فعالیت در زمینه پرورش گوسفند پیش از هر چیز مستلزم آگاهی به نکاتی اساسی است که دراین پست به شرح هر یک از آنها می پردازیم.
شناخت پرورش گوسفند و اهمیت آن
الف- شناخت گوسفند در رده بندی جانوری
گونه گوسفند اهلی (اویس ائریس) به جنس گوسفندان (اویس) و به خانواده تهی شاخان و به دسته نشخوارکنندگان و به زیر راسته زوج سمان و به راسته سم داران و به زیر رده جفت داران و به رده پستانداران و به شاخه مهره داران در سلسله جانوری تعلق دارد. باید توجه داشت که برخلاف «گوسفند» که در جنس اویس قرار دارد «بز» به جنس کاپرا تعلق دارد و این دو جنس که هر دو دردسته نشخوار کنندگان می باشند، چنان به یکدیگر نزدیک هستند که طبیعی دان ها در بررسی مسائل مربوط، هیچگاه آنها را از هم جدا نمی سازند. با این وجود از نظر اندام شناسی، اختلافاتی بین گوسفند و بز وجود دارد که مهمترین آنها عبارت است از وجود ریش و فقدان غدد بين سمي و اختلافات مربوط به شاخ و اسکلت بدن در بز. بعلاوه بز در مقابل واکنشهای حیاتی، آزادانه و بهتر از گوسفند عمل می نماید و در ستیز و گریز نیز نسبت به گوسفند برتری دارد.
ب- شناسائی قدمت گوسفند
نخستین نمودار تاریخی گوسفند، در آثار پیکر تراشی و مجسمه سازی مصریها متعلق به چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح کشف گردیده است. آثار هنری که بعداً بدست آمده مبین چگونگی استفاده های اولیه از گوسفند است و این آثار نشان می دهد که گوسفند در مزارع جديد الاحداث اطراف دره نیل و در روی علوفه گیاهانی از تیره غلات به چرا مشغول می باشد. مدارک تاریخی دیگر نشان میدهد که گوسفند قسمتی از نیازمندی های مردم بدوی و صحراگرد روزگاران قدیم را از نظر گوشت و پشم و پوست و شیر تأمین می نموده است. از طرف دیگر براساس نظریه بعضی از مورخین، آریائیها اولین قومی بودند که به اهلی کردن گوسفند پرداختند، بطوریکه می توان سرزمین ایران را مهد اولیه گوسفندان بشمار آورد. گوسفندانی که امروز در سواحل بحر خزر وجود دارد و به نام محلی گوسفند دم دار زل معروف است احتمالاً از نتاج مستقیم گوسفندان اولیهای است که توسط آریائی ها در این سرزمین پرورش داده می شده است. بهمین علت معتقدند گوسفندانی که در آن دوران در اختیار آریائی ها بوده است جزئی از نژاد های وحشی بشمار می رفته و گوسفند زل از باقیماندههای همین نژاد اولیه می باشد. بعلاوه کاوشهائی که در تپه سیلک نزدیک کاشان انجام شده وجود گوسفند را در سرزمین ایران در زمانهای خیلی قدیم و ماقبل دوران سنگی یا عهد حجر تأیید می نماید.
پ- منشاء گوسفندان اهلی
برخلاف سایر حیوانات در مورد منشاء گوسفندان اهلی اختلاف نظر زیادی بين متخصصین علوم حیوانی وجود دارد. اشکال فوق بخاطر فراوانی نژاد های گوسفند و تغییرات قابل ملاحظه ای است که در گوسفند در اثر اهلی کردن آن بوجود آمده چنانکه در حال حاضر بیش از دویست نوع نژاد مشخص گوسفند در سراسر دنیا پراکنده است و چنین تنوع نژادی کمتر در سایر حیوانات دیده شود. نژادهای مختلف گوسفند با اینکه از نظر شکل بدن و اختصاصات کمی و کیفی پشم با یکدیگر اختلاف دارند در یک خصیصه با هم مشترک می باشند و آن این است که کلیه افراد این نژاد بی دفاع و بی آزار بوده و در مقایسه با سایر چارپایان اهلی کمتر واکنشهای متقابل نشان میدهند. صفات و بازتاب امر گله داری و کنترل انسان در آن می باشد چه در این شرایط حیوان تابع افراد دیگر گله و تمامی گله تابع گله دار هستند و بعبارت دیگر در انجام اعمال و رفتار چندان استقلالی از خود نشان نمی دهند. برهمین اساس معتقدند که گوسفند اهلی کاملاً تابع انسان شده و برخلاف سایر حیوانات، دیگر قادر نیست به صورت اولیه و وحشی تغییر شکل و زندگی دهد.
بهرحال بنظر می رسد که گوسفند، اولین حیوانی است که حدود ۸ تا ۱۰ هزار سال پیش بدست انسان اهلی شده است. بدون شک کوچکی جثه، قابلیت رام شدن و بهره دهی زیاد از نقطه نظر تولید شیر و گوشت و پشم و سایر فرآورده ها باعث شده است که نظر انسان به این حیوان جلب گردد و به اهلی کردن آن اقدام نماید. ضمن اهلی شدن، برحسب خواسته های انسان و شرایط جغرافیائی متغییر، در اندام ظاهری گوسفند تغییرات فراوانی حاصل شده و در نتیجه آن، نژادهای فراوان و متنوع بوجود آمده است. این نژادها از نظر تولید گوشت، رنگ، شکل شاخ، طول و عرض دنبه کاملاً از هم تفاوت دارند. نژاد های مختلف از نظر رفتار، تولید مثل طول دوره آبستنی و شیرواری نیز متفاوت هستند. گوسفندان اهلی بیشتر در نواحی معتدله متمرکز شده اند و از نظر توزیع، در نیمکره جنوبی فراوان تر می باشند. این حیوان نسبت به تغییر شرایط جغرافیائی، کاملاً مقاوم بوده و در هر حال با محیط های مختلف خود را تطبیق داده است. در محیط با حرارت زیاد، معمولاً پوشش بدن یا به شکل پشم ضخیم مثل نژاد های ایرانی، و یا به شکل پشم بسیار ظریف مثل مرینوس است. زیرا در صورتیکه پشم ضخیم و خشن باشد تا رها از هم جدا بوده عمل تعرق بخوبی صورت گرفته بدن را سرد مینماید. بعبارت دیگر وزش نسیم تا سطح پوست از لابلای پشم عبور نموده باعث تبخیر میگردد. همچنین در وضعیتی که پشم کاملاً ظریف و بهم فشرده باشد اولاً انرژی حرارتی براثر تابش خورشید را دفع می نماید ثانياً بشكل عایق مانع از تبادل حرارت از خارج به داخل میگردد. در این نوع حیوانات، آزمایشات دانشمندان نشان دادهاند که درجه حرارت در خارج پوشش بدن هرقدر بالا برود، حتى تا 85 درجه سانتیگراد، درجه حرارت روی پوست بدن از 4۲ درجه تجاوز نمی نماید. مضافاً به اینکه عرق بدن جذب پشم ظریف شده و تبخیر می گردد. اینگونه پوشش ها کاملاً در محیط های گرم و خشک، باعث مقاومت حیوان در برابر گرما می گردد. به همین ترتیب در محیط های سرد، جثه گوسفند درشت تر بوده و نسبت سطح به حجم کمتر شده و در نتیجه حرارت بدن کمتر دفع میگردد. در اینگونه محیط ها سازمان بدن و دستگاه گوارش بگونه ای است که حیوان از غذای بیشتری جهت کسب انرژی می تواند استفاده نماید.
در ایران فصول مختلف (از نظر درجه حرارت و رطوبت و میزان بارندگی) موجب شده است که میزان رشد مرتع و در نتیجه وجود علوفه در دسترس حیوان در طول سال متغییر باشد. به همین خاطر در مناطق مختلف ایران، بجز منطقه شمالی که گوسفندان دم دار زل پرورش داده میشوند، تقریباً تمام گوسفندان دنبه دار هستند. گوسفندان دنبه دار در فصول بهار و تابستان که علوفه فراوان است به ذخیره غذائی بدن می افزایند. ذخایر بدن عبارتند از جمع شدن گلیکوژن در کبد که ممکن است تا حدود ۱ درصد وزن بدن برسد و افزایش حجم شکمبه معادل ۳ تا 5 درصد وزن بدن که ممکن است بتواند حیوان را تا یک هفته از نظر انرژی غذائی تأمین نماید. مهمترین منبع ذخیره انرژی گوسفندانی که در مناطقی شبیه ایران پرورش داده میشوند دنبه است. گوسفندان مانند شتر می توانند بیش از احتياجات خود در مرتع چرا نمایند که در نتیجه آن مواد انرژی زا را به شکل اسیدهای چرب آزاد (استریفیه نشده) درآورده و در غدد چربی دنبه ذخیره نمایند. در دنیا دنبه به سه شکل دنبه د راز دنبه لاغر و دنبه کوتاه دیده میشود. دنبه دراز در گوسفندان نواحی رودزيا (آفریقای شرقی)، دنبه کوتاه در نژاد های ایرانی و خاور میانه، دنبه های لاغر و نازک که در اصل دم هستند در نژاد های مدیترانه ای ملاحظه میشود. در نژادهای ایرانی گاهی وزن دنبه تا 30 درصد وزن بدن میرسد.
از چند سال قبل مسئله پرورش گوسفندان بدون دنبه در شرایط جغرافیائی ایران مطرح بوده است. اما با توجه به شرایط اقلیمی و وجود چهار فصل با آب و هوای کاملاً متفاوت، تقريباً حذف دنبه علیرغم تقاضای بازار از نظر گوشت بدون دنبه به هیچ وجه بنابر عللی که در فوق ذکر گردید، صحیح نیست ولی این امکان هست که با برنامه های درست اصلاح نژاد و با گزینش اصلح، گوسفندانی را پرورش داد که تا آنجائیکه فیزیولژی بدن دام اجازه می دهد با توجه به شرایط آب و هوائی و عادت به محیط دنبه آنها کوچک باشد. در اشکال ضمیمة کتاب، انواع دنبه های گوسفندان ایرانی نشانگر وجود تغییرات از نظر حجم دنبه بوده و می توان برنامه گزینش را با توجه به این تغییرات انجام داد.
با وجود اشکالاتی که ذکر شد، برخی از دانشمندان علوم حیوانی معتقدند که گوسفند اهلی ازگوسفند وحشی اروپا و آسیا منشاء گرفته است. از خصوصیات گوسفندان وحشی وجود دم کوتاه بوده که بمرور در شرایط زندگی اهلی، طول دم افزایش یافته است. بطوریکه وجود دم طويل را در گوسفند باید از مشخصات حيوان اهلی دانست. گوسفندان وحشی اروپا و آسیا که منشاء گوسفندان اهلی می باشند به گله های وحشی موفلون و اوریال آسیائی تعلق دارند که ذیلا بمطالعه خصوصیات آنها می پردازیم :
اول- موفلون
دو نوع گله وحشی از نژاد موفلون شناخته شده که عبارتست از موفلون آسیائی و موفلون اروپائی. موفلون آسیائی که نام علمی آن اویس اریانتالیس می باشد هنوز در نواحی آسیای صغیر و قزاقستان شوروی دیده میشود. موفلون اروپایی که نام علمی آن اویس موزیمون است؛ بومی نواحی اروپا بوده و هنوز نمونه هائی از آن در جزایر ساردنی و کرس مشاهده می گردد. موفلون های آسیائی و اروپائی تقریباً مشابه یکدیگر بوده و تنها اختلاف آنها این است که نوع آسیائی قرمزتر از نوع اروپائی می باشد و بعلاوه از نظر پیچش شاخ تا حدودی با یکدیگر تفاوت دارند. هر دو نوع موفلون آسیایی و اروپائی را باید از جمله اجداد گوسفندان اهلی امروز دنیا دانست. بعلاوه امروزه گوسفندان اهلی دم کوتاهی مشابه موفلونها در بعضی نواحی شمال اروپا یافت میشود که از مهمترین آنها می توان گوسفندان جزیره غیر مسکونی «سوی» را در شمال غربی اسکاتلند نام برد. تنها اختلاف اساسی بین گوسفندان «سوی» و موفلونهای اصلی آن است که طول تارهای پشم در گوسفندان «سوی» کوتاهتر است. بی مناسبت نیست یادآوری شود که اهالی «سنت کیلدا» واقع در شمال اروپا سالیانه یک یا دو بار به قصد شکار به جزیره «سوی» مسافرت و به کمک سگهای مخصوص، گوسفندان «سوی» را شکار می نمایند.
دوم- اوریال آسیائی
اوریال آسیائی که نام علمی آن اویس وینی است، از نظر جثه رویهمرفته کوچکتر از موفلون می باشد. نژاد نامبرده بومی دشتهای آسیای مرکزی است و برخلاف موفلونها، کمتر به ارتفاعات و کوهستانها روی میآورد و بیشتر بشکل گله های بزرگ زندگی میکند. اکثر نژاد های گوسفند که میشناسیم احتمالاً از اعقاب اوریال آسیائی می باشند. بعنوان مثال نژاد معروف مرينوس احتمالاً درحدود هشت هزار سال قبل از میلاد از همین ارویال آسیائی و در آسیای صغير منشاء گرفته و سپس توسط اهالی فینقیه به طرف افریقای شمالی و اسپانیا سوق داده شده است. بعلاوه بنظر میرسد که اوریال آسیائی سرمنشاء گوسفندان دارای دم و دنبه آسیای غربی و افریقا و نژاد های دم طویل افریقائی و عربی و گوسفندان دنبه دار آسیای مرکزی نیز میباشد.
باید توجه داشت که علاوه برطبقه بندی فوق که براساس وضعیت ناحیه دم انجام گردیده است اجداد گوسفندان اهلی را از روی شکل و پهنای جمجمه نیز مورد مطالعه قرار می دهند که امروزه کمتر مورد توجه است.
ت- علل تکامل گوسفندان اهلی
بی تردید زندگی انسان کنونی بدون حیوانات اهلی غیر قابل تصور است زیرا محصولات دامی بنحوی در زندگی انسان، چه از نظر تغذیه و چه از نظر تهیه مواد خام برای پوشش، مورد بهره برداری قرار می گیرند. البته انسانهای اولیه بعلت کمی جمعیت و در دسترس بودن شکارگاه ها مدتها قبل از اهلی نمودن حیوانات به زندگی خود مشغول بوده اند ولی بعدها بخاطر احتیاج بیشتر و تكامل فکر درصدد برآمده اند که بر طبیعت محيط خود تسلط یابند. بدین ترتیب به اهلی نمودن حیوانات اقدام کرده اند.
اهلی کردن گوسفند بنا بر مقتضيات محیط و تنوع احتياجات انسان، طی سالیان دراز منجر به آداپته شدن یا عادت پذیری آن گردیده است. بهمین خاطر می توان نژاد ها و تیپ های مختلفی از گوسفندان را در نقاط مختلف دنیا ملاحظه نمود. پراکندگی گوسفندان در دنیا خود گواهی است بر اینکه هر کجا محیط جغرافیائی از نظر آب و هوا و رطوبت مناسب بوده گله داری توسعه بیشتری می یابد. با توجه به پیشرفت علوم مختلف از نظر تغذیه و پرورش و اصلاح نژاد، می توان اوضاع محیط گوسفند را مطابق دلخواه و بطور نسبی تغییر داده و تیپ هائی را انتخاب نمود که بتوانند بیشترین کیفیت را به نسل های بعد منتقل نمایند. قدمهای دیگری که منجر به اهلی کردن گوسفند شده توسعه کشاورزی و زراعت غلات بوده است به این ترتیب که تولید اضافی و مواد غذائی غیرقابل مصرف برای انسان را در اختیار دام ها قرار میداده اند. از این طریق نوعی ذخیره غذائی برای خود فراهم می نموده اند. در گذشته دور، در دوره رم باستان دامهای کوچک را بعنوان واحد پول برای فروش و مبادله کالا مورد استفاده قرار میداده اند.
در حال حاضر با توجه به افزایش جمعیت و احتیاج روزافزون مردم، انسان در صدد برآمده است که میزان تولید را هرچه بیشتر افزایش دهد. یکی از مسائلی که در برنامه های پرورش و اصلاح نژاد گوسفند برای بهبود بخشیدن به وضع تولید این حیوان مورد استفاده قرار می گیرد موضوع شناسائی گوسفند است تا بتوان پس از قضاوت بهترین نمونه ها را برای توسعه بیشتر بعنوان والدین نسل های آینده بکار گرفت و ما در این زمینه در فصل سوم بحث خواهیم کرد.
ث- مفهوم جدید پرورش گوسفند
امروزه پرورش گوسفند در اکثر نقاط دنیا به مفهوم صنعتی آن عمل می شود و نژادهای متعدد گوسفند براساس سازگاری با محیط در نقاط مختلف پراکنده می باشد. پرورش گوسفند مانند سایر صنایع تحت تأثیر بسیاری از عوامل است که مهمترین آنها عبارت از چگونگی سیاست ملی و بین المللی- عرضه و تقاضا – مواد جایگزین پشم (مانند الیاف مصنوعی) و رقابتهای مربوط به زمین و کار و سرمایه در داخل یک کشور یا منطقه می باشد.
ج- پراکندگی گوسفند در دنیا
اگر چه گوسفندداری یک صنعت جهانی می باشد ولی باید توجه داشت که صنعت نامبرده در کشورهائی بیشتر حائز اهمیت می باشد که اولاً از مراتع وسیع و ثانیاً از شرایط آب و هوای مناسب برخورد می باشند. نیمکره جنوبی دارای چنین امکاناتی است و به همین جهت تقريباً گوسفندان دنیا بیشتر در نیمکره نامبرده پراکنده میباشند. در عین حال باید توجه داشت که در بعضی از کشورهای نیمکره شمالی مانند شوروی مناطقی وجود دارد که گله های بزرگ بصورت دستجات متعدد در آنها به چرا مشغول می باشد.
چ- مفهوم پرورش گوسفند در ایران
ایرانیان باستان با گوسفند آشنا بوده و از آن بعنوان یک «جانور اهلی پاک» نام برده اند. باید خاطر نشان ساخت که در کتاب برهان قاطع آمده است که کلمه گوسفند در اوستا به شکل گوسپنتا و در زبان پهلوی به صورت گوسپند به کار رفته و این کلمه مرکب از دو واژه «گو» بمعنی جانور اهلی سودمند و سپند یا « اسپنتا» بمعنی مقدس و بطور کلی بمعنای جانور اهلی پاک ذکر شده است. گذشته از موقعیت منطقه ای و شرایط آب و هوا و وجود مراتع با درجات مختلف که موجبات علاقه مردم ما را نسبت به گوسفند داری فراهم ساخته است، ساکنین کشور ما به سبب عرف و عادت و هم توجه ای که در قرآن به مناسبت قربانی کردن به گوسفند شده است، مصرف گوشت آنرا به مصرف گوشت سایر حيوانات ترجیح می دهند. بهمین جهت در ایران هدف از گوسفند داری بیشتر تولید گوشت بوده و سایر فرآورده ها در درجه دوم اهمیت قرار دارند. بعلاوه باید یادآور ساخت که پرورش گوسفند در بیشتر مناطق ایران، با پرورش بز همراه است و همیشه نسبت معینی از ترکیب گله را، بز تشکیل میدهد.
گوسفندداران ایرانی بعلت عدم اطلاعات فنی و هم درگذشته بعلت مواجهه با سیاست های غلط اقتصادی و دامپروری، گوسفندان نوع گوشتی را با سایر انواع مخلوط کرده اند و این امر سبب شده است که متأسفانه اغلب گوسفندان ایران، اصالت اختصاصی خود را از دست داده و بصورت انواع ناخالص درآیند.
در صورتیکه با آگاهی از موازین علمی پرورش گوسفند میتوان افراد مناسب گله را بمنظور معین انتخاب و آنها را برای پیشبرد هدف اولیه مورد استفاده قرار داد.
در ایران حدود (۲۸) میلیون رأس گوسفند بصورت گله هائی به ابعاد مختلف وجود دارد. با توجه به عرض جغرافیائی (بین 25 تا 40 درجه عرض شمالی) که معرف آب و هوای معتدل است سرتاسر ایران باید دارای آب و هوای نسبتاً متعادلی باشد. ولی بواسطه سلسله جبال های عظیم و ویژگیهای جغرافیائی تقریباً همه نوع آب و هوای معتدله و سردسیری و گرمسیری و غیره را میتوان در آن مشاهده نمود. دامنه های سلسله جبال زاگروس در جنوب غربی و مرکز و سلسله جبال البرز در شمال ایران محلهای مناسبی برای پرورش گوسفند در ایران است.
ح- پرورش گوسفند در بعضی از کشورهای دنیا:
اگر چه به يقين گوسفند از زمانهای دور در استرالیا موجود بوده است اما نژاد مرینوس برای نخستین بار در سال ۱۷۸۹ میلادی برابر با ۱۱۲۸ شمسی توسط انگلیسی ها به این کشور وارد شده است. به دنبال این امر صدور گوسفند مرینوس به استرانیا و بویژه از منطقه ساکسونی در آلمان توسعه و ازدیاد یافته است. عملیات اولیه پرورش گوسفند به مفهوم صنعتی، بوسیله انگلیسی ها در استرالیا سرمایه گذاری شده است. منظور اصلی از این کار فراهم ساختن امکاناتی بوده است که سرمایه گذاران نامبرده خود را از قید کشورهایی مانند آلمان و اسپانیا رهائی بخشند. در اثر سرمایه گذاری فوق، پشم مرینوس استرالیائی، بشكل مرغوب تهیه و مورد توجه زیاد کارخانه داران انگلیسی قرار گرفت و همین امر موجب تشویق و فراهم ساختن بیشتر امکانات برای توسعه صنعت گوسفند داری در استرالیا گردید.
امروزه نیز نژاد مرینوس، بعنوان مهمترین نژاد گوسفند در میان گله داران استرالیا شناخته میشود و بویژه کوشش در جهت دو کاره کردن نژاد اهمیت آنرا بیش از پیش افزایش داده است. قسمت اعظم پشم حاصله به انگارستان صادر میشود. در سالهای اخیر نیز استراليا مازاد گوشت گوسفند خود را بیشتر بصورت لاشه منجمد (گوشت سرد) به انگلستان صادر مینماید.
روش گوسفندداری در نیوزیلند بیشتر شبیه استراليا و بعبارت دیگر نگهداری گوسفند در مراتع یا چراگاه ها و در محصوره های آنها است. در نیوزیلند نیز مانند استرالیا چرای آزاد در تمام سال امکان پذیر است. در کشور نامبرده بهترین نوع بره از نظر «وزن تولد» و «سرعت رشد»، معمولاً از تلافی «قوچ» سات دان «ومیش رامنی» بدست می آید. در مورد نژادهای سات دان و رامنی بعداً در مبحث طبقه بندی نژاد های گوسفند توضیح خواهیم داد.
آرژاننین، شیلی، اوروگوئه، برزیل و پرو مهمترین کشورهایی هستند که ازنظر پرورش گوسفند در امریکای لاتین حائز اهمیت می باشند. از نظر تراکم نسبی گوسفند نیز اروگوئه بعد از نیوزیلند ودر ردیف دوم در دنیا قرار دارد. مهمترین مرکز پرورشی گوسفند در آمریکای لاتین و شاید مناسبترین ناحیه از نظر تولید گوسفند در دنیا در اراضی اطراف رودخانه «لاپلاتا» واقع در آرژانتین و اروگوئه است. در ناحیه نامبرده مشکلات مربوط به حیوانات مهاجم، تغذیه زمستانی، ابتلای به بیماریهای گوناگون بندرت مشاهده شده است نژاد مرینوس گوسفند بومی اکثر کشورهای امریکای لاتین می باشد که از آغازبعنوان اساس کار گوسفندداری در این که کشورها انتخاب و بتدریج از نظر تقویت صفات مطلوب اصلاح گردیده است. در عین حال پرورش گوسفندان گوشتی نیز در این کشورها با وارد کردن «نژاد های با پشم دراز» پایه گذاری و ایجاد و تکثیر این نژاد ها در سطح گله های بزرگ از مدتها قبل عملی گردیده است.
