب ها را بر تعداد کل تخم مرغ های مورد آزمایش تقسیم و میانگین وزن مخصوص تخم مرغ ها را محاسبه می نماییم.

 از دیگر معیارهای ارزیابی کیفیت پوسته تخم مرغ ، اندازه گیری ضخامت پوسته توسط یک ریزسنج است برای اینکار، تخم مرغ را شکسته و سی در دو تا سه نقطه متفاوت از پوسته ضخامت اندازه گیری می شود و میانگین این ارقام معادل میانگین ضخامت پوسته خواهد بود. ضخامت پوسته تخم مرغ به طور طبیعی بین 3/0 تا 4/0 میلی متر می باشد.

مقاومت پوسته در برابر شکستگی از دیگرمعیارهای ارزیابی کیفیت پوسته تخم مرغ می دانند که توسط دستگاه خصوصی اندازه گیری می شود. مقاومت پوسته تخم مرغ به طور طبیعی بین ۳ تا ۴ کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. هر چقدر مقاومت پوسته کمتر باشد، نشان دهنده کیفیت پایین تر پوسته تخم مرغ است.

 عوامل مؤثر بر کیفیت پوسته تخم مرغ

عوامل متعددی بر کیفیت پوسته تخم مرغ تأثیر دارند که در زیر به آنها اشاره می شود:

•  سن پرنده

با افزایش سن پرنده از کیفیت پوسته تخم مرغ کاسته می شود. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد میزان فعالیت آنزیم ۱- هیدروکسیلاز در کلیه ها با افزایش سن مرغ کاهش می یابد. این آنزیم باعث تبدیل پیش ویتامین D (۲۵هیدروکسی کله کلسیفرول) به شکل فعال آن می گردد. شكل فعال ویتامین D یک هورمون استروئیدی بسیار مهم است که بازجذب کلسیم از دستگاه گوارش را افزایش می دهد.

• تغذیه

عوامل متعددی در این زمینه نقش دارند که از مهمترین آنها به مقدار کلسيم و فسفر جیره غذایی خوراک  مرغ و نسبت بین آنها و همچنین اندازه ذرات منابع کلسیمی خوراکی می توان اشاره نمود. توصیه می شود که ۵۰ تا ۶۷ درصد ذرات کلسیمی خوراک، قطری بین ۲ تا ۵ میلی متر داشته باشند تا بهترین کیفیت پوسته تخم مرغ حاصل شود. در منابع خوراکی با منشأ گیاهی، بخش عمده ای از فسفر به صورت اسید فایتیک می باشد که برای پرندگان قابل جذب نیست. استفاده از آنزیم فیتاز در جیره غذایی باعث جداسازی فسفر از اسید فایتیک شده و با بالا بردن بازدهی جذب فسفر کیفیت پوست تخم مرغ را نیز بهبود می بخشد. البته بخشی از بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ در اثر استفاده از آنزیم فیتاز به افزایش بازدهی جذب مواد معدنی دیگر نظیر کلسیم و روی مربوط می شود، زیرا اسيد فایتیک با اتصال به فلزات دو ظرفيت دستگاه گوارش کاهش می دهد. روی عنصری است که که در ساختمان آنزیم کربنیک انهیدراز که نقش اصلی تشکیل پوسته تخم را در غده پوسته ساز بر عهده دار می کند.

•  آب

کیفیت آب تاثیر بسزایی بر کیفیت پوسته تخم مرغ دارد. آب های شور، باعث کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ می­شوند که با افزایش درصد تخم مرغ های ترک خورده و شکسته همراه است.

• بیماری ها

برخی بیماری ها تأثیر چشمگیری بر کیفیت پوسته تخم مرغ دارند. از جمله این بیماری ها به برونشیت عفونی می توان اشاره نمود، که باعث افزایش درصد تخم مرغ های ترک خورده، شکسته و با شکل غیرطبیعی می شود.

برخی از اختلالات پوسته تخم مرغ و عوامل بوجود آورنده آن و نیز چگونگی کنترل آنها در گله در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد.

