مشاهده دقیق ویژگی های مشخصی نظیر رنگ بدن، اندازه شاخ نسبت به طول گوش، اندازه بدن و وجود یا عدم وجود حلقه های شاخ، تعیین تعدادی از رسته های سنی و جنسی حیوانات را بدون زنده گیری آنان ممکن می سازد.در این بخش انواع آهو را مورد بررسی قرار می دهیم.
رسته های سنی – جنسی آهوان
رسته های سنی انواع آهو را می توان با بررسی دندان ها، بزرگی جثه و اندازه گیری جمجمه تعیین کرد (بروكزا ۱۹۹۱، روبینت و آرکر ۱۹۷۱ ، واید برگ۔ هانسن و دووس ۱۹۷۱).
آهوان را می توان به ۹ رسته سنی جنسی تقسیم کرد(حبیبی،۱۹۹۱) که عبارتند از: نوزاد، بره، نوجوان، ماده جوان (نابالغ)، نر جوان (نابالغ) ، ماده نیمه بالغ ، نر نیمه بالغ ، ماده بالغ و نر بالغ.
تشخیص جنسیت بره ها و نوجوان ها از دور کار مشکلی است در حالی که در محیط محصور تعیین جنسیت انواع آهو متولد شده از روی خصوصیات مرفولوژیک به راحتی امکان پذیر می باشد. یک فرد مجرب می تواند با مشاهده یک آهوی نوجوان از راه دور جنسیت آن را از روی اندازه و شکل شاخ ها مشخص کند. با وجود این تعيين جنسیت آهوان جوان هنگامی که تمام بدن حیوان دیده نمی شود و یا حیوان در فاصله دوری قرار داشته و یا در حال فرار است مشکل می باشد.
نوزاد
حيوان تازه متولد شده تا حدود دو هفتگی موهای بدن نرم و لطیف و با طول متوسط است، رنگ بدن نوزادان تیره تر به نظر می رسد و در طول هفته دوم رنگ آنها شروع به روشن شدن می کند تا هم رنگ بالغين گردند. طول بدن کمتر از 40 سانتی متر است. نوزادان بیشتر اوقات تمایل به استراحت داشته و فقط هنگامی که توسط مادر پرستاری و یا تمیز می شوند، فعال می باشند. آنان هنگام استراحت با سر و گردن کشیده بر روی زمین خوابیده و هنگام نزدیک شدن به آنها کمتر قصد فرار می کنند. نوزادان معمولا تا هنگامی که مورد مزاحمت واقع نشده و یا به دنبال مادرشان در جستجوی غذا نرفته اند، در مکانی مخفی باقی می مانند.
آهوان تازه متولد شده تا حدود دو ماهگی در هنگام خطر و یا گرسنگی با صدای بع بع درست همانند صدای گوسفند مادر خود را از وضعیت خودشان آگاه می کنند جنسیت آنان در این سن با ویژگی های فیزیکی قابل مشاهده تشخیص داده می شود. نوزادان از نظر تغذیه ای کاملاً وابسته به شیر مادر می باشند. در نوزادان آهوی ایرانی خطوط روی صورت نامشخص و لکه روی بینی وجود ندارد.
بره
سن آنان بین ۳ تا ۸ هفته می باشد. وقتی که کنار مادر می ایستند پشت آنها به شکم مادر می رسد. جوانههای شاخ وجود دارد. بره های کوچک تر هنوز زیاد می خوابند ولی بطور فزاینده زمان بیشتری را روی پاهای خود می ایستند. بعد از تغذیه ممکن است کنار مادر خود بمانند و یا در مجاورت مادر به جست و خیز کردن بپردازند. در چهارمین هفته زندگی، بره ها شروع به خوردن گیاهان کرده و مادر خود را دنبال می کنند ولی هنوز به شیر مادر وابسته هستند. از ماه دوم، بره ها شروع به بازی و تعقیب یکدیگر می کنند. این کار معمولاً هنگام غروب که هوا خنک می شود، انحه می گیرد. ممکن است بره ها روبروی یکدیگر قرار گیرند و به تقلید حرکات خصمانه بپردازند.
نوجوان
این گروه از انواع آهو را می توان به واسطه داشتن شاخ های کوتاه که تا حدود نصف طول گوش ها رشد کرده تشخیص داد. پشت یک آهوی نوجوان تا نیمه بدن یک آهوی ماده می رسد. سن آنها بین 3 تا 6 ماه می باشد و سفیدی زیر بدن آنها بیشتر از بره ها مشخص است. تعیین جنسیت با استفاده از یک دوربین شکاری خوب و مشاهده شاخ ها امکان پذیر است. نرها نسبت به ماده ها پایه های شاخ ضخیم تری داشته و نوک شاخ ها به طرف داخل و به سمت یکدیگر رشد کرده اند. در حالی که شاخ یک ماده نوجوان (به استثنای آهوی ماده ایرانی که فاقد شاخ است) مستقیم و باریک است.
آهوان نوجوان در اطراف مادرشان حرکت کرده و در فعالیت های تغذیه ای شرکت می کنند. با این وجود هنوز تمایل به شیر خوردن دارند و هر از گاهی موفق به این کار می گردند. نرهای این گروه همانند نرهای بالغ با پاهای عقبی کشیده ادرار می کنند.
آهوان نوجوان با هم گروه های خود و گاهی با حیوانات بزرگ تر به بازی می پردازند. این گروه بدون ترتیب خاص جنسی بر یکدیگر سوار می شوند. آهوان ایرانی نوجوان اغلب نرهای بالغ را در طول عشق بازی دنبال کرده و بر ماده هایی که توسط نری محافظت نمی گردند سوار می شوند. نوجوانان گاه با تقلید رفتارهای خصمانه، پیشانی های خود را به هم می زنند و حالات جنگ بالغین را به خود می گیرند.
ماده های جوان (نابالغ)
ماده های این گروه هنوز به اندازه یک حیوان بالغ نرسیده اند. شاخ ها باریک و کوتاه است و ممکن است اندازه آنها در حدود طول گوش ها باشد. ماده ها به واسطه ساختار ظریف تر، شاخ های باریک تر و فاصله بیشتر ما بین شاخ ها، از نرها قابل تشخیص هستند. تشخیص ماده های جوان آهوی ایرانی به واسطه دارا نبودن شاخ، از نرهای این گروه بسیار ساده است. نرهای قلمرو طلب به این ماده ها اظهار عشق کرده بر آنها سوار می شوند. با وجود این که گاه ماده های یک ساله باردار نیز مشاهده شده اند آنان را به عنوان جوان نابالغ در نظر میگیرند. آهوان ماده موجود در باغ وحش ها، اولین نوزاد خود را هنگامی که فقط دوازده ماه داشته اند به دنیا آورده اند (کراندل، 1964).
نرهای جوان (نابالغ)
از نظر جثه کوچک تر از بالغين می باشند. اندازه شاخ های شان برابر طول گوش ها یا اندکی بلندتر و با تعداد کمی حلقه های عرضی بر روی آن. شاخ ها شکلی مخروطی داشته، نوک آنها به طرف داخل خم شده و در تمام طول خود یک بار خمیدگی دارد. شاخ نرها خیلی قوی تر از ماده ها بوده، فاصله شاخ ها در پایه کم تر است. نرهای این گروه خصوصیات رفتاری نرهای بالغ را از خود نشان داده، و اغلب همانند بالغين با یکدیگر درگیر می شوند؛ ولی نه تا آن حد که یکدیگر را مجروح سازند. در صورت نزدیک شدن به قلمرو یک نر قلمرو طلب، توسط آن نر، بیرون رانده می شوند. این گروه در طول فصل زاد آوری تمایل دارند به گله های مجردین بپیوندند (باهاراف، ۱۹۷4).
ماده های نیمه بالغ
تشخیص این ماده ها از یک ماده بالغ در صورتی که حیوان بالغ برای مقایسه در نزدیکی آنها نباشد مشکل است. ساختار ماده های نیمه بالغ ظریف تر و اندازه آنها کوچک تر است. آنان از نرهای جوان، به واسطه شکل و اندازه شاخ هایشان که خیلی ظریف تر، و زیباتر بوده و کمتر بوسیله حلقه ها پیراسته شده است، قابل تشخیص هستند. شاخ ها کوتاه تر و یا تقریباً به اندازه طول گوش بوده و نوک شاخ ها اندکی به طرف داخل خم شده است.
نرهای نیمه بالغ
تشخیص این گروه از انواع آهو روی جثه مشکل است، زیرا فقط کمی کوچک تر از حیوانات بالغ می باشند. بهترین ویژگی که می توان بوسیله آن این رسته را از دیگر رسته ها تشخیص داد، اندازه شاخ است که در حدود یک تا یک و نیم برابر طول گوش بوده و دارای ۱۲ تا ۱۵ حلقه می باشد. گردن از گردن یک نر بالغ باریک تر است. سن نیمه بالغ ها بین یک تا دو سال است. این گروه برای ایجاد قلمرو تلاش نمی کنند و بیشتر طول دوره مستی را در گروه مجردین بسر می برند. نرهای نیمه بالغ از نظر اجتماعی نسبت به ماده ها غالب هستند، اما نسبت به نرهای مسن تر، زیر دست محسوب می شوند و از برخورد با آنها اجتناب می ورزند. با وجود اینکه این گروه ظاهرا از نظر جنسی بالغ هستند (رابرتز ، ۱۹۷۱) به دلیل ناتوانیشان در رقابت با نرهای بالغ (برای ایجاد قلمرو قادر به جفت گیری موفقیت آمیز نیستند.
ماده های بالغ
این ماده ها به آسانی از نرها، بوسیله شاخ هایشان که تقریباً به اندازه یک مداد است، و گردن باریک ترشان، قابل تشخیص هستند. شاخ ماده ها شکل خمیده و حلقه های عرضی که ویژه شاخ نرها است را ندارد. مادههای بالغ از نرهای بالغ، که ساختمان عضلانی تر دارند، کوچک تر هستند. ماده ها به ندرت با یکدیگر وارد جنگ شده و یا شاخ به شاخ می گردند. از آنجا که ماده های آهوی ایرانی فاقد شاخ هستند(انواع آهو)، تشخیص آنها از گروه نرها به سادگی امکان پذیر است.
نرهای بالغ
بزرگ ترین حیوانات در میان تمام گروه های سنی جنسی می باشند. شاخ هایی با طول بیش از دو برابر طول گوش دارند که در تمام طول خود بیش از یک بار خمیدگی داشته و شکل S را به خود می گیرد که خمیدگی پائینی آن طویل تر از بالایی است. مشخصات دیگر نرهای بالغ گردن کلفت آنها می باشد. نرهای بالغ به منظور گردآوری ماده ها و حفظ آنها، قلمروهایی برای خود تعیین می کنند. ماده هایی که از نزدیکی مرز این قلمروها عبور می کنند توسط نر قلمرو طلب جمع شده و به مرکز قلمرو هدایت می شوند. در آنجا نر به آنها ابراز علاقه و عشق می کند.
خوب بود ممنون منتها اگه منبع مطلب نوشته بود با اطمینان بیشتری مطالب را نقل میکردیم