جمهوری آفریقای جنوبی که در آن نیز نژاد مرینوس پرورش داده میشود از نظر تولید پشم اهمیت دارد. جمهوری نامبرده در عین حال برخلاف ممالکی که تا کنون از آنها نام بردیم با مشکلاتی مواجه است که مهمترین آنها عبارت از ونور بیماریهای انگلی، خشکسالی های متعدد، وجود حيوانات مهاجم، کمبود نیروی انسانی و بویژه کارگران فنی لازم در پرورش گوسفند می باشد.
خ- تحولات پرورش گوسفند و عوامل مؤثر در آن
با تغییراتی که در وضع اقتصادی دنیا بعد از جنگ جهانی دوم و بویژه در دهه اخير پديدار گشته است تحولاتی نیز در وضع پرورش گوسفند در بعضی ممالک حاصل گرديده است. در بسیاری از ممالک، دامپروران از دایره پرورش گوسفند خارج شده و به انجام سایر فعالیتها سوق داده شده اند. در بعضی ممالک نیز که دارای شرایط عمومی مساعد برای پرورش گوسفند بوده اند تعداد گوسفندان در سطح کشور افزایش داشته است. در ایران بعلت وجود شرائط خاص وقطبی شدن قدرت در گذشته ما شاهد تحولات زیادی در وضع دامپروری و بخصوص پرورش گوسفند بوده ایم و در مجموع کلیه نیروها در جهت ایجاد محدودیت در ابزار تولید محصولات دامی کار می کرده است. شاید بتوان کاهش شدید تعداد گوسفندان نژاد قره گل در خلال سالهای ۳۷ تا ۱۳۳۹ را بعلت افزایش مصنوعی قیمت پوست بره قره گل دانست. مسئله اصلاحات ارضی و باصطلاح زمین دار شدن کشاورزان و سپس مسئله جنگلبانی و ظاهر سازیهای مربوط به احياء مراتع و بدنبال آن قرق مناطق مناسب، بمنظور جلوگیری از پر شدن سد ها ضربه هائی است که بر پیکر صنعت پرورش گوسفند وارد آمده است. از طرف دیگر اطاق های اصناف بدون وجود هیچگونه صلاحیتی با کم نگه داشتن قیمت گوشت به اصطلاح در جهت حمایت از مصرف کننده و افزایش تدریجی قیمت علوفه موجب گردیدند که پرورش دهندگان گوسفند کار خود را تعطیل نمایند. بدین ترتیب پیکره پر شکوه صنعت پرورش گوسفند، بشدت آسیب دید و بالاخره منجر به این شد که سالیانه بیش از چند ملیون گوسفند وارد ایران شود و تولیدات داخلی روزبروز کاهش یابد. ذائقه مردم ایران با توجه به سنت های مذهبی نسبت به گوشت سایر دامها میل زیادی به گوشت گوسفند دارد بهمین منظور از نقطه نظر تهیه بازار فروش هیچگاه دچار مشکل نمی گردد ولی آنچه مهم می باشد تعیین قیمت عادلانه است که موجب تشویق دامدار می گردد. امکانات جغرافیائی مناسب از نظر وضع چرا و آب و هوا عوامل مناسبی برای تثبیت و یا افزایش تعداد گوسفند در سطح کشور بوجود می آورد. محاسن پرورش گوسفند و مجموعه عوامل نامبرده باعث شده است که ایران درگذشته همواره از حد نامتناسب تعداد گوسفند همراه با مشکلات مربوط به برنامه ریزی در این زمینه برخوردار باشد. بدیهی است که براساس تحولات اخیر، این امید وجود دارد که به صنعت پرورش گوسفند درجهت بهبود و توسعه هر چه بیشتر توجه لازم و ضروری بعمل آید و بدون تردید برخورداری از یک سلسله برنامه های اصولی از نظر اصلاح نژاد گوسفند به امر پرورش آن کمک شایانی خواهد کرد.
این تجربه است که کمک می کند در هر تجارتی موفق شوید، ما بدون هیچ چشم داشتی تجربه خود را در اختیار شما خواهیم گذاشت
گروه تولیدی پژوهشی نیازی
نظرات کاربران
2:27:55 AM