الف – تخم مرغ های ترک خورده یا با شکستگی پوسته

در برخی مواقع، این تخم مرغ ها دارای شکستگی های بزرگ می باشند که ممکن است به شکل ترک و یا سوراخی روی پوسته تخم پدیدار شوند. همچنین، ممکن است ترک ها بسیار ریز و مویی بوده که فقط با نوردهی قابل رویت باشند. شیوع این گونه اختلالات در گله های تخم گذار بین ۱ تا ۵ درصد می باشد. عوامل ایجاد کننده ترک خوردگی یا شکستگی پوسته تخم مرغ و راه کنترل آنها در جدول 1 نشان داده شده است.

جدول 1. عوامل ایجادکننده ترک خوردگی یا شکستگی پوسته تخم مرغ و راه کنترل آنها

ب– تخم مرغ های بدون پوسته یا با پوسته بسیار نازک

در این تخم مرغ ها ممکن است پوسته تخم اصلاً وجود نداشته و تنها غشاهای پوسته اطراف تخم را فرا گرفته باشد و یا اینکه پوسته بسیار نازکی وجود داشته باشد. این تخم مرغ ها شکل ظاهری نامناسبی داشته و در برابر ضربه های مکانیکی بسیار حساس و آسیب پذیر هستند. شیوع این گونه اختلال های پوسته در گله می تواند از5 تا 6 درصد متغیر باشد.

جدول . عوامل ایجادکننده تخم مرغ های بدون پوسته یا با پوسته بسیار نازک و راه کنترل آنها

ج- تخم مرغ هایی با پوسته سمباده ای

ظاهر این تخم مرغ ها شبیه کاغذ سمباده است و لذا پوسته تخم مرغ در تمامی بخش ها ناصاف می باشد. شیوع این نوع اختلال پوسته در گله معمولاً کمتر از 1 درصد است و بیشتر در اوایل دوره تخم گذاری دیده می شود. شیوع این نوع اختلال، در تخم مرغ های دو زرده دیده می شود که دو بار تخمک اندازی انجام گرفته و تنها یک پوسته تشکیل می شود و لذادر این شرایط فعالیت پوسته سازی به طور فشرده تری  صورت می گیرد. این نوع اختلال متفاوت از تخم مرغ های با پوسته جوش دار است که در مرغ های مسن و به ویژه هنگامی که کلسیم دریافتی پرنده بالاست، به چشم می خورد. در حالت اخیر، جوش ها ممکن است به آسانی برداشته شوند و یا این که سفت بوده و در هنگام جدا کردن باعث سوراخ شدن پوسته شوند. عوامل ایجاد کننده این گونه از اختلالات پوسته تخم مرغ و راهکارهای کنترل آن در جدول 2 نشان داده شده است.

جدول 2. عوامل ایجاد کننده تخم مرغ های با پوسته سمباده ای و راه کنترل آنها

د- تخم مرغ هایی با شکل غیر طبیعی

این نوع اختلال پوسته تخم مرغ ممکن است به شکل های مختلفی دیده شود. از جمله علت های این نوع اختلال پوسته به تراکم بیش از حد پرندگان در قفس می توان اشاره نمود. حداقل فضای مورد نیاز برای هر مرغ تخم گذار در سیستم قفس در اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا به ترتیب ۵۵۰ و ۴۳۲ سانتیمتر مربع در نظر گرفته می­شود. از دیگر علت های بروز چنین اختلالی، طول دوره نوری زیاد (بیش از ۱۶ ساعت) و یا تغییرات ناگهانی در برنامه نوری می باشد. بیماری برونشیت عفونی نیز می تواند باعث ایجاد چنین وضعیتی شود و لذا اعمال برنامه مؤثر واکسیناسیون بسیار ضروری است.

ه- تخم مرغ های آلوده با فضولات مگس

وجود این تخم ها در گله نشان دهنده ضعف مدیریت می باشد. این نوع تخم مرغ ها به هیچ وجه قابل قبول نبوده و نباید در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرند. به منظور پیشگیری از این نوع اختلال باید سطح بهداشت را در سالن تولید و محوطه اطراف آن بالا برد. از انباشته نمودن کود در اطراف سالن خودداری نمائید. نصب تله های مگس که با اشعه UV کار می کنند در سالن تولید ضروری است. توصیه می شود دفعات جمع آوری تخم مرغ را افزایش داد. بهتر است تخم مرغ های جمع آوری شده در محلی خنک نگهداری شوند.

این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی